Ɲanmiɛn m’ɔ klo e’n, e klo i wie
‘Klo ɔ Min Ɲanmiɛn’n kpa, fa ɔ wla’n kwlaa guɛ i su, maan ɔ angunndan’n kwlaa trɛn i su.’—MATIE 22:37.
1, 2. ?Ngue ti yɛ sran’m be ko usali Zezi kɛ mmla mennin yɛ ɔ ti dan’n niɔn?
ZEZI blɛ su’n, Farizifuɛ’m be sili ndɛ kun su akplowa kpa. Yɛle kɛ mmla 600 tra su nga Ɲanmiɛn fa mannin Moizi’n, be waan bé sí ng’ɔ ti be nun danfuɛ’n. Sɛ mmla ng’ɔ se kɛ be yi tɛ be man Ɲanmiɛn’n nin o. Afin tɛ sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn yaci sran’m be wun sa cɛ be. Annzɛ kusu, sran’n kwla yi tɛ’n fa la Ɲanmiɛn i ase. Sɛ kusu mmla ng’ɔ kan klɛn wlalɛ ndɛ nin o. Afin, klɛn wlalɛ’n yɛ Zoova fa sieli aenguɛ ng’ɔ nin Abraamu trali’n i nzɔliɛ ɔ.—Bo Bolɛ 17:9-13.
2 Asa kusu’n, ɔ le be nga be kunndɛman kɛ be kaci mmla’n i bue kun sa naan kɛ mmla’n o lɛ’n yɛ ɔ o ɔ. Be liɛ be waan mmla kwlaa nga Ɲanmiɛn fa man’n, sɛ bɔɔ e kwla bu i kɛ kun ti cinnjin tra kun’n, sanngɛ ɔ timan sɔ. I sɔ’n ti’n, be fali ndɛ’n ɔli Zezi ja su naan be usɛ i mmla ng’ɔ ti be nun danfuɛ’n. Be waan bé yó sɔ naan bé sɛ́ i nían sɛ ɔ ti atofuɛ o. Ɔ maan, be nun kun ko usali Zezi kɛ: “?Nja, mmla’n i nun dan’n yɛle onin?”—Matie 22:34-36.
3. ?Mmla mennin yɛ Zezi waan ɔ ti mmla’m be nun danfuɛ’n niɔn?
3 Wafa nga Zezi tɛli kosan sɔ’n su’n, ɔ ti cinnjin man e andɛ. Yɛle kɛ i ndɛ nun’n, ɔ kleli like nga kɛ ɔ fin i laa lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n taka su’n. Ɔ boli Mmla’n 6:5 su. Ɔ seli kɛ: “‘Klo ɔ Min Ɲanmiɛn’n kpa, fa ɔ wla’n kwlaa guɛ i su, maan ɔ angunndan’n kwlaa trɛn i su.’ I yɛ ɔ ti mmla klikli nin i nun dan’n niɔn.” Farizifuɛ’m be kosan nun’n, mmla kunngba cɛ yɛ be kɛnnin i ndɛ ɔ. Sanngɛ i su tɛlɛ’n su’n, Zezi fali mmla uflɛ ukali su mannin be. Ɔ boli mmla ng’ɔ o Saun Yolɛ 19:18 nun’n su. Ɔ seli kɛ: “Yɛ i nɲɔn su m’ɔ fɛ’n yɛ ɔ o yɛ: ‘Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ wun’n sa.’” Kɛ Zezi wieli i sɔ kan’n, ɔ kleli kɛ kɛ be se kɛ be su Ɲanmiɛn kpa’n, mmla nɲɔn sɔ’n su yɛ be nanti ɔ. Kɛ ɔ ko yo naan b’a semɛn i kɛ ɔ bobo Moizi mmla’n i onga ng’ɔ kalɛ’n be nun dan’n be su kunngunngun guɛ i lɔ’n ti’n, ɔ guɛli i ndɛ’n i bo kɛ: ‘Mmla nɲɔn nga su yɛ mmla’n nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n kwlaa taka ɔ.’ (Matie 22:37-40) Mmla nɲɔn sɔ’m be nun cinnjinfuɛ’m yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun ɔn. É wá tɛ́ kosan nga’m be su: ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e klo Ɲanmiɛn ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo Ɲanmiɛn ɔn? ?É yó sɛ naan y’a klo Ɲanmiɛn? Ɔ ti cinnjin kɛ e wun kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n. Afin, sɛ e waan Ɲanmiɛn klun jɔ e wun’n, ɔ ti su kɛ e klo i kpa, e fa e wla’n kwlaa guɛ i su, yɛ e angunndan’n kwlaa trɛn i su.
Ɲanmiɛn klolɛ’n i cinnjin m’ɔ ti’n
4, 5. (a) ?Ngue ti yɛ wafa nga Zezi tɛli kosan’n su’n, w’a boman Farizifuɛ’n i nuan ɔn? (b) ?Ɲanmiɛn ɲrun’n, ngue yɛ ɔ ti dan tra sraka nin tɛ nga be yi be mɛn i’n niɔn?
4 Ndɛ nga Zezi kannin w’a boman Farizifuɛ ng’ɔ usali kosan’n i nuan. Afin bian sɔ’n si kɛ sɛ bɔɔ be nuan bui su yɛ sran sunman be klo Ɲanmiɛn’n, sanngɛ sran ng’ɔ se kɛ ɔ su Ɲanmiɛn kpa’n ɔ fata kɛ ɔ klo i. Zuifu’m be flɛ be Ɲanmiɛn srɛlɛ kun kɛ Sema, ɔ taka Mmla’n 6:4-9 nga Zezi boli su’n, i su. Be Ɲanmiɛn ndɛ suanlɛ nin i srɛlɛ sua’m be nun’n, be kan srɛlɛ sɔ’n flan nun lelele naan sran kwlaa ti. I sɔ yolɛ’n ti be nzuɛn. Srɛlɛ sɔ’n Marki fluwa’n kɛn i ndɛ wie. Marki i ndɛ sɔ’n nun’n, Farizifuɛ’n seli Zezi kɛ: ‘Nja, ɔ ti kpa, kɛ a se kɛ Ɲanmiɛn ti kunngba yɛ uflɛ nunmɛn i sin’n, ɔ ti nanwlɛ. Yɛ kɛ be klo i kpa’n, mɔ be fa be wla’n kwlaa guɛ i su’n, mɔ be angunndan’n kwlaa trɛn i su’n, mɔ be fa be wunmiɛn’n kwlaa yo like ng’ɔ kle kɛ be klo i’n, mɔ be klo be wiengu kɛ be bɔbɔ sa’n, i sɔ’n ti kpa tra tɛ nga be yrɛ i nnɛn kɔlikɔli’n, nin like nga be fa man Ɲanmiɛn’n i kwlaa.’—Mark 12:32, 33.
5 Moizi mmla’n waan maan be yi sraka nin tɛ be man Ɲanmiɛn. Sanngɛ like ng’ɔ ti cinnjin kpa Ɲanmiɛn ɲrun’n, yɛle klolɛ m’ɔ fin i sufuɛ’m be awlɛn’n nun’n. Ɔ maan, sran ng’ɔ fa ndrofia kunngba fa yi tɛ man Ɲanmiɛn m’ɔ yo i klolɛ su’n, Zoova bu i liɛ’n i like dan tra sran ng’ɔ fa bua kpanngban fa mɛn i mɔ sanngɛ i klun ti tɛ’n i liɛ’n lelele. (Mise 6:6-8) I wie yɛle angbeti bla yalɛfuɛ nga Zezi sieli i nzɔliɛ Ɲanmiɛn i sua ng’ɔ o Zerizalɛmu lɔ nun’n. Jɛtɛ mma kanngan nɲɔn m’ɔ kwlá toman ndrofia kun bɔbɔ’n yɛ bla sɔ’n fa guali sika guawlɛ’n nun ɔn. Sanngɛ kɛ m’ɔ tuli i klun yɛ ɔ fa mannin Zoova ti’n, i liɛ ng’ɔ yoli i lɛ’n i dan’n trali aɲanbeunfuɛ nga be liɛ ng’ɔ buman be kplɛ’n yɛ be fa mɛnnin i’n lelele. (Mark 12:41-44) Nanwlɛ, kannzɛ e ti sɛ e ti sɛ, klolɛ mɔ e klo Zoova mɔ e yi i nglo’n yɛ ɔ ti i cinnjin ɔn. ?E kusu kɛ e wun i sɔ’n, ɔ yoman e fɛ?
6. ?Ɲanmiɛn nin sran klolɛ m’ɔ ti cinnjin’n, i su ndɛ mennin yɛ Pɔlu klɛli ɔ?
6 I nun mɔ akoto Pɔlu klé kɛ Ɲanmiɛn nin sran klolɛ’n ti cinnjin kpa Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n nun’n, ɔ seli kɛ: ‘Kannzɛ maan n kan aniɛn wafawafa nin anzi’m be liɛ’n bɔbɔ’n, sɛ n kloman sran’n, nn n ti kɛ aaba m’ɔ tɛ gleinglein’n sa, nin aaba ndɛ m’ɔ tɛ gblaungblaun’n sa. Maan n yo Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ, maan n si sa nga Ɲanmiɛn fiɛli i sran’m be ɲrun’n i ngba, yɛ maan n wun sa’n kwlaa i wlɛ, yɛ sɛ n lafi Ɲanmiɛn su kpa bɔbɔ mɔ maan n kwla se oka’m be kɛ be tu be bo wɔ’n, sanngɛ sɛ n kloman sran’n, nn m’an yoman like fi. Maan n fa n sa nun ninnge’n kwlaa n fa ta yalɛfuɛ mun, yɛ maan n fa m bɔbɔ nannan su naan n ɲan su dunman, sɛ n kloman sran’n, ɔ yoman sa fi ye manman min.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 13:1-3) Kɛ nga e fa e wun i lɛ’n sa’n, sɛ e waan Ɲanmiɛn klun jɔ sulɛ nga e su i’n su’n, ɔ fata kɛ e klo i. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo Zoova ɔ?
Wafa nga e kle kɛ e klo Zoova’n
7, 8. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo Ɲanmiɛn ɔn?
7 Sran sunman be bu i kɛ sran klolɛ’n ti like m’ɔ fu be nun ɔn. Naan kɛ a wun sran kun’n, ɔ ja nun lɛ’n a kwla klo sran sɔ’n. Sanngɛ sran klolɛ’n timan sɔ. Afin, sran ng’ɔ klo sran’n ɔ kɛmɛn i awlɛn’n nun, ɔ yi i nglo. Biblu’n se kɛ sɛ e klo sran’n, ‘ɔ ti kpa tra’ like ngba. Yɛ ɔ kle kɛ maan sran klolɛ’n ‘yo cinnjin e sa nun.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 12:31; 14:1) I sɔ’n ti’n, e mɔ e ti Klistfuɛ’n ‘nán maan e sran klolɛ’n yo e nuan bui su, nin nuan nun fɛ su, sanngɛ maan be wun i sakpa like nga e yo’n nun.’—1 Zan 3:18.
8 Kɛ e se kɛ e klo Ɲanmiɛn’n maan be wun i sɔ liɛ’n sakpa. Yɛle kɛ maan ɔ yo ndɛ nga e kan nun o annzɛ e ayeliɛ nun o, e yo like nga Ɲanmiɛn klo i’n, yɛ e suɛn i Sielɛ Blɛ’n i bo. Sɛ e yo sɔ’n, e Ɲanmiɛn klolɛ’n yó maan e su kloman mɛn dilɛ’n nin ninnge nga be o mɛn’n nun’n. (1 Zan 2:15, 16) Be nga be klo Ɲanmiɛn’n, be kpɔ sa tɛ’n. (Jue Mun 97:10) Sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn’n, ɔ klo i wiengu mun. E wiengu m’ɔ fata kɛ e klo be’n, yɛ e like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɔ’n wá kɛ́n i ndɛ ɔ. Asa ekun’n, sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn’n, i ɲin yi i. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: ‘Ɲanmiɛn i klolɛ’n yɛle kɛ e fɛ i ndɛ’n su.’—1 Zan 5:3.
9. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ klo Ɲanmiɛn ɔn?
9 Kɛ be se kɛ sran klo Ɲanmiɛn’n yɛ Zezi yili i nglo ɔ. Ɲanmiɛn i klolɛ’n ti’n, Zezi jasoli ɲanmiɛn su lɔ bali asiɛ’n su wa. Ɲanmiɛn klolɛ’n ti’n, ɔ boli i si i dunman fɛ i ninnge yolɛ nin i like klelɛ nun. Ɲanmiɛn klolɛ’n maan Zezi ‘yoli aɲinyiɛfuɛ lele ɔ fa wuli.’ (Filipfuɛ Mun 2:8) Aɲinyiɛ sɔ’n m’ɔ yili Zezi i Ɲanmiɛn klolɛ’n i nglo’n ti’n, Ɲanmiɛn kwla bu sran kpanngban be sran kpa. Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘Kɛ sran kunngba i ɲin kekle’n ti ɔ maan sran kpanngban be kacili sa tɛ yofuɛ’n, sran kun kusu i aɲinyiɛ ti, ɔ maan sran kpanngban bé káci sran kpa.’—Rɔmfuɛ Mun 5:19.
10. ?Ngue ti yɛ sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn’n nn i ɲin yi i wie ɔ?
10 Kɛ Zezi sa’n, e kusu klolɛ mɔ e klo Ɲanmiɛn ti’n, e ɲin yi i. Akoto Zan mɔ Zezi klo i kpa’n seli kɛ: ‘Be wun klolɛ sɔ’n yɛle i ndɛ’n mɔ an tili i bo bolɛ nun’n.’ (2 Zan 6) Be nga be klo Zoova sakpa’n, be kunndɛ kɛ ɔ bo be ɲrun atin. Ɔ maan, be lafi Zoova i ngwlɛlɛ dan’n su yɛ atin ng’ɔ kle be’n yɛ be nanti su ɔ. Afin be si kɛ be bɔbɔ be kwlá kukuman be wun. (Zeremi 10:23) Klistfuɛ nga be ti sɔ’n, be nzuɛn’n ti kɛ Berefuɛ mɔ be fali Ɲanmiɛn ndɛ’n su ‘ndɛndɛ’ mɔ be waan bé yó i klun sa’n sa. (Sa Nga Be Yoli’n 17:11) Berefuɛ sɔ’m be sunnzunnin Ɲanmiɛn ndɛ’n be niannin, be wunnin Ɲanmiɛn i klun sa’n i wlɛ kpa. Kpɔkun be kleli kɛ be klo Ɲanmiɛn.
11. ?Kɛ be se kɛ sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn sakpa’n, ɔ fɛ i wla’n kwlaa guɛ i su, i angunndan’n kwlaa trɛn i su, yɛ ɔ fɛ i wunmiɛn’n kwlaa yo like ng’ɔ kle kɛ ɔ klo i’n, i bo’n yɛle mennin?
11 Kɛ nga Zezi bɔbɔ fa kannin sa’n, sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn sakpa’n, ɔ fɛ i wla’n kwlaa guɛ i su, i angunndan’n kwlaa trɛn i su, yɛ ɔ fɛ i wunmiɛn’n kwlaa yo like ng’ɔ kle kɛ ɔ klo i’n. (Mark 12:30) Sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn sɔ’n i wla’n kwlaa o Ɲanmiɛn su. Yɛle kɛ i klun angunndan o, like ng’ɔ sunnzun kɛ ɔ́ yó nin o, i kwlaa o Ɲanmiɛn su. Like ng’ɔ kunndɛ’n yɛle kɛ Zoova i klun jɔ i wun. I nguan wunmuan’n ti Ɲanmiɛn liɛ. Sran ng’ɔ klo Ɲanmiɛn sakpa’n kusu’n, i angunndan kwlaa trɛn i su. Yɛle kɛ nán i ti ble nun yɛ ɔ su Ɲanmiɛn ɔn. Afin, ɔ suan Zoova i su like yɛ ɔ si i sran wafa nin i mmla nin i klun sa mun. I kwlaa sɔ’n ti’n, ɔ fɛ i wunmiɛn’n kwlaa fa su Ɲanmiɛn yɛ ɔ fa mɛnmɛn i.
Like ti m’ɔ nin i fata kɛ e klo Zoova’n
12. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e klo i ɔ?
12 Like kun nga ti yɛ ɔ nin i fata kɛ e klo Zoova’n, yɛle kɛ Zoova bɔbɔ klo kɛ e yi i sran wafa ng’ɔ ti’n, i nglo. Ɲanmiɛn maan akoto Zan seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ ti sran klofuɛ’n niɔn.’ (1 Zan 4:8) Ɲanmiɛn yili klɔ sran kɛ i bɔbɔ sa. Ɔ yili be kɛ be klo Ɲanmiɛn nin sran. Zoova i sielɛ m’ɔ sie nglo nin asiɛ’n, ɔ taka sran klolɛ su. Ɔ maan, be nga be klo i mɔ be kunndɛ kɛ bé nánti i atin seiin liɛ’n su’n, be yɛ Zoova waan bé trɛ́n i Sielɛ Blɛ’n bo ɔ. Nanwlɛ, sɛ sran’m be klo Ɲanmiɛn’n, fɔundi nin bo kun yolɛ’n trán asiɛ wunmuan’n su.
13. (a) ?Ngue ti yɛ be seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ be ‘klo be Min Ɲanmiɛn’n kpa’ ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ ti su kɛ Zoova se e kɛ e klo i wie ɔ?
13 Sɛ e si like nga Zoova yoli mannin e’n i su ye’n, é kló i. Amun wla kpɛn ndɛ nga Zezi kan kleli Zuifu mun’n i su. Ɔ seli be kɛ: ‘Klo ɔ Min Ɲanmiɛn’n kpa.’ Kɛ Zezi seli sɔ’n, nán like wie mɔ Zuifu’m be simɛn i mɔ be nin a timɛn i ndɛ le’n yɛ ɔ se be kɛ be su i ɔ. Sanngɛ i waan Ɲanmiɛn m’ɔ kloli be’n, maan be klo i wie. Zoova yɛ ɔ ti be Ɲanmiɛn’n niɔn. I kunngba’n yɛ ɔ yili be Ezipti kanga nun lɔ fiteli m’ɔ mannin be mɛn uflɛ’n niɔn. I yɛ ɔ nian be lika m’ɔ klo be’n niɔn. I kunngba’n yɛ klolɛ su ɔ tu be fɔ m’ɔ kle be atin kpa’n niɔn. Asa ekun’n, Zoova kunngba’n yɛ andɛ ɔ ti e Ɲanmiɛn m’ɔ fɛli i Wa kunngba’n mannin naan cɛn wie lele y’a ɲan anannganman nguan’n niɔn. Be kan be ndɛ kun kɛ klolɛ’n flɛ klolɛ. ?Nanwlɛ, klolɛ dan nga Zoova klo e yɛ’n niɔn, ɔ fataman kɛ i kusu se e kɛ e klo i wie? Ɔ maan, Ɲanmiɛn m’ɔ ‘dun mmua kloli e’n’ i waan e kusuman e klo i wie.—1 Zan 4:19.
14. ?I sɛ nun yɛ klolɛ nga Zoova klo e’n, ɔ ti kɛ klolɛ nga siɛ nin niɛn’m be fa klo be mma mun’n sa ɔ?
14 Klolɛ nga Zoova fa klo klɔ sran mun’n, ɔ ti kɛ klolɛ nga siɛ nin niɛn’m be fa klo be mma’m be sa. Fɔ o siɛ nin niɛn’m be nun sɔ. Sanngɛ sika nin ninnge uflɛ nga be fa nian be mma’m be lika naan cɛn wie b’a yo kpa’n, be kwlá bomɛn i nuan. Be yo i sɔ lele ɔ di afuɛafuɛ. Be kle be mma’m be like, be wla be fanngan, be suan be bo, be tu be fɔ. ?Yɛ ngue ti yɛ siɛ nin niɛn’m be yo sɔ ɔ? Bé yó sɔ naan like kpa kwlaa nga be yo’n, nán ba’m be ɲin kpa su. ?Sɛ ɔ ti sɔ niɔn’n, yɛ e Si m’ɔ o nglo lɔ’n nin? ?Ninnge kwlaa ng’ɔ fa man e’n ti’n, ɔ su kunndɛman kɛ e si be su ye?
E suan Ɲanmiɛn klolɛ
15. ?Sɛ e waan é kló Ɲanmiɛn’n, ajalɛ klikli nga é fá’n yɛle mennin?
15 Sran fi nin a wunman Ɲanmiɛn yɛ ɔ nin a timɛn i ngan le. (Zan 1:18) Sanngɛ Ɲanmiɛn se e kɛ e fa e wun e mɛntɛn i naan i kusu w’a fɛ i wun w’a mantan e. (Zak 4:8) ?Yɛ wafa sɛ ɔ kwla yo ye ɔ? Sɛ e waan é fá e wun mántan sran wie’n, like klikli nga é yó’n, yɛle i silɛ. Afin, sran nga e simɛn i’n, i klolɛ ti kekle. Ɔ maan, kɛ ɔ ko yo naan y’a si Zoova’n ti’n, ɔ fɛli i nuan ndɛ’n mɔ yɛle Biblu’n fa mannin e. I sɔ’n ti yɛ Zoova maan i anuannzɛ’n wla e fanngan kɛ e kanngan Biblu’n nun titi’n niɔn. Biblu’n maan e si Ɲanmiɛn i sran wafa ng’ɔ ti’n. Ɔ kle e kɛ kɛ ɔ fin laa lele’n, Ɲanmiɛn nin klɔ sran’m be trannin. Sɛ e bu i sɔ ninnge’m be su angunndan’n, é sí Ɲanmiɛn i ye dan kpɔkun i klolɛ’n yó dan titi.—Rɔmfuɛ Mun 15:4.
16. ?Ngue ti yɛ kɛ e bu junman nga Zezi dili’n i angunndan ɔ yo maan e Ɲanmiɛn klolɛ’n yo dan ɔn?
16 Like cinnjin kpa ekun nga e kwla yo naan y’a klo Zoova’n, yɛle Zezi i mɛn dilɛ’n nin i jasin fɛ’n bolɛ junman’n i su angunndan bulɛ. Ɔ ti sɔ, afin Zezi i nzuɛn’n fɛli i Si i wafa kwlaa ng’ɔ ti’n. I bɔbɔ seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ wun min’n, nn w’a wun e Si’n.’ (Zan 14:9) Maan e bu Zezi i ayeliɛ wie’m be su angunndan e nian. ?Kɛ e bu angbeti bla nga Zezi cɛnnin i wa kunngba cenje’n i nguan’n, ɔ yoman e annvɔ? (Lik 7:11-15) Zezi m’ɔ ti Ɲanmiɛn Wa’n mɔ i wunsu nunman asiɛ’n su wa’n, ɔ kɛnnin i wun ase wunnzinnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be ja. ?Kɛ e bu i sɔ’n i angunndan’n, ɔ yoman e fɛ? (Zan 13:3-5) Zezi m’ɔ lemɛn i wunsu mɔ i ngwlɛlɛ’n tra klɔ sran’m be liɛ’n lele’n, ɔ fɛli i wun mantannin sran mun, i kpɛnngbɛn o, i bakan o. ?I sɔ’n, ɔ jɔman e klun? (Mark 10:13, 14) Sɛ e bu ninnge sɔ’m be su angunndan’n, é yó kɛ Klistfuɛ nga akoto Piɛli kannin be ndɛ’n sa. Piɛli seli Klistfuɛ sɔ’m be kɛ: ‘Amun a wunman Zezi le, sanngɛ an klo i.’ (1 Piɛr 1:8) Sɛ e Zezi klolɛ’n yo dan kɔ i ɲrun’n, e Zoova klolɛ’n kusu yó dan kɔ́ wie.
17, 18. ?Ninnge mennin mun yɛ Zoova yoli fa mannin e mɔ sɛ e bu su angunndan’n, é kló i kpa trá laa ɔ?
17 Like kun ekun ng’ɔ́ yó naan e Ɲanmiɛn klolɛ’n w’a yo dan’n, yɛle ninnge nga Ɲanmiɛn yili be mɔ maan e klo nguan nun tranlɛ’n. Yɛle kɛ ninnge nglanman nga Ɲanmiɛn yili be’n, ɔ nin ninnge fɛfɛ nga e di be’n, ɔ nin e janvuɛ nga e nin be nanti’n, ɔ nin ninnge uflɛ nga be man e aklunjuɛ’n, maan e bu be su angunndan. (Sa Nga Be Yoli’n 14:17) Kɛ é sí like nga Ɲanmiɛn yoli é kɔ́’n, nn i aklunye nin i ninnge kwlaa ng’ɔ fa mannin e’n ti’n é lɛ́ i ase. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn e ye silɛ’n yó dan wie. Kusu, maan e bu ninnge nga Zoova fa mannin e bɔbɔ’n, i angunndan e nian. ?Kɛ e yo sɔ’n, nán klolɛ cɛ é kló i ɔ?
18 Ninnge nga Ɲanmiɛn fa mannin e’n be nun kun yɛle srɛlɛ mɔ i waan blɛ kwlaa nun e srɛ i’n. I sɔ’n ti like kpa, afin e si kɛ kɛ e ‘srɛ i’n ɔ ti.’ (Jue Mun 65:3) Zoova sieli i Wa m’ɔ klo i’n kɛ ɔ yo famiɛn nin jɔlɛ difuɛ. Sanngɛ w’a sieman sran uflɛ kɛ ɔ ti e srɛlɛ nga e srɛ i. Zezi bɔbɔ m’ɔ ti i wa’n, w’a fa mɛnmɛn i. I bɔbɔ Zoova yɛ ɔ ti e srɛlɛ’n niɔn. Klolɛ nga Zoova bɔbɔ yi i nglo lɛ’n ti’n, e waan é fá e wun mɛ́ntɛn i.
19. ?Nda mennin yɛ Zoova tali mɔ i ti yɛ e fa e wun mɛntɛn i ɔ?
19 Kɛ e bu ninnge nga Zoova wá yó mán sran’n i angunndan’n, ɔ yo maan e fa wun e mɛntɛn i. Zoova tali nda kɛ ɔ́ wíe tukpaciɛ nin awlabɔɛ’n. (Sa Nglo Yilɛ 21:3, 4) Kɛ fɔ’n wá wíe klɔ sran’n nun’n, awlabɔɛ nin be sa sin bubulɛ nin sa sukusuku’n, be su tranman lɛ kun. Awe’n, nin yalɛ’n, nin alɛ’n be su tranman lɛ kun. (Jue Mun 46:10; 72:16) Asiɛ wunmuan’n káci mɛn klanman. (Lik 23:43) Sa kpakpa kwlaa sɔ mun’n, Zoova wá fá mán e. Nán kɛ ɔ miannin ti ɔ, sanngɛ klolɛ m’ɔ klo e’n ti ɔ.
20. ?Kɛ nga Moizi fa kannin’n sa’n, mmlusuɛ mennin yɛ Zoova klolɛ’n ti é ɲɛ́n i ɔ?
20 Kɛ nga e fa wunnin i lɛ’n sa’n, nán ngbɛn ti yɛ e klo Zoova mɔ e kunndɛ kɛ é kló i dan trá laa ɔ. ?E Ɲanmiɛn klolɛ’n yó dan kɔ́ i ɲrun titi? ?Yɛ é yáci Ɲanmiɛn lɛ naan ɔ́ bó e ɲrun atin? I sɔ ajalɛ liɛ’n o sran kun bɔbɔ sa nun. Moizi kleli weiin kɛ sɛ e suan Zoova klolɛ naan e klo i titi kɔ e ɲrun’n, i sin mmlusuɛ’n yó dan. Ɔ seli laa Izraɛlifuɛ’m be kɛ: ‘Amun nin amun osu nunfuɛ mun, amun fa nguan’n naan amun tran nguan nun. Amun klo Anannganman amun Ɲanmiɛn’n, amun fɛ i nuan ndɛ’n su, amun fa amun wun mɛntɛn i.’—Mmla’n 30:19, 20.
?Amun wla kwla kpɛn su?
• ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e klo Zoova ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e klo Ɲanmiɛn ɔn?
• ?Ngue ti yɛ maan e klo Zoova ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla suan Ɲanmiɛn klolɛ ɔ?
[Foto, bue 18]
Kannzɛ e ti sɛ e ti sɛ, klolɛ mɔ e klo Zoova mɔ e yi i nglo’n yɛ ɔ ti i cinnjin ɔn.
[Foto mun, bue 21]
‘Sran ng’ɔ wun min’n, nn w’a wun e Si’n.’—Zan 14:9.