Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n
Matie fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun
BE NGA be klɛli Zezi i mɛn dilɛ’n nin junman ng’ɔ dili’n be su ndɛ’n, be nun klikli’n yɛle Matie. Ndɛ sɔ m’ɔ klɛli’n wluwlu e wun kpa. Matie nin Zezi Klist be afiɛn’n mantannin kpa. Laa’n, ɔ ti gua bo sika defuɛ. I klikli nun’n, be klɛli Matie fluwa’n Ebre aniɛn’n nun. I sin yɛ be wa kacili i Glɛki aniɛn’n nun ɔn. Be wieli i klɛ Klistfuɛ klikli’m be blɛ su afuɛ nga be flɛ i 41 nun. Matie fluwa’n ti kɛ pɔn sa yɛ ɔ o Ebre fluwa’n nin Glɛki fluwa’n be afiɛn ɔn.
Kɛ e niɛn i sa’n, e wun kɛ fluwa sɔ mɔ i nun ndɛ’m be wluwlu e wun, mɔ be su e bo kɛ e yo i nuan su like’n, i klikli nun’n, Zuifu mun yɛ be klɛli mannin be ɔ. Fluwa sɔ’n kle kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mɛsi nga be seli kɛ ɔ́ bá’n niɔn. Ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa. Sɛ e fa e ɲin sie fluwa sɔ’n i nun ndɛ’m be su kpa’n, i sɔ’n úka e maan é láfi Ɲanmiɛn nin i Wa’n, ɔ nin nda ng’ɔ tali be’n, be su kpa.—Ebr. 4:12.
‘ƝANMIƐN I SIELƐ BLƐ’N W’A MANTAN’
Matie fali sran’m be ɲin sieli i Ɲanmiɛn i Sielɛ’n, ɔ nin ninnge nga Zezi kleli’n be su. Ɔ maan, w’a nianman blɛ nga sa’m be fa yoli’n su yɛ ɔ siesieli i ndɛ’n niɔn. I wie yɛle kɛ Ɲanmiɛn ndɛ mɔ Zezi kan kleli sran mun oka’n su lɔ’n, ɔ kɛnnin i ndɛ fluwa’n i bo bolɛ nun. Sanngɛ kusu blɛ nga Zezi fa dili i junman asiɛ’n su wa’n, i afiɛn lɔ yɛ ɔ kannin Ɲanmiɛn ndɛ sɔ’n kleli sran mun ɔn.
Kɛ Zezi dí i junman’n Galile lɔ’n, ɔ yili atrɛ mun, wafa ng’ɔ fata kɛ be bo jasin fɛ’n, ɔ kan kleli i akoto 12 mun. Ɔ yiyili Farizifuɛ’m be bo, yɛ ɔ buli ɲanndra wie mun mɔ be kan Ɲanmiɛn i Sielɛ’n i ndɛ’n. I sin’n, ɔ tuli i bo Galile lɔ yɛ ɔ ɔli “Zide mɛn’n nun Zurdɛn’n i sin lɔ.” (Mat. 19:1) Atin’n su’n, Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ: ‘E su kɔ Zerizalɛmu, bé wá sé kɛ n mɔ n kacili Sran’n, m’an di fɔ naan be kun min. Yɛ i le nsan su ń cɛ́n.’—Mat. 20:18, 19.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
3:16—?Kɛ be yoli Zezi i batɛmu’n, mɔ ‘ɲanmiɛn su lɔ’n i su tikeli’n,’ i bo’n yɛle benin? Kɛ e niɛn i sa’n, i sɔ’n kle kɛ Zezi i wla kpɛnnin blɛ m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n su.
5:21, 22—?Sɛ e fa ya naan e yi i nglo’n, ɔ ti tɛ tra kɛ ya’n ka e klun’n? Zezi kannvunnin sran mun. Ɔ seli be kɛ sɛ be wiengu i wun ya ka be klun’n, i sɔ’n ti sa tɛ yolɛ dan kpa. Sanngɛ kusu sɛ be ya’n i nglo yilɛ nun’n, be kpɛ be wiengu i nzowa’n, i sɔ’n ti tɛ tra su. Sran ng’ɔ yo i sɔ like’n, ɔ fata kɛ be fɛ i wɔ jɔlɛ difuɛ dandan’m be ja su.
5:48—?E kwla yo ‘sran kpa kɛ e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n ɔ ti kpa’n sa’ sakpa? Sɛ é kwlá sé’n, ɛɛn. Zezi su kan be wiengu klolɛ’n, i ndɛ. Yɛ ɔ seli i ndɛ tiefuɛ mun kɛ be sɔnnzɔn Ɲanmiɛn yɛ be yo sran kpa, yɛle kɛ maan klolɛ nga be klo be wiengu’n, ɔ yo mlɔnmlɔn. (Mat. 5:43-47) ?Wafa sɛ? Yɛle kɛ be klo be kpɔfuɛ mun wie.
7:16—“?Nzuɛn” benin yɛ e kwla fa sie Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n i nzɔliɛ ɔ? Nán e ayeliɛ’n ngunmin yɛ ɔ ti nzuɛn sɔ’n niɔn. Ninnge nga e Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, e lafi su’n, mɔ be kle e mɔ e fa su’n, be o nzuɛn sɔ’n nun wie.
10:34-38—?Ɲanmiɛn Ndɛ’n yo maan awlobofuɛ’m be afiɛn’n saci? Ɔ si’ɛ. Awlobofuɛ nga be lafiman Ɲanmiɛn ndɛ’n su’n, be akunndan nga be bu’n, yɛ maan be nin be nga be lafi su’n be afiɛn’n saci ɔ. Wienun ɔn, ɔ kwla yo kɛ be kloman Klistfuɛ’m be sa, annzɛ kusu be tanndan be ɲrun. I sɔ’n yo maan awlobofuɛ’m be bubu be wun nun.—Lik 12:51-53.
11:2-6—Kɛ Ɲanmiɛn sé kɛ Zezi ti i awlɛn su ba’n, Zan tili, ɔ maan, ɔ si kɛ i yɛ ɔ ti Mɛsi’n niɔn. ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ usali Zezi kɛ sɛ i yɛ ɔ ti ‘Sran nga be kɛn i ndɛ kɛ ɔ́ bá’n’ niɔn? Atrɛkpa’n, Zan kunndɛli kɛ ndɛ sɔ’n fin Zezi bɔbɔ nuan fite. Asa ekun’n, sran ng’ɔ́ wá yó Ɲanmiɛn i Sielɛ’n su famiɛn’n, m’ɔ́ wá yó maan Zuifu’m bé ɲán ninnge nga be wla o su’n kwlaa’n, sɛ ‘sran sɔ’n te o siɛn’n,’ Zan klo kɛ ɔ́ sí nun. Kosan’n i su tɛlɛ nga Zezi tɛli’n, ɔ kle kɛ sran uflɛ fi nunmɛn i sin kun.
19:28—‘?Like benin i wun sunnzun ase yɛle Izraɛli nvle blu nin nɲɔn’ mɔ bé wá dí be jɔlɛ’n? Be timan Izraɛlifuɛ nga be ti Ɲanmiɛn liɛ sakpa’n be nvle 12 be wun sunnzun ase. (Gal. 6:16; Ngl. 7:4-8) Akoto nga Zezi kannin ndɛ sɔ’n kleli be’n, bé káci Izraɛlifuɛ nga be ti Ɲanmiɛn liɛ sakpa’n be nunfuɛ. Be su yoman be jɔlɛ difuɛ. Zezi seli kɛ ‘ɔ́ síe be famiɛn,’ yɛ bé ‘káci Ɲanmiɛn’n i awlo sran mɔ be trɛn i ɲrun.’ (Lik 22:28-30; Ngl. 5:10) Be nga be ti Izraɛlifuɛ nga be ti Ɲanmiɛn liɛ sakpa’n be nunfuɛ mun’n, bé wá ‘dí mɛn’n nun jɔlɛ.’ (1 Kor. 6:2) Ɔ maan, kɛ e niɛn i sa’n, ‘Izraɛli nvle blu nin nɲɔn’ nga be titi famiɛn bia’n su ɲanmiɛn su lɔ’n be di be jɔlɛ’n, be ti sran nga be nunman be nga bé dí famiɛn, mɔ bé yó Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n be nun’n, be wun sunnzun ase. Ɲanmiɛn i Kpatalɛ Cɛn nun’n, Izraɛli nvle 12 be yi i sɔ liɛ’n i nglo.—Sau. ndɛ tre 16.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
4:1-10. Ndɛ nga kle e kɛ Satan ti sran jrɛiin. Nán sa tɛ’n yɛ be flɛ i Satan’n niɔn. Ninnge ng’ɔ fa laka e’n, yɛle ‘be ɲin m’ɔ blo ninnge’m be su’n, nin akunndan nga be bu fa gua ninnge nga be wun be’n be su’n, ɔ nin be wun tulɛ’n.’ Sanngɛ sɛ e nian Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun afɔtuɛ’m be su e nanti’n, i sɔ’n úka e naan e nin Ɲanmiɛn y’a nanti titi.—1 Zan 2:16.
5:1–7:29. Maan e si kɛ e di Ɲanmiɛn i ninnge’m be yalɛ. Maan e yo wɛtɛɛfuɛ. Nán maan e akunndan’m be wɔ sa sukusuku’m be su. Sɛ e ta nda’n, maan e yiɛ i nuan. Kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn’n, maan Ɲanmiɛn ninnge’m be ndɛ’n yo e cinnjin tra aɲanbeun ninnge mun. Maan e ɲan Ɲanmiɛn ninnge mun wie. Maan e dun mmua fa e wun man Ɲanmiɛn maan ɔ sie e, yɛ e yo i klun sa’n. Nán maan e di e wiengu’m be jɔlɛ. Nanwlɛ, kɛ Zezi kán Ɲanmiɛn ndɛ oka’n su lɔ’n, ninnge ng’ɔ fata kɛ e yo be’n, be ɲin fiteli weiin.
9:37, 38. Kɛ e srɛ fie’n i fuɛ’n kɛ ‘ɔ fa sran wie mun ekun maan be ko di i junman’n,’ ɔ fata kɛ e yo i nuan su like. Yɛle kɛ maan juejue su’n, e yo maan sran’m be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ.—Mat. 28:19, 20.
10:32, 33. Ɲanmiɛn su mɔ e lafi’n ti, nán maan srɛ kun e i ndɛ kanlɛ’n nun.
13:51, 52. Sɛ e wun Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su ndɛ nanwlɛ’m be bo’n, ɔ nin i fata kɛ e kusu, e fa kle sran uflɛ mun naan be wun be wlɛ wie.
14:12, 13, 23. Blɛ wie nun’n, ɔ ti cinnjin kɛ e cuɛn e wun naan e bu ninnge nanndoliɛ’m be su akunndan.—Mar. 6:46; Lik 6:12.
17:20. Sɛ e kunndɛ kɛ é jrán kekle ninnge nga be tanndan e ɲrun e nin Ɲanmiɛn e nantilɛ nun’n, mɔ be ti kɛ oka sa’n be ɲrun’n, yɛ sɛ e kunndɛ kɛ é ɲán sa nga be tɔ e su’n be trawlɛ’n, ɔ ti cinnjin kɛ e lafi Ɲanmiɛn su. Ninnge nga e kwla yo naan Zoova su mɔ e lafi’n w’a taka kpa, naan nda ng’ɔ tali be’n, y’a lafi be su kpa wie’n, nán maan e ɲin kpa be yolɛ’n su.—Mar. 11:23; Lik 17:6.
18:1-4; 20:20-28. Fɔ m’ɔ o klɔ sran’m be nun’n, ɔ nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa wie mun mɔ be fa sran’m be ɲin sie i aɲrunɲan i ɲanlɛ’n su’n, be yoli maan sran dan yolɛ’n i ndɛ’n yoli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nnana kpa. Maan e suan be wun ase kanlɛ’n, yɛ maan e nian e wun su naan y’a yoman sa tɛ. Junman nga be fa man e asɔnun’n nun’n, maan e bu be wun akunndan kpa.
‘BÉ WÁ FÁ N MƆ N KACILI SRAN’N MÁN SRAN MUN’
Afuɛ nga be flɛ i 33 nun’n, Nisan anglo’n i le 9 su’n, Zezi ‘fuli aflunmun su’ yɛ ɔ wluli Zerizalɛmu klɔ’n nun ɔn. (Mat. 21:5) Kɛ i aliɛ cɛnnin’n, ɔ ɔli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ, yɛ be nga be yo ninnge atɛ lɔ’n, ɔ fuannin be. Nisan i le 11 su’n, ɔ kleli sran’m be like Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ, ɔ yiyili mmla klefuɛ nin Farizifuɛ’m be bo. I sin’n, ɔ kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun i ‘balɛ’n nin mɛn’n i awieliɛ’n i nzɔliɛ’n’ i su ninnge mun. (Mat. 24:3) Kɛ i aliɛ cɛnnin’n, ɔ seli be kɛ: ‘An si kɛ ɔ ka le nɲɔn Delɛ cɛn’n i dilɛ’n jú, bé wá fá n mɔ n kacili Sran’n mán sran mun kɛ be bobo min waka’n su.’—Mat. 26:1, 2.
E o Nisan i le 14 su. Kɛ ɔ ko yo naan Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be wla w’a kpɛn i wie mɔ w’a mantan koko’n su’n, ɔ kpɛli be Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i dilɛ’n i ba. I sin’n, be fɛ i mannin. Be trɛli i, be kleli i ɲrɛnnɛn, yɛ be boboli i waka’n su. I le nsan’n su’n, Ɲanmiɛn cɛnnin i. Kwlaa naan w’a fu ɲanmiɛn su lɔ’n, Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘I sɔ’n ti, an wɔ ko kle nvlenvle’n kwlaa be like maan be kaci n sɔnnzɔnfuɛ.’—Mat. 28:19.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
22:3, 4, 9—?Blɛ benin nun yɛ be nga be yiali be atɔnvlɛ’n bo’n, be flɛli be kpɛ klikli su, nin kpɛ nɲɔn su, ɔ nin kpɛ nsan su’n niɔn? Blɛ nga be yiali be nga be ti atɔnvlɛ’n i akpasua’n nunfuɛ mun kpɛ klikli’n, yɛle blɛ nga be flɛ i 29 nun’n. Blɛ sɔ nun yɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be boli jasin fɛ’n i bolɛ’n bo ɔ. Ɔ fɛ i lɛ lele juli afuɛ nga be flɛ i 33 nun Klistfuɛ klikli’m be blɛ su. Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, afuɛ nga be flɛ i 33 nun Pantekɔtu nun’n, yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n wluli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun ɔn. Ɔ maan, cɛn sɔ nun yɛ flɛlɛ’n i nɲɔn su’n boli i bo ɔ. Ɔ fɛ i lɛ lele juli afuɛ nga be flɛ i 36 nun. Blɛ nɲɔn ngalɛ’m be nun’n, Zuifu mun, nin be nga be fa be wun mantannin Zuifu mun’n, ɔ nin Samalifuɛ mun be ngunmin cɛ yɛ be flɛli be ɔ. Sanngɛ flɛlɛ’n i nsan’n su yoli anngɔnda’m be su sran’m be kwlaa be liɛ. Yɛle kɛ be flɛli be nga be timan Zuifu’n. Kɛ afuɛ nga be flɛ i 36 nun Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, Kɔrnɛyi m’ɔ ti Rɔmu lɔ sonja akpasua su kpɛn’n, ɔ kacili Klistfuɛ’n, yɛ flɛlɛ sɔ’n boli i bo ɔ. Yɛ andɛ nin andɛ be te o sran’m be flɛlɛ sɔ’n su.
23:15—?Ngue ti yɛ sran nga Farizifuɛ’m be kunndɛ i naan ɔ kaci Zuifu’n, ɔ ‘kaci ɲrɛnnɛn lika’n nun lɔfuɛ tra be bɔbɔ kpɛ blu’ ɔ? Be nga Farizifuɛ’m be kunndɛ be naan be kaci Zuifu’n, atrɛkpa laa’n, be nun wie’m be yoli sa tɛtɛ dan sunman. Kɛ be kaci Zuifu’n, be fa Farizifuɛ’m be nzuɛn tɛ’n. Ɔ maan atrɛkpa’n, be yo tɛ tra be like klefuɛ mɔ Ɲanmiɛn w’a dun mmua bu be fɔ’n. I sɔ’n ti’n, ‘be kaci ɲrɛnnɛn lika’n nun lɔfuɛ’ tra Zuifu nga be ti Farizifuɛ mun kpɛ blu.
27:3-5—?Ngue ti yɛ Zidasi kokoli ɔ? Nán kokolɛ’n i kpa’n wie ɔ. Afin like fi kleman kɛ like ng’ɔ yoli’n, yoli i nzisɔ. Kɛ ɔ yo naan ɔ kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn yaci i wun sa cɛ i’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dandan mun nin kpɛnngbɛn mun yɛ ɔ ko kokoli i tɛ’n kleli be ɔ. Zidasi yoli ‘sa tɛ mɔ be yo ɔ, ɔ ti be wie liɛ’n.’ Ɔ maan, sɛ ɔ bu i kɛ w’a yo sa tɛ naan i wla bo i wun’n, i su ɔ. (1 Zan 5:16) Like nga ti yɛ ɔ koko’n, yɛle kɛ i bɔbɔ si kɛ i liɛ w’a wie.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
21:28-31. Like ng’ɔ ti cinnjin Zoova ɲrun’n, yɛle kɛ e yo i klun sa. I klun sa’n, i wie yɛle kɛ maan e bo jasin fɛ’n juejue su, naan e uka sran mun maan be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ.—Mat. 24:14; 28:19, 20.
22:37-39. Like nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ be nga be su i’n be yo’n, mmla’m be nun dandan nɲɔn’m be kle e trele.
[Foto, bue 23]
?E di fie mɔ w’a yo ye’n i nun junman’n wie juejue su?
[Foto cifuɛ mun, bue 23]
© 2003 BiblePlaces.com
[Foto, bue 23]
Matie fali sran’m be ɲin sieli i Ɲanmiɛn i Sielɛ’n su.