Mianmar (Birma)

TUSSEN die Asiatiese reuse Indië en China lê Mianmar, ’n land van fassinerende kontraste.a In Jangon (voorheen Rangoen), die land se grootste stad, is daar hoë geboue, stampvol winkels en besige strate. Maar buite Jangon woon mense in dorpies waar waterbuffels die grond omploeg, waar mense buitelanders met verwondering aanskou en waar tyd aan die verbygaan van die seisoene gemeet word.

Die Mianmar van vandag is ’n eggo van die Asië van die verlede. Rammelende busse hop-hop oor paaie vol slaggate en steek oskarre verby wat op pad is na die mark met hulle vragte gewasse. In die veld langs die pad pas bokwagters hulle kuddes op. Die meeste mans in Mianmar dra nog tradisionele oorslaanrompe (lungi). Die vroue smeer boombaspasta (thanaka) aan hulle gesig as grimering. Die mense is baie godsdienstig. Boeddhiste bewonder monnike meer as sport- en rolprentsterre en hulle smeer daagliks bladgoud aan glinsterende standbeelde van die Boeddha.

Die mense van Mianmar is saggeaard, beleefd en nuuskierig. Agt groot etniese groepe en ten minste 127 kleiner groepe woon in die land. Elke groep het sy eie taal, kleredrag, voedsel en kultuur. Die meeste mense woon op ’n groot sentrale vlakte waardeur die magtige Eijarwadi-rivier (Irawadi) vloei, ’n 2 170 kilometer lange waterweg wat van die yskoue Himalajas na die lou Andaman-see kronkel. Miljoene ander woon in ’n uitgestrekte kusdelta en op die boogvormige hooglande wat aan Bangladesj, China, Indië, Laos en Thailand grens.

Jehovah se Getuies in Mianmar het oor byna 100 jaar ’n rekord van onwrikbare geloof en volharding opgebou. Hulle het gedurende tye van chaotiese geweld en politieke omwenteling hulle neutraliteit gehandhaaf (Joh. 17:14). Ondanks fisiese ontberinge, godsdiensteenstand en beperkte kontak met hulle internasionale broederskap het Jehovah se volk die goeie nuus van God se Koninkryk onvermoeid verkondig. Die verslag wat volg, vertel hulle hartverblydende verhaal.

In die geskiedkundige jaar 1914 het twee Engelsmanne van ’n stoomskip geklim in die verstikkende hitte van die Jangon-hawe. Hendry Carmichael en sy pioniermaat het van Indië gekom. Hulle het die uitdagende toewysing gehad om met die predikingswerk in Birma te begin. Hulle gebied het die hele land ingesluit.

Hendry en sy pioniermaat het in Jangon met die werk begin en kort voor lank twee Anglo-Indiese mans ontmoet wat opreg in die Koninkryksboodskap belanggestel het.b Bertram Marcelline en Vernon French het dadelik hulle bande met die Christendom verbreek en informeel vir hulle vriende begin getuig. Dit was nie lank voordat 20 mense gereeld by Bertram se huis bymekaargekom het om die Bybel met behulp van The Watch Tower te bestudeer nie.c

In 1928 het nog ’n Engelse pionier van Indië, George Wright, Birma besoek en vyf maande lank deur die land gereis en baie Bybellektuur versprei. Daardie saadjies van waarheid het ongetwyfeld die boekie van 1920 ingesluit Daar leef miljoene vandag wat nooit sal sterf nie!—die eerste van ons Christelike publikasies wat in Birmaans vertaal is.

Twee jaar later het die pioniers Claude Goodman en Ronald Tippin in Jangon aangekom, waar hulle ’n klein groepie broers gevind het wat die vergaderinge getrou gehou het maar glad nie georganiseerde predikingswerk gedoen het nie. “Ons het die broers aangemoedig om elke Sondag saam met ons te kom preek”, het Claude gesê. “Een broer het gevra of hy die pioniers finansieel kan ondersteun en hulle dan namens hom kan preek. Ron het vir hom gesê: ‘Sekerlik, as jy wil hê dat ander namens jou in die nuwe wêreld moet lewe.’” Daardie reguit raad was net wat die groep nodig gehad het. Kort voor lank het Claude en Ronald baie velddiensmaats gehad.

Daardie selfde jaar het Ron en Claude vir Sydney Coote, ’n spoorwegstasiemeester in Jangon, ontmoet. Sydney het die sogenaamde reënboogstel geneem, ’n versameling van tien van ons helderkleurige boeke. Nadat Sydney dele van een van die boeke gelees het, het hy na sy vrou uitgeroep en gesê: “Rachel, ek het die waarheid gevind!” Kort voor lank het die hele Coote-gesin Jehovah gedien.

Sydney was ’n ywerige student van die Bybel. Sy dogter Norma Barber, wat lank ’n sendeling was en nou by die takkantoor in Brittanje dien, verduidelik: “My pa het ’n boek met teksverwysings saamgestel. Wanneer hy ’n teks gevind het wat ’n Bybellering verduidelik, het hy dit onder ’n gepaste opskrif in die boek geskryf. Hy het die boek Waar is dit? genoem.”

Sydney wou nie net die Bybel studeer nie, maar wou ander ook van die boodskap daarin vertel. Hy het gevolglik aan die takkantoor in Indië geskryf om te vra of daar enige Getuies in Birma is. ’n Rukkie later het hy ’n groot krat lektuur en ’n lys name ontvang. “Pa het vir elkeen op die lys geskryf en hom genooi om ons ’n dag lank te besoek”, sê Norma. “Vyf of ses broers het later na ons huis toe gekom en ons gewys hoe om informeel te getuig. My ouers het dadelik die lektuur onder vriende en bure begin versprei. Hulle het ook briewe en lektuur aan al ons familielede gestuur.”

Nadat Daisy D’Souza, Sydney se suster wat in Mandalay gewoon het, Sydney se brief en die boekie Die Koninkryk, die hoop van die wêreld ontvang het, het sy onmiddellik teruggeskryf om nog publikasies en ’n Bybel te vra. “My ma het oorgeloop van vreugde terwyl sy die lektuur tot die vroeë oggendure verslind het”, het haar dogter Phyllis Tsatos gesê. “Sy het haar ses kinders toe bymekaargeroep vir ’n dramatiese aankondiging: ‘Ek gaan die Katolieke Kerk verlaat, want ek het die waarheid gevind!’” Later het Daisy se man en kinders ook die waarheid aanvaar. Vandag is vier geslagte van die D’Souza-gesin getroue knegte van Jehovah God.

Teen die vroeë 1930’s het ywerige pioniers die goeie nuus al langs die hoofspoorlyn verkondig wat noord loop van Jangon na Mjitjina, ’n dorp naby die Chinese grens. Hulle het ook gepreek in Môlamjine (Moulmein) en Sittwe (Akjab), kusdorpies oos en wes van Jangon. Gevolglik is klein gemeentes in Môlamjine en Mandalay gestig.

In 1938 het die takkantoor in Australië toesig van die werk in Birma van die takkantoor in Indië oorgeneem, en pioniers van Australië en Nieu-Seeland het in Birma begin aankom. Onder daardie onverskrokke werkers was Fred Paton, Hector Oates, Frank Dewar, Mick Engel en Stuart Keltie. Al hierdie broers was pioniers in die ware sin van die woord.

Fred Paton het vertel: “Gedurende my vier jaar in Birma het ek in die grootste deel van die land gepreek. In daardie tyd het ek malaria, tifus, disenterie en ander gesondheidsprobleme gehad. Ná ’n lang dag in die bediening het ek dikwels nêrens gehad om te slaap nie. Maar Jehovah het altyd in my behoeftes voorsien en my deur die krag van sy gees gehelp om voort te gaan.” Frank Dewar, ’n geharde Nieu-Seelander, het gesê: “Ek het rowers, rebelle en bombastiese amptenare teëgekom. Maar ek het gevind dat selfs groot struikelblokke gewoonlik weggesmelt het wanneer ek beleefd, saggeaard, nederig en redelik was. Die meeste mense het gou agtergekom dat Jehovah se Getuies geen gevaar inhou nie.”

Daar was ’n hemelsbreë verskil tussen die pioniers en die ander buitelanders, wat die plaaslike mense gewoonlik met minagting behandel het. Die pioniers het mense met respek en liefde behandel. Hulle vriendelike benadering het byval gevind by die nederige Birmaanse mense, wat saggeaardheid en beleefdheid bo taktloosheid en konfrontasie verkies. Deur hulle woorde en dade het die pioniers getoon dat Jehovah se Getuies ware Christene is.—Joh. 13:35.

Etlike maande ná die aankoms van die pioniers het die takkantoor in Australië reëlings getref vir ’n streekbyeenkoms in Jangon. Die byeenkoms is in die Jangon-stadsaal gehou, ’n pragtige gebou met marmertrappe en yslike bronsdeure. Die byeenkomsgangers het van Thailand, Maleisië en Singapoer gekom, en Alex MacGillivray, die Australiese takkneg, het ’n groep broers van Sydney saam met hom gebring.

Omdat daar oorlogswolke op die horison was, het die alom geadverteerde openbare toespreek “Universele oorlog op hande” groot belangstelling by die publiek gewek. “Ek het nog nooit ’n saal so vinnig sien vol word nie”, het Fred Paton gesê. “Toe ek die voordeur oopmaak, het hordes mense by die trap opgekom en in die saal ingestroom. In minder as tien minute het meer as 1 000 mense in die saal, wat 850 sitplekke gehad het, ingebondel.” “Ons moes die deure voor die malende massa mense toemaak en nog 1 000 mense buite laat”, het Frank Dewar bygevoeg. “Nogtans het ’n paar vindingryke jong mans deur klein sydeure ingeglip.”

Die broers was nie net verheug omdat daar soveel belangstelling getoon is nie, maar ook omdat die gehoor, wat talle plaaslike etniese groepe ingesluit het, so uiteenlopend was. Tot op daardie stadium het baie min van die plaaslike mense belangstelling in die waarheid getoon, aangesien die meeste van hulle toegewyde Boeddhiste was. Die naamchristene onder die plaaslike mense—meestal Kajins (Karens), Katsjins en Tsjins—het in afgeleë gebiede gewoon waar baie min mense al die goeie nuus gehoor het. Die plaaslike veld was blykbaar ryp vir die oes. Binnekort sou die veelvolkige “groot menigte” wat in die Bybel voorspel is, ook Birma se talle etniese groepe insluit.—Open. 7:9.

In 1940 het Ruby Goff in Insein, ’n dorpie aan die buitewyke van Jangon, gepionier. Eendag het sy min belangstelling gevind, en sy het toe gebid: “Jehovah, laat my asseblief net een ‘skaap’ vind voordat ek huis toe gaan.” By die volgende huis het sy Hmwe Jaing ontmoet, ’n Kajin-Baptis, wat gretig na die Koninkryksboodskap geluister het. Kort voor lank het Hmwe Jaing en haar dogters, Tsjoe May (Daisy) en Hnin May (Lily), die Bybel gestudeer en goeie geestelike vooruitgang gemaak. Hoewel Hmwe Jaing kort daarna oorlede is, het Lily, die jonger dogter, later die eerste Kajin geword wat as een van Jehovah se Getuies gedoop is. Daisy is ook gedoop.

Lily en Daisy het ywerige pioniers geword en ’n blywende nalatenskap agtergelaat. Vandag dien honderde van hulle nakomelinge en Bybelstudente Jehovah in Mianmar en in die buiteland.

Die Tweede Wêreldoorlog het in 1939 in Europa uitgebreek en skokgolwe deur die hele wêreld gestuur. Te midde van die toenemende oorlogshisterie het die Christendom se geestelikes in Birma al hoe meer druk op die koloniale regering geplaas om ons lektuur te verbied. In reaksie hierop het Mick Engel, wat vir die lektuurdepot in Jangon verantwoordelik was, ’n senior Amerikaanse amptenaar genader en ’n magtigingsbrief verkry om ongeveer twee ton lektuur op weermagvragmotors op die Birmaweg na China te vervoer.

Fred Paton en Hector Oates het die lektuur geneem na die spoorwegeindpunt by Lasjio, ’n dorp naby die Chinese grens. Toe hulle die amptenaar ontmoet wat in beheer was van die konvooi na China, het hy amper stuipe gekry! “Wat?”, het hy geskreeu. “Hoe kan ek vir julle kosbare plek in my vragmotors gee vir julle ellendige traktate terwyl ek nie eers plek het vir militêre en mediese voorraad wat dringend benodig word en hier buite lê en vergaan nie?” Fred het vir ’n oomblik gehuiwer, die magtigingsbrief uit sy tas gehaal en vir die amptenaar gesê dat dit ’n baie ernstige saak sou wees as hy ’n amptelike bevel van Jangon verontagsaam. Die amptenaar het toe ’n ligte vragmotor, asook ’n drywer en voorraad, tot die broers se beskikking gestel. Hulle het ongeveer 2 400 kilometer na Chongqing (Chungking), in Suid-Sentraal-China gereis, waar hulle die kosbare lektuur versprei het en selfs vir Chiang Kai-shek, die president van die Chinese Nasionalistiese regering, getuig het.

Uiteindelik in Mei 1941 het die koloniale regering in Indië ’n telegram na Jangon gestuur en die plaaslike owerheid beveel om op ons lektuur beslag te lê. Twee broers wat in die telegraafkantoor gewerk het, het die telegram gesien en dadelik vir Mick Engel daarvan vertel. Mick het vir Lily en Daisy geroep en onmiddellik na die depot gegaan, waar hulle die oorblywende 40 bokse lektuur geneem en in geheime skuilplekke in Jangon weggesteek het. Toe die owerheid daar aankom, was die lektuur reeds weg.

Op 11 Desember 1941, vier dae nadat Japan Pearl Harbor aangeval het, het Japannese bomme op Birma begin neerreën. Daardie naweek het ’n groepie Getuies in ’n klein woonstelletjie bo die Hoofspoorwegstasie van Jangon bymekaargekom. By hierdie waardige geleentheid is ’n skriftuurlike bespreking gehou, en toe is Lily in ’n bad gedoop.

Twaalf weke later het die Japannese leër Jangon binnegegaan en die stad so te sê verlate gevind. Meer as honderdduisend mense het in die rigting van Indië gevlug. Duisende het op die pad omgekom van honger, uitputting en siekte. Sydney Coote, wat saam met sy gesin gevlug het, het naby die Indiese grens aan serebrale malaria gesterf. ’n Ander broer is deur Japannese soldate geskiet en nog een het sy vrou en gesin verloor toe hulle huis gebombardeer is.

Slegs ’n handjie vol Getuies het in Birma agtergebly. Lily en Daisy het na Pjin Oo Lwin (Maimjo), ’n stil heuweldorpie naby Mandalay, getrek. Daar het hulle saadjies van waarheid gesaai wat later vrug gedra het. ’n Derde Getuie, Cyril Gay, het hom in Thajarwadi gevestig, ’n dorpie ongeveer 100 kilometer noord van Jangon, waar hy tot aan die einde van die oorlog ’n rustige lewe gelei het.

Ná die oorlog het die meeste van die broers en susters wat na Indië gevlug het, na Birma begin terugkeer. Teen April 1946 het die Jangon-gemeente agt bedrywige verkondigers gehad. Aan die einde van daardie jaar, toe die gemeente 24 verkondigers gehad het, het die broers besluit om ’n byeenkoms te hou.

Die tweedaagse byeenkoms is by ’n skool in Insein gehou. “Nadat ek van Indië af teruggekeer het, het ek uitgevind dat ek die uur lange openbare toespraak moes hou”, vertel Theo Syriopoulos, wat die waarheid in 1932 in Jangon geleer het. “Tot op daardie stadium het ek net twee toesprake van vyf minute elk tydens vergaderinge in Indië gehou. Die byeenkoms was egter ’n groot sukses, en meer as 100 mense het dit bygewoon.”

’n Paar weke later het ’n Kajin-gemeenskapsleier wat in die waarheid belanggestel het, die gemeente ’n stuk grond in Ahlone, ’n buurt langs ’n rivier naby die middel van Jangon, aangebied. Die broers het ’n Koninkryksaal van bamboes met ongeveer honderd sitplekke daar gebou. Die gemeente het oorgeloop van vreugde. Die broers en susters het die oorlog oorleef sonder dat hulle geloof skipbreuk gely het, en hulle was gretig om sonder versuim voort te gaan met die predikingswerk.

Vroeg in 1947 het ’n groep opgewonde broers by die Jangon-hawe bymekaargekom om Robert Kirk, Birma se eerste Gileadopgeleide sendeling, te verwelkom. Ná ’n rukkie het nog drie sendelinge daar opgedaag—Norman Barber, Robert Richards en Hubert Smedstad—tesame met Frank Dewar, wat gedurende die oorlog in Indië gepionier het.

Die sendelinge het in ’n stad aangekom wat deur die oorlog verwoes is. Talle geboue is afgebrand. Duisende mense het in lendelam bamboeshutte gewoon wat al langs die pad gestaan het. Mense het in die strate gekook, gewas en gelewe. Die sendelinge het egter gekom om mense Bybelwaarheid te leer; hulle het hulle dus by die omstandighede aangepas en hulle op die bediening toegespits.

Op 1 September 1947 is ’n takkantoor van die Wagtoringgenootskap by die sendinghuis in Signal Pagoda-weg, naby die middestad, geopen. Robert Kirk is as takkneg aangestel. Kort daarna het die Jangon-gemeente van die bamboessaal in Ahlone na die boonste verdieping van ’n woonstel in Bogalai Zai-straat getrek. Dit was net ’n paar minute te voet van die Secretariat, ’n indrukwekkende gebou wat die tuiste was van die Britse koloniale regering—’n administrasie wat op pad uit was!

Op 4 Januarie 1948 het die Britte die landsbestuur aan die nuwe Birmaanse regering oorhandig. Ná 60 jaar van koloniale heerskappy was Birma nou onafhanklik. Maar die land was in ’n burgeroorlog gewikkel.

Verskeie etniese groepe het geveg om onafhanklike state te stig, terwyl privaat leërs en bendes misdadigers beheer oor verskillende gebiede probeer verkry het. Teen die begin van 1949 was die grootste deel van die land onder die beheer van rebellemagte, en gevegte het aan die buitewyke van Jangon uitgebreek.

Terwyl die gevegte voortgesleep het, was die broers baie versigtig in die bediening. Die takkantoor is van die sendinghuis in Signal Pagoda-weg verskuif na ’n groot woonstel op die boonste verdieping van ’n gebou in 39ste Straat, ’n veilige gebied waar talle ambassades geleë was en wat slegs drie minute te voet van die hoofposkantoor was.

Die Birmaanse leër het geleidelik die oorhand gekry en die rebelle in die berge in gedryf. Teen die middel-1950’s het die regering beheer oor ’n groot deel van die land teruggekry. Maar die burgeroorlog was nog lank nie verby nie. Dit het tot vandag toe nog in die een of ander vorm voortgeduur.

Tot die middel-1950’s het die broers in Birma amper net in Engels gepreek, die taal wat deur geleerde mense in die groter dorpe en stede gepraat is. Maar miljoene ander het net Birmaans (Mianmees), Kajin, Katsjin, Tsjin of ander plaaslike tale gepraat. Hoe kon hulle met die goeie nuus bereik word?

In 1934 het Sydney Coote gereël dat ’n Kajin-onderwyser verskeie boekies in Birmaans en Kajin vertaal. Later het ander verkondigers die boek “Laat God waaragtig wees” en verskeie boekies in Birmaans vertaal. Toe, in 1950, het Robert Kirk vir Ba Oo gevra om studieartikels uit Die Wagtoring in Birmaans te vertaal. Die handgeskrewe vertalings is deur kommersiële drukkers in Jangon geset en gedruk en is dan aan diegene gegee wat gemeentelike vergaderinge bygewoon het. Later het die takkantoor ’n Birmaanse tikmasjien gekoop om die vertaalproses te bespoedig.

Hierdie vroeë vertalers het voor baie uitdagings te staan gekom. “Ek het in die dag gewerk om my gesin te onderhou en dan tot laat in die nag by die lig van ’n flou elektriese gloeilamp artikels vertaal”, vertel Naigar Po Han, wat die vertaalwerk oorgeneem het toe Ba Oo dit nie langer kon doen nie. “My Engels was taamlik beperk, en daarom was my vertaalwerk seker nie baie akkuraat nie. Maar ons wou baie graag hê dat ons tydskrifte soveel mense as moontlik bereik.” Toe Robert Kirk vir Doris Raj gevra het om Die Wagtoring in Birmaans te vertaal, was sy so oorweldig dat sy begin huil het. “Ek het net basiese skoolopleiding gehad en het nog nooit voorheen vertaal nie”, sê Doris. “Maar broer Kirk het my aangemoedig om dit te probeer doen. Ek het dus tot Jehovah gebid en aan die werk gespring.” Vandag, byna 50 jaar later, is Doris nog steeds ’n vertaler by die Bethel in Jangon. Naigar Po Han, wat nou 93 is, is ook by Bethel en is nog net so gretig om die Koninkrykswerk te bevorder.

In 1956 het Nathan Knorr van die wêreldhoofkwartier Birma besoek en die vrystelling van Die Wagtoring in Birmaans aangekondig. Hy het die sendelinge ook aangemoedig om die taal aan te leer sodat hulle doeltreffender kon getuig. Sy woorde het die sendelinge aangevuur om hulle pogings te verskerp om Birmaans te leer. Die volgende jaar was Frederick Franz, nog ’n besoeker van die wêreldhoofkwartier, die hoofspreker by ’n vyf dae lange byeenkoms wat by die Jangon-spoorwegsaal gehou is. Hy het die broers aangemoedig om die predikingswerk selfs verder uit te brei deur pioniers na stede en dorpe in die verskillende streke te stuur. Die eerste gebied waarheen nuwe pioniers gestuur is, was Birma se voormalige hoofstad en tweede grootste stad, Mandalay.

Vroeg in 1957 het ses nuwe spesiale pioniers in Mandalay aangekom en by die pasgetroude sendeling Robert Richards en sy Kajin-vrou, Baby, aangesluit. Die pioniers het gevind dat die predikingswerk in die stad moeilik is. Mandalay is ’n vername sentrum van Boeddhisme en die tuiste van ongeveer die helfte van Birma se Boeddhistemonnike. Nogtans het die pioniers besef dat Jehovah “baie mense in hierdie stad” het, net soos in eertydse Korinte.—Hand. 18:10.

Een van hierdie persone was Robin Zaoeja, ’n 21-jarige Katsjin-student. Hy sê: “Robert en Baby Richards het vroeg een oggend my huis besoek en hulle as Jehovah se Getuies voorgestel. Hulle het gesê dat hulle die goeie nuus van huis tot huis verkondig, net soos Jesus beveel het (Matt. 10:11-13). Hulle het vir my getuig en vir my hulle adres sowel as verskeie tydskrifte en boeke gegee. Ek het daardie aand een van die boeke begin lees totdat ek dit teen die volgende oggend deurgelees het. Daardie dag nog het ek na Robert se huis gegaan en hom ure lank met vrae bestook. Hy het elke vraag uit die Bybel beantwoord.” Robin Zaoeja het kort daarna die eerste Katsjin geword wat die waarheid aangeneem het. Later het hy jare lank as ’n spesiale pionier in die noorde van Birma gedien en byna honderd mense gehelp om die waarheid te leer. Twee van sy kinders dien nou by die Bethel in Jangon.

Nog ’n ywerige dissipel was Pramila Galliara, ’n 17-jarige meisie wat die waarheid kort tevore in Jangon geleer het. “My pa, ’n lid van die Djaina-godsdiens, was hewig gekant teen my nuutgevonde geloof”, sê Pramila. “Hy het my Bybel en Bybellektuur twee keer verbrand, en hy het my etlike kere in die openbaar geslaan. Hy het my ook in ons huis toegesluit om te verhinder dat ek Christelike vergaderinge bywoon, en hy het selfs gedreig om broer Richards se huis af te brand! Maar toe hy besef dat hy nie my geloof kan afbreek nie, het hy mettertyd opgehou om my teë te staan.” Pramila het haar universiteitstudies laat vaar, ’n ywerige pionier geword en later met ’n kringopsiener, Dunstan O’Neill, getrou. Sedertdien het sy 45 mense gehelp om die waarheid te leer.

Terwyl die werk in Mandalay goed gevorder het, het die takkantoor ook sendelinge of pioniers na ander streeksentrums gestuur, insluitende Pathein (Bassein), Kalaimjo, Bhamô, Mjitjina, Môlamjine en Mjeik (Mergui). Dit is duidelik dat Jehovah die werk geseën het, aangesien daar mettertyd sterk gemeentes in elkeen van hierdie dorpe was.

Terwyl die predikingswerk aanhou groei het, het toenemende politieke en etniese spanning die land stadig maar seker tot ’n breekpunt gedryf. Uiteindelik het die weermag die regering in Maart 1962 oorgeneem. Honderdduisende Indiërs en Anglo-Indiërs is na Indië en Bangladesj (destyds Oos-Pakistan) gedeporteer, en besoekers uit die buiteland kon slegs visums kry wat 24 uur lank geldig was. Birma was besig om sy deure vir die buitewêreld te sluit.

Die broers het hierdie verwikkelinge met toenemende kommer dopgehou. Die militêre regering het godsdiensvryheid gewaarborg, maar slegs as godsdienste hulle nie met die politiek bemoei nie. Soos verwag kon word, het die Christendom se sendelinge aangehou om hulle in politieke aangeleenthede in te meng. Teen Mei 1966 het die regering uiteindelik genoeg gehad—dit het alle buitelandse sendelinge beveel om die land te verlaat! Getuiesendelinge was geheel en al niepolities; nietemin is hulle ook kort voor lank gedeporteer.

Die plaaslike broers was geskok maar nie ontmoedig nie. Hulle het geweet dat Jehovah God met hulle is (Deut. 31:6). Nogtans het party broers gewonder hoe die Koninkrykswerk voortgesit sou word.

Dit het gou duidelik geword dat Jehovah hulle rig. Maurice Raj, ’n voormalige kringopsiener wat opleiding by die takkantoor ontvang het, is dadelik gevra om na die takkantoor om te sien. Maurice, wat ’n etniese Indiër is, is nie saam met die Indiër-bevolking gedeporteer nie. “Ek het ’n aantal jare vroeër vir Birmaanse burgerskap aansoek gedoen”, sê hy. “Maar ek het nie die 450 kiatd gehad om burgerskap te verkry nie, en daarom het ek dit uitgestel. Eendag, terwyl ek verby die kantoor geloop het van die maatskappy waar ek jare tevore gewerk het, het my voormalige werkgewer my gesien. Hy het uitgeroep: ‘Haai Raj, kom kry jou geld. Jy het vergeet om jou pensioengeld te neem toe jy hier weg is.’ Dit was 450 kiat.

“Toe ek by die kantoor uitstap, het ek gedink aan alles wat ek met 450 kiat kan doen. Maar aangesien dit die presiese bedrag was wat ek nodig gehad het om burgerskap te verkry, het ek gevoel dat dit Jehovah se wil is dat ek dit daarvoor gebruik. En dit was ’n baie goeie besluit. Terwyl ander Indiërs uit Birma gesit is, kon ek in die land bly, vryelik reis, lektuur invoer en ander take verrig wat noodsaaklik was vir ons predikingswerk, bloot omdat ek ’n Birmaanse burger was.”

Maurice het, saam met Dunstan O’Neill, ’n landwye toer onderneem om elke gemeente en afgesonderde groep aan te moedig. “Ons het vir die broers gesê: ‘Moet julle nie bekommer nie, Jehovah is met ons. As ons lojaal teenoor hom is, sal hy ons help’”, sê Maurice. “En Jehovah hét ons gehelp! Kort voor lank is talle nuwe spesiale pioniers aangestel, en die predikingswerk het selfs vinniger uitgebrei.”

Vandag, ongeveer 46 jaar later, reis Maurice, ’n lid van die Takkomitee, nog steeds deur Mianmar om die gemeentes te versterk. Soos die bejaarde Kaleb van eertydse Israel, is hy vandag nog net so ywerig vir God se werk.—Jos. 14:11.

Een van die eerste gebiede waarheen spesiale pioniers gestuur is, was die Tsjin-staat, ’n bergagtige streek wat aan Bangladesj en Indië grens. Hierdie gebied is die tuiste van talle verklaarde Christene, ’n nalatenskap van die Baptiste-sendelinge van die Britse koloniale tydperk. Gevolglik het die meeste Tsjins groot respek vir die Bybel en Bybelonderrigters.

Laat in 1966 het Lal Chhana, ’n spesiale pionier wat voorheen ’n soldaat was, in Falam aangekom, destyds die grootste dorp in die Tsjin-staat. Dunstan en Pramila O’Neill en Than Toem, nog ’n voormalige soldaat wat onlangs gedoop is, het by hom aangesluit. Hierdie ywerige werkers het etlike families gevind wat belanggestel het en het kort voor lank ’n klein maar bedrywige gemeente gestig.

Die volgende jaar het Than Toem na Hakha getrek, ’n dorpie suid van Falam, waar hy begin pionier het en ’n klein groepie op die been gebring het. Hy het naderhand in die hele Tsjin-staat gepreek en gehelp om gemeentes in Vanhna en Soerkhoea sowel as in Gangô en ander gebiede te stig. Vandag, 45 jaar later, is Than Toem nog steeds ’n spesiale pionier in sy tuisdorp, Vanhna.

Toe Than Toem die dorpie Hakha verlaat het, het Donald Dewar, ’n 20-jarige spesiale pionier, sy plek ingeneem. Omdat Donald se ouers, Frank en Lily (voorheen Lily May) Dewar, onlangs gedeporteer is, het Donald se 18-jarige broer, Samuel, by hom aangesluit. “Ons het in ’n sinkhuisie gewoon wat stikwarm in die somer en yskoud in die winter was”, sê Donald. “Maar vir my was eensaamheid ’n groter uitdaging. Ek het dikwels alleen in die bediening gewerk en kon die plaaslike taal, Hakha Tsjin, skaars praat. Ek en Samuel en een of twee ander verkondigers was die enigstes wat die vergaderinge bygewoon het. Met verloop van tyd het ek depressief geword en dit selfs oorweeg om my toewysing te verlaat.

“Om en by daardie tyd het ek ’n hartroerende jaarboekverslag oor ons broers in Malawi gelees wat getrou gebly het ondanks wrede vervolging.e Ek het my afgevra: ‘Hoe sal ek vervolging kan verduur as ek nie eensaamheid kan verduur nie?’ Ek het tot Jehovah gebid oor my sorge en beter begin voel. Ek is ook versterk deur die Bybel en artikels in Die Wagtoring te lees en daaroor te peins. Toe Maurice Raj en Dunstan O’Neill onverwags by my kom kuier het, was dit asof twee engele my besoek het! Ek het my vreugde stadig maar seker herwin.”

Toe Donald later as ’n reisende opsiener gedien het, het sy ondervinding goed te pas gekom om ander afgesonderde Getuies te help. Sy werk in Hakha het ook vrugte afgewerp. Daar is nou ’n florerende gemeente in Hakha en Christelike byeenkomste word gereeld daar gehou. Twee van die verkondigers wat vergaderinge in Hakha bygewoon het, Johnson Lal Voeng en Daniel Sang Kha, het ywerige spesiale pioniers geword en het gehelp om die goeie nuus in groot dele van die Tsjin-staat te verkondig.

Die Tsjin-staat lê 900 tot 1 800 meter bo seevlak, en party pieke bereik ’n hoogte van 3 000 meter. Talle berge is bedek met digte woude waarin toringhoë Birmaanse kiaatbome, statige naaldbome, kleurvolle bergrose en lieflike orgideë groei. Die terrein is ongetem en majestueus, wat dit moeilik maak om deur die gebied te reis. Dorpe in die gebied word deur middel van kronkelende grondpaaie aan mekaar verbind. Hierdie paaie is byna onbegaanbaar wanneer dit nat is en is dikwels onbruikbaar as gevolg van grondstortings. Talle afgeleë dorpies kan slegs te voet bereik word. Maar Jehovah se knegte word nie deur hierdie hindernisse afgeskrik nie, want hulle is vasbeslote om soveel mense as moontlik met die goeie nuus te bereik.

Ei Ei Thit, wat saam met haar man in die Tsjin-staat kringwerk gedoen het, vertel: “Ek het in die plat Eijarwadi-delta grootgeword, en die pragtige Tsjin-Heuwels het my asem weggeslaan. Toe ek die eerste keer ’n berg uitgeklim het, het ek fluks begin maar uitasem ineengestort toe ek bo kom. Nadat ek ’n paar heuwels geklim het, was ek so uitgeput dat ek gedink het ek gaan sterf. Uiteindelik het ek geleer om berge te klim—deur teen ’n rustige pas te loop en my energie te bespaar. Ek kon naderhand tot 32 kilometer per dag loop tydens reise wat ses dae of langer geduur het.”

Oor die jare het die broers in die Tsjin-staat verskillende vervoermiddele gebruik, onder meer muile, perde, fietse en, in onlangser tye, motorfietse, busse en vierwielaangedrewe voertuie. Maar gewoonlik loop hulle. Byvoorbeeld, die spesiale pioniers Jô Win en David Zama moes groot afstande te voet oor berge aflê om by die dorpe om Matoepi uit te kom. Om Christelike byeenkomste in Hakha by te woon, wat meer as 270 kilometer van Matoepi af is, moes die broers ses tot agt dae in een rigting loop. Terwyl hulle geloop het, het hulle Koninkryksliedere gesing wat deur die skilderagtige heuwels weerklink het.

Tydens daardie uitmergelende togte is die broers nie net aan die gure weer in die berge blootgestel nie, maar ook aan swerms muskiete en allerhande goggas, veral gedurende die reënseisoen. “Terwyl ek deur die woud geloop het, het bloedsuiers teen my bene opgekruip”, vertel Mjint Lwin, ’n kringopsiener. “Wanneer ek een afgetrek het, het nog twee opgeklim. Ek het op ’n boomstomp gespring, maar toe het ’n spul bloedsuiers teen die stomp begin opkruip. Ek het vreesbevange deur die woud gehardloop. Toe ek uiteindelik by die pad uitkom, was ek vol bloedsuiers.”

Maar reisigers in die Tsjin-staat moes vir meer as net bloedsuiers op die uitkyk wees. Mianmar het ook wildevarke, bere, luiperds, tiers en, volgens sommige bronne, ’n groter verskeidenheid giftige slange as enige ander land in die wêreld. Wanneer die streekopsiener Goemja Nô en sy vrou, Nan Loe, in die Tsjin-staat van gemeente na gemeente geloop het, het hulle snags vure al om hulle gemaak om wilde diere weg te hou!

Daardie ywerige evangeliedienaars het ’n blywende nalatenskap agtergelaat. “Hulle het Jehovah met al hulle krag gedien”, sê Maurice Raj. “Selfs nadat hulle die Tsjin-staat verlaat het, was hulle bereid om terug te gaan. Hulle werk het Jehovah waarlik verheerlik!” Hoewel die Tsjin-staat een van die mees yl bevolkte streke in die land is, het dit vandag sewe gemeentes en etlike afgesonderde groepe.

In 1966 het ’n aantal spesiale pioniers in Mjitjina aangekom, ’n skilderagtige dorpie in ’n wye kronkel van die Eijarwadi-rivier in die Katsjin-staat, naby China. Ses jaar vroeër het Robert en Baby Richards ’n ruk lank daar gepreek. Hulle het gesê: “Daar is geen ‘skape’ in Mjitjina nie.” Maar die nuwe pioniers het mense gevind wat na die waarheid gehonger het.

Een van hulle was Mia Maoeng, ’n 19-jarige Baptis wat tot God gebid het vir hulp om die Bybel te verstaan. Hy vertel: “Toe ’n pionier my by die werk besoek en my ’n Bybelstudie aangebied het, was ek baie bly. Dit was die antwoord op my gebede. Ek en my jonger broer, San Ei, het twee keer per week gestudeer, en ons het vinnig geestelike vooruitgang gemaak.

“Ons het hulp ontvang van ’n uitstekende onderrigter—Wilson Thein. Hy het nie net vir ons vertel wat om te doen nie, hy het vir ons gewys! Ons het deur middel van oefensessies en demonstrasies geleer om die Bybel doeltreffend te gebruik, moedig te preek, teenstand te verduur en gemeentelike toesprake voor te berei en te hou. Wilson Thein het voor die tyd na elke toespraak geluister en vir ons wenke gegee sodat ons kon verbeter. Sy goedhartige opleiding het ons beweeg om geestelike doelwitte na te streef.

“In 1968 het ek en San Ei begin pionier; ons was toe agt pioniers in Mjitjina. Ons eerste Bybelstudente het ons ma en sewe van ons broers en susters ingesluit, en hulle het almal uiteindelik die waarheid aangeneem. Ons het ook tydens reistogte van een tot drie dae in die groot en klein dorpe langs die Mjitjina-Mandalay-spoorlyn gepreek. Die saadjies wat ons gesaai het, het later vrug gedra. Vandag het die spoorwegdorpe Namti, Hopin, Mohnjin en Katha almal florerende gemeentes.”

Terwyl San Ei in die sakegebied in Mjitjina gepreek het, het hy Phoem Ram, ’n Katsjin-Baptis ontmoet wat in ’n staatskantoor gewerk het. Phoem Ram het die waarheid gretig aangeneem en na Poetao getrek, ’n klein dorpie aan die voet van die Himalajas. Daar het hy vir die talle lede van sy familie gepreek, en kort voor lank het 25 mense Christelike vergaderinge bygewoon. Terwyl Phoem Ram as ’n pionier gedien het, het hy sy vrou en sewe kinders sowel as baie familielede gehelp om die waarheid te leer. Hy dien nou as ’n pionier en ’n ouer man in Mjitjina.

Weens die vinnige geestelike vooruitgang in die Katsjin-staat het die takkantoor besluit om die “Vrede op aarde”- internasionale byeenkoms van 1969 in Mjitjina te hou, in plaas van in Jangon, waar dit gewoonlik gehou is. Om byeenkomsafgevaardigdes van Jangon na Mjitjina oor ’n afstand van meer as 1 100 kilometer noord te vervoer, het die takkantoor die Birmaanse Spoorweg toestemming gevra om ses spoorwegwaens te huur. Dit was ’n uiters ongewone versoek. Daar was heelwat rebelle-aktiwiteit in die Katsjin-staat, en die beweging van mense in en uit die gebied is streng beheer. Maar tot die broers se verbasing het die spoorwegowerheid hulle versoek sonder versuim toegestaan.

Op die dag dat die trein veronderstel was om met die byeenkomsafgevaardigdes in Mjitjina aan te kom, het Maurice Raj en ’n groep broers na die spoorwegstasie gegaan om hulle te verwelkom. Maurice vertel: “Terwyl ons gewag het, het die stasiemeester by ons aangehardloop gekom en vir ons gesê dat hy so pas ’n telegram ontvang het wat sê dat die owerheid die ses waens met die afgevaardigdes afgehaak het en hulle tussen Mandalay en Mjitjina agtergelaat het. Blykbaar kon die trein nie die ekstra waens teen ’n heuwel op trek nie.

“Wat sou ons doen? Ons het eers gedink dat ons die byeenkoms moet uitstel. Maar dit sou beteken dat ons vir nog permitte aansoek moes doen, wat weke sou neem! Terwyl ons nog vurig tot Jehovah gebid het, het die trein by die stasie aangekom. Ons kon ons oë nie glo nie—al ses waens met ons broers was daar! Hulle het geglimlag en gewaai. Toe ons hulle vra wat gebeur het, het een van hulle gesê: ‘Hulle het ses waens afgehaak, maar nie ons s’n nie!’”

Die byeenkoms in Mjitjina was ’n volslae sukses. Tydens die program is drie nuwe publikasies in Birmaans en vyf in Engels vrygestel. Drie jaar vroeër, toe die sendelinge uit die land gesit is, het die stroom geestelike voedsel wat in Birma ingevloei het byna opgedroog. Maar nou was daar ’n oorvloed!

Vier maande ná die byeenkoms in Mjitjina het die takkantoor ’n brief van ’n posklerk in Khamti ontvang, ’n rivierdorpie aan die voet van hoë heuwels wat al langs die noordwestelike grens tussen Birma en Indië loop. Hierdie gebied is die tuiste van die Naga-volk, ’n groep uiteenlopende stamme wat vroeër vreeswekkende kopjagters was. In sy brief het die klerk, Ba Jee, ’n voormalige Sewendedagadventis, geestelike hulp gevra. Die takkantoor het dadelik twee spesiale pioniers, Aoeng Naing en Win Pe, na hom toe gestuur.

Win Pe vertel: “Toe ons by die Khamti-landingstrook aankom en vreeswekkende Naga-krygers daar sien rondstaan met net lendedoeke aan, het dit ons heeltemal ontsenu. Toe het Ba Jee uit die bloute verskyn, ons gegroet en hy is toe vinnig met ons daar weg om ons aan ’n paar belangstellendes voor te stel. Dit was nie lank voordat ons met vyf mense gestudeer het nie.

“Maar die plaaslike owerheid het gedink dat ons Baptistepredikante is wat met plaaslike rebelle saam werk. Hoewel ons hulle verseker het dat ons polities neutraal is, het hulle ons beveel om die gebied te verlaat minder as ’n maand nadat ons daar aangekom het.”

Drie jaar later, toe nuwe amptenare aangestel is, het Biak Mawia, ’n 18-jarige pionier, die werk voortgesit wat die vorige pioniers begin het. Kort daarna het Ba Jee uit sy werk by die poskantoor bedank en begin pionier. Toe het ’n aantal ander pioniers daar aangekom. Hierdie ywerige groep het gou ’n gemeente in Khamti en etlike kleiner groepe in nabygeleë dorpe gestig. Biak Mawia vertel: “Die Naga-broers en -susters was ongeletterd. Maar hulle was lief vir God se Woord en was ywerige predikers wat goed gebruik gemaak het van die prente in ons publikasies. Hulle het ook baie tekste en die Koninkryksliedere uit die hoof geleer.”

Vandag word streekbyeenkomste gereeld in Khamti gehou, en byeenkomsgangers kom selfs van Homalin, ’n dorpie in die suide wat 15 uur per boot daarvandaan geleë is.

Intussen het die werk ook aan die ander kant van die land uitgebrei na die hooglande wat aan China, Laos en Thailand grens. Dit is die hartjie van die Goue Driehoek, ’n pragtige streek met golwende heuwels en vrugbare valleie wat geskend is deur opiumproduksie, opstand en ander onwettige bedrywighede. Die pioniers wat die waarheid na hierdie gevaarlike streek gebring het, was versigtig en verstandig (Matt. 10:​16). Maar daar was een groep wat hulle predikingswerk hardnekkig teëgestaan het—die geestelikes van die Christendom!

Toe die pioniers Robin Zaoeja en David Abraham in Lasjio aangekom het, wat ’n bedrywige dorp in die Sjan-staat is, het die plaaslike geestelikes hulle dadelik as rebelle gebrandmerk. Robin het gesê: “Ons is gearresteer en tronk toe gesleep, waar ons vir die polisie ons dokumente gewys het wat ons status as bedienaars bevestig het. ’n Rukkie later het ’n majoor in die weermag daar ingeloop. ‘Hallo, mnr. Zaoeja’, het hy gesê. ‘Ek sien dat Jehovah se Getuies nou in Lasjio is!’ Die majoor, ’n ou skoolmaat, het ons onmiddellik vrygelaat.”

Die twee pioniers het aan die werk gespring en kort voor lank ’n groterige gemeente gestig. Toe het hulle ’n Koninkryksaal gebou. Twee jaar later is hulle na die plaaslike staatshoofkwartier ontbied waar meer as 70 militêre offisiere, stamhoofde en geestelikes bymekaargekom het. “Die geestelikes het ons woedend daarvan beskuldig dat ons druk op mense plaas om hulle godsdienstradisies prys te gee”, vertel Robin. “Toe die voorsitter van die vergadering ons vra om hierop te reageer, het ek gevra of ek die Bybel in my verweer kan gebruik. Hy het ingestem. Ek het ’n skietgebed gedoen en toe verduidelik wat die Bybel sê oor valse godsdienstradisies, militêre diens en nasionalistiese seremonies. Toe ek klaar was, het die voorsitter opgestaan en gesê dat die Birmaanse wet alle godsdienste toelaat om vryelik te aanbid. Hulle het ons laat gaan en ons toegelaat om voort te gaan met ons predikingswerk, wat die geestelikes diep gekrenk het.”

Later, in Mongpô, ’n dorpie naby die Chinese grens, het ’n woedende skare Baptiste ’n Koninkryksaal afgebrand. Toe die plaaslike Getuies nie deur hierdie skandelike daad geïntimideer is nie, het die skare die huis van ’n spesiale pionier afgebrand en die broers en susters in hulle huise begin terroriseer. Die broers het hulle tot die hoof van die gebied gewend, maar hy het die Baptiste gesteun. Uiteindelik het die owerheid egter tussenbeide getree en die broers toestemming gegee om ’n nuwe Koninkryksaal te bou—nie op die oorspronklike stuk grond aan die rand van die dorp nie, maar reg in die middel van die dorp!

Verder suid, in Leiktho, ’n afgeleë bergdorp in die Kajin-staat, wat aan die Goue Driehoek grens, het Gregory Sarilo hewige teenstand van die Katolieke Kerk ondervind. “Die dorp se priester het sy gemeentelede beveel om my groentetuin te vernietig”, vertel Gregory. “Toe het hulle my kos as geskenke gegee, maar ’n vriend het my gewaarsku dat daar gif in die kos is. Eendag het die priester se trawante my gevra watter roete ek die volgende dag sal volg. Daardie dag het ek met ’n ander pad langs geloop en hulle pogings om my dood te maak, gefnuik. Toe ek hierdie pogings tot moord by die owerheid aangemeld het, het hulle die priester en sy handlangers streng beveel om my uit te los. Jehovah het my beskerm teen ‘dié wat my siel gesoek het’.”—Ps. 35:4.

Deur die jare heen is die broers en susters in Birma se onkreukbaarheid op ’n ander noemenswaardige wyse op die proef gestel. Etniese oorloë en politieke twis het dikwels hulle Christelike neutraliteit beproef.—Joh. 18:36.

In die suidelike dorp Thanbioezajat, die westelike terminus van die berugte “Spoorweg van die dood” tussen Birma en Thailand wat gedurende die Tweede Wêreldoorlog gebou is, het die spesiale pionier Hla Aoeng hom in die middel van gevegte bevind wat gewoed het tussen separatistiese rebelle en regeringsmagte. “Gewapende soldate het snags klopjagte op dorpe uitgevoer en mans bymekaargemaak en weggeneem om as portiers in die weermag te dien”, vertel hy. “Baie van hulle is nooit weer gesien nie. Een aand het soldate ’n klopjag op ons dorp uitgevoer terwyl ek en Donald Dewar by my huis gesit en gesels het. My vrou het dringend uitgeroep om ons te waarsku, wat ons kans gegee het om in die woud in te vlug. Ná daardie noue ontkoming het ek ’n geheime skuilplek in my huis gebou, waar ek vinnig kon wegkruip as daar weer ’n klopjag was.”

Toe die spesiale pionier Rajan Pandit in Dawei, ’n dorp suid van Thanbioezajat, aangekom het, het hy ná ’n kort rukkie ’n aantal Bybelstudies begin in ’n nabygeleë dorpie wat ’n rebellevesting was. “Terwyl ek van die dorpie af teruggekeer het, is ek deur soldate in hegtenis geneem en geslaan. Hulle het my daarvan beskuldig dat ek kop in een mus is met die rebelle”, vertel hy. “Toe ek vir hulle sê dat ek een van Jehovah se Getuies is, wou hulle weet hoe ek na Dawei gekom het. Ek het vir hulle my vliegtuigkaartjie gewys—wat ek as ’n aandenking gehou het. Dit het bewys dat ek per vliegtuig gekom het, ’n vervoermiddel wat nooit deur rebelle gebruik word nie. Hulle het my nie weer geslaan nie, en ek is uiteindelik vrygelaat. Die soldate het egter een van my Bybelstudente ondervra, en hy het bevestig dat ons bloot die Bybel studeer het. Daarna het die soldate my nie weer lastig geval nie en van hulle het selfs deel van my tydskrifroete geword.”

Soms het amptenare in die dorp druk op die broers geplaas om hulle neutraliteit prys te gee deur in verkiesings te stem of aan nasionalistiese seremonies deel te neem. Toe amptenare in Zaloen, ’n rivierdorp ongeveer 130 kilometer noord van Jangon, druk op plaaslike Getuies geplaas het om in ’n verkiesing te stem, het die broers volstrek geweier om dit te doen en uit die Bybel as hulle gesag aangehaal (Joh. 6:15). Die amptenare het hulle tot die streekowerheid gewend. Maar die streekowerheid het al te goed geweet dat Jehovah se Getuies polities neutraal is. Die broers is sonder versuim van die verkiesingsproses vrygestel.

Toe 23 Getuiekinders in Khampat, ’n dorp aan die grens tussen Birma en Indië, geweier het om voor die landsvlag te buig, het die plaaslike skoolhoof hulle geskors. Sy het toe twee ouer manne ontbied, en hulle het voor ’n groot groep amptenare verskyn, insluitende die dorp se magistraat en die militêre bevelvoerder. “Terwyl ons die skriftuurlike redes vir ons standpunt verduidelik het, kon ons sien dat party van die amptenare ons vyandiggesind is”, sê Paul Khai Khan Thang, een van die ouer manne. “Toe het ons hulle ’n afskrif van ’n staatsbesluit gewys waarvolgens Jehovah se Getuies toegelaat word om ‘gedurende vlagseremonies respekvol te staan sonder om deel te neem’. Die amptenare was uit die veld geslaan. Toe hulle tot verhaal kom, het die militêre bevelvoerder die skoolhoof beveel om die geskorste leerlinge weer in die skool toe te laat. Die skoolhoof het ook afskrifte van die staatsbesluit vir elke departement by die skool gegee.”

Vandag is amptenare op die hoogste vlakke van Mianmar se regering vertroud met die politieke neutraliteit van Jehovah se Getuies. Omdat Jehovah se knegte ’n ferm standpunt vir Bybelbeginsels ingeneem het, het hulle ’n goeie getuienis gegee, net soos Jesus Christus voorspel het.—Luk. 21:13.

Deur Mianmar se onstuimige moderne geskiedenis heen, was baie van die land se burgers militêre personeel of rebelle. Soos die eerste-eeuse Romeinse leëroffisier Kornelius, is sommige van hulle ‘vroom en godvresend’ (Hand. 10:2). Wanneer hulle die waarheid leer, werk hulle hard om hulle lewe in ooreenstemming met Jehovah se regverdige standaarde te bring.

Een van hierdie persone is Hlôn Mang, ’n voormalige onderoffisier in die vloot wat die waarheid geleer het toe hy in Môlamjine gestasioneer was. “Ek wou dadelik begin preek”, sê hy. “Maar net voordat ek uit die weermag bedank het, het ek gehoor dat ek in aanmerking gekom het vir bevordering en vir ’n militêre beurs wat my toegang sou gee tot ’n skool in ’n ryk Westerse land! Maar ek was vasbeslote om God se werk te doen. Tot my meerderes se verbasing het ek my bedanking ingedien en Jehovah begin dien. Vandag, sowat 30 jaar later, is ek nog steeds oortuig dat ek die regte besluit geneem het. Wat kan immers vergelyk word met die voorreg om die ware God te dien?”

La Bang Gam het in ’n militêre hospitaal aangesterk toe Robin Zaoeja vir hom die boek Van die Verlore Paradys tot die Herwonne Paradys gewys het.f La Bang Gam het baie van die boek gehou en het gevra of hy dit kan kry. Maar aangesien dit Robin se enigste eksemplaar was, het hy ingestem om dit vir net een aand aan La Bang Gam te leen. Toe Robin die volgende dag terugkom, het La Bang Gam uitgeroep: “Hier is jou boek. Ek het nou my eie boek!” Hy het heelnag opgebly en die hele boek van 250 bladsye in verskeie notaboeke oorgeskryf! Kort daarna het La Bang Gam die weermag verlaat en sy “Paradys”-boek gebruik om baie mense die waarheid te leer.

In die bergagtige Sjan-staat het Sa Than Htoen Aoeng, ’n kaptein in die Birmaanse leër, en Aik Lin, ’n bevelvoerder in die leër van die Verenigde Wa-staat, verskeie kere in hewige bosgevegte aan strydende kante geveg. Toe die leërs uiteindelik ’n skietstilstand beding het, het albei mans hulle in die Sjan-staat gevestig. Later het hulle die waarheid afsonderlik geleer, uit die weermag bedank en is hulle gedoop. Hierdie twee voormalige vyande het by ’n kringbyeenkoms ontmoet, en hulle het mekaar hartlik omhels as Christenbroers! Hulle was nou bevry van die kettings van haat en verenig deur bande van liefde, danksy die bevrydende krag van God se Woord.—Joh. 8:32; 13:35.

Tussen 1965 en 1976 het die aantal verkondigers in Birma met meer as 300 persent toegeneem. Die meeste van die nuwelinge wat gunstig gereageer het op die Getuies se predikingswerk het uit die Christendom gekom. Maar die broers het geweet dat dit God se wil is dat “alle soorte mense gered moet word en tot juiste kennis van die waarheid moet kom” (1 Tim. 2:4). Gevolglik het hulle sedert die middel-1970’s harder probeer om vir Birma se talle ander godsdiensgroepe, insluitende die Boeddhiste, Hindoes en animiste, te preek.

Daar was talle uitdagings. Boeddhiste glo nie in ’n persoonlike God of Skepper nie, Hindoes aanbid miljoene gode en Birma se animiste vereer magtige geeste wat natte genoem word. Hierdie godsdienste is deurtrek van bygelowigheid, waarsêery en spiritisme. En hoewel die meeste gelowiges die Bybel as ’n heilige boek beskou, weet hulle gewoonlik min of niks oor die karakters, geskiedenis en kultuur van die Bybel of die konsepte daarin nie.

Maar die broers het geweet dat die kragtige waarhede in God se Woord enigiemand se hart kan raak (Heb. 4:12). Hulle moes eenvoudig op God se gees staat maak en die “onderrigkuns” gebruik—dit wil sê grondige redenasies wat tot mense se hart spreek en wat hulle beweeg om veranderinge in hulle lewe aan te bring.—2 Tim. 4:2.

Kyk byvoorbeeld hoe Rosaline, wat al lank ’n spesiale pionier is, grondige redenasies gebruik wanneer sy met Boeddhiste praat. Sy verduidelik: “Wanneer Boeddhiste geleer word dat daar ’n Skepper is, vra hulle dikwels: ‘Maar wie het die Skepper geskep?’ Omdat Boeddhiste glo dat diere gereïnkarneerde mense is, redeneer ek met hulle deur hulle troeteldiere as ’n voorbeeld te gebruik.

“Ek vra hulle: ‘Weet ’n troeteldier dat sy eienaar bestaan?’

“‘Ja.’

“‘Maar weet die dier enigiets van sy eienaar se werk, huwelik of agtergrond?’

“‘Nee.’”

“‘Net soos diere van mense verskil, verskil mense van God, wat ’n Gees is. Kan ons dan verwag om alles in verband met God se bestaan of oorsprong te verstaan?’

“‘Nee.’”

Sulke redenasies het talle opregte Boeddhiste al beweeg om verdere getuienis te ondersoek wat God se bestaan bewys. Wanneer grondige redenasies met opregte Christelike liefde gepaardgaan, kan dit ’n kragtige uitwerking op mense se hart hê. Ohn Thwin, ’n voormalige Boeddhis, vertel: “Toe ek die Boeddhiste-opvatting van Nirvana met die Bybel se belofte van ’n paradysaarde vergelyk, was die belofte van ’n paradys vir my aantrekliker. Maar omdat ek geglo het dat baie weë na die waarheid lei, het ek nie gedink dat dit nodig is om wat ek geleer het, uit te leef nie. Toe het ek die vergaderinge van Jehovah se Getuies begin bywoon. Die broers se liefde teenoor my was soos ‘stroop op melasse’, ’n Birmaanse uitdrukking om ’n waarlik soet ondervinding te beskryf. Daardie liefde het my beweeg om uit te leef wat ek geweet het die waarheid is.”

Om mense te help om hulle godsdiensbeskouing te verander, vereis natuurlik takt en geduld. Koemar Tjakarabani was tien jaar oud toe sy vader, ’n streng Hindoe, die Betheliet Jimmy Xavier toegelaat het om Koemar te leer lees. Hy vertel: “My pa het vir hom uitdruklik gesê om my net te leer lees; hy moes my nie oor godsdiens leer nie.” “Jimmy het dus vir hom gesê dat My boek met Bybelverhale ’n uitstekende boek is om kinders te leer lees. En ná my leesles het Jimmy gewoonlik ’n bietjie met my pa gesels en opregte belangstelling in hom getoon. Toe my pa vrae oor godsdienssake begin vra het, het Jimmy taktvol vir hom gesê: ‘Die Bybel beantwoord hierdie vrae. Kom ons kyk saam na die antwoorde.’ Met verloop van tyd het my pa sowel as 63 lede van ons familie ook die waarheid aangeneem en Jehovah se Getuies geword.”

In die middel-1980’s het die politieke situasie in Birma al hoe onstabieler geword. Uiteindelik, in 1988, het tienduisende mense in die strate betoog uit protes teen die regering. Maar hulle protes is vinnig onderdruk en krygswet is in die grootste deel van die land afgekondig.

“Die owerheid het ’n streng aandklokreël ingestel, en samekomste van meer as vyf persone is verbied”, vertel die Betheliet Jô Win. “Ons het gewonder of ons ons komende streekbyeenkomste moet kanselleer. Maar met geloof in Jehovah het ons die militêre bevelvoerder van Jangon genader en toestemming gevra om ’n streekbyeenkoms te hou wat deur 1 000 mense bygewoon sou word. Twee dae later het ons ons permit ontvang! Toe ons die permit vir die owerhede in ander gebiede gewys het, het dit hulle beweeg om ook streekbyeenkomste in hulle gebiede toe te laat. Met Jehovah se hulp was die hele reeks streekbyeenkomste ’n reusesukses!”

Ná die opstand in 1988 het die ekonomiese situasie in Birma geleidelik versleg. Nogtans het die broers en susters sterk geloof in God getoon deur aan te hou om Koninkryksbelange eerste in hulle lewe te stel.—Matt. 6:33.

Neem as voorbeeld die geval van Jin Khan Dal, wat met sy gesin in ’n afgeleë dorpie in Sagaing gewoon het. “Ons wou die streekbyeenkoms in Tahan bywoon, wat twee dae per boot en vragmotor neem”, sê hy. “Maar niemand wou ons hoenders oppas terwyl ons weg was nie. Ons het nietemin op Jehovah vertrou en die byeenkoms bygewoon. Toe ons by die huis kom, was 19 hoenders weg—’n groot ekonomiese verlies. Maar een jaar later het ons meer as 60 hoenders gehad. En hoewel baie dorpenaars se hoenders daardie jaar weens siekte gevrek het, het ons nie ’n enkele hoender verloor nie.”

Nog ’n egpaar wat hulle geestelike fokus behou het, was Aoeng Tin Njoent en sy vrou, Njein Mia, wat met hulle nege kinders in Jonsja gewoon het, ’n klein dorpie 64 kilometer noordwes van Jangon. Aoeng Tin Njoent vertel: “Ons gesin het gewoonlik net waterige rys en groente geëet. Ons het nie geld gehad of enigiets gehad om te verkoop nie. Ons was egter nie terneergedruk nie. Ek het vir my gesin gesê: ‘Jesus het geen plek gehad om sy kop neer te lê nie. Al moet ek dus onder ’n boom woon of van honger omkom, sal ek God getrou bly dien.’

“Eendag het ons egter nie meer kos in die huis gehad nie. My vrou en kinders het met angstige oë na my gekyk. ‘Moenie bekommerd wees nie’, het ek hulle gerusgestel. ‘God sal ons help.’ Nadat ons die oggend gaan velddiens doen het, het ek en my seuns gaan visvang. Maar ons het net genoeg vis vir een maaltyd gevang. Ons het ons vismandjies naby ’n klompie waterlelies by die rivier gelos. Ek het vir my seuns gesê: ‘Ons kan ná die vergadering terugkom.’ Die wind het daardie middag vreeslik gewaai. Toe ons terugkeer, het ons gesien dat baie visse onder die waterlelies teen die wind skuiling soek. Ons het ons mandjies geneem en heelwat visse gevang, wat ons verkoop het. Ons kon toe ’n hele week se kos koop.”

Jehovah se knegte in Mianmar het keer op keer die vervulling van God se hartverblydende belofte ondervind: “Ek sal jou hoegenaamd nie verlaat of jou ooit versaak nie.” Daarom sê hulle geredelik: “Jehovah is my helper; ek sal nie bang wees nie. Wat kan die mens aan my doen?”—Heb. 13:5, 6.

Sedert 1956 het mense in Mianmar baat gevind by die geestelike voedsel wat gereeld in die Mianmese (Birmaanse) uitgawe van Die Wagtoring voorsien word. Ondanks voortgesette etniese oorloë, burgertwis en ekonomiese omwentelinge is nie ’n enkele nommer van die tydskrif oorgeslaan nie. Hoe is die tydskrif gepubliseer?

Die takkantoor het baie jare lank etlike getikte kopieë van die vertaalde tydskrif na die staatsensor gestuur. Wanneer die sensor die teks goedgekeur het, het die takkantoor aansoek gedoen vir ’n permit om drukpapier te koop. Nadat dit gekoop is, het ’n broer die papier en die tydskrif na ’n kommersiële drukker geneem, wat elke bladsy met die hand—letter vir letter—in Mianmees (Birmaans) geset het. Die broer het die teks dan vir akkuraatheid geproeflees, en die drukker het die tydskrif op ’n rammelkaspers gedruk. Kopieë van die tydskrif is dan na die sensor gestuur, wat ’n genommerde sertifikaat uitgereik het wat die publisering van die tydskrif goedgekeur het. Hierdie tydrowende proses het natuurlik weke geneem, en die papier en drukgehalte was taamlik swak.

In 1989, het die takkantoor ’n nuwe setstelsel ontvang wat die drukwerk heeltemal verander het. Die Elektroniese Stelsel vir Veeltalige Fotosetwerk (MEPS), wat by die wêreldhoofkwartier ontwikkel en gebou is, het gebruik gemaak van rekenaars, sagteware en fotosetters om drukbare teks in 186 tale—insluitende Mianmees—te lewer!g

“Jehovah se Getuies was klaarblyklik die eerstes in Mianmar wat lektuur met behulp van rekenaars saamgestel en gepubliseer het”, sê Mia Maoeng, wat by die takkantoor gewerk het. “Die MEPS-stelsel, wat van elegante Mianmese karakters gebruik gemaak het en by ons takkantoor ontwerp is, het groot opspraak in die plaaslike drukkersbedryf gewek. Mense kon nie verstaan hoe ons dit reggekry het om die karakters so netjies te druk nie!” MEPS maak ook rubberdrukwerk moontlik—wat baie beter as hoogdruk is. Daarbenewens het MEPS voorsiening gemaak vir kunswerk van hoë gehalte, wat Die Wagtoring baie aantrekliker gemaak het.

In 1991 het die Mianmese regering die publikasie van die Ontwaak! goedgekeur, en die broers was verheug daaroor. En die publiek was ook! ’n Hoë amptenaar in die Departement van Inligting het die gevoelens van baie lesers uitgedruk: “Die Ontwaak! verskil van ander godsdienstydskrifte. Dit bespreek talle interessante onderwerpe en is maklik verstaanbaar. Ek hou baie daarvan.”

Oor die afgelope 20 jaar het die aantal tydskrifte wat maandeliks deur die takkantoor gedruk word van 15 000 tot meer as 141 000 toegeneem, ’n vermeerdering van sowat 900 persent! Die Wagtoring en Ontwaak! is nou ’n bekende gesig in Jangon en mense oral in die land geniet om dit te lees.

Ná die opstand in 1988 het die militêre owerheid maatskaplike en godsdiensorganisasies in Mianmar genooi om by die regering te registreer. Die takkantoor het dit natuurlik dadelik gedoen. Twee jaar later, op 5 Januarie 1990, het die regering “(Wagtoring)genootskap van Jehovah se Getuies” in Mianmar amptelik geregistreer.

Teen hierdie tyd het die broers die takkantoor van 39ste Straat verskuif na ’n tweeverdiepinghuis op ’n erf van 0,2 hektaar in Inja-weg, ’n gegoede buurt noord van die stad. Maar die nuwe fasiliteit het uit sy nate gebars. Viv Mouritz, wat Mianmar gedurende daardie tyd as sone-opsiener besoek het, vertel: “Die 25 lede van die Bethelgesin het onder moeilike omstandighede gewerk. Die kombuis het nie ’n stoof gehad nie—’n suster het kos op ’n elektriese kookplaat voorberei. Die wassery het nie ’n wasmasjien gehad nie, en daarom het ’n suster die klere in ’n gat in die vloer gewas. Die broers wou ’n stoof en ’n wasmasjien koop, maar die toestelle kon eenvoudig nie ingevoer word nie.”

Dit was duidelik dat die broers ’n groter takkantoor nodig gehad het. Die Bestuursliggaam het gevolglik ’n voorstel goedgekeur om die bestaande tweeverdiepinghuis te sloop en ’n nuwe woon- en kantoorgebou van vier verdiepings op dieselfde erf te bou. Maar voordat die broers die voorstel kon deurvoer, moes groot struikelblokke oorkom word. Eerstens, hulle het toestemming van ses staatsdepartemente nodig gehad. Tweedens, plaaslike kontrakteurs kon nie die werk doen nie omdat hulle nie vertroud was met staalraamkonstruksie nie. Derdens, Getuievrywilligers uit die buiteland kon nie die land binnekom nie. En laastens, die boumateriaal kon nie plaaslik verkry word nie, en dit kon ook nie ingevoer word nie. Dit het dus gelyk of die projek tot mislukking gedoem is. Nietemin het die broers op Jehovah vertrou. As dit Jehovah se wil was, sou die nuwe takkantoor gebou word!—Ps. 127:1.

Jô Win, van die takkantoor se Regsafdeling, vertel verder wat gebeur het: “Ons bouaansoek is uiteindelik deur vyf van die ses staatsdepartemente goedgekeur, insluitende die Departement van Godsdienssake. Toe het die Stadsontwikkelingskomitee van Jangon beweer dat ’n vierverdiepinggebou te hoog sal wees en die aansoek afgekeur. Toe ons die aansoek weer indien, is dit weer afgekeur. Die Takkomitee het my aangespoor om te volhard. Ek het dus vurig tot Jehovah gebid en die aansoek ’n derde keer ingedien. Dit is goedgekeur!

“Daarna het ons die Immigrasiedepartement genader. Amptenare daar het vir ons gesê dat buitelanders die land vir net sewe dae op ’n toeristevisum kan binnekom. Maar toe ons vir hulle verduidelik dat ons bekwame buitelandse vrywilligers die plaaslike mense in gevorderde boutegnieke sal oplei, het hulle visums vir ons vrywilligers uitgereik wat hulle toegelaat het om ses maande in die land te bly!

“Ons het toe na die Handelsdepartement gegaan, waar ons uitgevind het dat alle invoere opgeskort is. Maar toe ons vir die amptenare die aard van ons projek verduidelik, het hulle ons ’n lisensie toegestaan om boumateriaal van meer as agtmiljoen rand in te voer. Wat van invoerbelasting? Ons het die Departement van Finansies besoek, en hulle het ons toegelaat om die boumateriaal belastingvry in te voer! Op hierdie en baie ander maniere het ons gesien hoe die woorde van God bewaarheid word: ‘“Nie deur ’n krygsmag of deur krag nie, maar deur my gees”, het Jehovah van die leërs gesê.’”—Sag. 4:6.

In 1997 het vrywilligers by die bouterrein aangekom. Broers in Australië het die meeste van die boumateriaal geskenk, terwyl ander voorraad van Maleisië, Singapoer en Thailand gekom het. Bruce Pickering, wat gehelp het om oor die projek toesig te hou, vertel: “Verskeie broers van Australië het die hele staalraam vooraf vervaardig en toe na Mianmar gegaan om dit stuk vir stuk aanmekaar te sit. Verbasend genoeg was nie een gaatjie op die verkeerde plek nie!” Ander vrywilligers het van Brittanje, Duitsland, Fidji, Griekeland, Nieu-Seeland en die Verenigde State gekom.

Plaaslike verkondigers kon vir die eerste keer in 30 jaar vryelik assosieer met broers en susters van ander lande. “Ons was vreeslik opgewonde; dit was soos ’n droom”, vertel Donald Dewar. “Die geestelikheid, liefde en selfopofferende gees van die besoekers het ons baie aangemoedig.” ’n Ander broer voeg by: “Ons het ook waardevolle bouvaardighede geleer. Verkondigers wat nog net kerse gebruik het, het geleer om drade vir elektriese ligte aan te lê. Ander wat nog net handwaaiers gebruik het, het geleer om lugversorgers te installeer. Ons het selfs geleer om kraggereedskap te gebruik!”

Die buitelandse vrywilligers is op hulle beurt diep geraak deur die geloof en liefde van die broers en susters in Mianmar. “Die broers is arm, maar hulle het groot harte”, sê Bruce Pickering. “Baie van hulle het ons na hulle huis genooi vir maaltye en het kos voorgesit wat hulle gesin etlike dae kon gevoed het. Hulle voorbeeld het ons herinner aan wat waarlik belangrik is in die lewe—familie, geloof, ons broederskap, God se seën.”

Op 22 Januarie 2000 is die nuwe takkantoor tydens ’n spesiale samekoms by die Nasionale Teater toegewy. Die plaaslike broers was verheug dat John E. Barr van die Bestuursliggaam die toewydingstoespraak gehou het.

Toe die nuwe takkantoor byna klaar was, het die broers hulle begin toespits op ’n ander dringende behoefte—Koninkryksale. In 1999 het Noboehiko en Aja Kojama van Japan af gekom. Noboehiko het gehelp om ’n Koninkryksaalbouafdeling by die takkantoor op die been te bring. Hy vertel: “Ons het eerstens gemeentelike vergaderplekke in die hele land geïnspekteer, wat vereis het dat ons per bus, vliegtuig, motorfiets, fiets, boot en te voet moes reis.” “Ons het dikwels staatspermitte nodig gehad om te reis, aangesien buitelanders in baie gebiede verbied is. Nadat ons vasgestel het waar nuwe sale nodig is, het die Bestuursliggaam goedgunstig geld uit die program vir lande met beperkte middele beskikbaar gestel.

“Nadat ons ’n span vrywilligers saamgestel het, het die werkers op Sjwepjitha, ’n buurt in Jangon, toegesak om die eerste nuwe saal te bou. Buitelandse en plaaslike broers het saam aan die projek gewerk, tot verbasing van die plaaslike polisie, wat die bouwerk ’n paar keer onderbreek het om by hulle meerderes uit te vind of dit toelaatbaar is dat die werkers so met mekaar meng. Ander mense het die broers geprys. ‘Ek het ’n buitelander die toilet sien skoonmaak!’ het ’n man uitgeroep. ‘Ek het buitelanders nog nooit sulke werk sien doen nie. Julle is werklik anders!’

“Intussen het ’n ander bouspan begin werk aan ’n nuwe saal in Tatjileik, ’n dorp aan die grens tussen Mianmar en Thailand. Baie Thai-Getuies het elke dag oor die grens gekom om saam met hulle broers van Mianmar aan die projek te werk. Die twee groepe het in eenheid saam gewerk, al het hulle verskillende tale gepraat. In skerp teenstelling hiermee het gevegte uitgebreek tussen strydende militêre groepe al langs die grens. Dit was omstreeks die tyd toe die saal voltooi is. Bomme en koeëls het om die saal neergereën, maar die saal is nie getref nie. Nadat die gevegte bedaar het, het 72 mense by die saal bymekaargekom om die gebou aan Jehovah, die God van vrede, toe te wy.”

Sedert 1999 het Koninkryksaalbouspanne meer as 65 nuwe Koninkryksale in die land gebou. Hoe het die plaaslike verkondigers hieroor gevoel? Baie van hulle het gevoel soos een dankbare suster, wat deur trane van vreugde gesê het: “Ek het nooit gedink dat ons so ’n pragtige nuwe saal sal hê nie! Nou sal ek selfs harder probeer om belangstellendes na die vergaderinge te nooi. Ek dank Jehovah en sy organisasie vir hulle goedhartigheid teenoor ons!”

Gedurende die 1990’s, ná dekades van afsondering, het Mianmar stadigaan hulle deure vir die buitewêreld begin oopmaak. Die takkantoor het gevolglik toestemming by die regering probeer verkry om weer sendelinge in die land in te bring. Uiteindelik in Januarie 2003 het die Gileadgegradueerdes Hirosji en Joenko Aoki van Japan daar aangekom, die eerste sendelinge ná ongeveer 37 jaar wat Mianmar binnegekom het.

“Met so min buitelanders in die land moes ons versigtig wees sodat die owerheid nie ’n verkeerde indruk van ons predikingswerk sou kry nie”, sê Hirosji. “Aan die begin het ons dus saam met die plaaslike broers en susters na hulle herbesoeke en Bybelstudies gegaan. Ons het gou agtergekom dat die Mianmese lief is daarvoor om oor geestelike dinge te praat. Tydens ons eerste oggend in die bediening het ons vyf nuwe Bybelstudies begin!”

“Ons het dikwels ondervind hoe Jehovah ons lei”, voeg Joenko by. “Terwyl ons eenkeer per motorfiets op pad terug was van ’n Bybelstudie naby Mandalay, het ons ’n pap wiel gekry. Ons het die motorfiets na ’n nabygeleë fabriek gestoot en hulp gevra om die wiel reg te maak. Die sekuriteitswag het Hirosji en die motorfiets ingelaat, maar ek moes by die sekuriteitshokkie wag. Die sekuriteitswag was nuuskierig.

“‘Wat maak julle hier?’ het hy gevra.

“‘Ons besoek vriende’, het ek geantwoord.

“‘Hoekom?’ wou hy weet. ‘Vir ’n godsdiensvergadering?’

“Omdat ek nie seker was van sy motief nie, het ek sy vraag geïgnoreer.

“‘Wees eerlik!’ het hy aangedring. ‘Van watter organisasie is julle?’

“Ek het ’n eksemplaar van Die Wagtoring uit my sak gehaal en dit vir hom gewys.

“‘Ek het dit geweet!’ het hy opgewonde uitgeroep. Hy het na sy medewerkers gedraai en vir hulle gesê: ‘Kyk! ’n Engel het Jehovah se Getuies na ons gestuur deur hulle wiel pap te maak!’

“Die man het toe ’n Bybel en een van ons traktate uit sy tas gehaal. Hy het in ’n ander gebied met die Getuies gestudeer, maar het kontak met hulle verloor toe hy na Mandalay getrek het. Ons het dadelik ’n Bybelstudie met hom begin. Later het party van sy medewerkers ook studeer.”

In 2005 het nog vier sendelinge in Mianmar aangekom, hierdie keer van die Bedieningsopleidingskool (word nou die Bybelskool vir Ongetroude Broers genoem) in die Filippyne. Een van die broers, Nelson Junio, het ’n probleem gehad waarmee baie sendelinge te kampe het—hy het huis toe verlang. “Ek het dikwels gehuil en gebid voordat ek aan die slaap geraak het”, sê hy. “Toe het ’n goedhartige broer vir my Hebreërs 11:15, 16 gewys. Dit vertel hoe Abraham en Sara nie aanhou terugverlang het na hulle vorige tuiste in Ur nie, maar in ooreenstemming met God se voorneme bly optree het. Nadat ek hierdie tekste gelees het, het ek nie meer gehuil nie. Ek het my toewysing as my tuiste begin beskou.”

In die eerste eeu het die apostel Paulus Timoteus vermaan: “Die dinge wat jy by my gehoor het . . . , vertrou dit aan getroue mense toe, wat op hulle beurt voldoende bekwaam sal wees om ander te leer” (2 Tim. 2:2). Die sendelinge het hierdie beginsel ter harte geneem en die plaaslike gemeentes in Mianmar probeer help om meer in lyn te kom met die teokratiese prosedures wat wêreldwyd deur Jehovah se knegte gebruik word.

Die sendelinge het byvoorbeeld opgemerk dat baie plaaslike verkondigers hulle Bybelstudente leer deur hulle hulle antwoorde direk uit die boek te laat lees—’n metode wat in die meeste skole in Mianmar gebruik word. “Ons het die verkondigers geduldig aangemoedig om beskouingsvrae te gebruik om die student te kry om sy gedagtes en gevoelens uit te spreek”, sê Joemar Ubiña. “Die verkondigers het die wenk dadelik toegepas en het gevolglik doeltreffender onderrigters geword.”

Die sendelinge het ook opgemerk dat baie gemeentes net een ouer man of bedieningskneg het. Hoewel daardie aangestelde broers getrou en hardwerkend was, was party van hulle geneig om baasspelerig teenoor die kudde te wees. Dieselfde menslike neiging het moontlik in die eerste eeu bestaan, toe die apostel Petrus ouer manne aangespoor het: “Hou as herders toesig oor die kudde van God wat onder julle sorg is, . . . nie as persone wat baasspeel oor dié wat God se erfenis is nie, maar deur voorbeelde vir die kudde te word” (1 Pet. 5:​2, 3). Hoe kon die sendelinge hulle broers help? “Ons het hard probeer om ’n goeie voorbeeld te stel deur baie goedhartig, saggeaard en toeganklik te wees”, sê Benjamin Reyes. Hulle goeie voorbeeld het met verloop van tyd ’n positiewe uitwerking gehad. Baie ouer manne het hulle benadering verander en die kudde met groter medelye begin behandel.

Die broers in Mianmar het baie jare lank ’n 19de-eeuse Bybel gebruik wat een van die Christendom se sendelinge met die hulp van Boeddhistemonnike vertaal het. Hierdie vertaling bevat talle verouderde Pali-woorde en is baie moeilik om te verstaan. Toe die Nuwe Wêreld-vertaling van die Christelike Griekse Geskrifte in 2008 in Mianmees vrygestel is, was die broers dus oorstelp van vreugde. “Die gehoor het lank hande geklap en sommige het selfs van vreugde gehuil toe hulle hulle persoonlike eksemplaar ontvang het”, vertel Maurice Raj. “Die nuwe vertaling is duidelik, eenvoudig en akkuraat. Selfs Boeddhiste vind dit maklik om te verstaan!” Kort nadat die vertaling vrygestel is, het die aantal Bybelstudies in die land met meer as 40 persent vermeerder.

Soos baie ander tale, is daar twee vorme van Mianmees—’n formele styl wat afkomstig is van Pali en Sanskrit en ’n informele styl wat in die omgangstaal gebruik word. Albei style word in die spreek- en skryftaal gebruik. Die meeste van ons ouer publikasies het die formele styl gebruik, wat al hoe meer mense vandag moeilik vind om te verstaan. Met dit in gedagte het die takkantoor ons publikasies onlangs in alledaagse Mianmees begin vertaal, wat die meeste mense maklik vind om te verstaan.

Mense het dadelik gunstig op hierdie nuwe publikasies gereageer. Die opsiener van die Vertaalafdeling, Than Htwe Oo, verduidelik: “Mense het altyd gesê: ‘Julle lektuur is van hoë gehalte, maar ek kan dit nie verstaan nie.’ Nou helder hulle gesigte op en hulle begin dit dadelik lees. Baie mense sê: ‘Dit is so maklik om hierdie lektuur te verstaan!’” Selfs die antwoorde wat by gemeentelike vergaderinge gegee word, het verbeter, aangesien die gehoor nou duidelik verstaan wat ons publikasies sê.

Die Vertaalafdeling het tans 26 voltydse vertalers wat in drie tale vertaal—Mianmees, Hakha Tsjin en Sgô Kajin. Lektuur is ook al in 11 ander plaaslike tale vertaal.

Op 2 Mei 2008 het sikloon Nargis, ’n hewige storm met winde van 240 kilometer per uur, Mianmar getref. Dit het dood en verwoesting vanaf die Eijarwadi-delta tot by die grens van Thailand gesaai. Meer as tweemiljoen mense is deur die sikloon geraak, en ongeveer 140 000 mense het omgekom of was vermis.

Duisende Getuies van Jehovah is swaar getref deur die sikloon, maar verbasend genoeg is nie een beseer nie. Baie het die sikloon oorleef deur in hulle nuwe Koninkryksale te skuil. In Bothingone, ’n kusdorpie in die Eijarwadi-delta, het 20 Getuies sowel as 80 ander dorpenaars nege uur lank binne-in die dak van hulle Koninkryksaal gesit terwyl die vloedwater tot gevaarlik na aan die plafon gestyg het en toe later gesak het.

Die takkantoor het dadelik ’n noodlenigingspan na die gebied by die mond van die delta gestuur, wat die ergste getref is. Die span het deur verwoeste gebiede gereis wat met lyke besaai was en het met kos, water en medisyne in die dorp aangekom. Hulle was die eerste noodlenigingspan wat die gebied bereik het. Nadat die span die voorraad vir die plaaslike broers en susters gegee het, het hulle bemoedigende Bybeltoesprake gehou en Bybels en Bybellektuur uitgegee, aangesien al die broers se besittings deur die sikloon weggespoel is.

Om die ontsaglike noodlenigingspoging te koördineer, het die takkantoor Noodlenigingskomitees in Jangon en Pathein saamgestel. Hierdie komitees het gereël dat honderde vrywilligers water, rys en ander basiese benodigdhede onder sikloonslagoffers versprei. Hulle het ook gereël dat reisende bouspanne Getuies se huise herbou wat deur die sikloon beskadig of verwoes is.

Een van die vrywilligers wat noodlenigingswerk gedoen het, Tobias Lund, vertel: “Ek en my vrou, Sofia, het die 16-jarige May Sin Oo, die enigste verkondiger in haar gesin, gevind waar sy haar Bybel tussen die puin van haar gesin se huis in die son sit en droogmaak. Sy het geglimlag toe sy ons sien, maar ’n traan het teen haar wang afgerol. ’n Rukkie later het een van ons reisende bouspanne met harde hoede, kraggereedskap en boumateriaal daar aangekom en vir die gesin ’n splinternuwe huis begin bou. Die bure was verstom! Die bouterrein het baie aandag getrek en mense het dae lank om die erf saamgedrom. Mense het gesê: ‘Ons het nog nooit so iets gesien nie! Julle organisasie is so verenig en liefdevol. Ons wil ook Jehovah se Getuies word.’ May Sin Oo se ouers sowel as haar broers en susters woon nou vergaderinge by, en die hele gesin maak goeie geestelike vordering.”

Die noodlenigingswerk het maande lank voortgeduur. Die broers het tonne noodlenigingsvoorraad versprei en 160 huise en 8 Koninkryksale opgeknap of herbou. Sikloon Nargis het rampspoed en ontberinge in Mianmar veroorsaak, maar die stormwolke het iets kosbaars aan die lig gebring—die bande van liefde wat God se volk verenig en Jehovah se naam verheerlik.

Vroeg in 2007 het die takkantoor in Mianmar ’n opwindende brief ontvang. “Die Bestuursliggaam het ons gevra om ’n internasionale byeenkoms in Jangon te organiseer”, sê Jon Sharp, wat die vorige jaar saam met sy vrou, Janet, by die takkantoor aangekom het. “Die byeenkoms in 2009 sou honderde afgevaardigdes van tien lande insluit—iets wat nog nooit in ons takkantoor se geskiedenis gebeur het nie!”

Jon sê verder: “Ons het soveel vrae gehad: ‘Watter plaaslike fasiliteit sal groot genoeg wees vir die byeenkoms? Sal verkondigers van afgeleë gebiede dit bywoon? Waar sal hulle bly? Hoe sal hulle hier kom? Kan hulle bekostig om hulle gesinne te voed? En wat van die owerheid in Mianmar? Sal hulle selfs toelaat dat so ’n byeenkoms gehou word?’ Daar was ’n skynbaar eindelose lys struikelblokke. Ons het egter aan Jesus se woorde gedink: ‘Die dinge wat onmoontlik is by mense, is moontlik by God’ (Lu 18:27). Ons het dus met vertroue in God in alle erns begin planne maak.

“Ons het kort voor lank ’n geskikte plek gevind—Mianmar se Nasionale Binnenshuise Stadion, ’n fasiliteit naby die middestad met 11 000 sitplekke sowel as lugversorging. Ons het dadelik by die owerheid aansoek gedoen vir die fasiliteit. Maar maande later en net weke voor die byeenkoms was ons aansoek nog steeds nie goedgekeur nie. Toe het ons verpletterende nuus ontvang: Die stadionbestuur het ’n skopbokstoernooi by die stadion gereël op dieselfde datums as ons byeenkoms! Omdat ons nie tyd gehad het om ’n ander plek te vind nie, het ons geduldig met die organiseerder van die geleentheid en tientalle beamptes onderhandel om die probleem uit te stryk. Uiteindelik het die organiseerder erken dat hy die toernooi kan uitstel, maar net as die 16 professionele skopboksers wat vir die geleentheid bespreek is, hulle kontrakte verander. Toe die skopboksers hoor dat Jehovah se Getuies die stadion vir ’n spesiale byeenkoms wou hê, het elkeen van hulle tot die verandering ingestem.”

Jô Win, ’n ander lid van die Takkomitee, sê egter: “Ons het nog steeds nie toestemming van die staat gekry om die stadion te gebruik nie, en ons aansoek is reeds vier keer afgewys! Nadat ons tot Jehovah gebid het, het ons met die generaal vergader onder wie se beheer alle stadions in Mianmar is. Dit was net twee weke voor die byeenkoms, en dit was die eerste keer dat ons toegang gekry het tot iemand op hierdie vlak van die staatsbestuur. Tot ons vreugde het hy ons versoek toegestaan!”

Duisende afgevaardigdes van regoor Mianmar en van die buiteland was per vliegtuig, trein, boot, bus, vragmotor—en te voet—op pad na Jangon, onbewus van hierdie voortslepende drama. Baie Mianmese gesinne het maande lank gespaar om die geleentheid by te woon. Talle broers het gewasse gekweek, ander het varke geteel, party het naaldwerk gedoen en ’n paar van hulle het goud gepan. Baie het nog nooit ’n groot stad besoek of buitelanders gesien nie.

Meer as 1 300 byeenkomsgangers van die noorde van Mianmar het by die Mandalay-spoorwegstasie bymekaargekom van waar ’n gehuurde trein hulle na Jangon sou neem. Een groep van die Naga-Heuwels het ses dae lank gereis en het twee verkondigers op hulle rûe gedra wie se tuisgemaakte rolstoele ingegee het kort nadat hulle vertrek het. Honderde het op die stasieplatform gekampeer terwyl hulle gesels, gelag en Koninkryksliedere gesing het. “Almal was opgewonde”, sê Poem Jin Khai, wat met vervoerreëlings gehelp het. “Ons het vir hulle kos, water en slaapmatte gegee. Toe die trein uiteindelik daar aankom, het ouer manne elke groep gehelp om hulle toegewese treinwa te vind. Uiteindelik was daar ’n harde aankondiging oor ’n luidspreker: ‘Die trein van die Jehovah se Getuies gaan vertrek!’ Ek het na die platform gekyk om te sien of enigiemand agtergebly het en toe op die trein gespring!”

Intussen het byna 700 buitelandse afgevaardigdes in Jangon hulle in hulle hotelle tuisgemaak. Maar waar sou die meer as 3 000 Mianmese byeenkomsgangers gehuisves word? “Jehovah het die harte van die Getuies in Jangon geopen om vir hulle broers en susters te sorg”, sê Mjint Lwin, wat in die Huisvestingafdeling gewerk het. “Sommige gesinne het tot 15 besoekers ingeneem. Hulle het betaal om hulle gaste by die owerheid te registreer en hulle elke dag van ontbyt voorsien, asook van vervoer na en van die stadion. Tientalle byeenkomsgangers het by plaaslike Koninkryksale gebly; honderde ander het by ’n groot fabriek geslaap. Maar ten spyte van al hierdie reëlings het ongeveer 500 byeenkomsgangers nog steeds huisvesting nodig gehad. Ons het ons probleem aan die stadionbestuur verduidelik, en hulle het die byeenkomsgangers toegelaat om by die stadion te slaap—iets wat nog nooit voorheen gedoen is nie!”

Aangesien die stadion nie goed in stand gehou is nie, het meer as 350 vrywilligers tien dae lank gewerk om dit gereed te kry vir die byeenkoms. “Ons het herstelwerk gedoen aan die loodgieter-, elektriese en lugversorgingstelsel en toe die hele fasiliteit geverf en skoongemaak”, sê Htai Win, die byeenkomsopsiener. “Die ontsaglike hoeveelheid werk wat ons gedoen het, het tot ’n goeie getuienis gelei. Die leëroffisier wat vir die stadion verantwoordelik is, het uitgeroep: ‘Dankie! Nogmaals dankie! Ek hoop regtig dat julle my stadion elke jaar sal gebruik!’”

Meer as 5 000 mense het die byeenkoms bygewoon, wat 3-6 Desember 2009 gehou is. Op die laaste dag het baie afgevaardigdes tradisionele klere aangetrek, wat ’n kaleidoskoop van kleur geskep het. “Almal het mekaar omhels en het gehuil—selfs voordat die program begin het!”, het een suster gesê. Nadat Gerrit Lösch van die Bestuursliggaam die slotgebed gedoen het, het die gehoor etlike minute lank hande geklap en vir mekaar gewaai. Een 86-jarige suster het baie se gevoelens soos volg opgesom: “Dit het vir my gevoel asof ek in die nuwe wêreld is!”

Baie staatsamptenare was ook beïndruk. “Hierdie samekoms is uniek”, het een amptenaar gesê. “Niemand vloek, rook of kou betelneut nie. Verskillende etniese groepe is verenig. Ek het nog nooit so ’n groep mense gesien nie!” Maurice Raj vertel: “Selfs die senior militêre bevelvoerder in Jangon vir ons gesê het dat hy en sy kollegas nog nooit so ’n indrukwekkende gebeurtenis gesien het nie.”

Baie byeenkomsgangers het saamgestem dat hulle iets spesiaals waargeneem het. ’n Plaaslike broer het gesê: “Voor die byeenkoms het ons nog net gehoor van ons internasionale broederskap. Nou het ons dit ondervind! Ons sal die liefde wat ons broers teenoor ons betoon het, nooit vergeet nie.”

Amper 2 000 jaar gelede het Jesus vir sy dissipels gesê: “Slaan julle oë op en aanskou die lande, dat hulle wit is vir die oes” (Joh. 4:35). Dit kan ook van die hedendaagse Mianmar gesê word. Tans het die land 3 790 verkondigers, ’n verhouding van 1 verkondiger vir elke 15 931 inwoners—inderdaad ’n groot oes! En die feit dat 8 005 mense in 2012 die Gedenkmaal bygewoon het, toon dat die potensiaal vir vermeerdering groot is!

Neem as verdere bewys hiervan die Rakhine-staat, ’n kusstreek wat aan Bangladesj grens en byna viermiljoen inwoners het, maar geen Getuie van Jehovah nie. “Ons ontvang elke maand talle briewe van mense in hierdie streek waarin hulle lektuur en geestelike hulp vra”, sê Maurice Raj. “Daarbenewens toon al hoe meer Boeddhiste in Mianmar, veral jongmense, belangstelling in die waarheid. Gevolglik hou ons aan om die Heer te smeek om meer werkers in die oes uit te stuur.”—Matt. 9:37, 38.

Byna 100 jaar gelede het twee moedige pioniers die goeie nuus na hierdie oorwegend Boeddhisteland gebring. Sedertdien het duisende mense uit verskillende agtergronde ’n standpunt vir die waarheid ingeneem. Ondanks gewelddadige konflikte, politieke omwenteling, wydverspreide armoede, godsdiensvervolging, internasionale isolasie en natuurrampe het Jehovah se Getuies in Mianmar onwrikbare toegewydheid aan Jehovah God en sy Seun, Jesus Christus, geopenbaar. Hulle bly vasbeslote om die goeie nuus van die Koninkryk te verkondig en “ten volle te volhard en lankmoedig te wees met vreugde”.—Kol. 1:11.