Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n

Ezai fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun—akpasua 2

EZAI niɛnnin i Ɲanmiɛn nuan ijɔlɛ junman’n nun dili. Izraɛli akpasua blu’n i wun ndɛ ng’ɔ kannin’n, i kwlaa kpɛnnin su. Sa nga be wá jú Zerizalɛmu su’n, be ndɛ yɛ ɔ́ wá kɛ́n i siɛn’n niɔn.

Bé wá trá Zerizalɛmufuɛ’m be lomuɛn kɔ́. Kpɔkun, bé sáci be klɔ’n yɛ ɔ́ ká klɔ nvuɛn. Sanngɛ, ɔ su kaman sɔ trilili. Sɛ i blɛ ju’n, bé sá be sin bé táka Ɲanmiɛn i sulɛ kpa’n ekun. I sɔ ndɛ liɛ’n, i su yɛ Ezai 36:1–66:24 taka ɔ.a Sɛ e fa e ɲin sie Ezai fluwa’n i ndɛ tre sɔ’m be su kpa’n, bé kwlá yó e ye dan. Afin, ndɛ nga be o nun’n, be dan lika kpɛn su e blɛ liɛ nga nun. Annzɛ kusu’n, ɔ ka kan bé kpɛ́n su. Ezai fluwa’n i bue kunngba sɔ’n, ɔ kan Mɛsi’n i su ndɛ fɛfɛ kpa.

“CƐN KUN WÁ JÚ”

(Ezai 36:1–39:8)

Afuɛ nga be flɛ i 732 nun ka naan y’a ju Zezi blɛ su’n, Asirifuɛ’m be fali Zida klɔ’n. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn famiɛn Ezekiasi o i famiɛn dilɛ’n i afuɛ 14 su’n nun. Zoova i anzi’n kusu ɔli ko kunnin Asirifuɛ’m be sonja akpiakpi ya sonja akpiakpi ablaɔcuɛ nin nnun (185.000). Kɛ ɔ yoli sɔ’n, yɛ Zida ɲɛnnin i ti ɔ.

Ezekiasi tɔli tukpaciɛ naan w’a srɛ Zoova. Zoova kusu tɛli i su, ɔ yoli i juejue. Kpɔkun, ɔ guali famiɛn’n i nguan’n su afuɛ 15. Kɛ Babilɔni famiɛn’n sunmannin sran kɛ bé wá yó Ezekiasi i yako’n, Ezekiasi w’a yoman ngwlɛlɛfuɛ. Yɛle kɛ, ɔ fali sua nga i ninnge kpakpa’m be o nun’n, i nun ninnge wunmuan’n kleli be. Yɛ Ezai m’ɔ ti Zoova nuan ijɔfuɛ’n ko toli Ezekiasi ɔ. Ɔ seli i kɛ: ‘Ninnge ng’ɔ o ɔ sua’n nun’n nin nga ɔ nannan’m be tiantiannin i nuan lele mɔ wa fa ju ndɛ yɛ’n, cɛn kun wá jú mɔ ba kun sa su kaman lɛ. Bé fɛ́ i kwlaa sɔ’n kɔ́ Babilɔni.’ (Ezai 39:5, 6) I afuɛ 100 kun m’ɔ́ sín cɛ’n, yɛ ndɛ sɔ’n kpɛnnin su ɔ.

Ɲanmiɛn ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

38:8—?Ngue yɛle “asikalie’n i kan be tiatialɛ’n” mɔ fɔnvɔ gua su’n? Atrɛkpa’n, ɔ kwla yo famiɛn’n i sua’n nun lɔ asikalie jrɛiin. Yɛle kɛ, kɛ wia’n kpaja gua asikalie’n i kan be tiatialɛ’n su’n, fɔnvɔ m’ɔ o su’n ɔ jra, annzɛ ɔ fu. I su yɛ be nian be si dɔ’n niɔn. Annzɛ kusu, nán asikalie jrɛiin ɔn. Ɔ kwla yo like kɛ mɔntri sa. Wafa kunngba nga kɛ wia’n bo gua asikalie’n i kan be tiatialɛ su’n mɔ be niɛn i fɔnvɔ’n su be si dɔ’n, kɛ wia’n gua like sɔ m’ɔ ti kɛ mɔntri sa’n su’n, be niɛn i fɔnvɔ’n su be fa si dɔ’n wie. Laa Eziptifuɛ nin Babilɔnifuɛ’m be le i sɔ like’n. Atrɛkpa’n, i sɔ like’n wie yɛ Ezekiasi i si Akazi le i ɔ.

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

36:2, 3, 22. Like sunianfuɛ junman mɔ Sɛbna di’n, ɔ fili i sa. Sanngɛ ɔ yoli famiɛn’n i fluwa klɛfuɛ titi. (Ezai 22:15, 19) Sɛ junman nga e di i Zoova i anuannzɛ’n nun’n fi e sa ndɛ wie ti’n, like kan nga Ɲanmiɛn man e atin kɛ e yo’n, maan e yo.

37:1, 14, 15; 38:1, 2. Sɛ kekle’n tɔ e su’n, maan e yo ngwlɛlɛfuɛ. Yɛle kɛ, maan e srɛ Zoova yɛ e lafi i su.

37:15-20; 38:2, 3. Kɛ Asirifuɛ’m be fali Zerizalɛmu klɔ’n, like nga i ndɛ loli Ezekiasi dan kpa’n, yɛle Zoova i dunman m’ɔ kwla saci’n. Ɔ si kɛ tukpaciɛ m’ɔ tɔli i su’n, ɔ kwla kun i. Sanngɛ w’a kokomɛn i liɛ’n ti. Wafa nga sɛ ɔ wu’n, famiɛn diwlɛ m’ɔ fin Davidi i osu nun’n ɔ́ ká’n, i lifuɛ’n i ti yɛ ɔ kokoli i ti ɔ. Like ng’ɔ kokoli i ti ekun’n, yɛle sran ng’ɔ kwla yo yasua naan ɔ nin Asirifuɛ’m b’a kun’n. Kɛ Ezekiasi sa’n, nán e bɔbɔ e ti ɲanlɛ’n yɛ ɔ ti e cinnjin ɔn. Like ng’ɔ ti e cinnjin kpa’n, yɛle Zoova i dunman fɛ’n bolɛ nin i klun sa’n m’ɔ fata kɛ ɔ kpɛn su’n.

38:9-20. Jue sɔ mɔ Ezekiasi toli’n kle weiin kɛ sɛ e kwla manman Zoova’n, ɔ ti kpa tra like’n kwlaa.

‘BÉ KPLÁN ZERIZALƐMU KLƆ’N I UFLƐ’

(Ezai 40:1–59:21)

Ezai seli kɛ bé sáci Zerizalɛmu naan Babilɔnifuɛ’m bé trá be lomuɛn kɔ́. Kɛ ɔ wieli ndɛ sɔ’n i kan cɛ’n, ɔ kannin kɛ bé kplán klɔ’n i ekun. (Ezai 40:1, 2) Ezai 44:28 waan: ‘Bé kplán Zerizalɛmu klɔ’n i uflɛ.’ Babilɔnifuɛ’m be amuɛn’m be nzɔliɛ’n be liɛ’n, bé káci ‘trɔ nɔnninnɔnnin.’ (Ezai 46:1) Babilɔni sáci mlɔnmlɔn. Kɛ afuɛ ya nɲɔn sinnin’n, i sɔ ndɛ’m be kwlaa be kpɛnnin su.

Zoova wá yó maan i sufuɛ’n ‘kpája nvlenvle’m be ɲrun.’ (Ezai 49:6) ‘Ɲanmiɛn’n su ɔ́ kpɛ́ wiaa kɛ sin wɛnsrɛn m’ɔ wie’n sa.’ Babilɔni kpɛnngbɛn mɔ be sie klɔ’n, be yɛ be ti ɲanmiɛn su’n niɔn. Be klɔ’n i su “sran’m bé wú kɛ ngɔnsiɛn’m be sa.” Sanngɛ ‘Siɔnfuɛ mɔ be ti kanga’n, bé kpɛ́kpɛ́ be jrɔkɔ m’ɔ o be kɔmin’n gúa.’ (Ezai 51:6; 52:2) Be nga be ti Zoova i aniɛn’n mɔ be bɛ i sin’n, ɔ seli be kɛ: ‘E nin amun é wá trá aenguɛ, ɔ su saciman le. Ye nga n kan kleli Davidi kɛ ń yó’n, ń fá yó amun.’ (Ezai 55:3) Sran ng’ɔ nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, i ‘klun jɔ lelele.’ (Ezai 58:14) Nvlefuɛ’m be sa tɛtɛ mɔ be yo be’n, be ti kɛ ‘talɛ yɛ ɔ ja be nin be Ɲanmiɛn’n be afiɛn sa.’—Ezai 59:2.

Ɲanmiɛn ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

40:27, 28—Izraɛlifuɛ’m be seli kɛ: ‘Anannganman wunman sa nga be ju e su’n, kannzɛ e ndɛ yo fɛ’n Ɲanmiɛn’n ɔ jranman e sin.’ ?Ngue ti yɛ be seli sɔ ɔ? Atrɛkpa’n, Zuifu nga be o Babilɔni lɔ’n be nun wie’m be buli i kɛ Zoova i wla w’a fi be su naan ɔ wunman ɲrɛnnɛn ng’ɔ o be su’n. Sanngɛ be kpɛnnin be wla kɛ Babilɔni i kwlalɛ’n juman Ɲanmiɛn m’ɔ ti Like Yifuɛ’n i liɛ’n nun. Afin Ɲanmiɛn liɛ’n, ɔ fɛman le yɛ i wunmiɛn wieman le.

43:18-21—?Ngue ti yɛ be seli Izraɛlifuɛ mɔ be Sali be sin’n be kɛ ‘nán be bu sa nga be juli laa’n be angunndan kun, naan nán maan laa ninnge sɔ’m be lo be kun’ ɔn? Nán delɛ nga Zoova deli be’n yɛ ɔ fata kɛ be wla fi su ɔ. Sanngɛ, Zoova kunndɛ kɛ be jran “sa uflɛ” nga bé wá wún be’n be su be mɛnmɛn i. Sa sɔ’n kun yɛle kɛ be tuli ajalɛ, yɛ atrɛkpa’n be sinnin awlɛ flɛnnɛn’n nun lele naan b’a ju Zerizalɛmu. Sanngɛ like fi w’a yoman be. “Sran kpanngban kpa” mɔ bé fín “afɛ dan’n nun” fíte’n be kusu’n, bé ɲán be sa uflɛ liɛ mɔ i ti yɛ bé mánmán Zoova ɔ.—Sa Nglo Yilɛ 7:9, 14.

49:6—?Kannzɛ Mɛsi boli jasin fɛ’n Izraɛlifuɛ’m be ngunmin be afiɛn’n, sanngɛ wafa sɛ yɛ ɔ ‘kpaja nvlenvle’m be ɲrun’ ɔn? Kɛ Zezi wuli’n, sa ng’ɔ yoli i sin’n, yɛ ɔ kle kɛ ɔ kpaja nvlenvle’m be ɲrun ɔn. Biblu’n kle kɛ Ezai 49:6 kpɛn su Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be lika. (Sa Nga Be Yoli’n 13:46, 47) Andɛ’n, Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, be nin be mɔ be ti sran kpanngban kpa’n be jasin fɛ’n bolɛ’n ti’n, be ‘kpaja nvlenvle’m be ɲrun’ lele “fa ju asiɛ’n i awieliɛ.”—Matie 24:14; 28:19, 20.

53:10—?Wafa sɛ yɛ Zoova bɔbɔ i klun su i waan afɛ tɔ i Wa’n su ɔ? Nán kɛ Ɲanmiɛn m’ɔ si aunnvuɛ’n i Wa’n i afɛ’n w’a yomɛn i ya ɔ. Sanngɛ Zezi i aɲinyiɛ’n, ɔ nin i afɛ’n nin i wie’n be su mmlusuɛ kwlaa nga bé ɲɛ́n i’n ti’n, Ɲanmiɛn klun jɔli i wun.—Nyanndra Mun 27:11; Ezai 63:9.

53:11—?Ngue yɛ Mɛsi si i m’ɔ́ wá yó maan sran’m be “nun kpanngban bé yó kpa” ɔ? Kɛ Zezi bali asiɛ’n su wa’n, like ng’ɔ wunnin i ɲrɛnnɛn nun lele ɔ fa wuli’n, i ndɛ yɛ Biblu’n kan ɔn. (Ebre Mun 4:15) I wun kpɔlɛ tɛ m’ɔ yili’n ti’n, be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nin sran kpanngban kpa be kaci sran kpa Ɲanmiɛn ɲrun.—Rɔmfuɛ Mun 5:19; Zak 2:23, 25.

56:6—?Wan yɛle “aofuɛ” mun? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be ‘nian aenguɛ nga Zoova nin i nvle’n nunfuɛ mun trali’n i mmla’n su kpa’ ɔ? Zezi i “bua’m be wie mun” yɛ be ti ‘aofuɛ’n’ niɔn. (Zan 10:16) Wafa nga be nian aenguɛ uflɛ nga Zoova nin i sran mun trali’n i mmla’n su kpa’n yɛle kɛ, Ɲanmiɛn sulɛ’n nun ninnge mɔ be ti kɛ aliɛ sa mɔ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be di’n, i kunngba’n wie yɛ be di ɔ. Kpɔkun, be uka be nga be kpali be sieli be ngunmin’n jasin fɛ’n bolɛ nin sran’m be like klelɛ’n nun.

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

40:10-14, 26, 28. Zoova i kwlalɛ’n nin i wunmiɛn’n, ɔ nin i ngwlɛlɛ’n, be ti dan. E kwlá simɛn i klun angunndan’n mlɔnmlɔn.

40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Politiki nun aenguɛ tralɛ’n nin amuɛn’m be ‘timan like fi.’ Sran ng’ɔ lafi be su’n, ɔ lafi asiɛ wun.

42:18, 19; 43:8. Sran ng’ɔ buman Ɲanmiɛn Ndɛ mɔ ‘sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n’ yiyi nun kle e’n i like fi’n, nn ɔ ti sutrefuɛ nin aɲinsifuɛ.—Matie 24:45.

43:25. Zoova bɔbɔ i dunman nun yɛ ɔ yaci e sa tɛ mun cɛ ɔ. I dunman fɛ’n bolɛ’n ti cinnjin tra sa tɛ nin wie’n mɔ é fíte be sa nun’n, ɔ nin anannganman nguan m’ɔ́ é ɲɛ́n i’n.

44:8. Zoova mɔ e talo i’n, ɔ ti kɛ yɔbuɛ sa, ɔ jin i osu’n nun cinnjin. Kɛ é kɛ́n i ndɛ’n, ɔ fataman kɛ srɛ kun e naan e usu!—2 Samiɛl 22:31, 32.

44:18-20. Sran ng’ɔ sɔ amuɛn’n, nn i angunndan’n w’a tri. Ɔ buman Zoova i angunndan bɔbɔ kaan sa kun.

46:10, 11. Zoova yɛ ɔ nin sulɛ fata ɔ. Afin i kunngba cɛ yɛ ‘sa ng’ɔ siesie be kɛ ɔ́ yó’n, be yo kpa’ ɔ.

48:17, 18; 57:19-21. Sɛ e kpɛ e ɲin Zoova wun lɔ naan e fa e wun mɛntɛn i naan e nanti i mmla’m be su’n, é dí alaje. Sɛ alaje sɔ’n ti nzue’n, é sé kɛ ɔ́ yó kɛ nzue ba kun m’ɔ sonji kpuu m’ɔ kpɛman’n sa. Asa ekun’n, é ɲán muae. Sɛ muae sɔ’n ti jenvie’n, é sé kɛ ɔ́ bó gúa cenje’n su tititi. Be nga be buman Ɲanmiɛn Ndɛ’n i like fi’n be liɛ’n, be ti kɛ ‘jenvie mɔ aunmuan’n keje i m’ɔ kwlá jranman diin sa.’ Be diman alaje.

52:5, 6. Babilɔnifuɛ’m be buli i kɛ Ɲanmiɛn kwlá yoman like fi. B’a wunmɛn i wlɛ kɛ ya mɔ Zoova fɛli i Izraɛlifuɛ’m be wun’n, i ti yɛ be kwla fali be yoli be kanga ɔ. I lɛ nun’n, be kplili dili Ɲanmiɛn i jɔlɛ. E kusu sɛ ɲrɛnnɛn tɔ e wiengu su’n, nán maan e kpli e di i jɔlɛ.

52:7-9; 55:12, 13. E kwla se kɛ like nsan ti yɛ e bo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n jasin fɛ’n, kpɔkun e kle sran’m be like aklunjuɛ su ɔ. Yɛle kɛ, e to sran wɛtɛɛfuɛ mɔ be di Ɲanmiɛn ninnge’m be yalɛ’n. i nɲɔn su’n, e ‘ɲinma ta’ Zoova, yɛle kɛ e nin i e afiɛn’n mantan kpa. Yɛ i nsan su’n, e ti aɲanbeunfuɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun.

52:11, 12. Sɛ e waan é súa “Anannganman i sulɛ ninnge mun’n,” yɛle kɛ sɛ e waan é dí i junman’n, ɔ fata kɛ e yo sanwun Ɲanmiɛn sulɛ’n nun nin e angunndan’n nun.

58:1-14. Ɲanmiɛn sulɛ nin seiin yolɛ gblɛ nun’n, ɔ yoman sa ye. Ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be fa be wun mantan Ɲanmiɛn kpa, naan nán be klo be niaan’m be nuan bui su.—Zan 13:35; 2 Piɛr 3:11.

59:15b-19. Zoova wun sa nga sran’m be yo’n. Kpɔkun kɛ i blɛ liɛ’n ju’n, ɔ fɛ i sa wla be ndɛ’n nun.

Ɔ́ “WÁ YÓ KƐ FAMIƐN KLE KLANMAN KPA KUN SA”

(Ezai 60:1–66:24)

Ezai 60:1 waan: ‘Zerizalɛmu, sɛ a ti sran’n, nn n sé kɛ: “Jaso.” Sɛ a ti kannin’n, nn n sé kɛ: “Kpaja kpa, afin ɔ lika m’ɔ kpaja weiin’n ɔ su fite, yɛ Anannganman i ɲrun ɲanɲan’n, ɔ su fite nglo ɔ su.”’ Ndɛ sɔ’n kle kɛ Zuifu’m be blɛ su nin e blɛ liɛ’n nun’n, Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n táka. Zerizalɛmu ‘wá yó kɛ famiɛn kle klanman kpa kun sa Zoova i sa nun.’—Ezai 62:3.

Kɛ Ezai srɛ́ Zoova’n, ɔ buli i wiengu nga be o lomuɛn Babilɔni lɔ’n mɔ bé wá káci be nzuɛn’n, be angunndan. (Ezai 63:15–64:12) Ɔ seli kɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be timan kɛ amuɛn sɔfuɛ mun sa. Kɛ ɔ seli sɔ wieli’n, ɔ kannin wafa nga Zoova wá yrɛ́ i sufuɛ’m be su’n i ndɛ.—Ezai 65:1–66:24.

Ɲanmiɛn ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

61:8, 9—‘?Aenguɛ kun m’ɔ ti anannganman’n,’ yɛle mennin? ?Yɛ wan mun yɛ be ti “osu nunfuɛ” mun ɔn? Aenguɛ uflɛ mɔ Zoova nin Klistfuɛ ng’ɔ kpali be sieli be ngunmin’n be trali’n yɛ ɔ ti aenguɛ kun m’ɔ ti anannganman’n niɔn. Be nga be ti “osu nunfuɛ” mun’n, yɛle sran kpanngban mɔ be ti “bua’m be wie mun” mɔ be sɔ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be jasin fɛ’n nun’n.—Zan 10:16.

63:5—?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn i ya falɛ’n mɛn i bɔbɔ i akpue ɔ? Ɲanmiɛn fa ya i nuan su. Ya m’ɔ fa’n, ɔ su i bo maan ɔ tu i klunngbɔ’n i nuan su.

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

64:5. Klɔ sran’m be kwlá deman be bɔbɔ be wun. Fɔ m’ɔ o be nun’n ti’n, sa kpa nga be waan b’a yo’n, be ti kɛ tralɛ mɔ fiɛn o nun’n sa. Ɔ maan, be kwlá faman be sa sɔ mun kpataman be ti.—Rɔmfuɛ Mun 3:23, 24.

65:13, 14. Zoova yrɛ i sufuɛ’m be su. I sulɛ nun’n, ɔ man be like ng’ɔ ju be’n.

66:3-5. Zoova ɲin ci gblɛfuɛ’n.

‘Maan amun klun jɔ.’

Kɛ Zuifu nanwlɛfuɛ nga be o lomuɛn Babilɔni lɔ’n be tili i kɛ bé sá be sin be mɛn’n nun lɔ’n, nanwlɛ, ɔ yoli be fɛ dan! Zoova seli kɛ: ‘Maan amun klun jɔ, yɛ maan amun wun blibli amun cɛn’n kwlakwla like nga ń wá yí be’n be ti. Ń wá yí Zerizalɛmu kun mɔ i nun ɔ́ yó fɛ’n, yɛ ń wá yí nvle kun mɔ i nun sran nga bé trán lɔ’n, be klun wá jɔ́. Be su timan sunlɛ nin kpankpanlɛ lɔ kun.’—Ezai 65:18.

Mɛn nga e o yɛ’n nun’n, aosin w’a kata asiɛ’n su, yɛ lika tuun ɔ dun sran’m be su. (Ezai 60:2) ‘Lika’n w’a yo kekle.’ (2 Timote 3:1) Ɔ maan, delɛ ndɛ mɔ Zoova i nuan ijɔfuɛ Ezai fluwa’n kɛn i ndɛ’n, ɔ wla e fanngan dan.—Ebre Mun 4:12.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

[Foto, bue 4]

?Amun si sa kpa nga ti yɛ Ezekiasi srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ de i Asirifuɛ’m be sa nun’n?

[Foto, bue 7]

‘Kɛ jasin fɛ bofuɛ’n ɔ fin oka’m be su lɔ ba’n, i ja’m be yo ɲɛnmɛn o!’