Be wunnin anannganman nguan ɲanlɛ asiɛ’n su’n i wlɛ ekun
“Wɔ Daniɛl, fa ndɛ nga sie ɔ klun, nán yi fluwa nga i nun ndɛ’n i nglo kle sran fi ka naan awieliɛ blɛ’n w’a ju. Blɛ sɔ nun’n, sran kpanngban kpa bé kánngan nun, yɛ be silɛ’n ɔ́ úka su.”—DANIƐL 12:4.
1, 2. ?Kosan benin yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun ɔn?
NGUAN nun tranlɛ asiɛ’n su tititi mɔ sran’m be wla o su’n, ɔ taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. I sɔ liɛ’n, andɛ sran miliɔn kpanngban be wun i wlɛ weiin. (Sa Nglo Yilɛ 7:9, 17) Kɛ Ɲanmiɛn boli sran’n, ɔ kleli kɛ w’a bomɛn i kɛ ɔ tran nguan nun afuɛ nɲɔn kun naan ɔ wu. Sanngɛ ɔ tran nguan nun tititi.—Bo Bolɛ 1:26-28.
2 Izraɛlifuɛ’m be lafi su wie kɛ cɛn wie lele’n, klɔ sran’m bé yó kɛ i nun mɔ fɔ nin a wluman Adam nun’n sa. Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Glɛki nun’n, ɔ kle like nga Ɲanmiɛn wá yó naan klɔ sran’m b’a kwla tran nguan nun mɛn klanman nun asiɛ’n su wa tititi’n. ?Yɛ sɛ ɔ ti sɔ’n, ngue ti yɛ ɔ nin i fata kɛ be wun like sɔ mɔ sran’m be ɲin o sin’n i wlɛ ekun ɔn? ?Wafa sɛ yɛ i sɔ’n i ɲin wa fiteli mɔ sran miliɔn kpanngban be wunnin i wlɛ ɔ?
Like nga sran’m be wla o su’n be fa fiali
3. ?Ngue ti yɛ sɛ sran’m be wunman asiɛ’n su wa nguan nun tranlɛ tititi’n i wlɛ’n, ɔ boman e nuan ɔn?
3 Zezi seli kɛ sran kpanngban mɔ be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n, bé wá sáci like ng’ɔ kleli’n. Yɛ bé láka sran kpanngban. (Matie 24:11) Akoto Piɛli wlali Klistfuɛ’m be su nun kɛ: “Be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti like klefuɛ’n kɛ bé wá trán amun nun sɔ-ɔ.” (2 Piɛr 2:1) Akoto Pɔlu kannin kɛ “cɛn wie lele’n, sran’m be su fa-man ndɛ nanwlɛ’n su kun, bé yó sa ng’ɔ yo be bɔbɔ be fɛ’n, yɛ bé kúnndɛ sran kpanngban kpa kɛ be kle be like ng’ɔ yo be fɛ’n.” (2 Timote 4:3, 4) Satan i sa o sran’m be lakalɛ’n nun. Ɔ fa be nga be saci Klist dunman’n yɛ ɔ yo i sɔ ɔ. Like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó mán klɔ sran nin asiɛ’n, i su ndɛ fɛfɛ’n, sran sɔ’m be kpɛ i wun.—An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 4:3, 4 nun.
4. ?Ngue yɛ klɔ sran’m be ɲin o i sin mɔ Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n be kpɛnngbɛn’m b’a faman su ɔ?
4 Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan Ɲanmiɛn i Sielɛ’n ti awa kun, naan ɔ o ɲanmiɛn su lɔ, naan ɔ́ núnnún klɔ sran’m be famiɛn diwlɛ’m be kwlaa. (Daniɛl 2:44) Klist i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n nun’n, bé fá Satan bé yí i kunman dan mɔ be simɛn i bo’n i nun. Bé cɛ́n be nga be wuli’n, kpɛkun fɔ’n wíe klɔ sran’m be nun asiɛ’n su. (Sa Nglo Yilɛ 20:1-3, 6, 12; 21:1-4) Sanngɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n, be su kpɛnngbɛn mɔ be saci Ɲanmiɛn dunman’n, be kleli sran’m be like uflɛ. I wie yɛle asɔnun i nun sran dan nga be flɛ i Origen m’ɔ fin Alexandri’n, i liɛ’n. Be nga be lafi su kɛ Klist i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ nun’n, bé ɲán suralɛ kpanngban’n, ɔ buli be fɔ. I sɔ liɛ’n, kɛ be wuli Zezi mɔ afuɛ ya nsan sinnin’n nun ɔn. Katoliki bian nga be flɛ i Augustin d’Hippone, ɔ ti Ɲanmiɛn su like suanfuɛ. Fluwa kun waan bian sɔ’n “suannin be nga be waan afuɛ akpi famiɛn dilɛ blɛ’n nunman lɛ’n, be bo.”—The Catholic Encyclopedia.a
5, 6. ?Ngue ti yɛ Origen nin Augustin be waan nán sran’m be lafi Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n su ɔ?
5 ?Ngue ti yɛ Origen nin Augustin be waan nán sran’m be lafi Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n su ɔ? Afin Origen lafi su kɛ sɛ sran wu’n, ɔ le i sin like kun m’ɔ wuman ɔn. Ɔ fɛli i sɔ’n Glɛki’m be nzuɛn’n nun. Kusu akunndan kunngba sɔ mɔ Platɔn bu wie’n, ɔ ɲannin ta Origen su kpa. Ɲanmiɛn su like suanfuɛ kun mɔ be flɛ i Vɛrnɛr Yagɛr’n waan: “Origen fali Platɔn i akunndan sɔ’n, ɔ nin akunndan nga be bu i kɛ Ɲanmiɛn dun mmua siesie like kwlaa’n, ɔ fa wlɛli i Klistfuɛ’m be mmla’m be nun.” I ti’n Origen kleli sran’m be kɛ nán asiɛ’n su yɛ sran’m bé ɲán Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ’n i suralɛ’n niɔn, naan ɲanmiɛn su lɔ ɔ.
6 Kɛ Augustin ɲannin afuɛ 33, ɔ tɔnnin i wun suɛn kɛ w’a kaci Klistfuɛ. Ka naan w’a yo sɔ’n, ɔ lafili Platɔn i akunndan nga kɛ be wuli Zezi i sin m’ɔ́ dí afuɛ ya nsan’n, Plotin kleli’n su. Kannzɛ Augustin waan w’a kaci Klistfuɛ’n, sanngɛ i akunndan’n w’a kaciman. Fluwa kun waan: “I bɔbɔ li yɛ ɔ wa fali Glɛki’m be akunndan nga be bu mɔ Platɔn kleli’n, ɔ fa sanngannin Biblu’n i bue nga be klɛli i Glɛki nun’n i nun ɔn.” (The New Encyclopædia Britannica) Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ nga be kɛn i ndɛ Sa Nglo Yilɛ ndɛ tre 20 nun’n, Augustin yiyili nun. Katoliki’m be fluwa kun waan ɔ seli kɛ “blɛ sɔ’n i ndɛ’n ti akunndan nun ndɛ.” (The Catholic Encyclopedia) Fluwa sɔ’n kan gua su kɛ: “Wafa ng’ɔ fa yiyili nun sɔ’n [...] Klistfuɛ’m be Ɲanmiɛn su like suanfuɛ’m be fali su. Ɔ maan sielɛ nga Zezi wá síe asiɛ’n afuɛ akpi’n, b’a faman su kun.”
7. ?Ato ndɛ benin yɛ ɔ wa sacili sran’m be wla m’ɔ o su kɛ bé trán asiɛ’n su tititi’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ?
7 Laa akunndan kun mɔ be bu i Babilɔni lɔ m’ɔ truli mɛn’n nun’n, ɔ wa sacili sran’m be wla m’ɔ o su kɛ bé ɲán anannganman nguan asiɛ’n su’n. Akunndan sɔ’n, yɛle kɛ sran le i sin like kun m’ɔ wuman ɔn. Naan like sɔ’n o sran nun. Kɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n be fɛli i sɔ akunndan’n su’n, be kpɛli Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wun. I liɛ’n sran’m bé bú i kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ng’ɔ kan ɲanmiɛn su lɔ kɔlɛ ndɛ’n, ɔ kle kɛ sran kpa’m be kwlaa bé kɔ́ ɲanmiɛn su. I sɔ akunndan liɛ’n, ɔ kle kɛ blɛ kan nga sran’m be di i asiɛ’n su wa’n, ɔ ti kɛ be su sa be nian sɛ be nin ɲanmiɛn su lɔ tranlɛ fata o. I sɔ sa’n wie juli Zuifu’m be su. Glɛki’m be akunndan nga be waan sɛ sran wu’n, ɔ le i sin like kun m’ɔ wuman’n, kɛ Klistfuɛ klikli’m be blɛ’n sinnin’n, Zuifu’m be wa lafili su. Kpɛkun anannganman nguan mɔ be lafi su kɛ bé ɲɛ́n i asiɛ’n su wa’n, blɛblɛblɛ b’a lafiman su kun. Nanwlɛ, wafa nga Biblu’n kan sran’n i ndɛ’n, ɔ nin i sɔ akunndan liɛ’n be timan kun mlɔnmlɔn! Klɔ sran timan aolia nun sran. Zoova seli sran klikli’n kɛ: “A ti fa.” (Bo Bolɛ 3:19) Asiɛ’n yɛ ɔ ti klɔ sran’m be tranwlɛ tititi ɔ. Nán ɲanmiɛn su lɔ ɔ.—An kanngan Jue Mun 104:5 nin Ju 115:16 be nun.
Nanwlɛ’n kpaja kɛ kannin sa aosin nun
8. ?Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1600 nun’n, ngue ndɛ yɛ fluwa sifuɛ wie’m be kɛnnin i like nga sran’m be ɲin o i sin’n, i su ɔ?
8 Kannzɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa nga be waan be lafi Klist su’n be kleman kɛ sran’m bé trán nguan nun asiɛ’n su tititi’n, sanngɛ Satan w’a kwlá kataman ndɛ nanwlɛ’n su blɛ kwlaa nun. Kɛ afuɛ’m bé sín’n, sran wie mɔ be bo be ɲin ase be suan Biblu’n nun like’n, be wa wunnin wafa nga Ɲanmiɛn wá yó naan fɔ’n w’a wie klɔ sran nun’n, i wafa wie’m be wlɛ. (Jue Mun 97:11; Matie 7:13, 14; 13:37-39) Kɛ ɔ fɛ i afuɛ nga be flɛ i 1600 nun’n, sran sunman be ɲannin Biblu’n, afin be yili i kpanngban. Kpɛkun be kacili i aniɛnaniɛn’m be nun. Afuɛ nga be flɛ i 1651 nun’n, Biblu’n nun like sifuɛ kun klɛli i kɛ, kɛ mɔ Adam ti’n, “mɛn klanman’n nin anannganman nguan nun tranlɛ’n be fili” klɔ sran’m be sa’n, i kunngba’n Klist ti’n, “sran’m be kwlaa bé ɲán nguan asiɛ’n su.” (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 15:21, 22 nun.) Angle’m be lɔ fluwa sifuɛ kun mɔ be flɛ i John Milton’n, ɔ trannin asiɛ’n su i afuɛ ko ju 400 yɛ. Ɔ klɛli fluwa kun mɔ be flɛ i blɔfuɛ nun kɛ Le Paradis perdu. I sin’n, ɔ klɛli kun ekun guali su be flɛ i kɛ Le Paradis reconquis. Milton i fluwa sɔ’m be nun’n, ɔ kan mmlusuɛ nga sran kpa’m bé ɲɛ́n i mɛn klanman’n nun asiɛ’n su wa’n, i ndɛ. Milton fali blɛ kpanngban suannin Biblu’n nun like. Sanngɛ ɔ dili i nanwlɛ kɛ be su wunman ndɛ nanwlɛ ng’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n i ngba i wlɛ, naan Klist w’a ba.
9, 10. (a) ?Ngue yɛ Isaac Newton klɛli i like nga sran’m be wla o su’n i su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Newton buli i kɛ Klist i balɛ’n te o mmua ɔ?
9 Fluwa sifuɛ dan nga be flɛ i Isaac Newton kusu’n, ɔ kloli Biblu’n kpa. Ɔ wunnin i wlɛ kɛ be nga Ɲanmiɛn kpali be’n, bé cɛ́n be ɲanmiɛn su lɔ. Yɛ be nin Klist bé dí famiɛn yɛ sran ɲinma su wunman be. (Sa Nglo Yilɛ 5:9, 10) Be nga bé trán Ɲanmiɛn Sielɛ’n i bo’n, ndɛ ng’ɔ klɛli i be su’n yɛ: “Kɛ be ko di klɔ sran’m be jɔlɛ ko wie’n bé trán asiɛ’n su ekun. Kpɛkun nán afuɛ 1.000 cɛ yɛ bé dí i asiɛ’n su ɔ, sanngɛ bé trán su tititi.”
10 Newton lafili su kɛ Klist i balɛ’n te o i ɲrun lɔ mmua kpa. Laa sa’m be su like suanfuɛ kun m’ɔ suan Stephen Snobelen ɔ seli kɛ: “Like nga ti yɛ Newton lafili su kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n te o mmua lɔ’n, i kun yɛle kɛ i blɛ sufuɛ nga be saci Ɲanmiɛn dunman kɛ ɔ ti atre nsan’n, w’a lafiman su kɛ be kwla yo like kpa kun sa.” Jasin fɛ’n te o bui bo. Newton kusu wunman Klistfuɛ akpasua kun sa m’ɔ kwla bo jasin sɔ’n niɔn. Ɔ klɛli i kɛ: “Ɲanmiɛn nuan ndɛ sɔ mɔ Daniɛli nin Zan be kannin’n [nga Zan kɛnnin i Sa Nglo Yilɛ fluwa’n nun’n] be kwlá wunman be wlɛ lele saan mɛn i awieliɛ blɛ’n nun.” Newton yiyili nun kɛ: “Daniɛli seli kɛ ‘blɛ sɔ nun’n, sran kpanngban kpa bé kánngan nun, yɛ be [like] silɛ’n ɔ́ úka su.’ Afin ɔ fata kɛ be bo jasin fɛ’n nvlenvle’n kwlaa nun naan ɲrɛnnɛn dan’n ɔ nin mɛn’n i awieliɛ’n b’a ju. Sran kpanngban nga mme nɲa o be sa nun mɔ be fin nvlenvle kwlaa nun mɔ bé fín nun fíte’n, be su siman be nuan. Saan sɛ be bo jasin fɛ’n ka naan ɲrɛnnɛn dan’n w’a ju’n, yɛ ɔ kwla yo sɔ ɔ.”—Daniɛl 12:4; Matie 24:14; Sa Nglo Yilɛ 7:9, 10.
11. ?Ngue ti yɛ Milton nin Newton be blɛ su’n, sran kpanngban b’a wunman like nga sran’m be wla o su’n i wlɛ ɔ?
11 Milton nin Newton be blɛ su’n, sɛ a kan ndɛ ng’ɔ nin asɔnun’n i liɛ’n be timan kun’n, ɔ kwla yo tɛ man ɔ. I sɔ’n ti’n, kɛ be wuli’n, yɛ be kwla yili Biblu’n i su fluwa nga be klɛli’n i sunman lika ɔ. Kɛ afuɛ nga be flɛ i 1600 boli i bo’n, sran wie’m be jasoli asɔnun Katoliki’n nun. Yɛ wie’m b’a faman ninnge ng’ɔ kle’n i su kun. Be yɛ be flɛ be Plotɛstan’n niɔn. Sanngɛ i sɔ’n w’a kwlá nunnunman ato ndɛ nga be kle i kɛ sɛ sran wu’n, ɔ le i sin like kun m’ɔ wuman’n. Asa kusu’n, asɔnun Plotɛstan mɔ i sɔ blɛ’n nun ɔ le ɲrun kpa’n, ɔ fali Augustin i akunndan ng’ɔ bu i kɛ Zezi i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n w’a sin’n, ɔ kleli sran mun. ?Mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun’n, like silɛ’n wa ukali su?
“Be [like] silɛ’n ɔ́ úka su”
12. ?Blɛ benin nun yɛ sran’m be like silɛ’n wa ukali su ɔ?
12 Daniɛli kannin like kpa kun m’ɔ́ wá jú mɛn’n i “awieliɛ blɛ’n” nun’n, i ndɛ. (An kanngan Daniɛl 12:3, 4, 9, 10 nun.) Zezi kusu seli kɛ: “Sran nanwlɛfuɛ’m bé wá yó kɛ wia’n sa.” (Matie 13:43) ?Wafa sɛ yɛ sran’m be like silɛ’n ukali su mɛn i awieliɛ blɛ’n i nun ɔn? Kɛ ɔ fɛ i afuɛ nga be flɛ i 1870 m’ɔ́ fá jú 1914 mɔ mɛn’n i awieliɛ blɛ’n boli i bo’n, sa nga be juli’n, maan e fa e ɲin e sie be su e nian.
13. ?Kɛ Charles Taze Russell suannin fɔ m’ɔ su tranman klɔ sran nun kun’n i su like’n, ngue ndɛ yɛ ɔ klɛli ɔ?
13 Kɛ ɔ fɛ i afuɛ nga be flɛ i 1851 nun lele m’ɔ́ fá jú 1900 nun’n, sran kpa wie’m be kunndɛli kɛ bé wún ‘ndɛ nanwlɛ’n’ i wlɛ. (2 Timote 1:13) Sran sɔ’m be nun kun yɛle Charles Taze Russell. Afuɛ nga be flɛ i 1870 nun’n, ɔ nin ndɛ nanwlɛ’n i kunndɛfuɛ wie’m be bo yoli kun naan bé súan Biblu’n nun like. Afuɛ nga be flɛ i 1872 nun’n, be suannin wafa nga klɔ sran kwla sɛ i sin yo kɛ Adam sa i blɛ nga fɔ nin a wlumɛn i nun’n, i su like. I sin’n, Russell klɛli i kɛ: “Lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, like nga asɔnun’n (yɛle kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be anuannzɛ’n) mɔ ɲrɛnnɛn o i su’n ɔ́ ɲɛ́n i’n, ɔ nin nga sran kpa’m be dan lika bé ɲɛ́n i’n, y’a kwlá wunman ngbaciɛ dan ng’ɔ o be afiɛn’n i wlɛ weiin sa.” Sran kpa’m be dan lika bé ɲán like kun. Yɛle “fɔ m’ɔ su tranman be nun kɛ nga laa Edɛni fie’n nun lɔ Adam m’ɔ wuli be’n, m’ɔ dun be ɲrun mmua’n, ɔ fa ti’n sa.” Russell dili i nanwlɛ kɛ i Biblu’n nun like suanlɛ’n nun’n, sran uflɛ’m be ukɛli i. ?Wan yɛle sran sɔ mun?
14. (a) ?Henry Dunn waan Sa Nga Be Yoli’n 3:21 i bo’n yɛle benin? (b) ?Dunn seli kɛ wan mun yɛ bé trán asiɛ’n tititi ɔ?
14 Henry Dunn ti sran sɔ’m be nun kun. ‘Blɛ nga Nyanmiɛn yó ninnge’n kwlaa be uflɛ ekun’n [...] i nuan ijɔfuɛ’m be dun mmua kɛnnin i sɔ laa.’ Dunn klɛli ndɛ sɔ’n i su fluwa. (Sa Nga Be Yoli’n 3:21) Ɔ si kɛ ninnge’m be kwlaa be uflɛ yolɛ sɔ’n, i wie yɛle fɔ m’ɔ́ wíe klɔ sran’m be nun Klist i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n nun’n. Dunn fɛli i ɲin sieli i kosan kun mɔ sran kpanngban be fa usa be wun’n i su. Yɛle kɛ: ?Wan mun yɛ bé trán asiɛ’n su tititi ɔ? Ɔ seli kɛ bé cɛ́n sran miliɔn kpanngban, bé klé be like kpɛkun bé mán be atin naan be kle kɛ be lafi Klist su.
15. ?Sran cɛnlɛ’n i su like benin yɛ George Storrs wunnin i wlɛ ɔ?
15 Afuɛ nga be flɛ i 1870 nun’n, George Storrs kusu wa wunnin i wlɛ kɛ bé cɛ́n sran tɛ mun. Kpɛkun bé kwlá ɲán anannganman nguan. Ɔ wunnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun ekun kɛ sran tɛ nga be cɛn i naan w’a faman atin sɔ’n su’n, “‘kannzɛ bɔbɔ ɔ lɛ afuɛ ya’n,’ ɔ́ wú.” (Ezai 65:20) Storrs trannin Broklyn New York, kpɛkun ɔ yili fluwa kun. Be flɛ i kɛ Le scrutateur de la Bible.
16. ?Ngue ti yɛ Biblu’n nun Like Suanfuɛ’m be nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n, be timan kun ɔn?
16 Russell wunnin i Biblu’n nun kɛ jasin fɛ’n i bolɛ lika kwlaa’n, i blɛ’n w’a ju. Ɔ maan afuɛ nga be flɛ i 1879 nun’n, ɔ yili fluwa nga be flɛ i Le Phare de la Tour de Sion et Messager de la Présence de Christ. Siɛn’n, be flɛ i kɛ Sasafuɛ Tranwlɛ’n bo Zoova i Sielɛ Blɛ’n i jɔ. Laa’n sran kaan sa yɛ be wun like nga sran’m be wla o su’n, i su ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ ɔ. Sanngɛ siɛn’n Biblu’n nun Like Suanfuɛ akpasuaakpasua kaka mɔ be o nvle kpanngban nun’n, be ɲan Sasafuɛ Tranwlɛ’n yɛ be suan nun like. Biblu’n nun Like Suanfuɛ’m be lafi su kɛ be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, b’a sɔnman. Sanngɛ sran miliɔn kpanngban bé ɲán nguan mɔ fɔ nunman nun’n, asiɛ’n su wa. I sɔ’n ti’n, be nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n be timan kun.
17. ?Wafa sɛ yɛ like silɛ’n ɔ ukali su ɔ?
17 Mɛn i “awieliɛ blɛ’n” nga be kɛnnin i ndɛ’n, ɔ boli i bo afuɛ nga be flɛ i 1914 nun. ?Like nga sran’m be wla o su’n i wlɛ wunlɛ’n ɔ wa ukali su? (Daniɛl 12:4) Lele m’ɔ́ fá jú afuɛ nga be flɛ i 1913 nun’n, be yili Russell i nzra nun ijɔlɛ i zronali 2.000 nun. Be nga be kanngannin be nun’n, be ti sran miliɔn 15. Kɛ afuɛ nga be flɛ i 1914 wá wíe’n, sran miliɔn 9 tra su mɔ be tran nvlenvle kpanngban nun’n, be niannin flimu nga be flɛ i “Photo-Drame de la Création.” Flimu sɔ’n yiyi Klist i Afuɛ Akpi Famiɛn Dilɛ Blɛ’n nun. Kɛ ɔ fɛ i afuɛ nga be flɛ i 1918 nun lele fa ju 1925 nun’n, Zoova i sufuɛ’m be ijɔli nzra nun aniɛnaniɛn 30 tra su nun. Be flɛ ijɔlɛ sɔ’n kɛ: “Sran miliɔn kpanngban mɔ be o nguan nun andɛ’n be su wuman le.” Afuɛ 1934 nun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be wunnin i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ be yo be nga be wla o su kɛ bé trán asiɛ’n su wa’n be batɛmu. Kɛ be wunnin be wla m’ɔ o su kɛ bé trán asiɛ’n su wa’n i wlɛ’n, be wa boli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n i juejue su kpa ekun. Andɛ’n sran miliɔn kpanngban be wla o su kɛ bé trán asiɛ’n su tititi. I sɔ’n ti be la Zoova i ase.
‘Bé ɲán alaje’ e ɲrun lɔ!
18, 19. ?Mɛn dilɛ wafa benin yɛ Ezai 65:21-25 kɛnnin i ndɛ ɔ?
18 Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ Ezai klɛli wafa nga Ɲanmiɛn i sran’m bé trán asiɛ’n su’n i su ndɛ. (An kanngan Ezai 65:21-25 nun.) Ezai klɛli ndɛ sɔ’n i afuɛ ko ju 2.700 yɛ. I nun m’ɔ́ klɛ́ ndɛ sɔ’n, nn waka wie’m be o lɛ. Andɛ nin andɛ waka sɔ’m be wie te o lɛ. ?Amun bu i kɛ amun kwla cɛ kɛ waka sɔ’m be sa kpɛkun amun te yo juejue?
19 Kɛ ɔ yo naan e mɛn dilɛ’n yo kpe kan naan e wu’n, ɔ su yoman sɔ. É kwlá yó ninnge kpanngban kɛ sua kpanlɛ nin fie dilɛ yɛ like suanlɛ sa. Maan e bu janvuɛ nga é kwlá trá be’n, be akunndan be nian. Be nga be klo kɛ be nin sran trán’n, bé ɲán sran tititi. Nanwlɛ, “Nyanmiɛn mma’m” ‘bé ɲán alaje’ asiɛ’n su dan!—Rɔmfuɛ Mun 8:21.
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a Augustin waan nán e ɲrun lɔ yɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n ɔ́ síe lele afuɛ akpi ɔ. Naan kɛ be takali asɔnun [Katoliki’n], yɛ sielɛ sɔ’n boli i bo ɔ.
?Amun kwla yiyi nun?
• ?Wafa sɛ yɛ be fali like nga sran’m be wla o su’n be fiali ɔ?
• ?Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1600 nun m’ɔ́ fá dí afuɛ ya’n, ngue yɛ Biblu’n nun kannganfuɛ wie’m be wunnin i wlɛ ɔ?
• ?Kɛ afuɛ nga be flɛ i 1914 ɔ́ wá jú’n, wafa sɛ yɛ like nga klɔ sran’m be wla o su’n i ɲin wa fiteli kpa ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ asiɛ’n su tranlɛ’n i su like silɛ’n wa ukali su kpa ɔ?