Zoova ti e ukafuɛ

‘Min ukalɛ’n ɔ fin Zoova m’ɔ yili ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nin asiɛ’n.’—JUE MUN 121:2.

1, 2. (a) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ɔ ju cɛn wie’n e kwlaa e sa mian ukalɛ wun ɔn? (b) ?Ukafuɛ’n i wafa mennin yɛle Zoova?

?E NUN onin yɛ ɔ nin a kunndɛman kɛ be ukɛ i le ɔ? Nanwlɛ, e kwlaa e sa mian ukalɛ wun cɛn kunngun. Afin kɛ sa’n tin e su’n, annzɛ kɛ e awlɛn su like, annzɛ e awlɛn su sran ko saci’n, e kunndɛ kɛ be suan e bo naan y’a kwla jran kekle. Titi kɛ sran’m be sa mian’n, be kpɛ be ɲin be janvuɛ kpa’m be wun. Nanwlɛ, janvuɛ m’ɔ suan be bo’n, ɔ kwla yo maan sa’n i sualɛ’n yo pɔpɔ. Kannzɛ bɔbɔ e wiengu klɔ sran’n kwla uka e’n, sanngɛ nán sa ngba nun yɛ ɔ kwla uka e ɔ. Afin wie liɛ’n ɔ ɲɛnmɛn i ti, annzɛ kusu ɔ leman e ukalɛ’n i wun alaje.

² Sanngɛ, Ukafuɛ kun m’ɔ o lɛ’n i liɛ’n, i wunmiɛn’n wieman le. I kpa bɔbɔ’n, ɔ gua e awlɛn su nzue kɛ ɔ su yiman e ase le. Sran sɔ’n mɔ jue tofuɛ’n fɛ i wla’n kwlaa guɛ i su’n, ɔ boli i dunman’n weiin. Ɔ seli kɛ: ‘Min ukalɛ’n ɔ fin Zoova.’ (Jue Mun 121:2). ?Ngue ti yɛ jue tofuɛ sɔ’n lafi su kpa kɛ Zoova wá úkɛ i ɔ? Sɛ e waan é tɛ́ kosan sɔ’n su’n, amun e yiyi Jue Mun 121 nun e nian ka. I sɔ yolɛ’n wlá e fanngan naan y’a wun sa nga ti yɛ e kusu e kwla lafi su kɛ Zoova ti e Ukafuɛ’n.

Ukafuɛ kun m’ɔ su yaciman e ukalɛ le’n

 3. ?Oka mennin mun yɛ atrɛkpa jue tofuɛ’n mɛnnin i ɲin su niannin be ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ lɔ yɛ ɔ niannin ɔn?

³ Jue tofuɛ yiyi nun kɛ, kɛ mɔ Zoova yɛ ɔ yili ninnge mun’n ti’n, e kwla lafi i su. I waan: ‘M man min ɲin su n nian oka’m be lɔ siin. N usa kɛ: ?Naan min ukalɛ’n ɔ́ fín nin? N tɛ su kɛ: Min ukalɛ’n ɔ fin Zoova m’ɔ yili ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nin asiɛ’n.’ (Jue Mun 121:1, 2). Oka mun nga jue tofuɛ’n mɛn i ɲin su nian be lɔ siin’n, be ti be liɛ oka akpasua ngunmin kun. I nun mɔ jue tofuɛ’n ɔ́ kpɛ́ i jue sɔ’n m’ɔ́ klɛ́’n, nn Zoova i suwlɛ sua’n wo Zerizalɛmu. Klɔ sɔ’n kusu wo Zida oka’m be su. Ɔ maan ɔ ti kɛ nn lɔ yɛ Zoova tran sa (Jue Mun 135:21). Atrɛkpa Zerizalɛmu oka mun mɔ be su lɔ yɛ Zoova i suwlɛ sua’n wo’n, be yɛ jue tofuɛ’n mɛnnin i ɲin su niannin be ɔ, afin ɔ lafi su kpa kɛ i ukalɛ’n fin Zoova. ?Ngue ti yɛ jue tofuɛ’n kwla lafi su kpa kɛ Zoova kwla ukɛ i ɔ? Sa nga ti yɛ ɔ kwla lafi su sɔ’n yɛle kɛ, Zoova yɛ ɔ ‘yili ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nin asiɛ’n niɔn.’ Ɔ maan, ndɛ nga jue tofuɛ’n su kan’n yɛle kɛ: ‘Nanwlɛ, like fi kwlá tanndanman Like Yifuɛ’n m’ɔ le wunmiɛn dan’n i ɲrun min ukalɛ’n nun!’—Ezai 40:26.

 4. ?Wafa sɛ yɛ jue tofuɛ’n kle kɛ Zoova nian i sufuɛ’m be su titi ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ i sɔ’n gua e awlɛn su nzue ɔ?

⁴ I sin’n jue tofuɛ’n ɔ yiyi nun kɛ Zoova niɛn i sufuɛ’m be lika tititi. I waan: ‘Ɔ su kplinman su kɛ ɔ ja’n ɔ seli. Ɔ sunianfuɛ sɔ’n ɔ su lafiman. Izraɛlifuɛ’m be su nianfuɛ’n ɔ tɔnman ngwlɛ yɛ ɔ lafiman.’ (Jue Mun 121:3, 4). Nanwlɛ, Ɲanmiɛn kwlá kplinman su kɛ i sufuɛ nga be lafi i su’n be “seli,” annzɛ be tɔ naan be ka asiɛ wun (Nyanndra Mun 24:16). ?Ngue ti ɔ? Afin Zoova ti kɛ bua tafuɛ’n m’ɔ niɛn i bua’m be su’n, m’ɔ lafiman’n sa. ?I sɔ’n guaman e awlɛn su nzue? Nanwlɛ, ɔ leman cɛn kun sa mɔ Zoova niɛnmɛn i sufuɛ’m be su ɔ. Wia nun nin kɔnguɛ o, ɔ nian be su.

 5. ?Ngue ti yɛ Zoova ‘jin e fama su’ ɔ?

⁵ Kɛ mɔ jue tofuɛ’n lafi su kɛ Zoova yacimɛn i sufuɛ’m be lika nianlɛ le’n ti’n, ɔ seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ nian ɔ su’n yɛle Zoova. Ɔ ti kɛ fɔnvɔ sa, ɔ kata ɔ su, ɔ kpɔciman wɔ [“ɔ jin ɔ fama su,” NW]. Ɔ maan kɛ wia’n fí’n ɔ su boman wɔ. Kɔnguɛ, anglo’n kusu su yoman wɔ like fi.’ (Jue Mun 121:5, 6). Wia afiliɛ lɔ lika nun’n, kɛ sran kun kɔ́ lika i ja nun mɔ wia’n bó i’n, ɔ kunndɛ fɔnvɔ naan w’a fiɛ i bo. Zoova kusu ti kɛ fɔnvɔ sa. Ɔ sɛsɛ i sufuɛ mun naan sa nga be ju mɔ be ti kɛ wia m’ɔ bo’n sa’n, w’a kunman be. Sɛ e sieli i nzɔliɛ’n, jue tofuɛ’n seli kɛ Zoova “jin ɔ faman su.” Laa nun kɛ bé kún alɛ’n, sonja’n tra ɲrɛn’n m’ɔ fa sɛsɛ i wun’n i sa bɛ’n nun. Sanngɛ i fama su’n, ɔ leman like m’ɔ sɛsɛ i ɔ. I sɔ’n ti’n, sonja’m be jran be wiengu i fama su naan b’a sasa be wiengu. I sɔ kunngba’n, Zoova i sufuɛ kpa’m be ukalɛ nun’n, ɔ jran be fama su, ɔ lafiman.

6, 7. (a) ?Wafa sɛ yɛ jue tofuɛ’n kle e sakpa kɛ Zoova su yacimɛn i sufuɛ’m be ukalɛ le ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla lafi Zoova su kɛ nga jue tofuɛ’n fa lafili i su’n sa wie ɔ?

⁶ ?Zoova ɔ́ yáci i sufuɛ’m be ukalɛ cɛn kun sa le? Ɔ si’ɛ. Jue tofuɛ’n waan: ‘Anannganman nían wɔ su maan sa fi su ɲanman wɔ, ɔ́ sásá wɔ. Sɛ á tú ajalɛ’n, Anannganman nían ɔ su, ɔ kɔlɛ nun o, ɔ sin salɛ nun o. Kɛ ɔ fin andɛ’n, ɔ́ nían ɔ su sɔ tititi!’ (Jue Mun 121:7, 8). Amun e sie i nzɔliɛ e nian. I klikli nun’n, jue tofuɛ’n seli ndɛ mma 5 i nun kɛ: ‘Sran ng’ɔ nian ɔ su’n yɛle Anannganman.’ Sanngɛ siɛn’n i waan: “Anannganman nían wɔ su.” I sɔ’n kle kɛ maan ɔ yo andɛ o, annzɛ ainman o, Zoova úka i sufuɛ kpa mun, ɔ maan be wla gua ase. Sa kwlaa ng’ɔ ju be su’n, Zoova fɛ i sa síe be su tititi.—Nyanndra Mun 12:21.

⁷ Nanwlɛ, sran ng’ɔ klɛli Jue Mun 121, ɔ lafi su kpa kɛ Like Yifuɛ mɔ like fi nunmɛn i sin’n, ɔ niɛn i sufuɛ’m be lika wɛtɛɛ su kɛ bua tafuɛ kpa kun fa yo’n sa. Kpɔkun, ɔ nian be lika kɛ sasafuɛ kun m’ɔ lafiman’n sa. Wafa nga jue tofuɛ’n lafili Zoova su’n, e kusu e kwla lafi i su sɔ wie. Afin, Zoova kaciman (Malasi 3:6). ?Sanngɛ, i sɔ’n kle kɛ sa fi kwlá ɲanman e cɛn kun sa le? Nɛ́n i sɔ ɔ. Sanngɛ sɛ titi e kpɛ e ɲin Zoova wun lɔ kɛ i yɛ ɔ ti e Ukafuɛ’n, sa kwlaa nga Ɲanmiɛn ninnge’m be nun be kwla ɲan e’n, saan ɔ́ sásá e be lika. Ɔ maan, e kwla usa e wun kɛ: ‘?Wafa sɛ yɛ Zoova uka e ɔ?’ Amun e fa e ɲin sie wafa nnan nga Zoova sin m’ɔ uka e’n be su e nian. Like suanlɛ nga nun’n, é wá wún wafa nga laa nun Zoova ukɛli i sufuɛ mun’n. Kpɔkun like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ nun’n, é wún wafa nga andɛ ɔ ukɛ i sufuɛ mun’n.

Ukalɛ m’ɔ fin anzi mun’n

 8. ?Ngue ti yɛ sɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ nga be o asiɛ’n su wa’n be ndɛ lo anzi mun’n, i sɔ’n boman e nuan ɔn?

⁸ Zoova sie anzi kpanngban kpa mun (Daniɛl 7:9, 10). I aolia nun ba sɔ’m be niɛn i klun sa’n su be yo (Jue Mun 103:20). Be si kpa kɛ Zoova klo i sufuɛ kpa nga be o asiɛ’n su’n naan ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ úka be. Ɔ maan, sɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ sɔ’m be ndɛ lo anzi mun’n, i sɔ’n boman e nuan (Lik 15:10). Nanwlɛ, ɔ yo anzi’m be fɛ kɛ Zoova fa be uka sran mun. ?Wafa sɛ yɛ laa nun Zoova fa anzi mun ɔ uka i sufuɛ mun ɔn?

 9. Wafa nga anzi’m be fali wunmiɛn nga Ɲanmiɛn mannin be’n fa sasali i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun’n, an kan be nun wie’m be ndɛ.

⁹ Ɲanmiɛn mannin anzi’m be atin ɔ nin i su wunmiɛn kɛ be sasa i sufuɛ nanwlɛfuɛ nga be o asiɛ’n su wa’n naan be de be. Kɛ Ɲanmiɛn núnnún Sodɔmu nin Gomɔru, anzi nɲɔn be ukali Lɔtu nin i wa bla mun naan b’a fite nun (Bo Bolɛ 19:1, 15-17). Kɛ Asirifuɛ’m be waan be nin Zerizalɛmu bé kún’n, anzi kunngba cɛ ko kunnin Asirifuɛ’m be sonja 185.000 (2 Famiɛn Mun 19:35). Kɛ be fali Daniɛli yili i asɔmɔli’m be sin kunman nun’n, Zoova ‘sunmɛnnin i anzi’n kun ɔ ko katali asɔmɔli’m be nuan.’ (Daniɛl 6:22, 23). Anzi kun yili akoto Piɛli bisua nun fiteli (Sa Nga Be Yoli’n 12:6-11). Sa kpanngban wie mun ekun mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be kle kɛ anzi’m be sasa sran mun titi, kɛ nga Jue Mun 34:8 fa kan’n sa. I waan: ‘Anannganman i anzi’n bo sin yia be nga be ɲin yi i’n, yɛ ɔ yi be sa kekle’m be nun fite.’

10. ?Wafa sɛ yɛ Zoova fɛli i anzi’n mannin i nuan ijɔfuɛ Daniɛli i wunmiɛn ɔn?

¹⁰ Wie liɛ’n, Zoova fɛ i anzi’n wlali i sufuɛ’m be fanngan. Sa fɛfɛ kpa kun m’ɔ kle sɔ sakpa’n, i ndɛ o Daniɛli ndɛ tre 10 nun. Blɛ sɔ nun’n, nn Daniɛli kwla ɲan afuɛ 100 kun. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ sɔ’n i wla boli i wun dan. Atrɛkpa’n, Zerizalɛmu nin Ɲanmiɛn i sua’n mɔ be sacili be mɔ sanngɛ be wunman cɛn nga bé kplán be ekun’n, i ti ɔ. Asa ekun’n, aolia nun like dan kun mɔ Daniɛli wunnin i’n ti’n, i wunmiɛn’n wieli i nun (Daniɛl 10:2, 3, 8). Klolɛ su’n, Ɲanmiɛn sunmannin anzi kun kɛ ɔ ko mɛn i wunmiɛn. Kpɛ sunman, ɔ seli Daniɛli kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i ‘awlɛn su sran.’ ?I sɔ’n i bo’n guali sɛ? Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n m’ɔ ti oke’n, ɔ seli anzi’n kɛ: “W’a man min wunmiɛn.”—Daniɛl 10:11, 19.

11. ?Sa mennin yɛ ɔ kle wafa nga anzi’m be nian jasin fɛ’n bolɛ’n su’n niɔn?

¹¹ Zoova fa anzi mun nian jasin fɛ’n bolɛ’n su wie. Anzi kun seli Filipu kɛ ɔ ko yiyi Klist i su ndɛ’n nun kle Etiopi bian kun m’ɔ ti saliɛ’n. Ɔ maan be yoli bian’n i batɛmu (Sa Nga Be Yoli’n 8:26, 27, 36, 38). Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun mɔ Ɲanmiɛn waan be nga be timan Zuifu’n be tie i nuan ndɛ’n, Kɔrnɛyi m’ɔ timan Zuifu sanngɛ ɔ sro Ɲanmiɛn’n ɔ wunnin anzi kun aolia nun. Anzi’n seli i kɛ ɔ ko flɛ Piɛli naan ɔ wa kan ndɛ kle i. Kɛ sran nga Kɔrnɛyi sunmannin be’n be toli Piɛli’n, be seli i kɛ: ‘Ɲanmiɛn i anzi kun seli Kɔrnɛyi kɛ ɔ flɛ wɔ naan a bla, a wa kan ndɛ wie kle i.’ Piɛli kplinnin su, ɔ maan Kɔrnɛyi yoli Klistfuɛ nga be timan Zuifu’n be nun klikli’n (Sa Nga Be Yoli’n 10:22, 44-48). Nanwlɛ, anzi kun m’ɔ́ úka amun mɔ amún kó tó sran kpa kun’n, amun bu i sin be nian!

Ukalɛ m’ɔ fin Ɲanmiɛn wawɛ’n

12, 13. (a) ?Ngue ti yɛ sɛ Zezi i akoto’m be lafi Ɲanmiɛn wawɛ’n su kɛ ɔ kwla uka be’n, nn b’a lafiman asiɛ wun ɔn? (b) ?Ngue yolɛ’n nun yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n tinnin Klistfuɛ klikli mun ɔn?

¹² Kɛ ɔ ka kan bé kún Zezi’n, ɔ guɛli i akoto’m be awlɛn su nzue kɛ bé ɲán ukafuɛ kun. ‘Ukafuɛ m’ɔ́ wá úka be’n yɛle e Si i wawɛ’n’ m’ɔ́ fá mán be’n (Zan 14:26). Sɛ akoto’m be lafili su kɛ Ɲanmiɛn i wawɛ’n kwla uka be’n, b’a lafiman asiɛ wun. Afin i kwlaa yoli o, Biblu’n nun sa kpanngban be kle wafa nga Zoova fɛli i wawɛ’n ukali i sufuɛ mun’n. Ɲanmiɛn i wawɛ sɔ m’ɔ ti i wunmiɛn’n, like fi nunmɛn i sin.

¹³ Sa sunman be nun’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n tinnin sran mun maan be yoli i klun sa. I wie yɛle kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n tinnin jɔlɛ difuɛ mun maan be deli Izraɛli (Jɔlɛ Difuɛ Mun 3:9, 10; 6:34). Ɲanmiɛn wawɛ kunngba’n tinnin Klistfuɛ klikli mun maan yalɛ klelɛ’n i wafa kwlaa nun’n, be boli jasin fɛ’n i yakpa su titi (Sa Nga Be Yoli’n 1:8; 4:31). Wafa nga be junman’n bali nvlɛ’n, ɔ kleli weiin kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n wo be su sakpa. ?Sɛ ɔ timan Ɲanmiɛn wawɛ’n ti’n, nn sran mɔ b’a “diman suklu, yɛ be timan sran dan’n,” bé kwlá kán Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ be blɛ liɛ’n nun asiɛ wunmuan’n su?—Sa Nga Be Yoli’n 4:13; Kolɔsfuɛ Mun 1:23.

14. ?Wafa sɛ yɛ Zoova fɛ i wawɛ’n tike i sufuɛ’m be ɲin ɔn?

¹⁴ Zoova fɛli i wawɛ’n tikeli i sufuɛ’m be ɲin wie. Ɲanmiɛn wawɛ’n maan Zozɛfu kwla tuli Ezipti famiɛn’n i laliɛ ng’ɔ cɛnnin’n i bo (Bo Bolɛ 41:16, 38, 39). Zoova fɛ i wawɛ’n yi i klun sa’n i nglo kle wun ase kanfuɛ mun, sanngɛ ɔ fa be fia wun tufuɛ’m be wun (Matie 11:25). Ɔ maan kɛ akoto Pɔlu kán like nga Zoova yo man “i klofuɛ mun’n” i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘E liɛ’n, Ɲanmiɛn maan i wawɛ’n yi like sɔ’n i nglo kleli e.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 2:7-10). Ɲanmiɛn wawɛ’n kunngba cɛ yɛ ɔ yo maan sran kun kwla wun Ɲanmiɛn klun sa’n i wlɛ ɔ.

Ukalɛ m’ɔ fin Ɲanmiɛn Ndɛ’n

15, 16. ?Ngue like yɛ be seli Zozie kɛ sɛ ɔ yo ɔ, like nga ɔ́ yó’n yó ye ɔ?

¹⁵ Zoova i nuan ndɛ m’ɔ fa mannin sran mun mɔ be klɛli’n, “be fa kle like,” ɔ maan ‘Ɲanmiɛn sran’n ɔ ɲan like m’ɔ kwla fa di junman kwlaa ng’ɔ ti kpa’n.’ (2 Timote 3:16, 17). Biblu’n nun sa kpanngban be kle kɛ, Biblu’n i akpasua nga laa nun sran’m be le i’n, ɔ ukali Ɲanmiɛn i sufuɛ mun kpa.

¹⁶ Biblu’n kle Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be atin kpafuɛ’n. Kɛ Ɲanmiɛn fali Izraɛli mannin Zozie kɛ ɔ dun be ɲrun mmua’n, ɔ seli i kɛ: ‘Mmla ng’ɔ ti klɛwa fluwa nga nun’n [mɔ Moizi klɛli’n], kan flan nun. Bu i angunndan wia su nin kɔnguɛ, kɛ ɔ́ yó naan w’a fa su sɛsɛsɛ’n ti. Sɛ a yo sɔ’n yɛ like nga a yo’n ɔ́ yó ye ɔ.’ Amun e sie i nzɔliɛ kɛ, Ɲanmiɛn w’a seman kɛ ɔ́ mán Zozie i abonuan ngwlɛlɛ. Sanngɛ sɛ Zozie kanngan “mmla ng’ɔ ti klɛwa fluwa nun’n” naan ɔ flan nun kpɔkun ɔ bu su angunndan’n, yɛ like nga ɔ yo’n ɔ́ yó ye ɔ.—Zozie 1:8; Jue Mun 1:1-3.

17. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n i bue ng’ɔ o laa nun Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be sa nun’n ɔ ukali Daniɛli, yɛ Famiɛn Zoziasi ɔ?

¹⁷ Zoova fɛli i nuan ndɛ’n yili i klun sa’n i nglo wie. I wie yele kɛ, Zeremi i fluwa’n mɔ Daniɛli kanngannin nun’n ti’n, ɔ wunnin afuɛ nga Zerizalɛmu ká klɔ nvuɛn lele ɔ́ fá jú’n, i wlɛ (Zeremi 25:11; Daniɛl 9:1, 2). Sa nga be juli Zoziasi m’ɔ yoli Zida famiɛn’n i blɛ su’n, amun e fa e ɲin sie be su wie e nian. Blɛ sɔ nun’n, Zidafuɛ’m be kacili be sin sili Zoova, kpɔkun famiɛn’n kusu w’a klɛman mmla’n i fluwa kun nun naan w’a nian su w’a nanti (Mmla’n 17:18-20). Sanngɛ, kɛ bé síesíe Ɲanmiɛn i sua’n i ye’n, be “wunnin mmla fluwa’n” mɔ atrɛkpa Moizi bɔbɔ klɛli’n. Mmla fluwa sɔ’n, i osu’n kwla di afuɛ 800. Kɛ Zoziasi tili fluwa’n i nun ndɛ’n m’ɔ wunnin i wlɛ kɛ nvlefuɛ’m be yoman Zoova klun sa’n, ɔ fali ajalɛ kekle kpa mun naan be nian fluwa’n i nun ndɛ’n su be nanti (2 Famiɛn Mun 22:8; 23:1-7). ?Nanwlɛ, e wunman kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n i bue ng’ɔ o laa nun Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be sa nun’n, ɔ ukali be maan be fali ajalɛ kpa’n?

Ukalɛ m’ɔ fin e wiengu Klistfuɛ mun’n

18. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ blɛ kwlaa nga Zoova i sufuɛ kpa kun ukɛ i wiengu Klistfuɛ’n, i sɔ’n fin Zoova bɔbɔ’n niɔn?

¹⁸ Zoova sin e wiengu Klistfuɛ’m be lika ɔ uka e wie. Nanwlɛ, ukalɛ kwlaa nga Klistfuɛ kpa kun ukɛ i wiengu’n, ukalɛ sɔ’n fin Ɲanmiɛn. ?Ngue ti yɛ e kwla se sɔ ɔ? Sa nɲɔn ti ɔ. I klikli’n yɛle kɛ, Ɲanmiɛn wawɛ’n yɛ ɔ suli Klistfuɛ’n i bo ɔ. Be nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be’n, be yo sa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan sran yo’n mɔ i wie yɛle sran klolɛ nin aklunye yolɛ’n (Galasifuɛ Mun 5:22, 23). Ɔ maan, kɛ ɔ́ fá jú mɔ Ɲanmiɛn i sufuɛ kun ɔ́ úkɛ i wiengu Klistfuɛ’n, i sɔ’n fin Zoova i wawɛ’n. Sa’n i nɲɔn su’n yɛle kɛ, Ɲanmiɛn yili e kɛ i bɔbɔ sa (Bo Bolɛ 1:26). Yɛle kɛ, e kwla yi Ɲanmiɛn i nzuɛn mɔ i wie yɛle sran ye yolɛ’n ɔ nin aunnvuɛ silɛ’n, be nglo. Ɔ maan blɛ kwlaa nga Zoova i sufuɛ kun ukɛ i wiengu Klistfuɛ’n, ukalɛ sɔ’n fin sran nga mɔ maan be yili nzuɛn sɔ’n i nglo’n.

19. ?Kɛ nga Biblu’n fa kan’n sa’n, wafa sɛ yɛ Zoova maan i sufuɛ’m be uka be niaan mun ɔn?

¹⁹ ?Wafa sɛ yɛ laa nun Zoova maan i sufuɛ’m be ukali be wiengu mun ɔn? Wie liɛ’n, Zoova fɛ i sufuɛ kun tu i wiengu fɔ, kɛ nga Zeremi tuli Bariki i fɔ mɔ i sɔ’n ti Bariki fiteli nun’n sa (Zeremi 45:1-5). Ɔ ju cɛn wie’n, Zoova i sufuɛ kpa’m be fa be sa nun like be uka be niaan mun, kɛ nga Maseduani nin Akai lɔ asɔnunfuɛ’m be mannin be niaan nga be o Zerizalɛmu lɔ’n be like klun ufue su’n sa. Akoto Pɔlu sieli i nzɔliɛ kɛ be klun ufue su sran like manlɛ sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ ‘be la Ɲanmiɛn i ase.’—2 Korɛntfuɛ Mun 9:11.

20, 21. ?Sa kun mennin nun yɛ Pɔlu i niaan nga be o Rɔmu lɔ’n be wlɛli i fanngan ɔn?

²⁰ Sa ng’ɔ wluwlu sran wun wie ekun’n, yɛle wafa nga Zoova maan i sufuɛ’m be kunndɛ bé wlá be wiengu fanngan’n. Amun fa sa kun m’ɔ juli akoto Pɔlu su’n naan e nian. Kɛ Pɔlu ti bisuafuɛ m’ɔ́ kɔ́ Rɔmu’n, ɔ fali akpɔ dan nga be flɛ i Apiisi akpɔ’n. Akpɔ’n i lika kun m’ɔ ti fɔkɔ lika ti’n, lɛ sinlɛ’n timan pɔpɔ.a ?Kɛ Pɔlu i niaan nga be o Rɔmu lɔ’n be tili i kɛ ɔ su ba’n, ngue yɛ be yoli ɔ? ?Be trannin be awlo’m be nun fɔun be minndɛli kɛ Pɔlu ɔ wa to be naan b’a ko yo i like?

²¹ Liki m’ɔ nin Pɔlu be sinnin atin sɔ’n su’n, ɔ klɛli sa ng’ɔ juli’n. I waan: ‘Kɛ e niaan nga be o Rɔmu lɔ’n be tili e ngan’n, be bali e atin kpalɛ. Be ba lele be juli klɔ’n mɔ be flɛ i Apiisi’n i gua’n bo, yɛ be juli lika nga Aofuɛ Sua Nsan’n be o lɛ’n.’ ?Amun wun i wlɛ kpa? Kɛ be tili i kɛ Pɔlu su ba’n, aniaan wie’m be tuli ajalɛ Rɔmu lɔ lele be ko kpɛli i atin. Aniaan sɔ’m be nun wie nga be ɔli Pɔlu i atin kpalɛ’n, be juli klɔ mɔ be flɛ i Apiisi’n i gua’n bo. Sran’m be si lika sɔ’n kpa, ɔ nin Rɔmu be afiɛn’n ti nun kilo 74. Aniaan’m be onga’m be kali Aofuɛ Sua Nsan’n nun lɛ’n naan b’a minndɛ Pɔlu. Lika sɔ’n, ɔ nin klɔ’n be afiɛn’n ti nun kilo 58. ?I sɔ’n yoli Pɔlu sɛ? Liki waan: ‘Kɛ Pɔlu wunnin be’n, i wla’n guali ase naan w’a la Ɲanmiɛn i ase.’ (Sa Nga Be Yoli’n 28:15). Amun bɔbɔ amun nian. Wunlɛ mɔ Pɔlu wunnin i niaan mun mɔ be bɛli i atin kpalɛ’n, ɔ wlɛli i fanngan kpɔkun i wla’n guali ase! ?Kɛ ɔ yoli sɔ’n, wan yɛ Pɔlu lɛli i ase ɔ? Ɲanmiɛn Zoova yɛ ɔ lɛli i ase ɔ.

22. ?Afuɛ 2005 nun’n, e afuɛ nuan kun nun Biblu’n nun ndɛ mma’n yɛle mennin? ?Yɛ kosan mennin yɛ é wá tɛ́ su like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?

²² Nanwlɛ, Biblu’n nun sa’m be kle weiin kɛ Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ ti sran’m be ukafuɛ’n niɔn. I sran ukalɛ’n leman wunsu. Ɔ maan ɔ nin i fata kɛ afuɛ 2005 nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be afuɛ nuan kun nun Biblu’n nun ndɛ mma’n ɔ taka Jue Mun 121:2 su. I waan: ‘Min ukalɛ’n ɔ fin Zoova.’ ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Zoova uka e andɛ ɔ? É wá tɛ́ i sɔ kosan’n su like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Amun wla kwla kpɛn su?

• ?Wafa sɛ yɛ Zoova fa anzi mun ukɛ i sufuɛ mun ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ Zoova fɛ i wawɛ’n ukɛ i sufuɛ mun ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ Zoova fɛ i nuan ndɛ’n ukɛ i sufuɛ mun ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ Zoova maan i sufuɛ’m be uka be niaan mun ɔn?

[Blurb on page 7]

Afuɛ 2005 nun Biblu’n nun ndɛ mma liɛ’n yɛle: ‘Min ukalɛ’n ɔ fin Zoova.’—Jue Mun 121:2.