Zoova yɛ ‘kɛ ɲrɛnnɛn tɔ e su’n, e talo i ɔ’
‘Anannganman yɛ maan sran kpa’m be ɲan be ti ɔ. Kɛ ɲrɛnnɛn tɔ be su’n, i yɛ be talo i ɔ.’—JUE MUN 37:39.
1, 2. (a) ?Ngue ti yɛ Zezi srɛli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ti ɔ? (b) ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ i sufuɛ nga be o asiɛ’n su’n be yo ɔ?
ƝANMIƐN m’ɔ kwla like kwlaa yo’n yɛle Zoova. Sasalɛ kwlaa ng’ɔ klo kɛ ɔ́ sɛ́sɛ́ i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun’n, ɔ le i wun tinmin. Ɔ kwla yi i nvle nunfuɛ mun mɛn’n nga nun sie be ngunmin fɔuun nun lika kun. Zezi bɔbɔ dili i sɔ liɛ’n i nanwlɛ seli kɛ sɛ Ɲanmiɛn waan ɔ́ dé i abonuan delɛ’n, ɔ kwla yo. Sanngɛ, kɛ ɔ́ srɛ́ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ti’n, ɔ seli i Si m’ɔ o nglo lɔ’n kɛ: ‘N srɛman wɔ kɛ a yi be mɛn’n nun, sanngɛ ń srɛ́ wɔ kɛ Klunwifuɛ’n ti a nian be su.’—Zan 17:15.
2 Zoova kunndɛman kɛ ‘ɔ́ yí e mɛn’n nun.’ Sanngɛ, ɔ ti i klun su kɛ e tran sran’m be afiɛn naan e bo sa ng’ɔ seli kɛ ɔ́ wá yó be’n i jasin’n e fɔnvɔ be (Rɔmfuɛ Mun 10:13-15). Sanngɛ, kɛ nga Zezi bɔbɔ fa kɛnnin i srɛlɛ’n nun sa’n, mɛn’n mɔ e o nun’n ti’n, “Klunwifuɛ’n” tanndan e ɲrun. Sran mɔ be ɲin yiman mmla’n, be nin mmusu’m be kle sran’m be ɲrɛnnɛn, ɔ maan be wla’n bo be wun dan. Awlaboɛ sɔ’n tɔ Klistfuɛ’m be su wie.—1 Piɛr 5:9.
3. ?Kannzɛ bɔbɔ sa kekleekle’m be ju Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be su wie’n, sanngɛ Biblu’n nun ndɛ mennin yɛ ɔ fɔnvɔ be ɔ?
3 Sɛ sa kekle kɛ ngalɛ sa’m be ti’n, ɔ ju cɛn wie’n e sa sin bubu e’n, i su ɔ (Nyanndra Mun 24:10). Biblu’n kan Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ kpanngban kpa wie mun mɔ blɛ wie nun be wla boli be wun’n, be ndɛ. Jue tofuɛ’n waan: “Sa kekle ng’ɔ ju Anannganman i sufuɛ nanwlɛfuɛ’n i su’n ɔ sɔnnin, sanngɛ Anannganman de i sa sɔ’m be kwlaa be nun kpan.” (Jue Mun 34:20). Ɛɛn, sa kekleekle’m be ju “Anannganman i sufuɛ nanwlɛfuɛ’n” i su wie. Kɛ jue tofuɛ Davidi sa’n, ɔ ju cɛn wie’n, e ‘wunmiɛn’n kwlakwla ɔ wie, e bubu mlɔnmlɔnmlɔn.’ (Jue Mun 38:9). Sanngɛ, kɛ e si kɛ ‘Anannganman mantan be nga be angunndan’n w’a sanngan’n, yɛ ɔ de be nga be wla’n w’a bo’n,’ i sɔ’n fɔnvɔ e dan.—Jue Mun 34:19; 94:19.
4, 5. (a) ?Kɛ nga Nyanndra Mun 18:10 fa kannin’n sa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan Ɲanmiɛn w’a sasa e ɔ? (b) ?Ajalɛ cinnjin wie mennin mun yɛ e kwla fa be naan Ɲanmiɛn w’a uka e ɔ?
4 Kɛ nga Zezi fa kannin i srɛlɛ nun sa’n, Zoova ɔ nian e su kusu. Ɔ maan kɛ ‘ɲrɛnnɛn tɔ e su’n, i yɛ e talo i ɔ.’ (Jue Mun 37:39). Ɲanmiɛn talolɛ angunndan kunngba’n, i ndɛ yɛ Nyanndra Mun be fluwa’n kan ɔn. I waan: ‘Anannganman ti kɛ awa dan wie mɔ b’a si’n sa. Sran kpa ng’ɔ wanndi ko talo i’n, ɔ ɲan manndran.’ (Nyanndra Mun 18:10). Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n, ɔ yi klolɛ nga Zoova fa klo e’n i nglo weiin. Kɛ be nga be ti sran kpa’n be wanndi be ko talo Ɲanmiɛn’n, ɔ sasa be kɛ awa dan wie yɛ b’a si b’a sasa sran’n sa.
5 ?Kɛ ɲrɛnnɛn tɔ e su’n, wafa sɛ yɛ e kwla kunndɛ fiawlɛ Zoova wun lɔ ɔ? Ajalɛ cinnjin nsan mɔ e kwla fa naan Zoova w’a sasa e’n, amun e fa e ɲin sie be su e nian. I klikli nun’n, ɔ fata kɛ e srɛ e Si m’ɔ o nglo lɔ’n. I nɲɔn su’n, ɔ fata kɛ e fa atin nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kle e’n i su. Kpɔkun i nsan su’n, ɔ fata kɛ e fa Zoova i ninnge siesielɛ’n su. Yɛle kɛ, maan e fa e wun mantan e niaan Klistfuɛ mun mɔ be kwla fɔnvɔ e’n.
Ɲanmiɛn srɛlɛ’n wla fanngan
6. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ kpa’m be bu Ɲanmiɛn srɛlɛ’n niɔn?
6 Dɔɔtrɔfuɛ wie’m be se be nga be wla w’a bo be wun’n be kɛ, be srɛ Ɲanmiɛn naan b’a yo juejue. Sɛ blɛ wie nun e kwla se kɛ tranlɛ mɔ be tran diin be srɛ Ɲanmiɛn’n, ɔ kwla yo maan be wun sanndi be’n, e kwla se wie ekun kɛ nantinantilɛ’n, ɔ nin ayre mɔ wie liɛ be fa kpakpa be wun’n, ɔ yo maan be wun sanndi be wie. Sanngɛ Klistfuɛ kpa’m be liɛ’n, be buman Ɲanmiɛn srɛlɛ’n kɛ ɔ ti ayre yolɛ like sa ngbɛn. Srɛlɛ mɔ e srɛ Ɲanmiɛn’n, e ɲrun’n, ɔ ti aɲinyiɛ like. Ɔ uka e maan e nin Like Yifuɛ’n e kwla koko yalɛ. Srɛlɛ mɔ e srɛ Ɲanmiɛn’n, ɔ kle kɛ e ɲin yi i naan e fa e wla’n kwlaa e guɛ i su. Nanwlɛ, Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ti e Ɲanmiɛn sulɛ’n i nun like cinnjin kpa kun.
7. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e Ɲanmiɛn srɛlɛ’n kle ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ srɛlɛ liɛ’n ɔ kwla uka e naan y’a jran kekle awlaboɛ’n i ɲrun ɔn?
7 Ɔ fata kɛ e Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ɔ kle kɛ e lafi Zoova su kpa. Akoto Zan seli kɛ: ‘Sa nga ti yɛ e wla’n wo Ɲanmiɛn su dan’n yɛ: e si kɛ like kwlaa nga e srɛ i’n, m’ɔ ti i klun su’n, ɔ́ mán e.’ (1 Zan 5:14). Kɛ é sé yɛ’n, Zoova mɔ like fi nunmɛn i sin’n, m’ɔ kwla like kwlaa yo’n, ɔ fɛ i su sie i sufuɛ’m be srɛlɛ tankaan’n i bo kpa. I sɔ mɔ Ɲanmiɛn yo’n, ɔ ti abonuan sa kun! Fluwa kun waan like nga be flɛ i “abonuan sa’n” yɛle “sa nga Ɲanmiɛn yo man klɔ sran mun asiɛ’n su wa’n.” Ɔ maan, kɛ Ɲanmiɛn sie i su tie e srɛlɛ’n cɛn kwlaa’n, i sɔ’n ti abonuan sa m’ɔ yo man e ɔ. Nanwlɛ, kɛ e si kɛ Ɲanmiɛn m’ɔ ti sran klofuɛ’n, ɔ tie yalɛ nga e koko kle i’n, i sɔ’n gua e awlɛn su nzue dan.—Filipfuɛ Mun 4:6.
8. ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ ɲannzuɛn kun Klistfuɛ nanwlɛfuɛ mun, annzɛ kusu be bu be wun kɛ be liɛ’n, be kwlá jranman Zoova ɲrun naan b’a srɛ i’n niɔn?
8 Ɔ fataman kɛ ɲannzuɛn kun Klistfuɛ nanwlɛfuɛ mun, annzɛ kusu be bu be wun kɛ be liɛ’n, be nin Zoova ɲrun jranlɛ fataman naan b’a srɛ i. Ɔ ti su kɛ, kɛ e timan juejue’n, annzɛ sa wie tɔ e su’n, nán cɛn ngba yɛ ɔ yo e kɛ e srɛ Zoova ɔ. Sanngɛ blɛ sɔ nun’n, maan e si kɛ Zoova ‘si be nga be ti ɲrɛnnɛnfuɛ’m be aunnvuɛ’ naan ɔ ‘cici be mɔ be wla bo’n be wla.’ (Ezai 49:13; 2 Korɛntfuɛ Mun 7:6). Ɔ maan, kɛ afɛ’n ɔ nin ɲrɛnnɛn’n be tɔ e su’n, i blɛ sɔ’n nun yɛ ɔ fata kɛ e lafi e Si m’ɔ o nglo lɔ’n i su kpa naan e talo i ɔ.
9. ?Ɲanmiɛn srɛlɛ nun’n, ngue ti yɛ i sulafilɛ’n ti cinnjin ɔn?
9 Sɛ e waan é ɲán e Ɲanmiɛn srɛlɛ’n i su mmlusuɛ’n, ɔ fata kɛ e lafi Ɲanmiɛn su kpa sakpa. Biblu’n waan ‘sran nga i waan ɔ́ fɛ́ i wun mántan Ɲanmiɛn’n, maan ɔ lafi su kɛ ɔ o lɛ, yɛ be nga be kunndɛ i’n, ɔ́ yí i wun klé be.’ (Ebre Mun 11:6). Nán Ɲanmiɛn mɔ be si kɛ ‘ɔ o lɛ’n,’ i ngunmin yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn sulafilɛ’n niɔn. Sanngɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i wie ekun yɛle kɛ, like ng’ɔ ti Ɲanmiɛn klun su kɛ ɔ́ yó’n, be lafi su kpa kɛ ɔ kwla yo man be nga be ɲin yi i’n. Akoto Piɛli waan: ‘E Min i ɲin wo i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be su. Yɛ i su o yalɛ nga be koko kle i’n su.’ (1 Piɛr 3:12). Sɛ e fa sie e klun titi kɛ e ndɛ lo Zoova, i srɛlɛ’n yó e ɲrun like nanndoliɛ.
10. ?Sɛ e waan Zoova suan e bo’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ɔ yo ɔ?
10 Kɛ e fa e wla’n kwlaa guɛ i Zoova su’n, ɔ tie srɛlɛ mɔ e srɛ i’n. Jue tofuɛ’n seli kɛ: ‘N tu n klun, n kpan flɛ wɔ. Anannganman tɛ min su.’ (Jue Mun 119:145). Ɔ fataman kɛ e Ɲanmiɛn srɛlɛ liɛ’n, ɔ yo kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa sunman be Ɲanmiɛn srɛlɛ mɔ be kan be flan nun sa ngbɛn’n, annzɛ kusu mɔ be srɛ i be nuan bui su sa ngbɛn’n sa. Kɛ e ‘tu e klun’ e srɛ Zoova’n, ndɛ nga e kan’n ɔ le ɲrun le sin. Kɛ e ko tu e klun e ko srɛ Zoova kɛ ngalɛ’n sa’n, nn w’a yo kɛ y’a fa ‘sa ng’ɔ o e su’n kwlaa y’a wlɛ i sa nun’ sa. Biblu’n kusu waan ‘ɔ́ súan e bo.’—Jue Mun 55:23; 1 Piɛr 5:6, 7.
Ɲanmiɛn wawɛ’n fɔnvɔ e
11. ?Kɛ e “srɛ” Zoova kɛ ɔ uka e’n, wafa ng’ɔ tɛ e su’n i kun yɛle mennin?
11 Zoova siemɛn i su tieman e srɛlɛ’n sa ngbɛn. Sanngɛ ɔ tɛ e su wie (Jue Mun 65:3). Davidi seli kɛ: ‘Kɛ n wo ɲrɛnnɛn nun’n, n kpan flɛ wɔ, afin n si kɛ á tɛ́ min su.’ (Jue Mun 86:7). I sɔ’n ti’n, Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be “srɛ” be jran su kɛ Zoova uka be. Afin e ‘Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n,’ ɔ́ ‘fɛ́ i wawɛ’n mán be nga be srɛ i’n.’ (Lik 11:9-13). Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i wawɛ’n ukɛ i sufuɛ mun, ɔ fɔnvɔ be kpa.—Zan 14:16.
12. ?Kɛ sa’m be tin e su’n, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e ɔ?
12 I kpa bɔbɔ’n, kɛ sa’m be ju e su’n, ‘Ɲanmiɛn m’ɔ kwla like kwlaa yo’n,’ ɔ kwla fɛ i wawɛ’n wla e fanngan (2 Korɛntfuɛ Mun 4:7). Akoto Pɔlu mɔ sa kekle fanunfanun be juli i su’n, ɔ seli kɛ: ‘I m’ɔ wla n fanngan’n ti’n, n kwla like kwlaa yo.’ (Filipfuɛ Mun 4:13). I sɔ kunngba’n, andɛ Klistfuɛ sunman be wunnin kɛ be Ɲanmiɛn srɛlɛ tankaan ti’n, be wun sanndili be kpɔkun be yoli juejue Ɲanmiɛn ninnge’m be nun ekun. Ɔ ju cɛn wie’n, kɛ Ɲanmiɛn ko fɛ i wawɛ’n ko uka e’n kpɔkun afɛ m’ɔ tin e su’n, ɔ timan dan e ɲrun kun. Ɲanmiɛn m’ɔ fɛ i wawɛ’n wla e fanngan sɔ’n ti’n, e kwla kan ndɛ nga akoto Pɔlu kannin’n wie. I waan: ‘E wun ɲrɛnnɛn wafawafa’n kwlaa, sanngɛ e ɲan e ti, e angunndan sanngan, sanngɛ e wla boman, be su e su, sanngɛ Ɲanmiɛn yaciman e, be tɛ e ase, sanngɛ be kwlaman e.’—2 Korɛntfuɛ Mun 4:8, 9.
13, 14. (a) ?Kɛ ɲrɛnnɛn’n ju e su’n, wafa sɛ yɛ Zoova nuan ndɛ’n uka e maan e talo i ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n nun afɔtuɛ’m be su falɛ’n, ɔ ukali amun bɔbɔ ɔ?
13 E dunman nun ti’n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin sran mun maan be klɛli Biblu’n kpɔkun be sieli i kpa. ?Kɛ ɲrɛnnɛn’n tɔ e su’n, wafa sɛ yɛ Zoova i nuan ndɛ’n uka e maan e talo i ɔ? Wafa nga Biblu’n uka e’n, i kun yɛle angunndan nin ngwlɛlɛ mɔ Biblu’n man e’n (Nyanndra Mun 3:19-24). Afɔtuɛ nga Biblu’n man e’n, ɔ kaci e angunndan’n ɔ maan e yo ninnge mun ngwlɛlɛ su (Rɔmfuɛ Mun 12:1). Sɛ e kanngan Ɲanmiɛn Ndɛ’n naan e suan nun like naan e nanti su’n, é kwlá yó sran mɔ w’a ‘kunndɛ sa ng’ɔ ti kpa’n nin tɛ’n be ngbaciɛ lele w’a si i kpa’n.’ (Ebre Mun 5:14). Kɛ sa kekleekle’m be juli amun su’n, atrɛkpa’n, amun bɔbɔ amun sieli i nzɔliɛ kɛ Biblu’n nun mmla’m be ukali amun maan amun fali ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n. Biblu’n uka e maan e si sa’m be sin bu. Ɔ maan, e kwla si kan e ko sin naan y’a jran kekle sa nga be ju e su’n be ɲrun.—Nyanndra Mun 1:4.
14 Ɲanmiɛn Ndɛ’n uka e wafa kun ekun. Yɛle kɛ, ɔ yo maan e tra e awlɛn e fa e wla’n guɛ i Ɲanmiɛn su (Rɔmfuɛ Mun 15:4). Biblu’n kle e kɛ sa tɛtɛ’m be su kaman lɛ tititi. Ɲrɛnnɛn nga e wun be’n, be kwlaa bé wíe (2 Korɛntfuɛ Mun 4:16-18). E fa e wla’n e guɛ i ‘anannganman nguan’n mɔ Ɲanmiɛn m’ɔ buaman ato’n, kɛ ɔ nin a yiman mɛn’n, ɔ sieli kɛ é ɲɛ́n i’n,’ i su (Tit 1:2). Like sɔ mɔ e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, sɛ e di i su aklunjuɛ’n, naan e angunndan tran su kpa titi’n, é kwlá jrán kekle ɲrɛnnɛn’n i ɲrun.—Rɔmfuɛ Mun 12:12; 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 1:3.
Asɔnun’n ti Ɲanmiɛn i sran klolɛ’n i nzɔliɛ
15. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ’m be kwla yo be wiengu ukafuɛ kpa ɔ?
15 Kɛ ɲrɛnnɛn’n ju e su’n, wafa kun ekun nga Zoova fa uka e’n, yɛle e niaan Klistfuɛ mun mɔ e nin be e o likawlɛ’n. Biblu’n waan: ‘Janvuɛ kpa’n ɔ nunnun wunfle. Be niaan’n kusu, ɔ nunnun mmoja.’ (Nyanndra Mun 17:17). Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e kwlaa e fanngan kɛ asɔnun’n nun’n, maan e klo e wun kpa kɛ sran nin i niaan sa, naan e bu e wiengu sran (Rɔmfuɛ Mun 12:10). Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘Nán maan sran fi bu i bɔbɔ wun angunndan, sanngɛ maan ɔ bu i wiengu angunndan.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 10:24). Sɛ e angunndan trɛn i sɔ liɛ’n su titi’n, e su buman sa nga be o e su’n i angunndan sa trilili. Sanngɛ, wafa nga e kwla uka e wiengu’n yɛ é kúnndɛ ɔ. Kɛ e uka e wiengu’n, nán be ngunmin yɛ be di aklunjuɛ’n niɔn. Sanngɛ, e bɔbɔ e di aklunjuɛ’n wie. Kpɔkun, e wun fa e feke.—Sa Nga Be Yoli’n 20:35.
16. ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ’m be tinuntinun be kwla uka be wiengu ɔ?
16 Klistfuɛ yasua nin bla nga b’a tin Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, be kwla di junman dan kpa be wiengu fanngan wlalɛ’n nun. Yɛle kɛ blɛ kwlaa nun’n, kɛ aniaan sɔ’m be wiengu’m be sa mian be wun’n, be o lɛ be uka be (2 Korɛntfuɛ Mun 6:11-13). Kɛ e kwlaa e yo gbaflɛn nin talua’m be mo mɔ e wla Klistfuɛ nga b’a ba uflɛuflɛ’n be fanngan’n, kpɔkun e wla be nga be awlɛn sɔman’n be yakpa’n, asɔnun’n ɲan ɲrun (Rɔmfuɛ Mun 15:7). Aniaan tranlɛ’n, ɔ uka e wie ekun maan angunndan bulɛ kɛ, ‘n bu i kɛ sran nga sa kloman min’n, annzɛ sran nga sa kpɔ min’n,’ e yaci i sɔ angunndan’m be bulɛ. Sɛ sa wie o e niaan kun su’n, ɔ fataman kɛ e kpli e se kɛ w’a kpɔnzɔ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun ti yɛ ɔ su fɛ ɔ. Pɔlu wlali Klistfuɛ’m be su nun kpa kɛ be ‘wla be nga be awlɛn sɔman’n be yakpa.’ (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 5:14). Biblu’n kle weiin kɛ Klistfuɛ nga b’a tin Ɲanmiɛn ninnge’m be nun bɔbɔ’n, be wla bo be wun wie.
17. ?Blɛ mennin nun yɛ e kwla wla e niaan Klistfuɛ’m be fanngan ɔn?
17 Lika kpa kun nga nun mɔ e kwla fɔnvɔ e wiengu mun naan y’a wla be fanngan’n, yɛle e aɲia’m be bo (Ebre Mun 10:24, 25). Sanngɛ, nán asɔnun aɲia’m be bo lɔ ngunmin yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be wla be wun fanngan klolɛ su ɔ. Sanngɛ, be fa blɛ uflɛ wie mun ekun be nian be wiengu lika. I sɔ yolɛ ti’n, kɛ ɲrɛnnɛn sa ju’n, e tu e klun e uka e wiengu afin e afiɛn’n sɛ kpa. Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘Ɔ yoli i sɔ naan be wunnɛn m’ɔ ti wunmuan kun’n w’a kpacimɛn i wun bue, sanngɛ i lika’n kwlaa be uka be wun. Sɛ e lika kun yo e ya’n, kpɔkun e wunnɛn’n kwlaa yo e ya, yɛ sɛ be kannvun e lika kun’n, ɔ yo e fɛ kpa.’—1 Korɛntfuɛ Mun 12:25, 26.
18. ?Kɛ e wla bo e wun’n, angunndan mennin yɛ ɔ fataman kɛ e bu ɔ?
18 Kɛ ɔ ju cɛn wie mɔ e wla bo e wun’n, ɔ yoman e kɛ e fa e wun mantan e niaan Klistfuɛ mun. Ɔ fata kɛ e mian e ɲin i sɔ angunndan liɛ’n i lika naan fɔnvɔlɛ nin ukalɛ nga e niaan Klistfuɛ’m be kwla man e’n, w’a to w’a fuanman e. Biblu’n wla e su nun kɛ: ‘Sran nga mɔ i bɔbɔ i wun angunndan yɛ ɔ bu’n, ɔ fɛmɛn i wun mantanman sran. Sɛ be se kɛ bé úkɛ i naan ɔ yo like wie’n, ɔ yomɛn i fɛ.’ (Nyanndra Mun 18:1). I sɔ’n ti’n, maan e si kɛ lika kun nga Ɲanmiɛn sin m’ɔ nian e lika’n, yɛle e niaan Klistfuɛ’m be lika. Sɛ e fɛ i sɔ liɛ’n su’n, blɛ kekle’n nun é ɲán ukalɛ kpa.
Nán e fa angunndan ng’ɔ kwla bubu e sa sin’n e sie e ti nun
19, 20. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n uka e naan y’a faman angunndan ng’ɔ kwla bubu e sa sin’n y’a sieman e ti nun ɔn?
19 Kɛ awlaboɛ’n ko tɔ e su’n, ɔ cɛman naan angunndan ng’ɔ kwla bubu e sa sin’n w’a b’a e ti nun. Wie liɛ’n, kɛ e nun wie’m be wun ɲrɛnnɛn’n, be se be wun kɛ Ɲanmiɛn kloman be ti yɛ be su wun ɲrɛnnɛn ɔn. Sanngɛ maan ɔ kpɛn e klun titi kɛ, Zoova saman sran fi nianman “sa fi nun.” (Zak 1:13). Biblu’n waan: ‘Kɛ ɔ fa kekle’n ɔ yi i sran’m be su’n mɔ bé fɛ́fɛ́’n, nán kɛ fɛ yɛ ɔ yo i ti ɔ.’ (Ngwlɛ Yilɛ 3:33). Sanngɛ i kpa bɔbɔ’n, kɛ Zoova wun i sufuɛ’n ɲrɛnnɛn nun’n, ɔ yo i ya kpa.—Ezai 63:8, 9; Zakari 2:8.
20 Zoova ti ‘e Si, ɔ si aunnvuɛ, ɔ ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ jran e sin sa’n kwlaa nun.’ (2 Korɛntfuɛ Mun 1:3). E ndɛ lo i. Ɔ maan sɛ cɛn ng’ɔ sieli’n ju’n, ɔ́ mán e su (1 Piɛr 5:6, 7). Sɛ e fa sie e klun titi kɛ Ɲanmiɛn klo e ’n, i sɔ’n úka e naan y’a faman angunndan ng’ɔ kwla bubu e sa sin’n y’a sieman e ti nun. Sanngɛ, é klun jɔ́. Zaki seli kɛ: “N niaan mun, sa fanunfanun ng’ɔ tɔ amun su’n, an bu i amun cenjele like.” (Zak 1:2). ?Ngue ti ɔ? Zaki bɔbɔ tɛ su kɛ: ‘Sran nga sa tɔ i su m’ɔ trɛ i awlɛn’n, i liɛ su ti ye. Afin kɛ Ɲanmiɛn wun kɛ ɔ trɛ i awlɛn sa sɔ nun’n, nguan m’ɔ ti like kpa, mɔ i waan ɔ́ fá mán be nga be klo i’n, ɔ́ fá mɛ́n i.’—Zak 1:12.
21. ?Sa kekle kwlaa nga be tɔ e su’n be nun’n, ndɛ mennin yɛ Ɲanmiɛn kannin m’ɔ gua be nga be lafi i su kpa nanwlɛ su’n, be awlɛn su nzue ɔ?
21 Zezi dun mmua kan kleli e kɛ mɛn nga nun’n, é wá wún e ɲin su kpa (Zan 16:33). Sanngɛ, Biblu’n se e kɛ klolɛ mɔ Zoova nin i Wa’n be klo e ti’n, maan ɔ yo ‘ɲrɛnnɛn’n nin o, annzɛ mianlɛ’n nin o, annzɛ yalɛ klelɛ’n nin o, annzɛ awe’n nin o, annzɛ e wun kplɛn’n nin o, wie nuan jranlɛ’n nin o,’ like fi nunman lɛ mɔ maan be ɲin kwla tu e su ɔ (Rɔmfuɛ Mun 8:35, 39). Nanwlɛ, kɛ e si kɛ ɲrɛnnɛn kwlaa nga be ju e su’n be su kaman lɛ titi’n, i sɔ’n gua e awlɛn su nzue dan. Sanngɛ, lele naan sran’m be su ɲrɛnnɛn’n i wielɛ blɛ’n w’a ju’n, e Si Zoova m’ɔ ti sran klofuɛ’n ɔ nian e su. Sɛ e wanndi e kɔ Zoova sin kɛ ɔ sasa e’n, ɔ́ yí i nglo kɛ ɔ ti ‘be nga be mianmian be’n be fiawlɛ. Sɛ ɲrɛnnɛn tɔ be su ɔ, i yɛ be talo i ɔ.’—Jue Mun 9:10.
?Ngue yɛ e suannin ɔn?
• ?Kɛ mɔ Klistfuɛ’m be o mɛn tɛ nga nun’n ti’n, ngue yɛ be si kɛ ɔ kwla ɲan be ɔ?
• ?Kɛ ɲrɛnnɛn’n tɔ e su’n, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ tankaan’n kwla man e wunmiɛn ɔn?
• ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla fɔnvɔ e ɔ?
• ?Ngue yɛ e kwla yo e uka e wiengu mun ɔn?