“Ɔ nin be kokoli Ɲanmiɛn ndɛ’n su yalɛ”

 1, 2. ?Wan mun yɛ be su kɔ Tesaloniki-ɔ? ?Yɛ atrɛkpa’n kosan benin yɛ be fa usali be wun-ɔn?

PƆLU nin Silasi nin Timote mɔ be ti janvuɛ’n, b’a fɛ i Filipu lɛ be su kɔ Tesaloniki. Bé nánti kilo ya kun ablasan (130), yɛ bé sín okaoka lika’m be nun naan b’a ju lɔ. Akpɔ nga bé sín su’n, Rɔmunfuɛ mun yɛ be yoli-ɔ. Be sɛli yɔbuɛ be fa tatali su. Yɛ sran kpanngban kpa be sin akpɔ sɔ’n su. I wie yɛle sonja mun, nin aata difuɛ mun, nin ajuin difuɛ mun. Ɔ maan be ijɔman aɔwi. Kakaklolo’m be kusu be ja’n tɛ, kpɛkun aflunmun’m be kpan. Ajalɛ sɔ’n i tulɛ’n su yoman pɔpɔ manman be. I li Pɔlu nin Silasi yɛ ɔ́ wá yó kekle be sa nun-ɔn. Afin kɛ be boli be Filipu lɔ’n, be wun kannin’n nin-a wuman.—Yol. 16:22, 23.

² Atin’n ti tɛnndɛn. I sɔ’n ti’n, be sa sin kwla bubu be. Sanngɛ kɛ bé kɔ́’n nn bé kókó yalɛ. Ɔ maan, b’a wunman nun dan. Be wla w’a fiman wafa nga bisua sunianfuɛ kun nin i awlofuɛ’m be kacili Klisifuɛ Filipu lɔ’n su. Sa sɔ’n ti’n, b’a fua kpa kɛ bé kán Ɲanmiɛn ndɛ’n klé sran mun titi. Sanngɛ kɛ bé mántan Tesaloniki klɔ m’ɔ o jenvie nuan’n, be usali be wun sɛ Zifu nga be o klɔ sɔ’n su’n, bé sɔ́ be nun klanman-o. ?Bé yó be tɛtɛ? ?Bé bó be kɛ nga be fa boli be Filipu lɔ’n sa?

 3. ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu i ajalɛ’n kwla uka e naan y’a bo jasin fɛ’n yakpa su-ɔ?

³ Kɛ ɔ cɛli kan mɔ Pɔlu klɛ́ Klisifuɛ nga be o Tesaloniki lɔ’n be fluwa’n, yɛ ɔ kannin wafa nga i wun yoli i blɛ sɔ’n nun’n i ndɛ-ɔ. Ɔ seli kɛ: “Amun si kɛ i klikli nun’n, e fɛli Filipu lɔ, yɛ sran’m be yoli e finfin. Kannzɛ be tanndannin e ɲrun kpa’n, sanngɛ e Ɲanmiɛn’n yoli maan e trali e awlɛn e boli i jasin fɛ’n e kleli amun yakpa su.” (1 Tes. 2:2) Ndɛ sɔ’n kle kɛ sa nga be juli Filipu lɔ’n ti’n, Tesaloniki lɔ kɔlɛ’n kunnin Pɔlu i srɛ kan. ?A wun wafa nga Pɔlu i wun yoli i’n i wlɛ? ?Ɔ ju wie’n jasin fɛ’n i bolɛ’n ti tankantankan ɔ sa nun? Nanwlɛ, Pɔlu lafili Zoova su naan ɔ mɛn i wunmiɛn, naan ɔ ukɛ i naan w’a kwla yo yakpafuɛ. Sɛ e suan ajalɛ ng’ɔ kle e’n i su like’n, i sɔ’n úka e naan y’a nian su.—1 Kor. 4:16.

 4. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ kɔlɛ’n, blɛ nga Pɔlu dili i Tesaloniki lɔ’n, ɔ tra lemɔcuɛ nsan-ɔn?

⁴ Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ i nun mɔ Pɔlu o Tesaloniki lɔ’n, ɔ boli jasin fɛ’n Wunmiɛn-lolɛ-cɛn nsan. Sanngɛ i sɔ’n kleman kɛ Pɔlu dili lemɔcuɛ nsan cɛ klɔ sɔ’n su lɔ. Atrɛkpa’n, kɛ ɔ juli lɔ’n w’a kwlá kaman lɛ w’a ɔman Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɔ. Asa ekun’n, fluwa nga Pɔlu klɛli be’n, be kle kɛ i nun m’ɔ nin i janvuɛ’m be o Tesaloniki lɔ’n, be dili junman naan b’a kwla nian be bɔbɔ be wun lika. (1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8) Yɛ blɛ sɔ’n nun’n, aniaan nga be o Filipu lɔ’n be ko mannin be like kpɛ nɲɔn. (Fip. 4:16) I sɔ’n kle kɛ atrɛkpa’n blɛ nga Pɔlu dili i Tesaloniki lɔ’n tra lemɔcuɛ nsan.

 5. ?Ngue yɛ Pɔlu yoli naan i ndɛ tiefuɛ’m b’a sɔ like ng’ɔ kle’n nun klanman-ɔn?

⁵ Pɔlu fuali kɛ ɔ́ bó jasin fɛ’n. I sɔ’n ti’n, ɔ kannin ndɛ kleli be nga be yia Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɔ’n. Kɛ nga ɔ fa yo i titi’n sa’n, “ɔ nin be kokoli Ɲanmiɛn Ndɛ’n su yalɛ naan be wun i wlɛ. Ɔ yoli sɔ wunmiɛn-lolɛ-cɛn nsan. Ɔ yiyi Ɲanmiɛn ndɛ’n nun, yɛ ɔ fa ndɛ nga be klɛli’n ɔ kle kɛ ɔ fata kɛ Klisi’n wun ɲrɛnnɛn naan be cɛn i. Ɔ se kɛ: ‘Zezi mɔ n su kɛn i ndɛ n kle amun yɛ’n, i yɛ ɔ ti Klisi’n niɔn.’” (Yol. 17:2, 3) Maan e sie i nzɔliɛ kɛ Pɔlu w’a kunndɛman kɛ i ndɛ’n yo i ndɛ tiefuɛ’m be su nun fɛ. Sanngɛ ɔ ukali be naan be bu akunndan. Ɔ si kɛ be nga b’a yia Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɛ’n be si Ɲanmiɛn Ndɛ’n, yɛ be bu i like dan. Sanngɛ i bo’n yɛ be wunmɛn i wlɛ-ɔ. I sɔ’n ti’n, ɔ nin be kokoli Ɲanmiɛn Ndɛ’n su yalɛ, ɔ yiyili nun, kpɛkun ɔ jrannin su kleli kɛ Zezi m’ɔ fin Nazarɛti’n, yɛ ɔ ti Mesi annzɛ Klisi mɔ be seli kɛ ɔ́ bá’n niɔn.

 6. ?Wafa sɛ yɛ Zezi yiyili Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn? ?Yɛ kɛ ɔ yoli sɔ’n i bo’n guali sɛ?

⁶ Pɔlu niannin ajalɛ nga Zezi kleli’n su. Yɛle kɛ like nga Zezi kleli’n ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. I nun mɔ Zezi bó jasin fɛ’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ ɔ fata kɛ Sran wa’n wun ɲrɛnnɛn, ɔ wu, yɛ ɔ cɛn nguan. (Mat. 16:21) Kɛ Zezi cɛnnin nguan’n, ɔ yili i wun nglo kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun. Sa sɔ’n i ngunmin bɔbɔ kle kɛ ndɛ nga Zezi kannin’n ti nanwlɛ. Sanngɛ Zezi wa yoli ninnge wie mun ekun naan b’a lafi Ɲanmiɛn Ndɛ’n su kpa ekun. Maan e fa e ɲin e sie i ndɛ ng’ɔ kan kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun’n su. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “I su ndɛ kwlaa nga be kɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, ɔ yiyili i kwlaa nun kleli be. Ɔ boli i bo Moizi nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kwlaa be su.” ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n, i bo’n guali sɛ? I sɔnnzɔnfuɛ’m be seli kɛ: “Kɛ ɔ́ kán ndɛ’n klé e atin’n su lɔ’n, m’ɔ́ yíyí Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun weinwein kpa klé e’n, ɔ wluwluli e wun dan. ?Nɛ́n i-ɔ?”—Lik. 24:13, 27, 32.

 7. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ like nga e kle’n, ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su-ɔ?

⁷ Ɲanmiɛn Ndɛ’n yo maan sran kaci. (Ebr. 4:12) Andɛ’n, like nga Klisifuɛ’m be kle’n ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su, kɛ Zezi nin Pɔlu, nin akoto onga’m be fa yoli’n sa. E kusu’n, maan e nin sran mun e koko Ɲanmiɛn Ndɛ’n su yalɛ, e yiyi nun e kle be. Yɛ maan e tike e Biblu’n su naan be wun kɛ like nga e kle’n, ɔ fin Biblu’n nun. I kwlaa yoli-o, ndɛ nga e kan’n finman e bɔbɔ. Sɛ e tike Biblu’n su titi’n, i sɔ’n yó maan sran’m bé wún kɛ ndɛ nga e kan’n finman e bɔbɔ, sanngɛ ɔ fin Ɲanmiɛn. Asa ekun’n, ɔ fata kɛ ɔ tran e klun titi kɛ like nga e kle’n ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. Yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kusu ti nanwlɛ. Kɛ mɔ e si kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ti nanwlɛ’n ti’n, i sɔ’n man e wunmiɛn naan y’a bo jasin fɛ’n yakpa su kɛ nga Pɔlu fa yoli’n sa.

 8-10. (1) ?Wafa sɛ yɛ Tesaloniki lɔfuɛ’m be sɔli jasin fɛ’n nun-ɔn? (2) ?Ngue ti yɛ Zifu wie’m be fali be ɲin cili Pɔlu-ɔ? (3) ?Ngue yɛ Zifu nga be tanndannin Pɔlu i ɲrun’n be yoli-ɔ?

⁸ Zezi seli kɛ: “Kanga’n i kpa trɛmɛn i min. Sɛ be kleli min yalɛ’n, bé klé amun yalɛ wie. Sɛ be fali min ndɛ’n su’n, bé fá amun liɛ’n su wie.” (Zan 15:20) Pɔlu si kɛ ndɛ sɔ mɔ Zezi kannin’n ti nanwlɛ. Afin be kleli i bɔbɔ i yalɛ. I nun m’ɔ o Tesaloniki lɔ m’ɔ boli jasin fɛ’n, sran wie’m be sɔli nun, sanngɛ wie’m b’a sɔman nun. Liki kannin be nga be sɔli ndɛ’n nun klanman’n be ndɛ seli kɛ: “[Zifu mun] be nun wie’m be kacili Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Kpɛkun be fali be wun mantannin Pɔlu nin Silasi. Glɛki kpanngban kpa mɔ be su Ɲanmiɛn’n, ɔ nin bla wie mɔ be le ɲrun kpa’n be yoli sɔ wie.” (Yol. 17:4) Nanwlɛ, sran sɔ mɔ b’a kaci Klisifuɛ uflɛuflɛ’n be dili aklunjɔɛ. Afin siɛn’n, be wun Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wlɛ weiin.

⁹ Kannzɛ bɔbɔ sran wie’m be sɔli Pɔlu i ndɛ’n nun klanman’n, sanngɛ be wie’m be fɛli i wun ya. Zifu nga be o Tesaloniki lɔ’n be nun wie’m be fali be ɲin cili Pɔlu. Afin “Glɛki kpanngban kpa” be sɔli ndɛ ng’ɔ kannin’n nun. Zifu sɔ’m be fali Ɲanmiɛn Ndɛ’n i bue nga laa’n be klɛli i Ebre nun’n be fa kleli Glɛki mun naan be su Ɲanmiɛn kɛ be sa. Yɛ be bu i kɛ Glɛki sɔ’m be ti be sran. Kpɛkun bé nían-ɔn, Pɔlu w’a wɔ be Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun, kpɛkun ɔ kan ndɛ kle Glɛki mun naan be yaci Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n naan be kaci Klisifuɛ. I kwlaa sɔ’n ti’n, Zifu’m be fali ya ble.

¹⁰ I sin sa ng’ɔ juli’n, Liki kɛnnin i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Zifu’m be fali be ɲin cili Pɔlu nin Silasi. Ɔ maan be ko yiali sran tɛtɛ wie mɔ be o gua bo lɔ be leman like be yoman’n. Yɛ be ko kunndɛli sran kpanngban kpa ekun, kpɛkun be kejeli klɔ’n nun yekee. Be wluli Zazɔn i sua’n nun be ko kunndɛli Pɔlu nin Silasi. Be waan bé fá be wlá sran kpanngban sɔ’m be sa nun. Kɛ mɔ b’a wunman be’n ti’n, be trali Zazɔn nin aniaan’m be nun wie mun ɔli klɔ siefuɛ’m be ja su. Kpɛkun be kpan seli kɛ: ‘Sran nga be sanngannin mɛn wunmuan’n nun’n b’a ju wa wie, yɛ Zazɔn w’a sike be. Sran sɔ’m be nun wie fi nantiman Sezaa i mmla’m be su kaan sa. Be waan famiɛn uflɛ o lɛ naan be flɛ i kɛ Zezi.’” (Yol. 17:5-7) ?Kɛ sran sɔ’m be bali’n, ngue yɛ Pɔlu nin i janvuɛ mun be yoli-ɔ?

11. ?Ndɛ benin yɛ Zifu’m be kannin fa tɔnnin Pɔlu nin i wiengu jasin bofuɛ’m be suɛn-ɔn? ?Yɛ mmla benin yɛ be waan be fɔnnin i-ɔ? (Nian ja ngua lɔ ndɛ’n nun.)

¹¹ Kɛ sran kpanngban mɔ b’a fa ya’n be o likawlɛ’n, blɛ sunman’n, be yo ninnge tɛtɛ wie mun. Be ti kɛ nzue m’ɔ sonji kpuu mɔ be kwlá jrɛnmɛn i, m’ɔ saci ninnge mun’n sa. I sɔ sran mun yɛ Zifu’m be ko fali be naan Pɔlu nin Silasi be yaci be junman’n i dilɛ-ɔ. Zifu’m be “kejeli klɔ’n nun yekee.” I sin’n, be waan bé yó naan klɔ siefuɛ’m be bu i kɛ Pɔlu nin i janvuɛ’m b’a yo sa tɛ dan naan ɔ fata kɛ be tu be fɔ. Ndɛ klikli nga be kannin be fa tɔnnin Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin bofuɛ sɔ’m be suɛn’n yɛle kɛ ‘be sanngannin mɛn wunmuan’n nun.’ Kusu nn Pɔlu nin i janvuɛ’m b’a sannganman Tesaloniki klɔ’n nun. Ndɛ nɲɔn su’n i liɛ’n, ɔ ti kekle. Yɛle kɛ Zifu sɔ’m be waan ngaliɛ difuɛ sɔ’m be kan famiɛn uflɛ kun i ndɛ naan be flɛ i Zezi, naan i sɔ’n ti’n, be fɔnnin famiɛn’na i mmla mun.

12. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ suɛn nga be tɔnnin Klisifuɛ nga be o Tesaloniki lɔ’n ɔ kwla yo maan be kun be-ɔ?

¹² Nán maan e wla fi su kɛ Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn’m be tɔnnin Zezi i suɛn kɛ ngalɛ’n sa wie. Be seli Pilati kɛ: “E wunnin kɛ bian nga su wlawla e nvle’n nunfuɛ mun. [...] Asa ekun’n, i waan ɔ ti Klisi naan ɔ ti i liɛ famiɛn.” (Lik. 23:2) Atrɛkpa’n ndɛ sɔ’n ti’n, srɛ kunnin Pilati. Afin Rɔmun siefuɛ’n kwla bu i kɛ ɔ su suan famiɛn uflɛ bo. I sɔ’n ti’n, ɔ buli Zezi i fɔ maan be kunnin i. Ɔ maan Klisifuɛ nga be o Tesaloniki lɔ’n be suɛn nga be tɔnnin’n ɔ kwla yo maan be kun be. Fluwa kun se kɛ: “Suɛn nga be tɔnnin be lɛ’n ti tɛ kpa. ‘Sɛ be ti i flɛnflɛn kɛ sran kun su kpɛ famiɛn’n i bo waka’n, blɛ sunman’n be kun sran sɔ’n.’” ?Ɔ maan like nga klunwifuɛ sɔ’m be sunnzunnin’n, ɔ́ kpɛ́n su kɛ nga be fa kunndɛ’n sa?

13, 14. (1) ?Ngue ti yɛ sran’m b’a kwlá jranman jasin fɛ bolɛ junman’n niɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu kleli kɛ ɔ niɛn i wun su kɛ Zezi sa-ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla yo kɛ i sa-ɔ?

¹³ Be nga be fali ya’n, b’a kwlá jranman jasin fɛ bolɛ junman’n Tesaloniki lɔ. ?Ngue ti-ɔ? I kun yɛle kɛ b’a wunman Pɔlu nin Silasi. Asa ekun’n, klɔ siefuɛ’m b’a lafiman ndɛ nga be kannin’n su. I sɔ’n ti’n, kɛ be deli Zazɔn nin be onga nga be fa be ɔli be ja su’n be aowa lɔun kpa’n (atrɛkpa’n sika kpanngban kpa), be yacili be nun be ɔli. (Yol. 17:8, 9) Zezi seli kɛ: “Amun nian amun wun su kɛ wuo’m be fa nian be wun su’n sa. Yɛ nán akunndan tɛ tran amun klun, amun yo kɛ auble mun sa.” (Mat. 10:16) Pɔlu niannin afɔtuɛ sɔ’n su. Yɛle kɛ ɔ ɔli lika uflɛ naan ɔ́ kó bó jasin fɛ’n i lɔ. Fualɛ mɔ Pɔlu fuali kɛ ɔ́ bó jasin fɛ’n i sɔ’n kleman kɛ ɔ niɛnmɛn i wun su. ?Wafa sɛ yɛ andɛ Klisifuɛ’m be kwla niɛn i ajalɛ’n su-ɔ?

¹⁴ E blɛ liɛ nga nun’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn mun be wlawlali sran wie mun naan be fa be ɲin ci Zoova i Lalofuɛ mun. Be tɔn be suɛn kɛ be suanman awa mun nin nvle’m be bo. Be fɛ i sɔ’n fa wlawla mɛn siefuɛ mun naan be kle be yalɛ. Kɛ Pɔlu i blɛ su sran’m be fa yoli’n sa’n, be nga be tanndan e ɲrun andɛ’n, be fa be ɲin ci e. Afin sran kpanngban be su kaci Zoova i sufuɛ. ?Kɛ be yo sɔ’n, ajalɛ benin yɛ e fa-ɔ? E mɔ e ti Klisifuɛ nanwlɛfuɛ’n, e kpɛman ndɛ e manman e wun. Kɛ e wun kɛ sran’m b’a fa ya naan be guaman be ya’n i ase’n, e nin be kpɛman ndɛ. I kpa bɔbɔ’n, e kunndɛ kɛ é dí e junman’n lika m’ɔ ti fɔun’n nun. E sa e sin blɛ uflɛ nun mɔ be wla w’a gua ase’n.

15. ?Wafa sɛ yɛ Berefuɛ’m be sɔli jasin fɛ’n nun-ɔn?

¹⁵ Aniaan’m be fali Pɔlu nin Silasi be ɔli Bere naan like fi w’a ɲanman be. Tesaloniki nin klɔ sɔ’n be afiɛn’n ti nun kilo kɔe ablesiɛn-nin-nnun (65). Kɛ be juli lɔ’n, Pɔlu ɔli Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɔ, kpɛkun ɔ boli jasin’n kleli be nga be o lɔ’n. Kɛ ɔ wunnin kɛ be kunndɛ kɛ bé tíe jasin fɛ’n, nanwlɛ, i sɔ’n yoli i fɛ. Liki kannin Zifu nga be o Bere lɔ’n be ndɛ seli kɛ: “Zifu sɔ’m be liɛ’n, be nzuɛn’n ti kpa tra Tesaloniki lɔ Zifu mun. Afin be sɔli Ɲanmiɛn ndɛ’n nun aklunjɔɛ su. Kpɛkun cɛn kwlakwla be nian Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun kpa. Be waan bé nían, sɛ ndɛ nga be tili’n ɔ ti nanwlɛ-o.” (Yol. 17:10, 11) ?Ndɛ sɔ’n kle kɛ Tesalonikifuɛ nga be sɔli ndɛ nanwlɛ’n nun’n, be akunndan’n timan kpa? Nɛ́n i sɔ mlɔnmlɔn-ɔn. Kɛ ɔ cɛli kan’n, Pɔlu bɔbɔ klɛli i kɛ: ‘E la Ɲanmiɛn i ase titi. Afin kɛ amun tili Ɲanmiɛn i ndɛ nga e kannin’n, amun a bumɛn i kɛ ɔ fin klɔ sran. Sanngɛ amun buli i kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i ndɛ. Ɔ ti sɔ sakpa kusu, yɛ ɔ le ta amun mɔ amun ti e Min’n i sran mun’n, amun su.’ (1 Tes. 2:13) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zifu nga be o Bere lɔ’n be nzuɛn’n ti kpa-ɔ?

16. ?Ngue ti yɛ be kan Berefuɛ’m be ndɛ se kɛ ‘be nzuɛn’n ti kpa-ɔ’?

¹⁶ Kannzɛ bɔbɔ Berefuɛ’m be nin-a timan ndɛ nga Pɔlu su kan’n i le’n, sanngɛ b’a bumɛn i wun akunndan tɛ. Asa kusu’n, be nin i b’a siman akplowa. Sanngɛ i sɔ’n kleman kɛ be ti sran mɔ be fa ndɛ kwlaa nga be kan kle be’n su-ɔ. I klikli’n nun’n, be fali be su sieli Pɔlu i nuan bo. I sin’n, be ko niannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun naan bé nían, sɛ ndɛ nga Pɔlu su kan kle be’n ti nanwlɛ-o. Asa ekun’n, be boli be ɲin ase be suannin Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun like kpa. B’a yomɛn i sɔ Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’m be nun ngunmin, sanngɛ be yoli sɔ cɛn kwlakwla. Yɛ be yoli sɔ “aklunjɔɛ su.” Be fali blɛ naan bé wún wafa nga ndɛ nga Pɔlu kan kleli be’n ɔ nin Ɲanmiɛn Ndɛ’n be kɔ likawlɛ’n. I sin’n, be kannin be wun ase be kacili be nzuɛn’n. Afin “be nun sunman be kacili Zezi i sɔnnzɔnfuɛ.” (Yol. 17:12) I sɔ’n ti’n, e wun sa nga ti yɛ Liki seli kɛ sran sɔ’m ‘be nzuɛn’n ti kpa’n,’ i wlɛ.

17. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian Berefuɛ’m be ajalɛ’n su-ɔ? ?Yɛ kannzɛ bɔbɔ e boli Ɲanmiɛn sulɛ bo w’a cɛ’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ titi-ɔ?

¹⁷ Berefuɛ’m be siman kɛ bé wá klɛ́ be nzuɛn kpa’n i su ndɛ bé síe i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun naan i sɔ’n kle e ajalɛ kpa. Like nga Pɔlu sunnzunnin’n nin like nga Ɲanmiɛn klo’n yɛ be yoli-ɔ. Like kunngba’n yɛ e wla sran’m be fanngan kɛ be yo-ɔ. Yɛle kɛ be suan Biblu’n i nun like kpa naan be Ɲanmiɛn su lafilɛ’n taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. Kɛ sran kun sɔ ndɛ nanwlɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ ɔ nian Berefuɛ’m be nzuɛn kpa’n su titi. Yɛle kɛ kɛ blɛ’n kɔ́ i ɲrun’n, maan ɔ wun i wlɛ kɛ ɔ ti cinnjin kɛ ɔ suan Zoova i su like, yɛ maan ɔ nanti like ng’ɔ suan’n su ndɛndɛ. Kɛ ɔ yo sɔ’n, ɔ kaci kɛ ufa sa Zoova sa nun. Yɛ ɔ́ klé i i klun sa’n i yolɛ. (Eza. 64:8) Ɔ maan e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n fɛ́ i dí junman titi, kpɛkun i klun jɔ́ i wun dan.

18, 19. (1) ?Ngue ti yɛ Pɔlu jasoli Bere lɔ-ɔ? ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ yoli i titi m’ɔ fata kɛ e nian su e yo wie-ɔ? (2) ?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ Pɔlu bo jasin’n kle be siɛn’n niɔn? ?Yɛ ninfan-ɔn?

¹⁸ Pɔlu w’a cɛman Bere lɔ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Kɛ Tesaloniki lɔ Zifu’m be tili i kɛ Pɔlu su kan Ɲanmiɛn ndɛ’n Bere lɔ wie’n, be ɔli lɔ. Be ko wlawlali sran mun, kpɛkun sran’m be mannin be wun su. Ɔ maan ndɛndɛ kpa, aniaan’m be fali Pɔlu sinnin jenvie’n su ɔli. Sanngɛ Silasi nin Timote be kali lɛ. Be nga be ko sunmannin Pɔlu’n, be fɛli i ɔli lele juli Atɛnin. Kɛ bé sá be sin’n, Pɔlu seli be kɛ be se Silasi nin Timote be kɛ be to i lɔ ndɛndɛ.” (Yol. 17:13-15) Nanwlɛ, kɛ Zifu sɔ’m be ko ɲan ndɛ kun sa’n, be yaciman nun! Be fuannin Pɔlu Tesaloniki lɔ, sanngɛ i sɔ’n w’a juman be. Be ɔli Bere lɔ, kpɛkun be wlawlali sran mun naan be man be wun su. Sanngɛ i kwlaa sɔ’n kpili ase. Pɔlu si kɛ lika ng’ɔ fata kɛ ɔ bo jasin’n ɔ cɛnnin. Ɔ maan ɔ ɔli lika uflɛ naan ɔ́ kó bó jasin’n lɔ. Andɛ kusu’n, i kunngba’n yɛ e yo-ɔ. Yɛle kɛ y’a fua kpa kɛ é bó jasin fɛ’n titi naan be nga be kunndɛ kɛ bé tánndan e ɲrun’n be ɲin gua ase.

¹⁹ Pɔlu tuli i klun boli jasin fɛ’n kleli Zifu nga be o Tesaloniki lɔ’n nin Bere lɔ’n. Kpɛkun ɔ wunnin i wlɛ kɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ ɔ bo jasin fɛ’n yakpa su, naan ɔ yiyi Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun kpa kle sran mun naan be wun i wlɛ. E kusu e wun i sɔ’n i wlɛ wie. Siɛn’n, ɔ fata kɛ ɔ wɔ Atɛnin naan ɔ ko bo jasin’n kle be nga be timan Zifu’n. ?Wafa sɛ yɛ klɔ sɔ’n sufuɛ’m bé sɔ́ jasin ng’ɔ́ wá bó’n nun-ɔn? Ndɛ tre ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá wún i sɔ liɛ’n.