Kɛ amún súan aniɛn uflɛ’n, maan amun nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n mantan kpa titi

1-3. (a) ?Ngue yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwlakwla be cinnjin dan ɔn? (b) ?Ngue yɛ ɔ ti kekle man be nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n mun ɔn? (c) ?Kosan benin mun yɛ e kwla fa usa e wun ɔn? (An nian foto ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

ANDƐ’N, ndɛ kun mɔ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kun kannin’n, ɔ kpɛn su. Yɛle kɛ, Zoova i Lalofuɛ kpanngban kpa be mian be ɲin be kan Ɲanmiɛn ndɛ’n kle sran mɔ be fin “mɛnmɛn nin nvle-nvle’n kwlaa nun’n, ɔ nin be kwlaa nga be aniɛn’n ti fanunfanun’n. Ɔ nin sran wafa-wafa’n kwlaa.” (Sa Nglo Yilɛ 14:6) Aniaan wie’m be suan aniɛn uflɛ naan bé bó jasin fɛ’n aniɛn sɔ’n nun. Be nun wie’m be ti ngaliɛ difuɛ. Wie’m be kusu be kɔ nvle nga be sa mian jasin bofuɛ’m be wun lɔ’n be nun. ?Amun o sran sɔ’m be nun wie?

² Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwlakwla be kunndɛ kɛ be nin be awlofuɛ’m be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n mantan kpa. (Matie 5:3) Sanngɛ wie liɛ’n, e ɲanman e ti naan y’a suan Biblu’n nun like kpa. Be nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, yɛ ɔ ti kekle man be dan ɔn.

³ Be nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, ɔ fata kɛ be suan aniɛn sɔ’n. Sanngɛ, ɔ fata kɛ be suan Biblu’n nun like titi naan be si Ɲanmiɛn bɔbɔ i akunndan’n. (1 Korɛntfuɛ Mun 2:10) ?Ɔ maan, sɛ be timan aniɛn nga i nun yɛ be yo aɲia mun’n i kpa’n, bé yó sɛ naan b’a si Ɲanmiɛn i akunndan’n? Sɛ be le ba’n, ɔ fata kɛ be nian sɛ be wa’n wun ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ kpa o. ?Ngue ti yɛ i sɔ’n ti cinnjin ɔn?

 4. ?Sa benin ti yɛ e nin Zoova e afiɛn’n kwla ti nun ɔn? An fa sa kun yiyi nun.

⁴ Sɛ be yiyi Biblu’n nun ndɛ’n nun aniɛn uflɛ nun naan e wunman ndɛ’n i wlɛ kpa’n, ɔ cɛman naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n w’a ti nun. Sa kun m’ɔ juli Neemi blɛ su’n, ɔ kle sɔ weiin. Kɛ Neemi sɛli i sin Zerizalɛmun’n, ɔ wunnin kɛ ba wie’m be timan Ebre’n. (An kanngan Neemi 13:23, 24 nun.) Kɛ mɔ ba sɔ’m be wunman Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ’n ti’n, be nin Zoova be afiɛn’n mantanman.—Neemi 8:2, 8.

5, 6. (a) ?Ngue yɛ aniaan nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, be nun wie’m be sieli i nzɔliɛ ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ be mma’m be suman Zoova kpa ɔ?

⁵ Aniaan nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, be nun wie’m be sieli i nzɔliɛ kɛ be mma’m be suman Zoova kpa kun. Afin be wunman ndɛ nga be kɛn i aɲia’m be bo lɔ’n i wlɛ kpa. Be flɛ aniaan kun kɛ Pedro. Ɔ fin Ɔstrali. Ɔ nin i awlobo’n be ko trannin Amlɛnkɛn’m be mɛn’n i ja ngua lɔ. Ɔ seli kɛ: ‘Ɔ ti cinnjin kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n wluwlu sran’n i wun.’^[1] (An nian “ndɛ wie mun ekun” nun.)—Lik 24:32.

⁶ Kɛ e kanngan fluwa kun nun aniɛn uflɛ nun’n, ɔ wluwluman e wun kɛ e klɔ aniɛn’n nun liɛ’n sa. Asa ekun’n, kɛ mɔ e kwlá kanman aniɛn sɔ’n i kpa’n ti’n, Zoova i sulɛ’n kwla yo kekle man e. I sɔ’n ti, sɛ e yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, maan e nian e wun su kpa naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n mantan kpa titi.—Matie 4:4.

 7. ?Ngue yɛ Babilɔnifuɛ’m be yoli naan Daniɛli fa be nzuɛn’n, naan ɔ sɔ be amuɛn’n wie ɔ?

⁷ Kɛ be trali Daniɛli nin i janvuɛ mun ɔli Babilɔni’n, lɔfuɛ’m be kunndɛli kɛ be fa be nzuɛn’n, naan be sɔ be amuɛn mun wie. I sɔ’n ti, be kleli be “Babilɔnifuɛ’m be aniɛn’n.” Kpɛkun, be tɔnnin be dunman uflɛ. (Daniɛl 1:3-7) Daniɛli liɛ’n, be amuɛn dan nga be flɛ i kɛ Bɛli’n, i dunman yɛ famiɛn Nɛbikadnɛzali fa tɔnnin i ɔ. Atrɛkpa’n, ɔ yoli sɔ naan Daniɛli bu i kɛ Babilɔnifuɛ’m be amuɛn’n, ɔ le tinmin tra Ɲanmiɛn Zoova mɔ Daniɛli su i’n.—Daniɛl 4:5.

 8. ?Ngue yɛ Daniɛli yoli naan ɔ nin Zoova be afiɛn’n w’a mantan kpa titi ɔ?

⁸ Famiɛn’n i aliɛ kpakpa ng’ɔ di’n, i wie yɛ be mannin Daniɛli ɔ. Sanngɛ, Daniɛli waan “sɛ bé wú bé bá o,” i liɛ’n, ɔ su fɔnman Ɲanmiɛn mmla’n. (Daniɛl 1:8) ‘Anannganman i fluwa’ mɔ be klɛli be Ebre’n nun’n, Daniɛli niannin be nun titi. Ɔ maan, kannzɛ ɔ tran nvle uflɛ nun’n, sanngɛ ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n mantannin kpa titi. (Daniɛl 9:1, 2) Daniɛli dili afuɛ kɔe 70 Babilɔni lɔ. Sanngɛ, i Ebre dunman’n w’a mlinman.—Daniɛl 5:13.

 9. ?Ngue yɛ sran ng’ɔ klɛli Jue Mun 119, ɔ yoli ɔ?

⁹ Sran kun ekun m’ɔ kle ajalɛ kpa’n, yɛle sran m’ɔ klɛli Jue Mun 119. Famiɛn’n i awlo lɔ sran dandan’m be kleli i yalɛ dan. Sanngɛ, Ɲanmiɛn ndɛ’n i su falɛ’n ti’n, w’a nianman be ayeliɛ’n su. (Jue Mun 119:23, 61) Nanwlɛ, ɔ fali Ɲanmiɛn ndɛ’n sieli i klun kpa.—An kanngan Jue Mun 119:11, 46 nun.

10, 11. (a) ?Ngue ti yɛ e suan Biblu’n nun like ɔ? (b) ?Ngue yɛ é yó naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n w’a mantan kpa ɔ? An fa sunnzun ase kun yiyi nun.

¹⁰ Kannzɛ e le junman kpanngban asɔnun’n nun nin e junman diwlɛ lɔ’n, maan e fa blɛ e suan Biblu’n nun like. Yɛ maan e nin e awlofuɛ mun e su Ɲanmiɛn awlo lɔ wie. (Efɛzfuɛ Mun 5:15, 16) Nán fluwa kpanngban be nun ndɛ silɛ, annzɛ kosan nga é tɛ́ be su aɲia’m be bo lɔ’n, i ti yɛ ɔ fata kɛ e suan like ɔ. Like nga e kunndɛ’n yɛle kɛ é súan like naan Ɲanmiɛn i ndɛ’n wluwlu e wun naan e lafi i su kpa.

¹¹ Maan e yo akunndanfuɛ. Kɛ é súan like’n, nán e bu like nga e kwla fa uka sran uflɛ’n i akunndan ngunmin. Sanngɛ, maan e bu wafa nga e bɔbɔ e kwla nanti ndɛ sɔ’n su’n i akunndan wie. (Filipfuɛ Mun 1:9, 10) Kɛ é síesíe e wun naan y’a wɔ jasin fɛ’n i bolɛ’n, annzɛ y’a wɔ aɲia’m be bo’n, annzɛ y’a ko ijɔ nzra nun’n, e kanngan ndɛ wie’m be nun. Sanngɛ wie liɛ’n, e buman wafa nga e bɔbɔ e kwla nanti ndɛ sɔ’m be su’n i akunndan. Maan e kan bla nga be tɔn otɛli’n be ndɛ e nian. Kɛ bé tɔ́n like’n, be di kan be nian naan b’a fa man sran mun. Sɛ be kɛ i sɔ yolɛ’n su’n, bé yó koklo. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ be tɔn be bɔbɔ be aliɛ liɛ. I wafa kunngba’n, ɔ fata kɛ e bo e ɲin ase e suan Biblu’n nun like titi. I liɛ’n, e nin Zoova e afiɛn’n mántan kpa.

12, 13. ?Ngue ti yɛ aniaan wie’m be wunnin kɛ Biblu’n nun like suanlɛ be bɔbɔ be aniɛn’n nun’n, ɔ ti kpa ɔ?

¹² Aniaan nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, be wun i wlɛ kɛ kɛ be suan Biblu’n nun like be ‘bɔbɔ be aniɛn’n’ nun’n, ɔ yo be ye dan. (Sa Nga Be Yoli’n 2:8) Ngaliɛ difuɛ bɔbɔ nga be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, be si kɛ ndɛ nga be ti i aɲia’m be bo lɔ’n i ngunmin kwlá yoman be ye.

¹³ Be flɛ bian kun kɛ Alɛn. Ɔ suan Pɛrsi aniɛn’n w’a di afuɛ 8. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ń síesíe min wun naan m’an wɔ aɲia mɔ be yo i Pɛrsi’n nun’n i bo’n, wafa nga be kan aniɛn sɔ’n i su yɛ n fa min ɲin sie ɔ. Ɔ maan, Ɲanmiɛn Ndɛ’n ti min ɲrun kɛ fluwa ngbɛn wie sa yɛ n su kanngan nun ɔn. I nun ndɛ’n wluwluman min wun. I sɔ’n ti’n, n fa blɛ n suan Biblu’n nin e fluwa’m be nun like min klɔ aniɛn’n nun.”

14. (a) ?Ngue yɛ ɔ ti cinnjin kɛ siɛ nin niɛn’m be yo ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ be yo sɔ ɔ?

¹⁴ Siɛ nin niɛn nga be ti Klistfuɛ’n, ɔ fata kɛ be nian sɛ be mma’m be wun Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ naan ɔ wluwlu be wun o. Be flɛ aniaan kun kɛ Sɛrzi. Yɛ i yi’n suan Miriɛli. Be nin be wa yasua m’ɔ le afuɛ 17, be yoli aɲia mun aniɛn uflɛ nun afuɛ nsan tra su. Be wunnin kɛ ba’n kloman jasin fɛ’n i bolɛ, ɔ nin aɲia’m be bo kɔlɛ kun. Miriɛli seli kɛ: “Laa mɔ e yo aɲia mun e klɔ aniɛn mɔ yɛle blɔfuɛ’n i nun’n, ɔ klo jasin fɛ’n i bolɛ. Sanngɛ blɛ nga é yó aɲia mun aniɛn uflɛ nun’n, jasin fɛ’n bolɛ’n yoli i ɲrun koun.” Sɛrzi seli kɛ: “Kɛ e wunnin kɛ i sɔ’n ti yɛ ɔ suman Ɲanmiɛn kpa kun’n, e sali e sin e asɔnun laa’n nun.”

15. (a) ?Sɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be yo aɲia mun aniɛn nga be mma’m be ti i kpa’n nun’n, ngue yɛ bé yó naan b’a wun i wlɛ ɔ? (b) ?Afɔtuɛ benin yɛ Mmla’n 6:5-7 man siɛ nin niɛn mun ɔn?

¹⁵ ?Sɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be yo aɲia mun aniɛn nga be mma’m be ti i kpa’n nun’n, ngue yɛ bé yó naan b’a wun i wlɛ ɔ? Ɔ fata kɛ be nian sɛ be le blɛ be kle be mma’m be like naan b’a klo Zoova, naan be kunngba’n b’a kle be aniɛn uflɛ sɔ’n nin o. Asa ekun’n, ɔ fata kɛ be nian sɛ jasin fɛ bolɛ’n, nin aɲia’m be bo kɔlɛ’n, ɔ yoman be mma’m be fɛ kun o. Annzɛ be kloman kɛ bé súan aniɛn sɔ’n naan bé fá sú Zoova o. Sɛ siɛ nin niɛn’m be wun i sɔ’n, be kwla se kɛ bé sá be sin bé yó aɲia mun aniɛn nga be mma’m be ti i kpa’n i nun. Sɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun naan be wun kɛ be mma’m be nin Zoova be afiɛn sɛ kpa siɛn’n, be kwla sa be sin be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun.—An kanngan Mmla’n 6:5-7 nun.

16, 17. ?Ngue yɛ siɛ nin niɛn wie’m be yo naan b’a kle be mma’m be like naan b’a si Zoova ɔ?

¹⁶ Siɛ nin niɛn wie’m be yo aɲia mun aniɛn uflɛ nun. Sanngɛ, be kle be mma’m be like be klɔ aniɛn’n nun naan be si Zoova kpa. I wie yɛle siɛ kun mɔ be flɛ i kɛ Sali’n i liɛ’n. Ɔ le ba bla nsan. Be nun kpɛnngbɛn’n le afuɛ 13, yɛ kasiɛn’n le afuɛ 9. Be yo aɲia mun Lingala’n nun. Ɔ seli kɛ: “E fali ajalɛ kɛ é klé ba’m be tinuntinun be like, yɛ é sú Ɲanmiɛn awlo lɔ e klɔ aniɛn’n nun. Sanngɛ, kɛ é yó sɔ’n, e yo ninnge wie mun kɛ ngowa kanlɛ sa’n Lingala’n nun. I liɛ’n, aniɛn sɔ’n i suanlɛ yó be fɛ.”

¹⁷ Be flɛ siɛ kun kɛ Kevɛn. Ɔ le ba bla nɲɔn. Kun le afuɛ 8, yɛ kun le afuɛ 5. Ba’m be wunman ndɛ nga be kɛn i aɲia’m be bo lɔ’n be wlɛ kpa. Afin be nin a timan aniɛn nga i nun yɛ be yo aɲia mun’n i kpa. I sɔ’n ti, ɔ fa blɛ kpanngban kle be Ɲanmiɛn ndɛ’n i kpa. Kevɛn seli kɛ: “E nin min yi’n e kle be tinuntinun be like blɔfuɛ m’ɔ ti be klɔ aniɛn’n nun. Asa ekun’n, anglo kwlaa nun’n, e fa cɛn kun e yo aɲia mun blɔfuɛ nun. Anglo nga e diman junman’n, e kɔ aɲia dandan nga be yo be e aniɛn’n nun’n, be bo.”

18. (a) ?Wafa sɛ yɛ amun kwla nanti ndɛ ng’ɔ o Rɔmfuɛ Mun 15:1, 2 nun’n su naan amun a uka amun mma mun ɔn? (b) ?Afɔtuɛ benin mun yɛ siɛ nin niɛn wie’m be mannin ɔn? (An nian “ndɛ wie mun ekun” nun.)

¹⁸ Ajalɛ nga siɛ nin niɛn’m bé fá naan be mma’m b’a wun be wun fɛ, naan be nin Zoova be afiɛn w’a mantan kpa’n, yɛ ɔ fata kɛ be fa ɔ.^[2] (An nian “ndɛ wie mun ekun” nun.) (Galasifuɛ Mun 6:5) Miriɛli seli kɛ ɔ nin i wun’n be kunndɛ kɛ bé yó aɲia mun aniɛn uflɛ nun. Sanngɛ, kɛ ɔ ko yo naan be wa’n w’a klo Zoova kpa’n ti’n, be yacili i yolɛ. (An kanngan Rɔmfuɛ Mun 15:1, 2 nun.) Kɛ é sé yɛ’n, Sɛrzi wun kɛ ajalɛ nga be fali’n, ɔ ti kpa. Ɔ seli kɛ: “Kɛ e sali e sin e wa yoli aɲia mun blɔfuɛ’n nun’n, e wa’n nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n wa mantannin kpa. Yɛ be yoli i batɛmun. Dɔ nga su’n, ɔ ti titi atin bofuɛ. I kpa bɔbɔ’n, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sɛ́ i sin yó aɲia mun aniɛn uflɛ nun.”

19, 20. ?Ngue yɛ é yó naan y’a kle kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n ti e cinnjin ɔn?

¹⁹ Zoova klo sran’m be kwlaa. I fanngan nun’n, b’a yi Biblu’n aniɛn ya kpanngban nun naan “sran’m be kwlaa” be wun sa ng’ɔ ti nanwlɛ’n i wlɛ kpa. (1 Timote 2:4) Ɔ si kɛ sɛ e kanngan Biblu’n nun aniɛn nga e ti i kpa’n nun’n, e nin i e afiɛn’n mántan kpa.

²⁰ Maan e kwlakwla e yo like kwlaa nga e kwla yo naan e nin Zoova e afiɛn’n w’a mantan kpa’n. I lɛ’n nun’n, maan e suan Biblu’n nun like titi aniɛn nga e ti i kpa’n nun. Sɛ e yo sɔ’n, é úka e awlofuɛ mun naan be nin Ɲanmiɛn be afiɛn mantan kpa. Yɛ é klé kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n ti e cinnjin.—Jue Mun 119:11.