“Klisi ti’n, be si kɛ Ɲanmiɛn le tinmin”

1-3. (1) ?Sa benin yɛ ɔ tɔli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be su Galile Jenvie’n su-ɔ? ?Ngue yɛ Zezi yoli-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ “Klisi ti’n, be si kɛ Ɲanmiɛn le tinmin-ɔn?”

CƐN kun’n, Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be fuli alie kun nun, be su kɔ Galile Jenvie’n i bue kun lɔ. Yɛ aunmuan’n kpɛli nzue’n su-ɔ. Kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be wunnin i sɔ’n, srɛ kunnin be kpa. Aunmuan m’ɔ kpɛ nzue’n su’n, nán kɛ be nin-a wunman wie le ti-ɔ, afin nán andɛ sa yɛ be ti jue trafuɛ-ɔ.a (Matie 4:18, 19) Sanngɛ cɛn sɔ’n nun liɛ’n, “aunmuan dan kpa kun fitali,” ɔ kpɛli nzue’n su. Ɔ maan nzue’n boman aɔwi. Be kplinnin be ɲin kpa naan bé kán alie’n, sanngɛ ngbɛn-ɔn. “Nzue’n bo guali alie’n nun.” Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Zezi la alie’n i sin lɔ, ɔ su lafi kpa sa pɔɔ, afɛ’n w’a ti i kpa. Afin cɛn sɔ’n nun’n, ɔ kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n kleli sran kpanngban kpa. Yɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ko tinngeli i naan b’a se i kɛ: “E Min, de e, e su wu!”—Marki 4:35-38; Matie 8:23-25.

² Zezi liɛ’n, i klun w’a titimɛn i kaan sa. Ɔ jasoli kpɛkun ɔ ijɔli aunmuan’n yɛ ɔ seli nzue’n kɛ: “Yaci bolɛ, jran diin!” Kpɛkun kpe yɛ aunmuan’n kpɛli-ɔ. Nzue’n kusu yacili bolɛ yɛ “lika’n tɔli bliin.” Srɛ kunnin i sɔnnzɔnfuɛ mun dan kpa naan b’a usa be wun kɛ: “?Sran onin yɛle bian nga?” Nanwlɛ, awlanmannun’n, be nin-a wunman kɛ sran w’a ijɔ aunmuan’n nin nzue’n kɛ be fa ijɔ ba ɲin keklefuɛ sa.—Marki 4:39-41; Matie 8:26, 27.

³ Sanngɛ Zezi liɛ’n, ɔ timan kɛ klɔ sran nga’m be sa. Zoova maan ɔ yoli abonuan sa wie mun, kpɛkun ɔ sinnin i lika ɔ yili i kwlalɛ’n i nglo. Ɔ maan Ɲanmiɛn maan akoto Pɔlu seli kɛ: “Klisi ti’n, be si kɛ Ɲanmiɛn le tinmin.” (1 Korɛntifuɛ Mun 1:24) ?Ninnge benin mun yɛ Zezi yoli be mɔ be yi Zoova i kwlalɛ’n i nglo-ɔ? ?Wafa sɛ yɛ Zezi fɛ́ i tinmin sɔ’n úka e-ɔ?

4, 5. (1) ?Ngue yɛ Zoova fa mɛnnin i Wa kunngba cɛ’n niɔn? (2) ?Kɛ ɔ ko yo naan Ba sɔ’n w’a kwla yi ninnge mun’n, ngue yɛ i Si’n fa mɛnnin i-ɔ?

⁴ ?I nun mɔ Zezi nin-a baman asiɛ’n su wa’n, tinmin benin yɛ ɔ le i nglo lɔ-ɔ? Kɛ Zoova yili i Wa kunngba sɔ’n, ɔ kleli kɛ “i tinmin’n ti anannganman.” (Rɔmunfuɛ Mun 1:20; Kolɔsufuɛ Mun 1:15) Zoova mannin Zezi i tinmin, yɛ ɔ mɛnnin i kwlalɛ dan. Zoova fali ninnge kwlaa be yilɛ’n wlɛli i sa nun. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Ɲanmiɛn sinnin i lika yili ninnge’m be kwlaa. Like ba kun sa nunman lɛ mɔ Ɲanmiɛn w’a sinmɛn i lika naan w’a yi-ɔ.”—Zan 1:3.

⁵ Junman dan nga Zoova fa mannin Zezi’n, e kwlá wunmɛn i ɲrun nin i sin’n kwlaa. Amun bɔbɔ be nian. ?Anzi miliɔn ko ju wie nin nzraama miliaa nga be o nglo lɔ’n ɔ nin asiɛ’n nin i su ninnge kpanngban’n, be yilɛ’n ti junman kaan? Sran ng’ɔ le tinmin dan’n yɛ ɔ kwla di junman sɔ’n niɔn. Ɲanmiɛn i Wa kunngba’n i tinmin ng’ɔ le i’n, ɔ leman wunsu. Tinmin sɔ’n yɛle Ɲanmiɛn Wawɛ’n. Zoova fali ninnge’m be kwlaa be yilɛ’n wlɛli i Wa m’ɔ si junman’n i di kpa’n i sa nun. I sɔ’n ti’n, i Wa’n dili aklunjɔɛ dan.—Ɲanndra Mun 8:22-31.

 6. ?Kɛ Zezi wuli mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i’n, kwlalɛ benin yɛ ɔ mɛnnin i-ɔ?

⁶ ?Kwlalɛ sɔ mɔ Ɲanmiɛn fa mɛnnin i Wa kunngba cɛ’n, ɔ uka su ekun-ɔn, ɔ yo ye? Kɛ Zezi wuli mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i’n, ɔ seli kɛ: “Ɲanmiɛn fali kwlalɛ’n kwlaa mannin min naan n sie ninnge nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n nin asiɛ’n su wa’n be kwlaa.” (Matie 28:18) I lɛ’n kle weiin kɛ Ɲanmiɛn tinnin Zezi, yɛ ɔ fɛ i sieli i nglo’n nin asiɛ’n su ninnge’m be kwlaa be su. Kɛ m’ɔ ti ‘famiɛn’m be Famiɛn nin miɛn’m be Miɛn’n’ ti’n, i yɛ ɔ́ ‘núnnún awa kwlaa nin be kwlaa nga be le kwlalɛ’n, ɔ nin be kwlaa nga be le tinmin’n’ niɔn. Afin be loman be wun manman i Si kɛ ɔ sie be. (Sa Nglo Yilɛ 19:16; 1 Korɛntifuɛ Mun 15:24-26) Ɲanmiɛn ‘w’a yaciman like fi lɛ mɔ Zezi siemɛn i-ɔ.’ Zoova kunngba cɛ yɛ Zezi siemɛn i-ɔ.—Ebre Mun 2:8; 1 Korɛntifuɛ Mun 15:27.

 7. ?Ngue ti yɛ e lafi su kɛ kwlalɛ nga Zoova fa mannin Zezi’n, ɔ su fa yoman abɔlɛ le-ɔ?

⁷ ?Kwlalɛ mɔ Zezi le i’n, ɔ su fa yoman abɔlɛ? Ɔ si’ɛ i mlɔnmlɔn! Afin ɔ klo i Si kpa, ɔ maan ɔ su yacimɛn i klun sa’n i yolɛ le. (Zan 8:29; 14:31) Zezi si kɛ, kannzɛ Zoova kwla sa’n kwlaa yo’n, ɔ yoman sa tɛ le. Kɛ ɔ nin Zoova be o nglo lɔ’n, ɔ wunnin kɛ Zoova niannian naan “ɔ́ yí i wunmiɛn’n i nglo klé be kwlaa nga be fa be awlɛn’n kwlaa be su i’n” (2 Be Ɲoliɛ 16:9) Wafa nga Ɲanmiɛn klo sran mun’n, i wafa kunngba’n yɛ Zezi kusu klo be wie-ɔ. Ɔ maan, e lafi su kɛ ye ngunmin yɛ ɔ́ fɛ́ i kwlalɛ’n yó e-ɔ. (Zan 13:1) I lɛ nun’n, sa ng’ɔ yoli be asiɛ’n su wa’n ti’n, e kwla lafi i su. Ɔ maan, é wá kán i nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, kwlalɛ m’ɔ le i’n i ndɛ. Kpɛkun, like ng’ɔ fali kwlalɛ sɔ’n yoli’n, é wún i wie.

 8. ?Kɛ be yoli Zezi i batɛmun mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i’n, ngue yɛ ɔ kwla yoli-ɔ?

⁸ I nun mɔ Zezi te yo gbanflɛn kan Nazarɛti lɔ’n, w’a yoman abonuan sa wie fi. Sanngɛ kɛ afuɛ 29 nun’n be yoli i batɛmun’n, i sɔ’n kacili. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ le afuɛ kɔe ablasan (30). (Liki 3:21-23) Biblu’n se kɛ: “Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i, ɔ mɛnnin i tinmin. Kpɛkun ɔ wlanwlannin mɛn’n nun, ɔ yoli sran’m be ye, ɔ yoli be nga Suɛn Tɔnfuɛ’n kle be yalɛ’n be kwlaa be juejue.” (Sa Nga Be Yoli’n 10:38) Kɛ be se kɛ ‘ɔ yoli sran’m be ye’n’ i lɛ’n kle weiin kɛ ɔ fali tinmin ng’ɔ le i’n yoli sa ng’ɔ ti kpa’n. Kɛ ɔ fin cɛn nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i’n, “ɔ kleli kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ. Ɔ yoli abonuan sa wie mun.”—Liki 24:19.

9-11. (1) ?Blɛ sunman’n, lika benin nun yɛ Zezi kleli sran mun Ɲanmiɛn Ndɛ’n niɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ lika sɔ’m be nun sran like klelɛ timan pɔpɔ-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ boli sran’m be nuan-ɔn?

⁹ ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zezi sili ijɔ kpa-ɔ? Yɛle kɛ blɛ sunman’n, gua su yɛ ɔ kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n kleli sran mun-ɔn. Wie liɛ’n, nzue nuan annzɛ kpɔlɛ’m be su yɛ ɔ tran ɔ kle be like-ɔ. Annzɛ kusu klɔ’n nun akpɔ’m be su annzɛ gua’m be bo yɛ ɔ yo sɔ-ɔ. (Marki 6:53-56; Liki 5:1-3; 13:26) Ɔ maan sɛ ndɛ ng’ɔ kan’n ɔ yoman be nga be sin lɛ’n be fɛ’n, be su jranman naan b’a tie. Blɛ sɔ nun kusu’n, be nin-a yiman fluwa naan se kɛ sran nga ndɛ’n ti i cinnjin’n, sɛ ɔ yo-ɔ ɔ ko kanngan nun. Kɛ sran kun ko tie ndɛ kun m’ɔ wluwlu i wun’n yɛ ɔ kɛ i klun-ɔn. Ɔ maan kɛ Zezi kán Ɲanmiɛn ndɛ’n klé sran mun’n, ɔ fata kɛ i ndɛ’n yo fɛ afin tro fɛ’n yɛ ɔ cuɛn janda’n niɔn. Ɔ fata kɛ ndɛ’n yo weiin naan sran ti-ɔ, w’a mlinmɛn i klun ndɛndɛ. I sɔ’n kusu w’a yoman kekle w’a manman Zezi. Maan e fa Ɲanmiɛn ndɛ’n m’ɔ kɛnnin i oka’n su lɔ’n e nian.

¹⁰ Afuɛ 31 nun yɛ Zezi kannin ndɛ sɔ’n niɔn. Ɔ kɛnnin i nglɛmun nun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn sran kpanngban b’a yia oka kun su Galile Jenvie’n i wun lɛ. Wie’m be fin Zide klɔ nga be flɛ i Zerizalɛmun’n su. Lɔ nin lika sɔ’n be afiɛn ti nun kilo ko ju 110. Wie’m be fin Tir nin Sidɔn mɔ be o nglo lɔ lika’n nun’n jenvie’n nuan lɔ’n. Be nga be bali’n be nun kpanngban be ko kannin Zezi naan be tukpacɛ’m be kwlaa b’a wie. Kɛ ɔ yoli sɔ’n yɛ ɔ boli be Ɲanmiɛn ndɛ kan klelɛ bo-ɔ. (Liki 6:17-19) Kɛ ɔ wieli i ndɛ’n i kan’n, be nuan boli be wun dan kpa. ?Ngue ti-ɔ?

¹¹ Kɛ sa sɔ’n juli mɔ afuɛ kpanngban sinnin’n, i ndɛ tiefuɛ’m be nun kun klɛli i kɛ: “Wafa ng’ɔ kle like’n, ɔ boli sran kpanngban nga be o lɛ’n be nuan. Afin wafa ng’ɔ kleli be like’n, ɔ kle kɛ ɔ le kwlalɛ.” (Matie 7:28, 29) Sran’m be wunnin kɛ ɔ ijɔ Ɲanmiɛn nuan naan ɔ jran Ɲanmiɛn Ndɛ’n su yɛ ɔ kle be like-ɔ. (Zan 7:16) I ndɛ’n ti weiin, fiɛn kaan sa nunmɛn i sin, ɔ maan ɔ wluwlu sran’m be wun. Ndɛ nga Zezi kan’n, i bo’n ti kploun. Ɔ maan sran’m be wun kɛ ɔ wun sa’m be bo kpa. I ndɛ’n wlu sran’m be wun lele ju be awlɛn’n nun lɔ. Zezi kleli sran mun wafa nga be ko yo naan be liɛ w’a yo ye’n. Ɔ kleli be wafa nga ɔ fata kɛ be srɛ Ɲanmiɛn’n, ɔ nin wafa nga be ko yo naan Ɲanmiɛn w’a sie be naan be liɛ w’a yo ye’n. (Matie 5:3–7:27) I ndɛ’n cicili be nga be wun i wlɛ kɛ be mian Ɲanmiɛn wun’n, be wla. Ɔ maan be ‘klɛnnin be wun’ mlɔnmlɔn be suli i su. (Matie 16:24; Liki 5:10, 11) Nanwlɛ, i sɔ’n kle weiin kɛ Zezi sili ijɔ sakpa.

12, 13. ?“Abonuan sa” fanunfanun benin yɛ Zezi yoli-ɔ?

¹² Zezi yoli “abonuan sa wie mun.” (Liki 24:19) I jasin fɛ’n i su ndɛ mɔ Matie, Marki, Liki nin Zan be klɛli’n nun’n, be kannin abonuan sa ablasan (30) tra su be ndɛ. “Zoova fɛli i tinmin’n mɛnnin i,”b i ti yɛ ɔ kwla yoli sa sɔ mun-ɔn. (Liki 5:17) Be nga ɔ yoli abonuan sa mannin be aliɛ’n, be sɔnnin kpa. Maan e fa e ɲin sie abonuan sa sɔ’m be nun nɲɔn be su. Cɛn kun’n, ɔ mannin yasua lele 5.000 be aliɛ. Yɛ cɛn uflɛ ekun’n, ɔ mannin yasua lele 4.000 be aliɛ wie. Sɛ be ka bla nin bakanngan mun wla nun’n, be sran’n kwla sɔn kpanngban kpa ekun.—Matie 14:13-21; 15:32-38.

¹³ Abonuan sa nga Zezi yoli be’n, be ti fanunfanun. Ɔ kwla mmusu mun, ɔ maan be fuanlɛ’n w’a yoman kekle i sa nun mlɔnmlɔn. (Liki 9:37-43) Ɔ yoli maan nzue kacili duvɛn. (Zan 2:1-11) Cɛn kun’n, ɔ nantili Galile jenvie’n su. Kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be wunnin i’n, i sɔ’n boli be nuan dan. (Zan 6:18, 19) Sɛ tukpacɛ o sran kun wun’n, annzɛ sɛ i lika wie timan kpa’n, sɛ tukpacɛ wo i wun w’a cɛ annzɛ ɔ su wa wu bɔbɔ’n, Zezi kwla yo i juejue. (Marki 3:1-5; Zan 4:46-54) Wafa ng’ɔ yili sran’m be su afɛ sɔ’n, ɔ ti fanunfanun. Wie liɛ’n, be o mmua kpɛkun ɔ yo be juejue. Wie’m be kusu’n, ɔ fɛli i sa’n kannin be naan be tukpacɛ’n w’a wie. (Matie 8:2, 3, 5-13) Ɔ yoli wie mun ekun be juejue be ja nun lɛ. Sanngɛ wie’m be liɛ’n, be yoli juejue blɛblɛblɛ.—Marki 8:22-25; Liki 8:43, 44.

14. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ kwla wie’n niɔn?

¹⁴ Zezi kwlali wie’n kusu. Talua kun le afuɛ blu-nin-nɲɔn (12), ɔ wuli kpɛkun Zezi cɛnnin i, yɛ ɔ fɛ i mɛnnin i si nin i nin-ɔn. Asa kusu’n, ɔ cɛnnin angbeti bla kun i wa yasua kunngba cɛ m’ɔ wuli’n. Kpɛkun Maati nin Mari be niaan bian Lazaa mɔ be klo i kpa’n, Zezi cɛnnin i wie. (Liki 7:11-15; 8:49-56; Zan 11:38-44) I kwlaa ngalɛ’n yoli pɔpɔ i sa nun. Talua kan ng’ɔ le afuɛ blu-nin-nɲɔn’n (12) i liɛ’n, kɛ ɔ wuli cɛ’n yɛ Zezi cɛnnin i-ɔ. Angbeti bla’n i wa’n i liɛ’n, cɛn kunngba ng’ɔ wuli mɔ bé súɛ i bé kɔ́ asieliɛ’n, yɛ ɔ cɛnnin i-ɔ. Lazaa liɛ’n, kɛ ɔ wuli m’ɔ dili cɛn nnan’n yɛ Zezi cɛnnin i-ɔ.

15, 16. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ klun ufue su yɛ Zezi fɛli i tinmin’n dili junman-ɔn?

¹⁵ ?Sɛ klɔ sran wie yɛ ɔ le tinmin nga Zezi le i’n, nán mianmianlɛ yɛ ɔ́ fá míanmían be ng’ɔ sie be’n mun-ɔn? Zezi liɛ’n, fɔ nunmɛn i nun. (1 Piɛli 2:22) Sɛ kwlalɛ’n wo klɔ sran i sa nun’n, ɔ fa tin i wiengu’m be su. I ɲin yiman sran, i ɲin yiman like, ɔ klo dunman. Sanngɛ Zezi w’a yoman sɔ.

¹⁶ Kannzɛ Zezi le tinmin’n, nɛ́n i bɔbɔ i wun akunndan yɛ ɔ buli-ɔ. Kɛ awe kunnin i’n, w’a kplinman su kɛ ɔ́ fá yɔbuɛ káci aliɛ. (Matie 4:1-4) Ɔ le tinmin sanngɛ i sa nun ninnge’m b’a sɔnman. I sɔ’n kle kɛ w’a fɛmɛn i tinmin’n w’a kunndɛman aɲanbeun ninnge. (Matie 8:20) Like uflɛ ekun kle kɛ klun ufue su yɛ ɔ yoli abonuan sa mun-ɔn. Afin sɛ sran kunngba cɛ bɔbɔ yɛ ɔ yo i juejue’n, tinmin kun fin i nun fite. (Marki 5:25-34) Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, ɔ mannin sran kpanngban kpa be atin kɛ be kɛn i, ɔ maan be su afɛ’n wieli. (Liki 6:19) Nanwlɛ, Zezi yoli klun ufuefuɛ dan!

17. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zezi fɛ i tinmin’n dili junman ngwlɛlɛ su-ɔ?

¹⁷ Zezi yili i tinmin’n i nglo ngwlɛlɛ su. W’a fɛmɛn i wun w’a kleman. (Matie 4:5-7) Kɛ Erɔdu kunndɛli kɛ ɔ yo abonuan sa kle i sa ngbɛn’n, w’a kplinman su. (Liki 23:8, 9) Blɛ sunman’n, kɛ ɔ yo sran’m be juejue’n, ɔ wla be su nun kɛ nán sran fi ti nun. (Marki 5:43; 7:36) Afin ɔ kunndɛman kɛ abonuan sa m’ɔ yo be’n ti’n, sran’m be kɛn i wun ndɛ be sin.—Matie 12:15-19.

18-20. (1) ?Ngue ti yɛ Zezi yoli sran’m be juejue-ɔ? (2) ?Kɛ amun bu wafa nga Zezi yoli bian sutrefuɛ’n i juejue’n i akunndan’n, wafa sɛ yɛ amun wun yo amun-ɔn?

¹⁸ Nanwlɛ, Zezi nin famiɛn onga’m be timan kun. Afin be liɛ’n, be klun yo wi, be buman sran’m be su afɛ’n i akunndan. Zezi liɛ’n, ɔ buli sran’m be akunndan kpa. Sɛ ɔ wun sran kun mɔ afɛ o i su’n, saan ɔ́ dé i, aunnvɔɛ dan m’ɔ si i’n ti. (Matie 14:14) Wafa nga sran’n i wun fa yo i’n, ɔ bu i akunndan wie. Maan e fa sa ng’ɔ o Marki 7:31-37 nun’n e nian.

¹⁹ Cɛn sɔ’n nun’n, sran kpanngban kpa be fali tukpacifuɛ kpanngban be wa toli Zezi naan w’a yo be juejue. (Matie 15:29, 30) Sanngɛ ɔ fali be nun kun ɔli aamiɛn. Sran sɔ’n i ndɛ m’ɔ lo i’n ti yɛ ɔ yoli sɔ-ɔ. Yɛle kɛ bian’n ti sutrefuɛ yɛ ɔ kwlá ijɔman kpa. Kɔlɛ Zezi wunnin i wlɛ kɛ, kɛ bian sɔ’n wo sran’m be nun’n, ɔ wunmɛn i wun fɛ yɛ i wla guaman ase. Zezi yoli ninnge wie mun fa kleli i kɛ ɔ́ wá yó i juejue. “Ɔ fɛli i sa mma mun wlali bian’n i su’m be nun. Ɔ tili i nuan nzue’n, kpɛkun ɔ kannin bian’n i taaman’n.”c (Marki 7:33) I sin’n, ɔ mɛnnin i ɲin su niannin ɲanmiɛn su lɔ, ɔ loli wunmiɛn kaklaka kpa kun. Ɔ yoli sɔ fa kleli bian’n kɛ sa ng’ɔ́ wá yó’n, Ɲanmiɛn yɛ maan ɔ́ kwlɛ́ i yó-ɔ. Kpɛkun Zezi seli kɛ: “Tike.” (Marki 7:34) Yɛ sran’n i su’m be tikeli-ɔ, yɛ ɔ kwla ijɔli kpa-ɔ.

²⁰ Ɔ maan kannzɛ Ɲanmiɛn mannin Zezi i tinmin naan ɔ yo sran’m be juejue’n, be yoli i annvɔ i ti yɛ ɔ yoli be juejue-ɔ. Nanwlɛ, i sɔ’n yo ɲɛnmɛn dan! I yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn, sran’m be ndɛ lo i. ?Ɔ maan kɛ Ɲanmiɛn fɛli i sieli famiɛn bia’n su’n, nán e cenjele nun-ɔn?

21, 22. (1) ?Ngue yɛ Zezi i abonuan sa’m be kle e-ɔ? (2) ?Kɛ mɔ Zezi kwla jran sa kekleekle nga be ju’n ti’n, ngue yɛ e kwla lafi su kɛ ɔ́ wá yó-ɔ?

²¹ Ye dan nga Zezi i sielɛ’n ti’n sran’m bé ɲɛ́n i’n, i bue kaan sa yɛ ɔ yili i nglo-ɔ. Ɔ́ wá yó abonuan sa mun ekun Ɲanmiɛn i mɛn uflɛ’n nun. Ɔ́ wá yó sɔ asiɛ wunmuan’n su. Maan e kan sa ɲɛnmɛn nga é wún be blɛ sɔ’n nun’n be nun wie’m be ndɛ.

²² Zezi yó maan asiɛ’n sɛ́ i sin yó kpa ekun. I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ jrannin aunmuan dan kpa kun m’ɔ fitali’n. Ɔ maan kɛ ɔ́ wá síe asiɛ’n, aunmuan’n su fitaman saciman ninnge’m be kun, asiɛ’n su kejeman kun, sin su finman asiɛ’n i bo lɔ su fiteman kun. Yɛ be wunsu sa uflɛ wie fi su tranman lɛ kun. Zezi yɛ Zoova fali asiɛ’n nin i su ninnge’m be kwlaa be yilɛ’n wlɛli i sa nun-ɔn. Ɔ maan ɔ si asiɛ’n i su ndɛ ngba. Ɔ si wafa nga be yo naan i su ninnge’m b’a yo kpa’n. I famiɛn dilɛ blɛ’n nun’n, asiɛ wunmuan’n wá káci lika klanman.—Liki 23:43.

23. ?Ngue yɛ Famiɛn Zezi wá yó fá nían klɔ sran’m be lika-ɔ?

²³ ?Wafa sɛ yɛ Zezi wá nían klɔ sran’m be lika-ɔ? I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ fali aliɛ kaan sa fa tali sran kpanngban kpa. Be dili, be ku yili yɛ wie kali bɔbɔ. Ɔ maan i famiɛn dilɛ blɛ’n nun’n, like nga be flɛ i kɛ awe’n, sran’m be su simɛn i. Afin aliɛ’n wá bú yɛ sran kwlaa wá ɲɛ́n i liɛ ng’ɔ ju i’n. (Jue Mun 72:16) I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ɔ yoli sran mɔ be tukpacɛ’n ti wafawafa’n be juejue. Ɔ maan i famiɛn dilɛ blɛ’n nun’n, tukpacɛ’n su tranman lɛ kun. Aɲinsifuɛ’m bé wún ase, sutrefuɛ’m bé tí sa, bubuwafuɛ’m bé jáso, be nga be wunnɛn’n i lika wie sacili’n, ɔ́ sín i osu. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n nn w’a wie, tukpacɛ’n su sɛmɛn i sin kun. (Ezai 33:24; 35:5, 6) Asa kusu’n, be nga be wuli’n, ɔ cɛnnin be wie. Ɔ maan sran nga be wuli’n mɔ e kwlá siman be nuan’n, mɔ i Si Ɲanmiɛn klo kɛ be ɲan nguan ekun’n, ɔ́ cɛ́n be.—Zan 5:28, 29.

24. ?Kɛ é bú tinmin nga Zezi le i’n i akunndan’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

²⁴ Ɲanmiɛn i Wa Zezi le tinmin sɔ. Sanngɛ nán maan e wla fi su kɛ like nga i Si yo’n yɛ ɔ nian su yo-ɔ. (Zan 14:9) I sɔ’n ti’n, wafa nga ɔ yili i tinmin’n i nglo’n ti’n, e kwla wun wafa nga Zoova fɛ i tinmin’n fa di junman’n i wlɛ wie. Maan e bu wafa ng’ɔ fa yoli kokowefuɛ kun i juejue’n i akunndan e nian. Bian sɔ’n yoli Zezi i annvɔ, ɔ maan kɛ ɔ srɛli i kɛ ɔ yo naan i kokowe’n wie’n, Zezi fɛli i sa’n kɛnnin i yɛ ɔ seli i kɛ: “Ɔ ti min klun su!” (Marki 1:40-42) Kɛ e kanngan ndɛ kɛ ngalɛ sa’m be nun’n, ɔ ti kɛ Zoova su yi i sran’n i wafa ng’ɔ ti’n i nglo kle e sa. Ɔ ti kɛ ɔ su se e kɛ: “Kɛ n yi min tinmin’n i nglo kɛ nga sa.” Nanwlɛ, e Ɲanmiɛn m’ɔ kwla sa kwlaa yo’n, ɔ yo ninnge mun klolɛ su. Ɔ maan saan manmanlɛ cɛ yɛ e klo kɛ é mɛ́nmɛ́n i-ɔ. Asa ekun’n, e klo kɛ é lɛ́ i ase lele.