Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n
Ɛstɛr fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun
BIAN kun w’a siesie kɛ Zuifu nga be o Pɛrsi mɛn’n nin lika nga famiɛn Asierisi sie be’n be nun’n, ɔ́ núnnún be kwlaa kpan. Ɔ bu i kɛ sa sɔ’n su to fɔnman. W’a dun mmua sie Zuifu’m be nunnunlɛ’n i cɛn’n. Sanngɛ i ɲin kpali like cinnjin kun su. Yɛle kɛ kannzɛ bɔbɔ sa’n ti kekle sɛ, sanngɛ Ɲanmiɛn’n kwla de i nvle’n nunfuɛ mun. Be kannin Zuifu’m be delɛ sɔ’n i ndɛ Ɛstɛr fluwa’n nun.
Mardose yɛ ɔ klɛli Ɛstɛr fluwa’n niɔn. Mardose ti Zuifu bian. Sa nga be kan be ndɛ fluwa sɔ’n nun’n, kɛ be boli be bo lele mɔ bé fá wíe’n, ɔ dili afuɛ 18. Pɛrsi famiɛn Asierisi mɔ be flɛ i ekun kɛ Sɛrksɛsi I, i famiɛn dilɛ blɛ’n nun yɛ be yoli sa sɔ mun ɔn. Ndɛ sɔ’m be kle wafa nga kannzɛ bɔbɔ Zoova i nvle’n nunfuɛ’m be sanndi mɛn tɛtrɛ kun nun’n, ɔ kwla de be be kpɔfuɛ’m be sa nun’n. E blɛ nga su’n, sa sɔ’n i silɛ’n wla Zoova i nvle’n nunfuɛ mɔ be o mɛnmɛn 235 nun’n, be fanngan. Asa ekun’n, sran nga be kan be ndɛ Ɛstɛr fluwa’n nun’n, be nun wie’m be kle e ajalɛ kpa, sanngɛ wie’m be yoli sa tɛtɛ mun. Nanwlɛ, ‘Ɲanmiɛn i ndɛ nga ɔ ko kan’n, nn w’a kan ɔ kacimɛn i, ɔ maan sran’m be kaci.’—Ebre Mun 4:12.
Ɔ FATA KƐ FAMIƐN’N BLA’N WUN FAMIƐN’N I WUN
Famiɛn Asierisi i famiɛn dilɛ’n i afuɛ nsan’n su’n (493 nun naan y’a ju Zezi blɛ su’n), ɔ flɛflɛli i mɛn’n su kpɛnngbɛn mun kɛ be wa di cɛn. Famiɛn bla Vasti ti klanman kpa. Sanngɛ famiɛn’n fali ya i wun ɔ maan w’a yoman famiɛn bla kun. Pɛrsi mɛn’n nun talua nglanman nga be nin a siman bian’n be nun’n, be fali Adasa m’ɔ ti Zuifu’n be kacili Vasti. I si niaan bian wa Mardose seli i kɛ nán ɔ kɛn i nvle’n i ndɛ. Ɔ maan Ɛstɛli m’ɔ ti i Pɛrsi dunman’n yɛ be fa flɛli i ɔ.
Blɛ sɔ’n nun’n, be mannin bian wun tufuɛ kun i sa su. I yɛ ɔ mantan famiɛn’n niɔn. Bian sɔ’n i dunman’n yɛle Aman. Kɛ mɔ Mardose w’a kotoman Aman i bo’n ti’n, Aman fɛli i wun ya dan kpa. I sɔ’n ti ɔ cicili Zuifu nga be o Pɛrsi mɛn’n nun be kwlaa be wun ndɛ kɛ be kun be. (Ɛstɛr 3:2) Aman yoli maan Asierisi mannin atin kɛ be klɛ Zuifu’m be wun fluwa kɛ be nunnun be. Mardose ‘wlali bajɛ tralɛ m’ɔ ti sa yalɛ tralɛ’n, kpɔkun ɔ guɛli i ti su nzuɛn.’ (Ɛstɛr 4:1) Ɔ nin i fata kɛ Ɛstɛli kan be ti ndɛ. Ɔ flɛli famiɛn’n nin i sran ng’ɔ mɛntɛn i’n kɛ be ko di aliɛ. Kɛ be ɔli’n, Ɛstɛli seli be kɛ cɛn ng’ɔ́ bɛ́ i sin’n, be wa di aliɛ ekun. Ndɛ sɔ’n yoli Aman fɛ dan. Sanngɛ manmanlɛ mɔ Mardose mɛnmɛnmɛn i’n ti’n, i awlɛn’n be i klun. Ɔ cicili Mardose i wun ndɛ kɛ sɛ aliɛ cɛn’n, ɔ́ kún i naan sɛ ɔ́ kɔ́ aliɛ dilɛ’n, w’a ɔ.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
1:3-5—?Cɛn dilɛ’n dili sra nsiɛn? Kɛ bé klɛ́ Biblu’n i klikli nun’n, b’a seman sɔ. Sanngɛ like ng’ɔ dili sra nsiɛn’n, yɛle famiɛn’n i mɛn’n nun ninnge nglanmannglanman mun nin i sielɛ’n i ɲrun m’ɔ le i’n, m’ɔ fa kleli i mɛn’n su kpɛnngbɛn mun’n. Atrɛkpa’n kɛ ɔ ko yo naan i mɛn’n su kpɛnngbɛn’m b’a wun i kɛ like kwlaa nga i waan ɔ́ yó’n, ɔ kwlɛ i yo’n, i ti yɛ famiɛn’n fɛ i sɔ ninnge mun kleli be ɔ. Sɛ ɔ ti sɔ’n, nn cɛn dilɛ nga be kɛn i ndɛ ndɛ mma 3 nin 5 nun’n, yɛle nga kɛ be wieli sra nsiɛn aɲia’n yo’n, be dili’n.
1:8—?Kɛ be se kɛ “Famiɛn’n waan nán be mian sran fi kɛ ɔ nɔn nzan, kusu nán be yo awɛn nzan’n su’n,” i bo’n yɛle mennin? Titi kɛ Pɛrsifuɛ’m be yia’n, be kle nzan’n i nuan ng’ɔ fata kɛ sran kwlaa nɔn’n. Sanngɛ cɛn sɔ’n nun’n, famiɛn Asierisi maan b’a diman mmla sɔ’n su. Fluwa kun se kɛ: “Sɛ be waan bé nɔ́n nzan kan annzɛ bé nɔ́n i dan o, ɔ ti sran kun i bɔbɔ i ndɛ.”
1:10-12—?Ngue ti yɛ kɛ famiɛn’n flɛli famiɛn bla Vasti’n, w’a ɔman’n niɔn? Fluwa sifuɛ wie’m be waan famiɛn bla’n w’a kunndɛman kɛ ɔ́ yó i wun finfin famiɛn’n i aofuɛ mɔ b’a nɔn nzan b’a bo’n be ɲrun. Annzɛ kusu ɲin kekle bɔbɔ yɛ bla klanman sɔ’n yoli ɔ. Biblu’n w’a kleman like nga ti yɛ ɔ yoli sɔ’n. Sanngɛ Pɛrsi mɛn’n nun ngwlɛlɛfuɛ’m be buli i kɛ bla nga be ɲin yiman be wun mun’n, ɔ nin i fata kɛ be tu be fɔ. Afin ɔ cɛman naan Pɛrsi mɛn’n nun bla’m b’a fa Vasti i ayeliɛ tɛ’n su.
2:14-17—?Ɛstɛli nin famiɛn’n be sili sua naan b’a ja? Cɛcɛ. Ɛstɛr fluwa’n waan kɛ aliɛ ko cɛn’n, talua nga be fali be ɔli famiɛn’n sin’n, be sa be sin mmla’m be sua uflɛ nun. “Famiɛn’n i soman’m be su nianfuɛ’n” yɛ ɔ nian be su ɔ. Bla nga be la famiɛn’n i sin’n be kaci i soman. Sanngɛ kɛ Ɛstɛli ɔli famiɛn’n i sin’n, i kasiɛn su’n b’a fɛmɛn i b’a ɔman famiɛn’n i soman’m be sua’n nun lɔ. Kɛ be fali Ɛstɛli ko mannin Asierisi’n, ‘famiɛn’n kloli Ɛstɛli trali bla’m be kwlaa. Ɔ niɛnnin i ɲrun, ɔ yoli i kpa trali talua kun nga mun.’ (Ɛstɛr 2:17) ?Kɛ be se kɛ Asierisi ‘niɛnnin i ɲrun, ɔ yoli i kpa’n,’ i bo’n yɛle onin? Sran uflɛ’m be yoli i sɔ wie. ‘Ɛstɛli wun yoli Egai fɛ kpa yɛ ɔ kloli i sa.’ (Ɛstɛr 2:8, 9) Ɛstɛli i klanman m’ɔ ti’n, ɔ nin i nzuɛn klanman’n ti yɛ i wun yoli Egai fɛ ɔ. I kpa’n bɔbɔ ‘sran kwlaa ng’ɔ nin Ɛstɛli yia’n, saan Ɛstɛli wun yó i fɛ.’ (Ɛstɛr 2:15) Famiɛn’n kusu, kɛ ɔ wunnin Ɛstɛli i nzuɛn klanman’n, ɔ yoli i ɲɛnmɛn. I ti yɛ ɔ kloli i’n niɔn.
3:2; 5:9—?Ngue ti yɛ Mardose w’a kotoman Aman bo ɔ? Sɛ sran kun ti mɛn su kpɛnngbɛn, naan aɲinyiɛ su be koto i bo’n, ɔ timan like tɛ Izraɛlifuɛ’m be ɲrun. Sanngɛ ndɛ uflɛ ti yɛ Mardose waan ɔ kotoman Aman bo’n niɔn. Aman ti Agagi i osu nunfuɛ. Atrɛkpa’n ɔ ti Amalɛkifuɛ. Zoova seli i nvle’n nunfuɛ’m be kɛ be nunnun Amalɛkifuɛ mun. (Mmla’n 25:19) Mardose ɲrun’n, sɛ ɔ koto Aman bo’n, ɔ ti kɛ w’a fɔn Zoova i mmla’n sa. Mardose seli weiin kɛ ɔ ti Zuifu naan i ti’n, ɔ kotomɛn i bo.—Ɛstɛr 3:3, 4.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
2:10, 20; 4:12-16. Ɛstɛli fali afɔtuɛ’n nin ajalɛ nga Zoova i sufuɛ ngwlɛlɛfuɛ kun mɛnnin i’n su. ‘Maan e ɲin yi e kpɛnngbɛn mun, e bu be sran.’—Ebre Mun 13:17.
2:11; 4:5. ‘Nán e nun sran fi bu i bɔbɔ i ninnge’m be ngunmin be angunndan, sanngɛ maan e wiengu’m be liɛ’n lo e wie.’—Filipfuɛ Mun 2:4.
2:15. Ɛstɛli ti wun ase kanfuɛ nin sran m’ɔ niɛn i wunsu ɔ. Ninnge nga Egai waan ɔ fa’n, yɛ ɔ fali ɔ. W’a srɛman ninnge uflɛ ekun kɛ wienun ɔn, afle annzɛ sika ɔkwlɛ njuaba, ɔ nin tralɛ kpakpa mun sa. Like nga ti yɛ famiɛn’n kloli i sa’n, yɛle kɛ ɔ ‘wunnin i klanman’n i nzuɛn’n, nin i awlɛn wɛtɛɛ’n, ɔ nin diin m’ɔ ti’n nun.’—1 Piɛr 3:4.
2:21-23. Ɛstɛli nin Mardose be ‘ɲin yili ngbɛnngbɛn mun.’ Be man e ajalɛ klanman kpa kun.—Rɔmfuɛ Mun 13:1.
3:4. Sa wie’m be nun’n, maan e fa Ɛstɛli i ajalɛ’n su. Yɛle kɛ nán maan e yi e wun nglo. Sanngɛ ndɛ cinnjin kɛ Zoova i mmla’m be su nantilɛ’n nin nglo nin asiɛ’n be sielɛ’n i wlɛ wunlɛ sa’n be nun’n, maan e kle kɛ e ti Zoova i Lalofuɛ.
4:3. Sɛ e o ɲrɛnnɛn nun’n, ɔ fata kɛ e srɛ Zoova naan ɔ man e wunmiɛn yɛ ɔ kle e ngwlɛlɛ.
4:6-8. Wafa nga awa’n i nun mmla’m be kwla uka Mardose naan w’a ɲan sa nga Aman fa yili be su’n i trawlɛ’n, yɛ ɔ kunndɛli ɔ.—Filipfuɛ Mun 1:7.
4:14. Mardose fɛ i wla guali Zoova su. E yo kɛ i sa.
4:16. Ɛstɛli i Zoova su m’ɔ lafi’n ti’n, yakpa su’n, ɔ fali ajalɛ kun m’ɔ kwla yoli i wie like ɔ. Ɔ ti cinnjin kɛ e suan Zoova su lafilɛ. Nán e lafi e bɔbɔ e wun su.
5:6-8. Kɛ ɔ ko yo naan Asierisi w’a yo Ɛstɛli klun sa’n ti’n, Ɛstɛli waan ɔ bla wa di like cɛn uflɛ ekun. Maan e fa ngwlɛlɛ e nanti kɛ i liɛ’n sa.—Nyanndra Mun 14:15.
SA’M BE KACIKACILƐ’N
Kɛ sa’m bé yó kɔ’n, nn bé kácikáci. Be boli Aman kɔmin Mardose i kɔmin bowlɛ nga Aman bɔbɔ yoli’n su. Kpɔkun Mardose yɛ ɔ yoli Pɛrsi mɛn’n nun’n sran’n i nɲɔn su’n niɔn. ?Yɛ Zuifu’m be kunlɛ nga be siesieli’n, ɔ yoli sɛ? Lɛ nun kusu’n sa’m be wa kacili wie.
Ɛstɛli w’a muɛnmɛn i nuan. Ɔ ɔli famiɛn’n i wun wunlɛ naan ɔ yo maan like nga Aman gugu kɛ ɔ́ yó be’n, ɔ to fuan. I sɔ yolɛ’n nun’n, ɔ fɛli i wun mannin wie’n. Asierisi yoli ng’ɔ nin i fata’n. Ɔ maan kɛ cɛn nga be sieli i kɛ bé kún Zuifu mun’n juli’n, Zuifu mun yɛ be kunnin be kpɔfuɛ mun ɔn. Mardose seli kɛ be delɛ dan sɔ’n ti’n, afuɛ kwlaa nun’n, be di Pirimu cɛn’n. Mardose yɛ ɔ mantan famiɛn Asierisi ɔ. ‘Like ng’ɔ ko yo naan i nvlefuɛ’m b’a ɲan ye nin fɔundi’n, ɔ yoli.’—Ɛstɛr 10:3.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
7:4—?Ngue ti yɛ Zuifu’m be nunnunlɛ’n ti like mɔ ‘be tannin i kalɛ ɔ, ɔ su yoman ye ɔ’? Kɛ ngwlɛlɛ su’n, Ɛstɛli kannin Zuifu’m be atɛ yolɛ ndɛ’n, ɔ tuli i ɲin kleli famiɛn’n kɛ i like su wa saci. Sɛ ɔ ti kɛ Aman seli kɛ be yo Zuifu’m be atɛ’n, nn sika nga bé ɲɛ́n i bé gúa famiɛn’n i bɔlɛ’n nun’n, ɔ́ sɔ́n trá sika tɔnun ya nsan nga Aman waan ɔ́ mán’n. Asa ekun sɛ be nunnun Zuifu mun kusu’n, saan bé kún famiɛn’n i yi’n wie.
7:8—?Ngue ti yɛ famiɛn i sran’m be katali Aman i ti ɔ? Atrɛkpa’n i sɔ yolɛ’n ti ɲannzuɛn annzɛ fɔ bulɛ’n i nzɔliɛ. Fluwa kun seli kɛ: “Lalafuɛ nun’n, be kata be nga bé wá kún be’n be ti.”
8:17—?Wafa sɛ yɛ “mɛn’n nun sran sunman be kacili Zuifu” ɔ? Pɛrsifuɛ’m be nun sunman be fali be wun mantannin Zuifu mun. Be bu i kɛ mmla uflɛ nga famiɛn’n maan be klɛli’n, m’ɔ nin mmla klikli’n kɔman likawlɛ’n, ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn jin Zuifu’m be sin. Sa sɔ’n i ɲin fite weiin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zakari i ndɛ nga i su kpɛnlɛ’n nun. Ndɛ sɔ’n se kɛ: ‘I blɛ sɔ nun’n, sɛ sran blu be aniɛn’n ti ngunminngunmin’n, bé kó trá Zuifu kunngba cenje i wun tralɛ’n i nuan su’n, kpɔkun bé sé i kɛ: “E nin amun yɛ é kɔ́ ɔ, afin e tili i kɛ Ɲanmiɛn’n wo amun sin.”’—Zakari 8:23.
9:7-10, 15, 16—?Kannzɛ bɔbɔ famiɛn mannin Zuifu’m be atin kɛ be fɛn be kpɔfuɛ’m be bo ninnge mun’n, sanngɛ ngue ti yɛ b’a yomɛn i sɔ ɔ? I sɔ’n kle weiin kɛ be nguan’n yɛ be kpli ɔ, naan nán aɲanbeun ninnge mun yɛ be kunndɛ ɔ.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
6:6-10. ‘Be nuan dilɛ’n yi be ase. Wun tulɛ’n kusu i sin sa’n yɛle awieliɛ m’ɔ wie be’n.’—Nyanndra Mun 16:18.
7:3, 4. ?Kannzɛ bɔbɔ bé klé e ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ yakpa su e kle kɛ e ti Zoova i Lalofuɛ?
8:3-6. Sɛ e kpɔfuɛ’m be waan bé yó e abɔlɛ’n, e kwla fa e ndɛ’n kɔ awa annzɛ jɔlɛ difuɛ’m be ja su naan b’a sasa e.
8:5. Famiɛn’n yɛ ɔ mannin atin kɛ be nunnun Ɛstɛli i nvle’n nunfuɛ mun ɔn. Sanngɛ Ɛstɛli w’a bomɛn i sɔ’n su. E kusu kɛ é bó jasin fɛ’n kle awa junman difuɛ dandan mun’n, e kan ndɛ ngwlɛlɛ su.
9:22. Maan e bu yalɛfuɛ nga be o e nun’n be angunndan.—Galasifuɛ Mun 2:10.
Zoova ‘dé’ i sufuɛ mun yɛ “bé fíte nun”
Mardose seli kɛ sɛ Ɛstɛli yoli famiɛn bla’n, ɔ fin Ɲanmiɛn. Kɛ Zuifu’m be sa miannin’n, be kpɛli srɛ nun yɛ be srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka be. Kpɔkun kannzɛ bɔbɔ famiɛn w’a flɛman famiɛn bla’n, sanngɛ blɛ kwlaa nga famiɛn bla ɔli i wun wunlɛ’n, ɔ sɔli i nun klanman. Asa ekun’n, kɔnguɛ kunngba nga Aman cicili Mardose i kɔmin bolɛ’n i wun ndɛ’n, famiɛn’n lafi ɔ, ɔ yoman ye. Nanwlɛ, wafa nga Zoova siesie sa mun naan i nvle’n nunfuɛ’m be wun sa w’a yo ye’n, Ɛstɛr fluwa yi i nglo klanman kpa.
Ɛstɛr fluwa’n i nun ndɛ’n yo fɛ. Ɔ wla e mɔ e o mɛn’n i “awieliɛ blɛ’n” nun’n e fanngan. (Daniɛl 12:4) “Kɛ ɔ́ cɛ́ lele’n,” annzɛ mɛn’n i awieliɛ blɛ’n i awieliɛ’n nun’n, Satan mɔ be flɛ i Gɔgu m’ɔ fin Magɔgu’n, ɔ́ wlɛ́ i wun ase kpa ɔ́ klé Zoova i nvle’n nunfuɛ’m be yalɛ. Ɔ́ wá kúnndɛ núnnún Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa mun mlɔnmlɔn. Sanngɛ kɛ nga Zoova yoli i Ɛstɛli blɛ su sa’n, ɔ́ ‘dé’ i sufuɛ mun, ɔ maan “bé fíte nun.”—Ezekiɛl 38:16-23; Ɛstɛr 4:14.
[Foto, bue 6]
Ɛstɛli nin Mardose b’a ko to Asierisi.