Maan e fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n e kpaja e ɲrun weiin
‘Ɔ ndɛ’n ti kɛ kannin sa, ɔ kpaja min ɲrun atin’n su weiin.’—Jue Mun 119:105.
1, 2. ?Ngue yɛ é yó naan Zoova nuan ndɛ’n w’a kpaja e ɲrun atin’n su ɔ?
SƐ E kplin su kɛ Zoova i ndɛ’n kpaja e ɲrun atin’n su weiin, ɔ́ kpája. Sanngɛ i lɛ nun’n, ɔ fata kɛ e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like kpa naan e fa i nun afɔtuɛ’m be su. I sɔ’n nun kunngba cɛ yɛ ndɛ nga jue tofuɛ’n kannin’n, é kwlá kán wie ɔ. I waan: ‘Ɔ ndɛ’n ti kɛ kannin sa, ɔ kpaja min ɲrun atin’n su weiin.’—Jue Mun 119:105.
2 Amun e fa Jue Mun 119:89-176 naan e fa e ɲin sie i nun ndɛ’n su. Nanwlɛ, jue sɔ mɔ be kpɛkpɛli nun 11, i nun ndɛ’n yo fɛ kpa! Be kwla uka e naan titi y’a nanti anannganman nguan atin’n su.—Matie 7:13, 14.
?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n yo e awlɛn su like ɔ?
3. ?Wafa sɛ yɛ Jue Mun 119:89, 90 kle kɛ e kwla lafi ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n su ɔ?
3 Kɛ be fa Zoova nuan ndɛ’n yo be awlɛn su like’n, be yo kpa Ɲanmiɛn ninnge’m be nun. (Jue Mun 119:89-96) Jue tofuɛ’n seli kɛ: ‘Anannganman, ɔ ndɛ’n su sinman le, kɛ ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n yɛ ɔ o ɔ. A yili asiɛ’n, kɛ ɔ o lɛ’n yɛ ɔ o ɔ.’ (Jue Mun 119:89, 90) Ɲanmiɛn i ndɛ sɔ’n, yɛle ‘mmla nga nglo lɔ ninnge’m be nanti su’n,’ ɔ maan kɛ asiɛ’n o lɛ’n yɛ ɔ fa o ɔ. (Zɔb 38:31-33; Jue Mun 104:5) E kwla lafi ndɛ kwlaa nga Zoova kan’n su. Afin ndɛ ng’ɔ fin Ɲanmiɛn nuan fite’n, sɛ ɔ ti sran’n, ‘saan ɔ́ yó nga mɔ i ti yɛ ɔ sunmɛnnin i’n.’—Ezai 55:8-11.
4. ?Ɲanmiɛn i sufuɛ nga be wun ɲrɛnnɛn’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn i ndɛ’n mɔ be fa yo be awlɛn su like’n ɔ yo be ɔ?
4 Sɛ jue tofuɛ’n w’a ‘faman Ɲanmiɛn mmla’n w’a yomɛn i awlɛn su like’n, nn ɔ wuli ɲrɛnnɛn’n nun.’ (Jue Mun 119:92) Nán sran nga be timan Izraɛlifuɛ’n be yɛ be kpɔli jue tofuɛ’n kpɔkun be kleli i ɲrɛnnɛn ɔn. Sanngɛ, Izraɛlifuɛ mɔ be saci mmla’n, be yɛ be yoli i sɔ ɔ. (Saun Yolɛ 19:17) Ɔ nin i sɔ ngba’n, Ɲanmiɛn mmla’n m’ɔ suannin jue tofuɛ’n i bo’n ti’n, sa sɔ’n w’a tinmɛn i su mlɔnmlɔn. Korɛnti lɔ ‘sran nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti e niaan’n,’ be kleli Pɔlu ɲrɛnnɛn, kpɔkun be nun wie mɔ atrɛkpa be ti ‘sran kpakpa mɔ be bu be wun kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ sunmannin be’n,’ be kunndɛli kɛ bé tɔ́n i suɛn. (2 Korɛntfuɛ Mun 11:5, 12-14, 26) Sanngɛ, Ɲanmiɛn ndɛ’n mɔ Pɔlu fa yoli i awlɛn su like ti’n, Ɲanmiɛn ninnge’m be nun w’a saciman. Kɛ mɔ e fa Zoova i ndɛ’n mɔ yɛle Biblu’n e yo e awlɛn su like, kpɔkun e fa ndɛ ng’ɔ kan’n su’n ti’n, e klo e niaan mun. (1 Zan 3:15) Yɛ kannzɛ bɔbɔ mɛn nunfuɛ’m be kpɔ e’n, e wla fiman Ɲanmiɛn i afɔtuɛ’n i wie fi su. Kpɔkun klolɛ su e nin e niaan mun e bo yo kun e mian e ɲin yo Ɲanmiɛn klun sa’n. Kɛ é yó sɔ’n, nn e ɲin o cɛn nga é wá sú Zoova aklunjuɛ nun tititi’n i sin.—Jue Mun 119:93.
5. ?Wafa sɛ yɛ Famiɛn Aza kunndɛli Zoova ɔ?
5 Kɛ mɔ e yi i nglo kɛ e su Zoova’n ti’n, e kwla srɛ i kɛ: ‘Ɔ liɛ yɛle min, de min, afin ɔ mmla nga a sie be’n yɛ n kunndɛ ń fá su ɔ.’ (Jue Mun 119:94) Famiɛn Asa kunndɛli Ɲanmiɛn. Ɔ maan, ɔ yili amuɛn sɔlɛ’n Zida mɛn’n nun. Afuɛ 963 nun L.B.N. Asa i famiɛn dilɛ’n i afuɛ 15 su’n, Aza yiali aɲia dan kun. Aɲia sɔ’n i bo’n, Zidafuɛ’m be “tali nda kɛ bé fá be wun mántan Anannganman.” Ɲanmiɛn kusu “yili i wun nglo kleli be” kpɔkun ɔ yoli maan “be nga be mantan be lɛ’n, be nin be afiɛn sɛli bue’n kwlaa su.” (2 Be Nyoliɛ 15:10-15) Sa sɔ’n kle weiin kɛ, sran kwlaa nga asɔnun’n nun ɔ to fuannin atin’n, ɔ kwla kunndɛ Ɲanmiɛn ekun. Yɛ be nga be fa be wun mantan Ɲanmiɛn i nvle’n ekun’n, ɔ yra be su yɛ ɔ sasa be.
6. ?Ajalɛ mennin yɛ ɔ́ sásá e naan e Ɲanmiɛn junman’n w’a saciman ɔn?
6 Zoova nuan ndɛ’n kle e ngwlɛlɛ m’ɔ kwla sasa e naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n w’a saciman’n. (Jue Mun 119:97-104) Ɲanmiɛn mmla’n ti’n, e si ngwlɛlɛ tra e kpɔfuɛ mun. Sa ng’ɔ fa be sie e ɲrun’n be ti’n, e si like, kpɔkun ‘e si ngwlɛlɛ tra oke mun, afin e fɛ i mmla’n m’ɔ sie be’n su.’ (Jue Mun 119:98-100) Sɛ sa nga Zoova waan ɔ́ yó be man e’n be ‘yo e fɛ tra awɛma nzue’n,’ e su faman “atin tɛ fi su.” (Jue Mun 119:103, 104) I sɔ liɛ’n sásá e blɛ kasiɛn nga nun wun tufuɛ mun, nin sran wlɛfuɛ mun nin be nga be sroman Ɲanmiɛn’n be lika naan e Ɲanmiɛn junman’n w’a saciman.—2 Timote 3:1-5.
Ɔ ti kannin kun m’ɔ kpaja e bo ɔ
7, 8. ?Sɛ e waan é fá Jue Mun 119:105 su’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?
7 Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n m’ɔ ti kɛ kannin sa’n, ɔ kpaja titi ɔ nuanman le. (Jue Mun 119:105-112) Sɛ e o be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nun wie o, annzɛ kusu sɛ e ti be janvuɛ mɔ be ti ‘bua’m be wie mun’ o, e se kɛ: ‘Ɔ ndɛ’n ti kɛ kannin sa, ɔ kpaja min bo. Ɔ kpaja min ɲrun atin’n su weiin.’ (Zan 10:16; Jue Mun 119:105) Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n ti kɛ kannin sa yɛ e fa kpaja e ɲrun atin’n su ɔ. Ɔ maan Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, e ja su kplaman naan y’a tɔ. (Nyanndra Mun 6:23) Sanngɛ, ɔ fata kɛ e bɔbɔ e kplin Zoova nuan ndɛ’n su kɛ ɔ kpaja e bo.
8 Ajalɛ nga Jue Mun 119 i tofuɛ’n fali’n, ɔ fata kɛ e fa wie. Ɔ tali nda kɛ ɔ́ fá Ɲanmiɛn mmla’n su titi. I waan: ‘Jɔlɛ klanman nga a dili’n, i su sa mɔ n seli wɔ kɛ ń yó’n, saan ń yó i nuan su.’ (Jue Mun 119:106) Biblu’n nun like suanlɛ titi’n, ɔ nin asɔnun aɲia’m be bo kɔlɛ’n, maan e bu be like kpa titi.
9, 10. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ sran bɔbɔ ng’ɔ fɛli i wun mannin Zoova’n, ɔ kwla ‘yaci Ɲanmiɛn mmla’n ko fa uflɛ’ ɔ? ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ kwla yo naan i sɔ’n w’a juman ɔn?
9 Kannzɛ bɔbɔ sran ng’ɔ fɛli i wun mannin Zoova’n, ɔ kwla ‘yaci Ɲanmiɛn mmla’n m’ɔ sie be lɛ’n ɔ ko fa uflɛ’n,’ sanngɛ jue tofuɛ’n w’a yomɛn i sɔ. (Jue Mun 119:110) Kannzɛ bɔbɔ Famiɛn Salomɔn ti Zoova i nvle nunfuɛ’n naan i famiɛn dilɛ’n i bo bolɛ’n nun ɔ fali ngwlɛlɛ nga Ɲanmiɛn mɛnnin i’n fa yoli sa kpa mun’n, sanngɛ ɔ fali mmla uflɛ. “Nvle nun bla mun maan ɔ fɔnnin.” Yɛle kɛ bla sɔ’m be suli i bo maan ɔ sɔli amuɛn mun.—Neemi 13:26; 1 Famiɛn Mun 11:1-6.
10 Satan m’ɔ ti ‘aya suafuɛ’n,’ ɔ sua e wun aya kpanngban. (Jue Mun 91:3) I wie yɛle kɛ, ɔ kwla sin sran wie m’ɔ yacili Zoova sulɛ’n i lika. Yɛ sran sɔ’n kwla laka e naan e kaci e sin e si Ɲanmiɛn i atin’n mɔ kannin kpaja su’n, naan e tran aosin nun. ‘Bla nga be flɛ i Zezabɛli’n’ ɔ trannin Tiatir lɔ asɔnun’n nun lɔ. Bla sɔ’n mɔ atrɛkpa’n ɔ ti bla akpasua kun’n, ɔ kle sran’m be like naan be sɔ amuɛn yɛ be bo tekle. Zezi buli sa tɛ sɔ’m be fɔ. I sɔ kunngba’n, yɛ ɔ fata kɛ e kwlaa e yo ɔ. (Sa Nglo Yilɛ 2:18-22; Zid 3, 4) I sɔ’n ti’n, maan e srɛ Zoova kɛ ɔ uka e naan titi e fɛ i nuan ndɛ’n kpaja e ɲrun atin’n su weiin naan y’a yaciman i mmla’n y’a faman uflɛ.—Jue Mun 119:111, 112.
Ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n ɔ suan e bo
11. ?Kɛ nga Jue Mun 119:119 fa kan’n sa’n, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn bu klunwifuɛ mun ɔn?
11 Sɛ y’a yaciman Ɲanmiɛn mmla’m be su falɛ’n, ɔ́ súan e bo titi. (Jue Mun 119:113-120) Zezi kloman be nga andɛ be se kɛ be ti Klistfuɛ mɔ sanngɛ be ti mlɛnmlɛnmlɛn’n be sa. I sɔ kunngba’n, e kloman be nga be ‘angunndan ti nɲɔnnɲɔn’n be sa’ wie. (Jue Mun 119:113; Sa Nglo Yilɛ 3:16) Kɛ mɔ e tu e klun e su Zoova’n ti’n, ɔ́ súan e bo afin ɔ ti ‘e fiawlɛ.’ Ɔ́ wá ‘fúan be nga be yomɛn i klun sa’n’ mɔ be ti gblɛfuɛ nin atofuɛ’n. (Jue Mun 119:114, 117, 118; Nyanndra Mun 3:32) Klunwifuɛ sɔ mun’n, Ɲanmiɛn bu be kɛ “fiɛn” mɔ be yi i jɛtɛ ufue nin sika ɔkwlɛ’n, be nun’n sa. (Jue Mun 119:119; Nyanndra Mun 17:3) Klunwifuɛ mɔ be ti kɛ fiɛn sa’n, bé wá núnnún be. Yɛ nanwlɛ, kɛ mɔ e kunndɛman kɛ é trán be nun wie’n ti’n, maan titi e yi i nglo kɛ e klo sa nga Ɲanmiɛn fa sie e ɲrun’n!
12. ?Ngue ti yɛ Zoova i srolɛ’n ti cinnjin ɔn?
12 Jue tofuɛ’n waan: ‘Kɛ n ti ɔ ngan’n, n usu srɛ m’ɔ kun min’n ti, yɛ jɔlɛ nga a di be’n, n ɲin yi be.’ (Jue Mun 119:120) Kɛ mɔ sa nga Ɲanmiɛn kpɔ be’n e kpɔ be wie’n, mɔ i sɔ yɛ ɔ fata kɛ e mɔ e ti i sufuɛ’n e yo naan w’a suan e bo’n, ɔ kle kɛ e sro i sakpa. Zoova mɔ Zɔbu sro i’n ti’n, ɔ nantili sein w’a fɔnman. (Zɔb 1:1; 23:15) Sɛ e sro Ɲanmiɛn naan sa’m be tɔ e su’n, é kwlá jrán kekle é fá ajalɛ nga mɔ maan titi Ɲanmiɛn klun jɔ́’n. Sanngɛ, saan é láfi Ɲanmiɛn su é srɛ́ i kpa naan y’a kwla jran kekle sɔ’n.—Zak 5:15.
Ɲanmiɛn su mɔ e lafi e srɛ i’n
13-15. (a) ?Ngue ti yɛ e kwla lafi Ɲanmiɛn su kɛ ɔ́ tɛ́ e srɛlɛ’n su ɔ? (b) ?Kɛ é srɛ́’n, sɛ e wunman ndɛ kun nga é kán’n, i bo’n kwla gua sɛ? (c) Amun kan wafa nga Jue Mun 119:121-128 i nun ndɛ’n kwla yo kɛ ‘ɔ jran e nuan’ sa’n.
13 E kwla lafi Ɲanmiɛn su e srɛ i kɛ ɔ yo sa ng’ɔ ti kpa’n man e. (Jue Mun 119:121-128) Kɛ jue tofuɛ’n sa’n, e lafi su kpa kɛ Ɲanmiɛn tɛ́ e srɛlɛ’n su. ?Ngue ti ɔ? Afin e klo i mmla mun ‘tra sika ɔkwlɛ’n. I kpa’n bɔbɔ e klo i tra sika ɔkwlɛ jrɛiin.’ Asa ekun’n, e wun kɛ ‘mmla nga Ɲanmiɛn sie be’n, be kwlaa be ti su.’—Jue Mun 119:127, 128.
14 Kɛ mɔ e lafi Zoova su e srɛ i, kpɔkun e nanti i mmla’m be su’n ti’n, ɔ tɛ e srɛlɛ’n su. (Jue Mun 65:2) ?Yɛ sɛ sa mɔ be tin e su’n ti’n, kɛ é srɛ́’n, e wunman ndɛ kun nga e kan’n nin? I lɛ nun’n, ‘Ɲanmiɛn wawɛ’n bɔbɔ oto, ɔ jran e nuan ɔ srɛ i man e.’ (Rɔmfuɛ Mun 8:26, 27) Ɔ maan blɛ sɔ nun’n, srɛlɛ nga be o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, Ɲanmiɛn fa be kɛ be yɛ be ti e srɛlɛ’n niɔn.
15 Kɛ e ‘oto’n,’ Ɲanmiɛn srɛlɛ nga be ti kɛ be jran e nuan sa mɔ be o Biblu’n nun’n, be diman be yalɛ. I wie o Jue Mun 119:121-128 nun. Amun e fa be naan e nian. Wafa nga be kannin be’n, ɔ kwla yo e liɛ sɛsɛsɛ. I wie yɛle kɛ sɛ e sro sa tɛ yolɛ’n, é kwlá srɛ́ Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka e kɛ jue tofuɛ’n fa srɛli i’n sa. (Ndɛ mma 121-123) Wie liɛ’n, ajalɛ wie falɛ’n kwla yo kekle kpa man e. I lɛ nun kusu’n, e kwla srɛ Zoova kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e naan sa ng’ɔ fa be sie e ɲrun’n, e wla kpɛn be su naan e fa be su. (Ndɛ mma 124, 125) Kannzɛ bɔbɔ e ‘ɲin ci atin ng’ɔ ti gblɛ atin’n,’ sanngɛ e kwla srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ uka e naan y’a tɔman sa wie m’ɔ sa e nian’n i nun naan i sɔ’n ti y’a fɔn i mmla’n. (Ndɛ mma 126-128) Sɛ cɛn kwlaa e kanngan Biblu’n nun’n, kɛ é srɛ́ Zoova’n, ndɛ mma kɛ ngalɛ’m be sa mɔ be ti ukalɛ ndɛ’n, be kwla kpɛn e ti nun.
Sa nga Zoova fa be sie sran’m be ɲrun’n be uka e
16, 17. (a) ?Ngue ti yɛ sa nga Ɲanmiɛn fa be sie sran’m be ɲrun’n be ti e cinnjin ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu sa sɔ mun ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ sran wie’m be kwla nian e ɔ? ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ ti like kpa’n niɔn?
16 Sɛ e waan Ɲanmiɛn tie e srɛlɛ’n naan i klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ e fa sa ng’ɔ fa be sie sran’m be ɲrun’n be su. (Jue Mun 119:129-136) Kɛ mɔ e wla fi sa’m be su ndɛndɛ’n ti’n, ɔ fata kɛ Zoova fɛ i abonuan sa mun sie e ɲrun naan i mmla’m b’a tran e angunndan’n nun titi. Kusu, Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wlɛ wunlɛ uflɛ kwlaa mɔ be ti kɛ kannin m’ɔ kpaja’n sa’n, be jɔ e klun. (Jue Mun 119:129, 130) Kannzɛ bɔbɔ Ɲanmiɛn mmla mɔ sran wie’m be faman be su’n ti ‘e sun sa ploploplo’n,’ sanngɛ kɛ Zoova ‘nian e ɲrun’ mɔ i sɔ’n kle kɛ i klun jɔ e wun’n, ɔ yo e fɛ wie dan.—Jue Mun 119:135, 136; Kalɛ 6:25.
17 Sɛ e yo sa nga Ɲanmiɛn fa sie e ɲrun m’ɔ kpɛman be su gblɛ’n, é kwlá láfi su kpa kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ́ e wun titi. (Jue Mun 119:137-144) Kɛ mɔ e ti Zoova i sufuɛ’n ti’n, e si kɛ sa ng’ɔ fa be sie e ɲrun’n, be ti kpa naan ɔ sieli be kɛ mmla sa naan e nanti be su. (Jue Mun 119:138) ?Kɛ mɔ jue tofuɛ’n nantili Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n niɔn, ngue ti yɛ ɔ seli kɛ: ‘N ti ɲɛnnglɛɛn, be buman min sran’ ɔn? (Jue Mun 119:141) Atrɛkpa’n, wafa nga i kpɔfuɛ’m be fa bu i’n i ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. Sɛ e jran sa ng’ɔ ti i nuan su’n i sin titi e yaciman’n, sran wie’m be kwla nian e tɛ. Sanngɛ, sa nga Zoova fa be sie sran’m be ɲrun’n mɔ be ti i nuan su titi’n, sɛ e nanti be su naan i sɔ’n ti Zoova nian e kpa’n, i li yɛ ɔ ti like kpa’n niɔn.
Aunjuɛ nin fɔun nun tranlɛ
18, 19. ?Kɛ e yo sa nga Ɲanmiɛn fa be sie e ɲrun’n, i bo’n gua sɛ?
18 Kɛ e yo sa nga Ɲanmiɛn fa be sie e ɲrun’n, e nin i e afiɛn’n mantan. (Jue Mun 119:145-152) Kɛ mɔ e ɲin yi sa nga Zoova fa be sie e ɲrun’n ti’n, e si kɛ e kwla tu e klun kpan flɛ i, naan ɔ kwla ti e aniɛn’n. ‘Aliɛ’n bɔbɔ kwlá cɛnman,’ e kwla jaso e kpan flɛ Ɲanmiɛn. Nanwlɛ, i sɔ blɛ’n ti srɛlɛ blɛ kpa! (Jue Mun 119:145-147) Kɛ mɔ e kpɔ ayeliɛ tɛtɛ mun kɛ nga Zezi fa kpɔli be sa’n, mɔ Ɲanmiɛn ndɛ’n ti e ɲrun nanwlɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn mantan e wie. (Jue Mun 119:150, 151; Zan 17:17) E nin Zoova e afiɛn’n m’ɔ mantan’n, ɔ́ súan e bo mɛn tɛ sukusuku nga nun lele é fíte nun Armagedɔn alɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun.—Sa Nglo Yilɛ 7:9, 14; 16:13-16.
19 Kɛ mɔ e ɲin yi ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n ti’n, e wun jɔ e fɔuun. (Jue Mun 119:153-160) E ‘yaciman sa nga Ɲanmiɛn fa be sie e ɲrun’n be lɛ e faman uflɛ’ kɛ nga klunwifuɛ’m be fa yo’n sa. Kɛ mɔ e klo Ɲanmiɛn i mmla mun ti’n, i kusu yi i klun ufue’n i nglo ɔ sasa e. (Jue Mun 119:157-159) Sa nga Zoova fa be sie e ɲrun’n be ti’n, ajalɛ trele nga sa wie’m be nun ɔ kunndɛ kɛ e fa’n, e wla fiman su. Sɛ é kwlá sé’n, Ɲanmiɛn i mmla mun yɛle atin ng’ɔ kle e’n. Kpɔkun atin nga e Bofuɛ’n kle e’n, e siman su akplowa mlɔnmlɔn. Kɛ mɔ e si kɛ ‘Ɲanmiɛn i ndɛ’n taka nanwlɛ’n su’ naan ajalɛ nga e tu’n ɔ kwlá finman e’n ti’n, e kplin su kɛ Ɲanmiɛn sie e.—Jue Mun 119:160; Zeremi 10:23.
20. ?Ngue ti yɛ e le “aunjuɛ dan” ɔn?
20 Zoova i mmla mɔ e klo be’n, be man e aunjuɛ dan. (Jue Mun 119:161-168) “Aunjuɛ” sɔ’n m’ɔ fin Ɲanmiɛn’n mɔ be ɲɛnmɛn i wunsu’n, yalɛ klelɛ’n kwlá kpɛmɛn i sin mlɔnmlɔn. (Filipfuɛ Mun 4:6, 7) Sa nga Zoova kan be mɔ be ti su’n mɔ e klo be’n ti’n, ‘aliɛ ba kun nun e mɛnmɛn i kpɛ nso.’ (Jue Mun 119:161-164) Jue tofuɛ’n waan: ‘Sran nga be klo ɔ mmla’n, aunjuɛ nga be le i’n ɔ ti dan. ?Ngue sa ti yɛ maan bé úsu ɔ?’ (Jue Mun 119:165) Sɛ e bɔbɔ e klo Zoova i mmla’n naan e nanti su’n, sa nga sran wie’m be kwla yo e’n, annzɛ sa wie mun ekun be nun’n, Ɲanmiɛn ninnge’m be nun e su usuman.
21. ?Sɛ sa tɔ asɔnun’n nun’n, Biblu’n nun sa wie mennin mun yɛ be kle kɛ ɔ fataman kɛ e usu ɔ?
21 Sran kpanngban nga be kan be ndɛ Biblu’n nun’n, b’a usuman sa wie fi ɲrun. I wie yɛle kɛ, kannzɛ bɔbɔ Diotrɛfu fali nzuɛn tɛ’n, sanngɛ Gaiisi m’ɔ ti Klistfuɛ’n w’a usuman. Ɔ ‘fali nanwlɛ’n su.’ (3 Zan 1-3, 9, 10) Evodi nin Sintisi mɔ be ti bla nɲɔn’n, be ti Klistfuɛ. Atrɛkpa’n ndɛ m’ɔ o be afiɛn’n ti’n, Pɔlu srɛli be kɛ ‘maan be angunndan’n yo kun e Min’n ti.’ E kwla se kɛ be ukali bla sɔ’m be siesieli be afiɛn, kpɔkun be suli Zoova tititi. (Filipfuɛ Mun 4:2, 3) I sɔ kunngba’n, sɛ sa wie tɔ asɔnun’n nun’n, nán maan e usu. Sanngɛ maan e angunndan’n tran Zoova i mmla’m be su falɛ’n su, yɛ maan e si kɛ Zoova ‘i ɲin ta e atin’n kwlaa.’ (Jue Mun 119:168; Nyanndra Mun 15:3) Sɛ e yo sɔ’n, sa wie su kpɛman e ‘aunjuɛ dan’n,’ i sin.
22. (a) ?Sɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn’n, cenjele like mennin yɛ é ɲɛ́n i ɔ? (b) ?Be nga be tuli asɔnun’n nun mɔ be wlan daan’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu be ɔ?
22 Sɛ titi e ɲin yi Zoova’n, i manmanlɛ’n káci e cenjele like. (Jue Mun 119:169-176) Sɛ e nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, Ɲanmiɛn ninnge’m be nun é trán fɔuun. Sanngɛ ‘titi e manman Zoova’ wie. (Jue Mun 119:169-171, 174) Blɛ kasiɛn nga nun’n, i sɔ yolɛ’n ti suyralɛ m’ɔ lemɛn i wunsu mɔ e kwla ɲɛn i ɔ. Jue tofuɛ’n kunndɛli kɛ ɔ́ ká nguan nun naan ɔ́ mánmán Zoova, sanngɛ blɛ wie nun’n, ɔ yo kɛ ‘bua m’ɔ wlan daan sa.’ (Jue Mun 119:175, 176) Asɔnunfuɛ wie mun mɔ be tuli be asɔnun’n nun mɔ be wlan daan’n, be kwla kunndɛ kɛ bé kló Ɲanmiɛn ekun naan bé mɛ́nmɛ́n i. I sɔ’n ti’n, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo’n naan y’a uka be’n. I liɛ’n, bé kwlá ɲán Ɲanmiɛn ninnge’m be nun fɔuun nun tranlɛ ekun, kpɔkun be nin Zoova i nvle nunfuɛ’m bé kwlá mɛ́nmɛ́n i likawlɛ.—Ebre Mun 13:15; 1 Piɛr 5:6, 7.
Kannin kun m’ɔ kpaja e ɲrun atin’n su weiin titi m’ɔ nuanman’n
23, 24. ?Mmlusuɛ mennin yɛ Jue Mun 119 i nun like suanlɛ’n mannin amun ɔn?
23 Jue Mun 119 kwla uka e sa sunman nun. I wie yɛle kɛ, ɔ kwla yo maan e lafi Ɲanmiɛn su kpa. Kpɔkun, ɔ kle kɛ ‘Anannganman i mmla mɔ i su yɛ be nian be nanti’n’ yɛ ɔ man aklunjuɛ kpafuɛ’n niɔn. (Jue Mun 119:1) Jue tofuɛ’n kpɛn e wla kɛ ‘Ɲanmiɛn i ndɛ’n taka nanwlɛ’n su.’ (Jue Mun 119:160) Nanwlɛ, i sɔ’n su e bo maan e si Biblu’n i su ye dan kpa. Ɔ fata kɛ Jue Mun 119 i su angunndan bulɛ’n ɔ su e bo maan e suan Biblu’n nun like kpa. Kpɛ sunman nun’n, jue tofuɛ’n seli Ɲanmiɛn kɛ: “Kle min ɔ klun sa’n.” (Jue Mun 119:12, 68, 135) Ɔ seli ekun kɛ: ‘Yo maan n ɲan silɛ naan n wun ɔ mmla’m be wlɛ jrɛiin, afin be su yɛ n fa min wla’n gua ɔ.’ (Jue Mun 119:66) Srɛlɛ kunngba sɔ’n yɛ ɔ fata kɛ e srɛ ɔ.
24 Like nga Zoova kle e’n kwla yo maan e mɛntɛn i. Kpɛ sunman, jue tofuɛ’n seli kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ. I wie yɛle kɛ, ɔ se Zoova aunnvuɛ su kɛ: ‘Ɔ liɛ yɛle min.’ (Jue Mun 119:17, 65, 94, 122, 125; Rɔmfuɛ Mun 14:8) Nanwlɛ, kɛ mɔ e ti Zoova i Lalofuɛ’n ti’n, mɔ e su i kpɔkun e mɛnmɛn i’n, i sɔ’n ti cenjele like dan! (Jue Mun 119:7) ?Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin bofuɛ’n m’ɔ tu i klun su Ɲanmiɛn’n, amun ti i sɔfuɛ? Sɛ amun ti i sɔfuɛ naan ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n, amun lafi su titi kpɔkun amun fa kpaja amun ɲrun atin’n su weiin’n, amun wla’n kwla gua ase. Afin Zoova ɔ́ súan amun bo titi, kpɔkun ɔ́ yrá cenjele junman sɔ’n mɔ amun di’n su.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n e yo e awlɛn su like ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n suan e bo ɔ?
• ?Sa mennin’m be nun yɛ sa nga Zoova fa sie e ɲrun’n, be uka e ɔ?
• ?Ngue ti yɛ Zoova i sufuɛ’m be tran aunjuɛ nin fɔun nun ɔn?