E yo maan e wla’n taka Zoova su
‘Min Min Ɲanmiɛn, min sunnzunlɛ’n kwlakwla taka ɔ su. Kɛ ɔ fin min kaan nun’n, ɔ su yɛ n lafi ɔ.’—JUE MUN 71:5.
1. ?Sa mennin ɲrun yɛ gbaflɛn kan Davidi m’ɔ ti bua kankanfuɛ’n, ɔ jrannin ɔn?
GOLIATI ti sran jajraja kpa. I tɛnndɛn’n fuanfuan mɛtri nsan. Ɔ maan, Izraɛli sonja’m be nun wie fi w’a kwlá jrɛnmɛn i ɲrun. Be usuli sa tututu! Le mɔcuɛ kpanngban kpa nun’n, nglɛmun nin nnɔsua’n, Filisti bian sɔ’n yili i wun nglo kleli Izraɛli sonja mun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ́ wɔ́ Izraɛli i safle kɛ ɔ yi i safuɲrɛn m’ɔ nin i be kwla kun’n naan ɔ nin i be bo su. I agualiɛ su’n, gbaflɛn kaan kun m’ɔ timan sonja’n, sanngɛ m’ɔ ti bua kankanfuɛ’n, ɔ wa jrɛnnin i ɲrun. Be flɛ gbaflɛn kan sɔ’n kɛ Davidi. Kɛ Filisti bian’n wunnin i’n, w’a bumɛn i like fi. Kɛ a wun Davidi kusu sa’n, Goliati i sa nun alɛ ninnge’m be yo nɔnnin trɛ i! Sanngɛ, ɔ jrannin Filisti bian’n i ɲrun. Davidi i yakpa yolɛ sɔ’n, andɛ nin andɛ be fa kan ndɛ.—1 Samiɛl 17:1-51.
2, 3. (a) ?Ngue ti yɛ Davidi kwla jrannin Goliati ɲrun ɔn? (b) ?Ajalɛ nɲɔn mennin mɔ be kan e Zoova sulafilɛ’n yɛ é wá kókó be su yalɛ ɔ?
2 ?Nin yɛ Davidi ko fɛli i yakpa yolɛ sɔ’n niɔn? Ndɛ wie mun mɔ i sin’n, Davidi bɔbɔ klɛli’n, ɔ tɛ kosan’n su. I waan: ‘Min Min Ɲanmiɛn, min sunnzunlɛ’n kwlakwla taka ɔ su. Kɛ ɔ fin min kaan nun’n, ɔ su yɛ n lafi ɔ.’ (Jue Mun 71:5). Ɛɛn, Davidi i Zoova sulafilɛ’n ɔ boli i bo i bakan nun. Ɔ maan, kɛ ɔ jrannin Goliati ɲrun’n, ɔ seli i kɛ: ‘A nin min bá kunlɛ ɔ, tokofi nin cua, ɔ nin ta yɛ a fa ba ɔ. N liɛ’n, Anannganman m’ɔ sie mɛn wunmuan’n, i dunman’n yɛ n fa ba ɔ. Anannganman m’ɔ ti Izraɛli’n i ti alɛ kunfuɛ’n mɔ a kpɛli i nzowa’n, i dunman’n yɛ n fa ba ɔ.’ (1 Samiɛl 17:45). Kɛ Goliati láfi i wunmiɛn’n ɔ nin i alɛ ninnge’m be su’n, nn Davidi kusu láfi Zoova su. ?I sɔ’n ti’n, maan i li sran’n ɔ yo safuɲrɛn sɛ o, kɛ e Min Ɲanmiɛn’n ɔ jin Davidi sin kwlaa’n, ngue yɛ ɔ́ kwlá kún i srɛ ekun ɔn?
3 ?Kɛ amun kanngan Davidi i su ndɛ’n, ɔ yo amun kɛ amun Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ɔ yo tankaan? Kɛ e nun sran kpanngban be bu i sɔ ɔ. I sɔ’n ti’n, amun e fa ajalɛ nɲɔn naan e nian wafa nga e kwla yo naan e wla’n w’a gua Zoova su’n. I klikli’n yɛle kɛ, sɛ sa kun tanndan e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i ɲrun’n, maan e tu e trɛ i titi. Nán maan cɛn kun sa ɔ blabla e ja nun naan ɔ yi e ase. Yɛ i nɲɔn su’n yɛle kɛ, kɛ be se kɛ be lafi Zoova su’n, ɔ fata kɛ e si i bo’n weiin kpa.
Sa kun m’ɔ tanndan sran’m be Zoova sulafilɛ’n i ɲrun’n i tu tralɛ
4, 5. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn i su lafilɛ’n kwla yo kekle man sran kpanngban ɔn?
4 ?Ngue yɛ ɔ tanndan sran’m be ɲrun mɔ maan be lafiman Ɲanmiɛn su’n niɔn? Ninnge’n sɔnnin. I cinnjin kpa’n kun yɛle kɛ, sa nga ti yɛ sa tɛtɛ’m be ju’n, sran wie’m be wunmɛn i wlɛ. Afin be kle be kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ fa ɲrɛnnɛn’n yi i sran’m be su ɔ. Kɛ ɲrɛnnɛn sa tɔ sran’m be su’n, be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n be kpɛnngbɛn’m be se kɛ be nga be wuli ɲrɛnnɛn sa sɔ’m be nun’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ “flɛli” be i wun lɔ ɔ. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa wie’m be kpɛnngbɛn’m be se sran’m be kɛ sa kekleekle nin sa tɛtɛ kwlaa nga be ju mɛn nga nun’n, Ɲanmiɛn dun mmua siesieli be naan b’a ju. Nán andɛ sa yɛ be sɔli i sɔ like klelɛ ɔ. ?Nanwlɛ, sɛ Ɲanmiɛn klun yo wi kɛ ngalɛ sa’n, wan yɛ ɔ́ fɛ́ i wla’n gúɛ i su ɔ? Like klelɛ kwlaa sɔ mɔ be ti ‘like nga mmusu mɔ be laka sran’n be kle’n,’ be fin Satan m’ɔ saci be nga be lafiman Ɲanmiɛn su’n be angunndan’n.—1 Timote 4:1; 2 Korɛntfuɛ Mun 4:4.
5 Satan kunndɛ kɛ sran’m be yaci Zoova su lafilɛ. Ɲanmiɛn i kpɔfuɛ sɔ’n kloman kɛ e si ɲrɛnnɛn nga ɔ o sran’m be su’n, i finwlɛ’n. Sɛ kusu e si i’n, Satan kunndɛ kɛ e wla fi su. I sɔ’n ti’n, sa nsan nga ti yɛ ɲrɛnnɛn’n wo mɛn nun’n, ɔ ti kpa kɛ cɛn kunngun e kanngan be e flan nun. Sɛ e yo sɔ’n, e wla’n kwla gua ase. Afin, é wún kɛ nán Zoova yɛ ɔ fa ɲrɛnnɛn’n yi e su ɔ.—Filipfuɛ Mun 1:9, 10.
6. ?Wafa sɛ yɛ 1 Piɛr 5:8 kle sa klikli nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n niɔn?
6 Sa klikli nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n yɛle kɛ, Satan kunndɛ kɛ ɔ́ sáci Zoova i sufuɛ kpa mun. Ɔ yoli like kwlaa nga ɔ kwla yo naan Zɔbu yaci seiin nantilɛ’n. Sanngɛ, w’a yoman ye. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Satan w’a kacimɛn i ayeliɛ’n. Kɛ m’ɔ ti mɛn nga i min’n ti’n, Zoova i sufuɛ mun yɛ ɔ kunndɛ be kɛ “nnɛn” sa ɔ (1 Piɛr 5:8). I sɔ liɛ’n kan e, e tinuntinun! Satan kunndɛ kɛ ɔ́ yó naan e yaci Zoova sulɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ yo maan sran’m be kle e yalɛ. Sanngɛ, maan ɲrɛnnɛn’n ɔ yo tɛ sɛ o, e le atin e jran kekle. Kɛ e yo sɔ’n, e kle kɛ Satan ti gblɛfuɛ, kpɔkun Zoova klun jɔ (Zɔb 2:4; Nyanndra Mun 27:11). Kɛ Zoova man e wunmiɛn mɔ e jran kekle yalɛ klelɛ’n ɲrun’n, e lafi i su kpa kɔ i ɲrun.—Jue Mun 9:9, 10.
7. ?Wafa sɛ yɛ Galasifuɛ Mun 6:7 uka e maan e wun sa kun ekun nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n niɔn?
7 Sa’n i nɲɔn su nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n, ɔ o Biblu’n nun mmla kun nun. I waan: “Like nga sran kun lua’n yɛ ɔ ti ɔ.” (Galasifuɛ Mun 6:7). Wie liɛ’n, kɛ sran’m be lua like tɛ’n, like nga be ti’n yɛle ɲrɛnnɛn’n. I wie yɛle kɛ, sran wie’m be cisanman loto’n nun blɛblɛ, ɔ maan be yo asidan. Be nga be nɔn siklɛti’n, be kusu be ɲan awlɛn ba ya, annzɛ kannin di be afɔkɔ’n (blɔfuɛ’m be flɛ i cancer de poumon). Be nga kusu mɔ be fa bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku’n be fa cici be ti’n, be wun be ɲrɛnnɛn liɛ. Yɛle kɛ, be awlobo tranlɛ fɛfɛ’n kwla saci, be yo finfinfuɛ, be ɲan bla nin bian kunndɛlɛ’n nun tukpaciɛ, ɔ nin kuɛ mɔ b’a sunnzunman mun. Sran’m be kwla fa be ɲrɛnnɛn nga be wun i’n guɛ i Ɲanmiɛn su. Sanngɛ nn be bɔbɔ be sa tɛ yolɛ’n i su afɛ yɛ be su wun i ɔ.—Nyanndra Mun 19:3.
8. ?Kɛ nga Akunndanfuɛ’n 9:11 fa kan sa’n, ngue ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n niɔn?
8 Sa’n i nsan su nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n, ɔ o Akunndanfuɛ’n 9:11 nun. I waan: ‘N wunnin i ɲanmiɛn’n bo wa ekun kɛ wanndilɛ’n i akatua’n ɔ timan be nga be wun kpɛ’n be liɛ titi, kwlalɛ’n kusu timan safuɲrɛn’m be liɛ titi. Nán cɛn kwlaa yɛ ngwlɛlɛfuɛ’n ɲɛn i nuan nun aliɛ di ɔ. Ngwlɛlɛfuɛ’n yoman aɲanbeunfuɛ cɛn ngba. Nán be nga be si sa’n yɛ be man be kɔmin su cɛn ngba ɔ. Afin kɛ blɛ’n fa ti mɔ sa’m be fa ju’n, i su like yɛ be wun i ɔ.’ Wie liɛ’n, sannvuɛsa bɔbɔ yɛ ɔ tɔli sran’n su ɔ. Kannzɛ bɔbɔ e ti sran m’ɔ ti wakawaka, annzɛ ɔ timan sɔ o, ɲrɛnnɛn nin wie’n kwla fu e nun blɛ kwlaa nun. I sɔ yɛ ɔ juli sran blu nin mɔcuɛ (18) nga akpa fleiin’n bu tɔli be su kunnin be Zerizalɛmu lɔ Zezi blɛ su’n niɔn. Zezi kleli weiin kɛ, nán kɛ sran sɔ’m be sa tɛ yolɛ’n ti yɛ Ɲanmiɛn fali ɲrɛnnɛn yili be su ɔ (Lik 13:4). Nanwlɛ, ɲrɛnnɛn sɔ’m be finman Zoova mlɔnmlɔn.
9. ?Ɲrɛnnɛn’n i su ndɛ mennin yɛ sran sunman be wunmɛn i wlɛ ɔ?
9 Sa wie mun nga ti yɛ e wun ɲrɛnnɛn’n, be bo mɔ y’a yiyi nun yɛ’n be ti cinnjin kpa. Sanngɛ sa kun o lɛ, i liɛ’n, i bo wunlɛ’n ti kekle sran kpanngban be sa nun. Sa sɔ’n yɛ: ?Ngue ti yɛ Zoova yaci e lɛ maan ɲrɛnnɛn’n tɔ e su’n niɔn?
?Ngue ti yɛ Zoova yaci e lɛ maan ɲrɛnnɛn’n tɔ e su’n niɔn?
10, 11. (a) ?Kɛ nga Rɔmfuɛ Mun 8:19-22 fa kan sa’n, be sieli ‘like nga be yili be’n, be kwlaa’ be sɛ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla si sran nga ɔ sieli like nga be yili’n, be kwlaa be kɛ be saci’n niɔn? (An nian i ja ngua nzraama’n.)
10 Ndɛ wie mɔ akoto Pɔlu kɛnnin i Rɔmufuɛ Mun be fluwa nun’n, ɔ yiyi sa cinnjin sɔ’n nun. I waan: ‘Like nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kwlaa be wun blibli be, yɛ be minndɛ cɛn nga Ɲanmiɛn wá yí i mma’m be nglo’n. Afin like nga ɔ yili be’n, ɔ sieli be kwlaa be kɛ be saci. Be sacilɛ sɔ’n finman be bɔbɔ, ɔ fin i m’ɔ sieli be sɔ’n. Sanngɛ be wla te o i su, yɛle kɛ cɛn kun like sɔ’m be kwlaa bé ɲán be ti, be su saciman kun, yɛ ɲrun nga Ɲanmiɛn mma’m bé ɲɛ́n i cɛn nga bé ɲán alaje’n, be dunman’n tɛ́ nun wie. E si kɛ, kɛ ɔ fin lalaa lele mɔ w’a fa ju ndɛ’n, like nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kwlaa be oto, yɛ be wun ɲrɛnnɛn kɛ bla mɔ w’a tran awuliɛ’n sa.’—Rɔmfuɛ Mun 8:19-22.
11 Sɛ e waan é wún ndɛ sɔ’n i bo’n, like klikli nga ɔ fata kɛ e yo’n yɛle kɛ e tɛ kosan cinnjin kpa kun su. Kosan sɔ’n yɛle kɛ: ?Wan yɛ ɔ sieli like nga be yili’n, be kwlaa be kɛ be saci’n niɔn? Kɛ nga akoto Pɔlu fa kannin sa’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ sieli like nga ɔ yili be’n, be sɔ ɔ. Afin, be ‘wla te o i su.’ Ɛɛn, Ɲanmiɛn maan i sufuɛ kpa’m be wla te o i su kɛ cɛn kun bé ‘ɲán be ti, be su saciman kun.’a
12. ‘?Like nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kwlaa’ be bo’n i wlɛ wunlɛ’n, i su ndɛ mennin yɛ sran’m be kan ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla wun ndɛ sɔ’n i bo ɔ?
12 ?‘Like nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kwlaa’ nga Rɔmfuɛ Mun kɛn i ndɛ’n, i bo’n yɛle mennin? Sran wie’m be waan like kwlaa nga be o asiɛ’n su’n, i ijre o, i nnɛn mun nin klɔ sran mun o, be ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. ?Sanngɛ yoo, ‘ɲrun nga Ɲanmiɛn mma’m bé ɲɛ́n i cɛn nga bé ɲán alaje’n,’ nnɛn mun nin ijre’m be wla kwlá trán Ɲanmiɛn su kɛ bé ɲɛ́n i? Cɛcɛ o (2 Piɛr 2:12). Ɔ maan, ‘like nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kwlaa’ nga Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n kan be ndɛ lɛ’n, klɔ sran’m be ngunmin cɛ be ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. Afin, be yɛ ɲin kekle nga be yoli i Edɛni fie’n nun lɔ ti’n, sa tɛ nin wie’n o be su ɔ. Ɔ maan, be yɛ be wun blibli be kɛ bé ɲán be ti ɔ.—Rɔmfuɛ Mun 5:12.
13. ?Ɲin kekle nga klɔ sran’m be yoli i Edɛni fie’n nun lɔ’n, i su like nga be ɲɛnnin i’n yɛle mennin?
13 ?Ngue cɛ, yɛ Adam nin Ɛvu be ɲin kekle yolɛ’n mannin be ɔ? Pɔlu waan like nga be ɲɛnnin i’n yɛle kɛ: be saci.b Sacilɛ sɔ’n, fluwa kun waan ɔ ti kɛ “like kun mɔ be yili i kɛ bé fá dí junman mɔ sanngɛ b’a kwlá fa diman’n sa, ɔ maan ɔ timan like fi kun.” Ɲanmiɛn yili klɔ sran’m be kpa naan be ɲan anannganman nguan, naan be tran awlobo tranlɛ fɛ, naan be sie asiɛ’n m’ɔ ti mɛn klanman’n i likawlɛ. Sanngɛ, ɲrɛnnɛn nin awlaboɛ atin’n yɛ be fali ɔ. Ɔ maan, Zɔbu kɛnnin i sɔ liɛ’n i ndɛ se kɛ: ‘Klɔ sran mɔ bla yɛ ɔ wuli i’n, i nguan’n ɔ ti tika. Kusu i nguan sɔ’n, ɔ ti afɛ ngunmin.’ (Zɔb 14:1). Sacilɛ yɛ be saci ɔ!
14, 15. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ fɔ nga Zoova buli klɔ sran’n, ɔ ti i nuan su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Pɔlu se kɛ like nga be yili be’n, be sacilɛ’n ɔ ‘finman be bɔbɔ’n’ niɔn?
14 Sanngɛ kosan cinnjin kpa’n yɛle kɛ: ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn m’ɔ “di asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa be jɔlɛ’n,” ɔ sieli sran’m be kɛ be wun ɲrɛnnɛn nin awlaboɛ’n niɔn (Bo Bolɛ 18:25)? ?I sɔ’n nin i fata? Kosan sɔ’m be su tɛlɛ nun’n, maan e wla kpɛn sa nga Adam nin Ɛvu be yoli’n, i su. Kɛ be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, be jrannin Satan sin. Afin, i yɛ ɔ jasoli Zoova m’ɔ ti e Min’n i wun ɔn. Yɛle kɛ, be fali Satan i ndɛ’n su kɛ sɛ sran’m be jaso Zoova i sielɛ’n bo naan be bɔbɔ be sie be wun’n, i bɔbɔ Satan fanngan nun bé yó kpa trá su. Kɛ Zoova ɔ́ bú ɲin keklefuɛ sɔ’m be fɔ’n, ɔ mannin be like nga be kunndɛ’n. Yɛle kɛ, ɔ mannin sran’m be atin kɛ be sie be bɔbɔ be wun Satan i fanngan nun. ?I sɔ’n kwlaa ngalɛ nun’n, nán fatalɛ cɛ yɛ ɔ nin fata kɛ Zoova sie sran’m be kɛ be saci ɔ? Sanngɛ, be kwla fa be wla be guɛ i su ɔ te yo ye.
15 E si kɛ like nga Ɲanmiɛn yili be’n, be sacilɛ’n ɔ ‘finman be bɔbɔ.’ Afin e lemɛn i yowlɛ, e ti sa tɛ’n nin ɲrɛnnɛn’n nin wie’n, be kanga. Sanngɛ, Zoova m’ɔ si sran aunnvuɛ’n, ɔ yacili Adam nin Ɛvu be lɛ naan be wu ba. E mɔ e ti be mma mun’n, sa tɛ’n nin wie’n wo e su sɔ. Sanngɛ, like nga Adam nin Ɛvu b’a yoman’n, e le i yolɛ’n i wun atin kpa. E kwla fa Zoova i ndɛ’n su, kpɔkun e wun i wlɛ weiin kɛ i kunngba cɛ yɛ ɔ ti e Min’n niɔn, naan i sielɛ’n yɛ ɔ ti kpa ɔ. Sanngɛ, klɔ sran’m be sielɛ liɛ’n ti ɲrɛnnɛn nin afɛ ngbɛn (Zeremi 10:23; Sa Nglo Yilɛ 4:11). Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, Satan yo ninnge’m be tɛ kpa kɔ i ɲrun cɛn kwlaa. Kɛ ɔ fɛ i bo bolɛ’n nun lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, mɛn’n nun sa’m be kle weiin kɛ, ɔ ti sɔ sakpa.—Akunndanfuɛ’n 8:9.
16. (a) ?Ngue ti yɛ e kwla wun i wlɛ weiin kɛ ɲrɛnnɛn nga be ju e su andɛ’n, be finman Zoova ɔ? (b) ?Zoova i sran klolɛ’n ti’n, ngue yɛ ɔ sieli i sufuɛ kpa’m be ɲrun mɔ be wla o su kɛ bé ɲɛ́n i ɔ?
16 E wun weiin kɛ, sa kpa kun ti yɛ Zoova sieli sran’m be kɛ be saci’n niɔn. ?I sɔ’n kle kɛ Zoova yɛ ɔ fa ɲrɛnnɛn nin afɛ’n yi e su andɛ ɔ? Amun e fa kodiawiefuɛ kun mɔ jɔlɛ difuɛ kun bu i fɔ’n, i su sunnzun ase naan e tɛ kosan sɔ’n su. Fɔ nga jɔlɛ difuɛ’n buli i ti’n, ɔ kwla wun ɲrɛnnɛn kpa. ?Sanngɛ, ɔ kwla se kɛ i ɲrɛnnɛn wunlɛ’n ɔ fin jɔlɛ difuɛ’n? Ɔ kwlá seman sɔ mlɔnmlɔn! I sɔ kunngba’n, ɲrɛnnɛn wunlɛ’n fiman Zoova. Zak 1:13 waan: ‘Be kwlá lakaman Ɲanmiɛn sa fi nun, yɛ i bɔbɔ lakaman sran fi.’ Maan e wla kpɛn su wie kɛ, kannzɛ Zoova buli sran’m be fɔ’n, sanngɛ ‘be wla te o i su.’ I sran klolɛ’n ti’n, ɔ yoli maan Adam nin Ɛvu be mma nga be lafi i su’n, be su saciman kun. Kpɔkun, ‘ɲrun nga Ɲanmiɛn mma’m bé ɲɛ́n i cɛn nga bé ɲán alaje’n, be dunman’n tɛ́ nun wie.’ Kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be ko ɲan anannganman nguan’n, srɛ su kunman be kɛ bé sá be sin bé sáci ekun. Zoova i ninnge’m be nuan su yolɛ titi ti’n, ɔ́ wá yó maan i sielɛ’n táka kpa yɛ ɔ́ ká lɛ tititi.—Ezai 25:8.
17. ?Kɛ mɔ y’a flan sa nga ti yɛ andɛ e wun ɲrɛnnɛn’n i nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ i sɔ’n yo e ɔ?
17 ?Kɛ e wie sa nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n be nun flan’n, e wun ɲrɛnnɛn kun sa trele mɔ e kwla se kɛ ɔ fin Zoova, naan i ti é yáci i su lafilɛ ɔ? Nanwlɛ, like nga e suannin’n, ɔ yoli maan e kwla kan Zoova i ndɛ kɛ nga Moizi fa kannin’n sa wie. I waan: ‘I yɛ ɔ ti kɛ yɛbuɛ sa i yɛ n talo i ɔ, sa nga ɔ yo be’n be ti kpa lele tra su. I atin’m be ti seiin. Ɔ ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ kaciman, ɔ diman ndɛ kwlɛ. Ɔ yo sa’n i nuan su sɛsɛsɛ, ɔ di nanwlɛ.’ (Mmla’n 32:4). Ɔ ti kpa kɛ e bu kosan nga e wunnin be’n, be su tɛlɛ’m be su angunndan e fa kpɛn e wun wla tititi. I liɛ’n, sɛ sa tɔ e su’n, é jrán Satan m’ɔ kunndɛ kɛ e bu angunndan nɲɔnnɲɔn’n, i ɲrun kekle. Ajalɛ nɲɔn nga e dun mmua kannin be ndɛ’n, y’a ju i nɲɔn’n su siɛn’n. Yɛle kɛ: ?Zoova i su lafilɛ’n i bo’n yɛle mennin?
?Zoova i su lafilɛ’n i bo’n yɛle mennin?
18, 19. ?Biblu’n nun ndɛ mma mennin yɛ ɔ wla e fanngan kɛ e lafi Zoova su’n niɔn? ?Yɛ, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i bo tulɛ nun’n, sran wie’m be di fɔ ɔ?
18 Ɲanmiɛn Ndɛ’n se e kɛ: ‘Nán lafi ɔ bɔbɔ wɔ angunndan liɛ’n su. Anannganman i su yɛ lafi ɔ. Sɛ á fín ase o á jáo o, Anannganman i dunman yɛ bo ɔ. Sɛ a bo i dunman’n, ɔ́ bó ɔ ɲrun atin’n.’ (Nyanndra Mun 3:5, 6). Ndɛ sɔ’n gua e awlɛn su nzue klanman kpa! Nanwlɛ, sran fi sa nunman lɛ ekun mɔ e kwla fa e wla’n kwlaa guɛ i su kɛ e Si m’ɔ o nglo lɔ’n sa ɔ. Sanngɛ, Nyanndra Mun be ndɛ mma sɔ’n i nun kannganlɛ’n timan kekle. I su falɛ’n yɛ ɔ ti ndɛ’n niɔn.
19 Zoova i su lafilɛ’n i bo tulɛ nun’n, sran kpanngban be di fɔ. Sran wie’m be bu i kɛ, Zoova i su lafilɛ’n ti like kun m’ɔ o be awlɛn’n nun lɔ sa ngbɛn ɔn. Wie mun ekun be bu i kɛ Ɲanmiɛn i su lafilɛ’n yɛle kɛ, be lafi i su kɛ ɔ sasa be naan sa nga ɔ tɔ be su cɛn kwlaa’n i nun’n, ɔ ka lɛ ti be wun ɲanman nun. Sanngɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i bo tulɛ’n kɛ ngalɛ sa’n, ɔ timan su mlɔnmlɔn. Ɲanmiɛn sulafilɛ’n timan like m’ɔ o e awlɛn’n nun sa ngbɛn ɔn. Kpɔkun nán sa kwlaa nga be lafi su kɛ Ɲanmiɛn yó’n, yɛ ɔ yo ɔ. Kɛ sran kpɛnngbɛn’m be lafi like kun su’n, be bu i su angunndan kpa naan b’a fɛ i su ajalɛ.
20, 21. ?Kɛ be se kɛ be lafi Zoova su’n i bo’n yɛle mennin? Amun fa sunnzun ase kun be fa yiyi nun.
20 Amun e nian ndɛ nga Nyanndra Mun 3:5 ɔ kan’n. Ɔ kle kɛ, e kwlá lafiman Zoova su naan y’a lafi e bɔbɔ e angunndan liɛ’n su ekun. ?I sɔ’n kle kɛ e kwlá faman e bɔbɔ e angunndan’n e yoman like fi? Cɛcɛ, nɛ́n i sɔ ɔ. Afin, Zoova m’ɔ mannin e angunndan’n, ɔ kunndɛ kɛ e fa su i. ?Sanngɛ kɛ é fá ajalɛ’n, angunndan mennin su yɛ e lafi ɔ? ?Sɛ e angunndan’n nin Zoova liɛ’n timan kun’n, kɛ mɔ e ngwlɛlɛ’n junmɛn i liɛ’n nun’n niɔn, é kplín su kɛ i ngwlɛlɛ’n su yɛ é fá ɔ (Ezai 55:8, 9)? Zoova i su lafilɛ’n i bo’n yɛle kɛ, e yaci i lɛ naan ɔ kle e atin’n.
21 Amun e fa sunnzun ase kun e nian: bakan kun nin i si’n, nin i nin’n be o loto nun be su kɔ lika. Siɛ’n yɛ ɔ cisan loto’n nun ɔn. Bé jú atin afiɛn ɔn, b’a mlin’n, annzɛ kusu atin’n ti tɛ, annzɛ ekun lika’n yo kɛ nzue su wa tɔ naan ɔ́ fíta aunmuan dan sa. ?I sɔ nun’n, sɛ bakan m’ɔ ti loto’n sin lɔ’n i ɲin yi i si’n nin i nin’n, naan ɔ lafi be su’n, ngue yɛ ɔ́ yó ɔ? ?I yɛ ɔ́ jáso i tranwlɛ nun lɔ ɔ́ klé wafa nga ɔ fata kɛ i si’n ɔ cisan loto’n nun ɔn? ?Sɛ kusu i si’n nin i nin’n, be fa ajalɛ kun’n, ɔ nin be sí akplowa? ?Sɛ kusu be se i kɛ ɔ tran ase diin’n, ɔ́ kplín su annzɛ ɔ́ tótó i ti be su? Nanwlɛ, bakan’n su yoman sɔ. Afin, kannzɛ bɔbɔ fɔ o i si’n ɔ nin i nin’n be nun’n, sanngɛ ɔ lafi be su, ɔ nin be siman akplowa. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, Zoova mɔ fɔ nunmɛn i nun’n yɛ sɛ sa ju e su’n, e su lafimɛn i su ɔ?—Ezai 30:21.
22, 23. (a) ?Ngue ti yɛ kɛ sa’m be ju e su’n ɔ fata kɛ e lafi Zoova su’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e yi i nglo ɔ? (b) ?Ngue yɛ é wá kókó su yalɛ like suanlɛ nga ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?
22 Asa ekun’n, Nyanndra Mun 3:6 kle kɛ: ‘Sɛ é fín ase o é jáso o, Zoova dunman yɛ e bo ɔ.’ Yɛle kɛ, ɔ fata kɛ cɛn kwlakwla ajalɛ nga e fa be’n, be kle kɛ e lafi Zoova su. Kɛ sa’m be ju e su’n, ɔ fataman kɛ e usu, yɛ sɛ Zoova bo e ɲrun atin sa sɔ nun’n, ɔ fataman kɛ e kete e kɔmin. Sanngɛ sa nga be ju e su’n be nun’n, maan be sɔn e nun naan e yi i nglo kɛ e jran Zoova m’ɔ sie mɛn wunmuan’n i sin, naan y’a kle kɛ Satan ti gblɛfuɛ. Asa ekun, maan i sɔ’n uka e naan e suan aɲinyiɛ nin nzuɛn wie mun ekun mɔ be jɔ Zoova klun’n.—Ebre Mun 5:7, 8.
23 Sa kwlaa nga be tanndan e ɲrun be nun’n, e kwla kle kɛ e lafi Zoova su. Kɛ e srɛ i’n, yɛ kɛ e nian Biblu’n nun e kunndɛ i atin’n, kpɔkun mɔ e fa atin nga i anuannzɛ’n kle e su’n, yɛ e kle kɛ e lafi Zoova su ɔ. ?I lɛ nun’n, wafa sɛ yɛ kɛ sa wie’m be tɔ e su andɛ’n, e kwla kle kɛ e yo i sɔ liɛ mun ɔn? E like suanlɛ nga ɔ́ bá lɛ’n wá yíyí nun.
[Ja ngua lɛ ndɛ mun]
a Rɔmufuɛ Mun 8:20 nun’n, Biblu wie’m be fa ndɛ mma “i,” be sieli i ndɛ mma “Ɲanmiɛn’n” i osu nun. Ɔ maan, sran wie’m be usa kɛ wan yɛ ɔ sieli like nga be yili be’n, be kwlaa be kɛ be saci ɔ. Be waan Adam ɔn, annzɛ Satan ɔn. Sanngɛ be nɲɔn ngalɛ’n, be nun wie fi be kwlá yoman naan like kwlaa be wla’n w’a tran be su kɛ cɛn kun bé ‘ɲán be ti, be su saciman kun.’ Saan Zoova kunngba cɛ, yɛ ɔ kwla yo i sɔ ɔ. Ɔ maan i ti’n, i bɔbɔ Zoova yɛ ɔ sieli like nga ɔ yili be’n, be kwlaa kɛ be saci ɔ.
b Glɛki aniɛn’n nun ndɛ mma nga Pɔlu kacili i kɛ ‘saci’n,’ Glɛki aniɛn’n nun Biblu nga be flɛ i la Septante fa ndɛ mma kunngba sɔ’n wie. Ndɛ mma sɔ mɔ be kacili i Akunndanfuɛ’n i fluwa nun’n, Salomɔn se kɛ ɔ ti ‘afɛ ngbɛn!’—Akunndanfuɛ’n 1:2, 14; 2:11, 17; 3:19; 12:8.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Davidi kleli kɛ ɔ lafi Zoova su ɔ?
• ?Sa nsan nga ti yɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn andɛ’n yɛle mennin? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ ti kpa kɛ e flan be nun cɛn kunngun’n niɔn?
• ?Fɔ mennin yɛ Zoova buli klɔ sran mun ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ ti i nuan su ɔ?
• ?Zoova i su lafilɛ’n i bo’n yɛle mennin?