Ɲanmiɛn Zoova ti ye sifuɛ
‘Ɲanmiɛn yoman sa m’ɔ timɛn i su’n, i wla fiman junman nga an dili nin klolɛ nga an fa klo i’n su.’—EBRE MUN 6:10.
1. ?Wafa sɛ yɛ Zoova yoli Riti m’ɔ fin Moabu’n i ye ɔ?
ZOOVA ti ye sifuɛ dan. Afin be nga be mian be ɲin be yo i klun sa’n, i wla fiman be su. Ɔ yra be su dan. (Ebre Mun 11:6) Laa’n, Ɲanmiɛn i sran wafa sɔ m’ɔ yo ɲɛnmɛn’n, Boazi m’ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili klanman’n, ɔ wunnin i sɔ liɛ’n i wlɛ. Ɔ maan, kɛ Riti m’ɔ fin Moabu’n, ɔ́ tú i klun níɛn i sewi m’ɔ ti angbeti’n i lika’n, ɔ seli i kɛ: ‘Maan Anannganman m’ɔ ti Izraɛlifuɛ’m be Ɲanmiɛn’n, mɔ i fanngan nun ti yɛ maan a juli wa’n ɔ yo ɔ liɛ ye. A kunndɛ ɔ, maan a ɲɛn i.’ (Rit 2:12) ?Ɲanmiɛn maan Riti liɛ’n yoli ye sakpa? I yo! Afin nán sran ngba yɛ be kɛn i ndɛ Biblu’n nun ɔn! Asa ekun’n, like ng’ɔ kle kɛ Riti liɛ’n yoli ye’n yɛle kɛ, Bɔazi jɛli i. Ɔ maan, ɔ yoli famiɛn Davidi nin Zezi Klist be nannan. (Rit 4:13, 17; Matie 1:5, 6, 16) Biblu’n nun sa sunman nga be kle kɛ Zoova wla fimɛn i sufuɛ’m be su naan ɔ si ye’n, be nun kun yɛle nga y’a kɛn i ndɛ lɛ’n.
2, 3. (a) ?Ngue yɛ ɔ yo ɲɛnmɛn Zoova i sran ye silɛ’n nun ɔn? (b) ?Ngue ti yɛ Zoova kwla si sran ye ɔ? Amun fa sunnzun ase kun be yiyi nun.
2 Zoova liɛ’n, i waan sɛ w’a siman ye’n nn w’a yo sa m’ɔ timan su’n. Afin Ebre Mun 6:10 waan: ‘Ɲanmiɛn yoman sa m’ɔ timɛn i su’n, i wla fiman junman nga an dili nin klolɛ nga an fa klo i mɔ maan an yoli i sran’m be ye mɔ an te yo’n su’n.’ Like kun yo ɲɛnmɛn Biblu’n nun ndɛ mma nga nun. Yɛle kɛ fɔ m’ɔ o sran’m be nun’n ti’n, aɲrunɲan nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ fá mán be’n, ɔ to fuannin be. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, Ɲanmiɛn wla fiman be nga be su i’n be su.—Rɔmfuɛ Mun 3:23.
3 Sanngɛ fɔ m’ɔ o e nun’n ti’n, e kwla bu i kɛ e junman m’ɔ kle kɛ e fa e wun mantan Ɲanmiɛn’n, ɔ juman lika fi naan Ɲanmiɛn w’a yo e mo. Sanngɛ Zoova liɛ’n, ɔ bumɛn i sɔ. Kɛ e fa e wla’n kwlaa guɛ i su e su i’n, i ɲin yi i. Afin, ɔ si e nin e klun angunndan’n kwlaa. (Matie 22:37) Amun e fa sunnzun ase kun naan y’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ kpa. Cɛn kun’n, bla kun níɛn i tabli’n su ɔ, kɔmin ɲanman yɛ ɔ gua yɛ. Be klɛli fluwa sieli su. Kɛ a nian kɔmin ɲanman’n kusu sa’n, a si kɛ ɔ timan like m’ɔ le gua ɔ. Ɔ maan, be kwlá bumɛn i like. Sanngɛ, kɛ bla’n kanngannin fluwa’n nun m’ɔ wunnin kɛ i wa bla kan’n yɛ ɔ sieli sika lele yɛ ɔ fa toli kɔmin ɲanman’n, siɛn’n ɔ siman wie se. I ɲinmuɛn kloklo i ti nun naan w’a tɔ i wa kan’n nun w’a yo i kwla lelele.
4, 5. ?Wafa sɛ yɛ Zezi niannin Zoova i sran ye silɛ’n su ɔ?
4 Kɛ Zoova i sulɛ’n nun e yo like kwlaa nga e kwla yo’n, sɛ ɔ yoli dan annzɛ ɔ yoli kaan o, Zoova i ɲin yi i. Afin, ɔ si e klun angunndan’n, ɔ nin like nga e wunmiɛn’n ju nun’n i kpa. I lɛ nun’n, Zezi niɛnnin i Si’n i liɛ’n su kpa. E wun i sɔ liɛ’n angbeti bla kun i Ɲanmiɛn sika yilɛ’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n nun. Biblu’n waan: ‘Zezi mɛnnin i ɲin su yɛ ɔ wunnin aɲanbeunfuɛ mɔ be su yi be sika nga be fa man Ɲanmiɛn’n gúɛ i sika guawlɛ’n nun’n. Ɔ wunnin angbeti bla yalɛfuɛ kun kusu m’ɔ fa jɛtɛ mma kanngan nɲɔn guali nun. Yɛ ɔ seli kɛ: “Nanwlɛ, angbeti bla yalɛfuɛ nga i sika liɛ’n m’ɔ yili’n, ɔ tra be kwlaa be liɛ’n, afin be nga’m be liɛ nga be yi guali sika guawlɛ nun’n, ɔ buman be kplɛ, sanngɛ bla nga liɛ’n, ɔ yili i yalɛ liɛ kan’n. I kwlaa ng’ɔ le i m’ɔ fa di like’n yɛ ɔ fa mannin ɔn.”’—Lik 21:1-4.
5 Nanwlɛ, Zezi si bla’n. Ɔ si kɛ ɔ ti angbeti naan ɔ ti yalɛfuɛ. Ɔ maan like nga bla’n mannin’n, ɔ buli i like dan. Sɛ Zoova yɛ ɔ o lɛ yɛ ɔ wunnin like nga bla’n mannin’n, nn kɛ ɔ buli i sɔ wie ɔ. (Zan 14:9) ?Nanwlɛ, kɛ e si kɛ sɛ e ti sɛ e ti sɛ, Ɲanmiɛn nin i Wa’n be bu e wie’n, i sɔ’n wlaman e fanngan dan?
Zoova yrali Etiopifuɛ kun mɔ i ɲin yi i’n su
6, 7. ?Ngue ti yɛ Zoova i wla w’a fiman Ebɛd-Melɛki su ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Zoova yoli i ye ɔ?
6 Zoova i wla m’ɔ fiman be nga be yo i klun sa’n be su’n, Biblu’n fiaman su, ɔ kɛn i ndɛ kpɛ sunman. I wie yɛle kɛ, i nun mɔ Sedesiasi m’ɔ lafiman Ɲanmiɛn su’n ɔ ti Zida famiɛn’n, i awlo’n nun sran kun o lɛ be flɛ i kɛ Ebɛd-Melɛki. Bian sɔ’n, ɔ ti Etiopifuɛ. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremi i blɛ sufuɛ ɔ, yɛ i ɲin yi Ɲanmiɛn. Amun e nian wafa nga Ɲanmiɛn yoli Ebɛd-Melɛki’n. Cɛn kun’n, Ebɛd-Melɛki tili i kɛ famiɛn’n i awlo lɔ sran dandan’m b’a fa Zeremi b’a yi i nzue gbo kun nun naan ɔ wu lɔ, afin be su mɛnmɛn i aliɛ. Be waan sa tɛ yɛ Zeremi sunnzun i nin nvle’n niɔn. (Zeremi 38:1-7) Ebɛd-Melɛki si kɛ sran’m be kpɔ Zeremi ngbɛn. Afin Ɲanmiɛn nuan ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. I sɔ’n ti’n, yakpa su ɔ ko toli famiɛn’n naan w’a se i kɛ: ‘Nannan, be nga be fali Zeremi yili nzue gbo nun’n, b’a yoman sa kpa mlɔnmlɔn. Sɛ ɔ ka lɔ ɔ, awe’n kún i, ɔ́ wú, afin kpaun ba kun sa nunman klɔ’n nun kun.’ Kɛ ɔ yoli sɔ’n, famiɛn’n maan Ebɛd-Melɛki fali sran ablasan naan b’a ko yi Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremi b’a fite.—Zeremi 38:8-13.
7 Zoova su mɔ Ebɛd-Melɛki lafi mɔ srɛ w’a kunmɛn i’n ti’n, Zoova sieli i nzɔliɛ, yɛ ɔ yoli i ye. Yɛle kɛ, Zoova sinnin Zeremi lika seli Ebɛd-Melɛki kɛ: ‘Sa nga n kannin’n, nán cenjele sa ɔ. Sanngɛ ń dé wɔ, be su traman wɔ wlaman be mɔ a sro be’n be sa nun. Ń yó maan á fíte nun. Min su mɔ a lafi’n ti’n, á ɲán ɔ ti.’ (Zeremi 39:16-18) Zoova yoli sɔ sakpasakpa. Afin, ɔ deli Ebɛd-Melɛki nin Zeremi bɔbɔ famiɛn’n i awlo lɔ sran dandan klunwifuɛ’m be sa nun. Kpɔkun, kɛ Babilɔnifuɛ’m be wa sacili Zerizalɛmu’n, be fiteli nun. Nanwlɛ, kɛ nga Jue Mun 97:10 fa kan’n sa’n, ‘Zoova sasa i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be nguan’n. Ɔ de be klunwifuɛ’m be sa nun.’
‘Ɔ Si m’ɔ wun nvialiɛ nun sa’n, ɔ́ wá yó wɔ mo’
8, 9. ?Kɛ e nian wafa nga Zezi srɛli Ɲanmiɛn’n sa’n, srɛlɛ’n i wafa mennin yɛ Zoova ti ɔ?
8 Kɛ e wun wafa nga Biblu’n kan Ɲanmiɛn srɛlɛ’n i ndɛ’n, ɔ kle ekun kɛ Zoova i wla fiman e su. Angunndanfuɛ’n seli kɛ: ‘Klun ufuefuɛ’m be srɛlɛ liɛ nga be srɛ’n, Ɲanmiɛn ti.’ (Nyanndra Mun 15:8) Zezi blɛ su’n, kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa sunman be su kpɛnngbɛn’m bé srɛ́ Ɲanmiɛn’n, be srɛ naan sran kwlaa wun kɛ be su srɛ. Zezi seli kɛ ‘mo nga Ɲanmiɛn ko yo be’n, yɛ sran’m be yoli be lɛ ɔ.’ Kpɔkun ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘Sanngɛ amun liɛ’n, kɛ amun nin Ɲanmiɛn amún kókó yalɛ’n, an wlu amun sua ba’n nun lɔ ɲin anuan’n naan amun nin amun Si m’ɔ o nvialiɛ nun’n amun a ijɔ, yɛ amun Si m’ɔ wun nvialiɛ nun sa’n, ɔ́ wá yó amun mo.’—Matie 6:5, 6.
9 Nán kɛ Zezi su se kɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ nzra nun’n, ɔ ti like tɛ ti ɔ. ?Afin i bɔbɔ kpa’n, w’a srɛman Ɲanmiɛn nzra nun wie? (Lik 9:16) Kɛ é srɛ́ nzra nun’n, sɛ ndɛ ng’ɔ o e klun’n yɛ e kan naan ɔ timan e wun nglo yilɛ’n, Zoova ti i sɔ srɛlɛ’n kpa. Ɔ maan, srɛlɛ nzra nun’n timan like tɛ. Kɛ e srɛ Ɲanmiɛn nvialiɛ nun’n kusu’n, i sɔ’n nun yɛ e kle kɛ e klo Ɲanmiɛn kpa naan e lafi i su ɔ. I sɔ’n ti yɛ cɛn wie’n, Zezi cuɛnnin i wun naan ɔ nin Ɲanmiɛn b’a koko yalɛ’n niɔn. Wie liɛ’n, “nglɛmun ndɛ kpa’n kɛ lika’n te dun’n,” yɛ ɔ yo sɔ ɔ. Le kun liɛ bɔbɔ’n, ɔ ‘ɔli oka kun su kɛ ɔ́ kó srɛ́ Ɲanmiɛn.’ Kwlaa naan w’a kpa i akoto 12 mun’n, i kunngba srɛli Ɲanmiɛn lele aliɛ’n cɛnnin.—Mark 1:35; Matie 14:23; Lik 6:12, 13.
10. ?Sɛ srɛlɛ nga e srɛ’n, ɔ kle kɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn’n, ngue yɛ e kwla lafi su kɛ Ɲanmiɛn yó ɔ?
10 Kɛ Zoova wun i Wa’n m’ɔ su kɛn i klun ndɛ klé i’n, ɔ sieli i su kpa. ?Amun bumɛn i sɔ? Blɛ wie nun bɔbɔ’n, kɛ Zezi srɛ́’n, ɔ ‘kpannin, i ɲinmuɛn’n guali, yɛ i ɲin m’ɔ yi Ɲanmiɛn’n ti Ɲanmiɛn tili.’ (Ebre Mun 5:7; Lik 22:41-44) I sɔ’n kle kɛ Zezi tuli i klun srɛli Ɲanmiɛn. Sɛ e yo sɔ wie aɲinyiɛ nun’n, e kwla lafi su kɛ Zoova síe i su kpa naan ɔ́ tí e srɛlɛ’n. Afin, ‘be kwlaa nga be kpan flɛ Anannganman’n, mɔ gblɛ nunman nun’n, ɔ mantan be.’—Jue Mun 145:18.
11. ?Like nga e yo i nvialiɛ nun’n, ɔ yo Zoova sɛ?
11 Sɛ e srɛ Zoova nvialiɛ nun ɔ klo i’n, nɛ́n i klun su like nga e yo i nvialiɛ nun’n yɛ ɔ su klomɛn i ɔ! Nanwlɛ, Zoova fɛ i ɲin sie like nga e yo i nvialiɛ nun’n su kpa. (1 Piɛr 3:12) Kɛ nvialiɛ nun e lafi Ɲanmiɛn su mɔ e nanti i mmla’m be su’n, e kle i sɔ’n nun kɛ e ‘su i kpa, naan e faman like uflɛ ukɛmɛn i su.’ Kɛ e yo sɔ’n, e kle kɛ e angunndan’n nun ti kpa naan sa ng’ɔ ti kpa’n yɛ e klo i yolɛ ɔ. (1 Be Nyoliɛ 28:9) I sɔ ayeliɛ’n, nanwlɛ, ɔ jɔ Zoova klun dan!—Nyanndra Mun 27:11; 1 Zan 3:22.
12, 13. ?Ngue yɛ é yó naan e ti’n mɔ e fa bu angunndan’n y’a sie i kpa naan y’a kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ kpa kɛ Natanaɛli sa ɔ?
12 Kɛ nga e fa wun i lɛ’n, Klistfuɛ kpa’m be nian be wun su naan nvialiɛ nun’n, b’a saci be angunndan’n. Yɛle kɛ, be nianman ninnge tɛtɛ kɛ bian nin bla nna mɔ be yi i nglo’n, ɔ nin nzaje sa mun sa. E si kɛ klɔ sran’n, ɔ kwla fia sa tɛ ng’ɔ yo’n su. Sanngɛ ‘like fi nunman lɛ mɔ Ɲanmiɛn wunmɛn i ɔ. Like nga ɔ yili be’n wie fi fiɛmɛn i ɲrun, i ɲin ta be kwlaa. I ja su yɛ e kwlaa é kán sa nga e yoli’n niɔn.’ (Ebre Mun 4:13; Lik 8:17) Sɛ e mian e ɲin naan y’a yoman sa nga Zoova ɲin ci be’n, e klun su titiman e. Kpɔkun, kɛ e si kɛ Zoova klun jɔ e wun’n ti’n, e klun jɔ́ wie. ?Afin, sran mennin yɛ Zoova klo i kpa’n niɔn? ?Nán sran ‘ng’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n niɔn? ?Nán sran ng’ɔ yo sa i nuan su’n niɔn? ?Nán sran nga kɛ ɔ́ kán ndɛ ng’ɔ o i klun lɔ’n, ɔ kpɛmɛn i wun’n niɔn?’ Nanwlɛ, Zoova klo i sɔfuɛ’n kpa.—Jue Mun 15:1, 2.
13 ?Sanngɛ mɛn tɛ nga nun’n, ngue yɛ é yó naan e ti’n mɔ e fa bu angunndan’n y’a sie i kpa ɔ? (Nyanndra Mun 4:23; Efɛzfuɛ Mun 2:2) Like nga é yó’n yɛle kɛ, ninnge kwlaa nga Zoova man e naan y’a kwla lafi i su kpa’n, nán maan e ɲin kpa be su. Sanngɛ kusu’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e kpalo sa tɛ’n naan e yo sa kpa wie. Nán maan e konvi sɔ sa tɛ’n lele naan sɛ é kwlá sé’n, ɔ wunnzɛ naan ɔ wu sa tɛ. (Zak 1:14, 15) Kɛ Zezi kán Natanaɛli ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘An nian, ɔ timan gblɛfuɛ kaan sa.’ ?Sɛ e bɔbɔ yɛ Zezi se e sɔ’n, ɔ su yoman e fɛ? (Zan 1:47) Natanaɛli mɔ i kunngba’n yɛ be flɛ i Bartelemi’n, ɔ ɲannin cenjele junman kun. Yɛle kɛ Zezi fɛli i yoli i akoto 12 be nun kun.—Mark 3:16-19.
‘Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn kun m’ɔ si aunnvuɛ’n’
14. ?Wafa sɛ yɛ sa nga Mali yoli’n, Zezi w’a wunmɛn i kɛ nga be nga’m be fa wunnin i’n sa ɔ?
14 Zoova si be nga be su i mɔ sa tɛ nunman be awlɛn nun’n be ye. I sɔ yolɛ’n nun’n, Zezi m’ɔ ‘fa Ɲanmiɛn mɔ be wunmɛn i’n,’ ɔ niɛnnin i Si i liɛ’n su kpa cɛn kwlaa. (Kolɔsfuɛ Mun 1:15) I wie yɛle kɛ cɛn kun’n, Bɛtani lɔ bian wie mɔ be flɛ i Simɔn’n, ɔ flɛli Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ wie mun i awlo lɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn ɔ ka le nnun bé trá Zezi bé kún i. Kɛ be ti aliɛ’n sin’n, Lazali nin Marti be niaan bla Mali ‘fali nar ngo muɛn litri sin mɔ i gua’n ti kekle kpa’n guali Zezi ja’n su, ɔ fɛ i timuɛn’n nunnunnin.’ Ngo sɔ’n i gua’n kwla ju junman difuɛ kun i afuɛ nuan akatua bɔbɔ. (Zan 12:3) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun wie’m be seli kɛ: “?Like sacilɛ ngbɛn kɛ nga sa’n, i bo yɛle onin?” Sanngɛ Zezi liɛ’n, w’a wunman kɛ ɔ ti like sacilɛ mlɔnmlɔn. Ɔ wunnin kɛ Mali i klun ti ufue dan naan like ng’ɔ yoli i lɛ’n, ɔ ti like nga kɛ i bɔbɔ Zezi ɔ́ wá wú’n bé fá yó i naan b’a sie i’n, i nzɔliɛ. I sɔ’n ti’n, w’a ijɔman Mali, ɔ lɛli i ase. Ɔ seli kɛ: “Nanwlɛ, mɛn wunmuan’n nun’n, lika kwlaa nga bé bó jasin fɛ nga’n, bé kán sa nga bla nga yoli’n wie kɛ be wla kpɛn i su.”—Matie 26:6-13.
15, 16. ?Kɛ Zezi yoli sran m’ɔ suli Ɲanmiɛn ti’n, mmlusuɛ mennin yɛ e kwla ɲɛn i ɔ?
15 ?Kɛ e si kɛ e le sran kɛ e Min Zezi sa m’ɔ ti ye sifuɛ’n, nán e cenjele nun ɔn? Junman nga Zoova wá fá mɛ́n i kɛ ɔ di’n ti’n, ɔ bali asiɛ’n su wa. Junman sɔ’n yɛle kɛ, Zezi yo Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn nin famiɛn. Ɔ di junman sɔ’n man Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n. Kpɔkun, ɔ́ wá dí mán be nga bé wá trán asiɛ’n su wa’n.—Kolɔsfuɛ Mun 1:13; Ebre Mun 7:26; Sa Nglo Yilɛ 11:15.
16 I nun mɔ Zezi nin a baman asiɛ’n su wa bɔbɔ’n, i like m’ɔ kloli i kpa’n yɛle sran mun. (Nyanndra Mun 8:31) Kɛ ɔ bali asiɛ’n su wa kusu’n, ɲrɛnnɛn nga Ɲanmiɛn sulɛ’n ti’n e wun i’n, ɔ wunnin i wlɛ kpa. Akoto Pɔlu waan: ‘Kɛ ɔ́ yó naan w’a yo Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’n, naan w’a si i niaan’m be aunnvuɛ’n, saan ɔ́ káci i wun kɛ be sa. Afin kɛ ɔ wunnin ɲrɛnnɛn lakalɛ mɔ be lɛkɛli i’n ti’n, i kusu kwla uka be nga be laka be’n.’ Nanwlɛ, Zezi timan sran m’ɔ ‘siman kɛ e kwlaman like fi yo ɔ,’ afin ‘like nga be fa lakali e’n, be fɛ i kwlaa’n lɛkɛli i wie.’—Ebre Mun 2:17, 18; 4:15, 16.
17, 18. (a) ?Wafa sɛ yɛ Azi Minɛli lɔ asɔnun nso’n be fluwa nga Zezi klɛli’n, ɔ kle kɛ Zezi ti ye sifuɛ ɔ? (b) ?Junman mennin yɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n bé wá dí ɔ?
17 I li kɛ Zezi wuli mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i’n, yɛ ɔ kleli kɛ ɲrɛnnɛn ng’ɔ tɔ i sɔnnzɔnfuɛ’m be su’n, ɔ wun i wlɛ kpa ɔ. Fluwa ng’ɔ sinnin akoto Zan lika klɛli ko mannin Azi Minɛli lɔ asɔnun nso mun’n, be yi i sɔ liɛ’n i nglo. Smirni asɔnun’n i fluwa liɛ’n nun’n, Zezi seli kɛ: ‘N si sa ng’ɔ tɔ amun su’n nin yalɛ mɔ an di’n.’ Ndɛ sɔ mɔ Zezi kannin’n, ɔ ti kɛ nn ɔ su se be kɛ: ‘Sa ng’ɔ o amun su’n, n wun i ɲrun nin i sin’n kwlaa kpan.’ Kpɔkun, kɛ mɔ i bɔbɔ si like nga be flɛ i ɲrɛnnɛn wunlɛ nin wie’n ti’n, ɔ si be aunnvuɛ. Ɔ maan, ɔ wla be fanngan kɛ: ‘Sɛ kunlɛ bɔbɔ yɛ bé kún amun’n, an tra amun awlɛn, yɛ like nga ń fá yó amun mo’n yɛle nguan’n, ɔ ti kɛ famiɛn kle sa.’—Sa Nglo Yilɛ 2:8-10.
18 Asɔnun nso’n be fluwa nga Zezi klɛli ko mannin be’n, be kle weiin kɛ Zezi si ɲrɛnnɛn ng’ɔ tɔ i sɔnnzɔnfuɛ’m be su’n kpa naan seiin mɔ be nanti’n, i wla fiman su. (Sa Nglo Yilɛ 2:1–3:22) Be nga Zezi klɛli be fluwa sɔ mun’n, nán e wla fi su kɛ Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin naan be lafi su kɛ be nin Zezi bé wá kó dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Blɛ sɔ nun’n, ɔ fata kɛ be si sran’m be aunnvuɛ dan naan be yo naan sran’m be kwlaa be ɲan Klist i wun kpɔlɛ tɛ m’ɔ yili’n i su mmlusuɛ. Ɲrɛnnɛn mɔ be wun i kɛ be Min Zezi liɛ’n sa’n ti’n, ɔ maan bé kwlá úkɛ i naan b’a di be junman nanndoliɛ sɔ’n kpa.—Sa Nglo Yilɛ 5:9, 10; 22:1-5.
19, 20. ?Ngue yɛ be nga be ti ‘sran kpanngban kpa’n’ be yo m’ɔ kle kɛ be si Zoova nin i Wa’n be ye ɔ?
19 Wafa nga Zezi klo i sɔnnzɔnfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, ɔ klo i sufuɛ ‘kpanngban kpa mɔ be fin mɛnmɛn kwlaa nun’ mɔ be ti “bua’m be wie” mun’n, be sɔ wie. Kɛ é sé yɛ’n, be ti sran miliɔn yɛ be lafi su kɛ bé fín “afɛ dan’n” nun fíte. (Zan 10:16; Sa Nglo Yilɛ 7:9, 14) Be ba Zezi sin sa kpuu, afin be si tɛ mɔ Zezi yili fa kpɔli be ti’n i su ye, yɛ be kunndɛ kɛ bé ɲán anannganman nguan. Kɛ be ‘su Ɲanmiɛn wia nun nin kɔnguɛ’n,’ yɛ be yi be ye silɛ’n i nglo ɔ.—Sa Nglo Yilɛ 7:15-17.
20 Junman nga Zoova i sufuɛ kpa sɔ’m be dili i afuɛ nga be flɛ 2006 nun mɔ i su rapɔru o fluwa nga i bue 27 lele fa ju i bue 30 nun’n, ɔ kle weiin kɛ be suli Zoova “wia nun nin kɔnguɛ” sakpa. Afin amun bɔbɔ amun nian. Afuɛ kunngba sɔ nun’n, be nin be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be onga kan ng’ɔ ka lɛ’n, be fali dɔ 1.333.966.199 be boli jasin fɛ’n. Ɔ ti kɛ nn sɛ be di junman cɛn wunmuan kun’n, be dili i sɔ junman’n cɛn kwlaa lele afuɛ 150.000 tra su sa!
Maan e si ye titi!
21, 22. (a) ?Andɛ sran’m be ye silɛ’n ti sɛ mɔ i ti yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be nian be wun su kpa ɔ? (b) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?
21 Fɔ o sran’m be nun. Sanngɛ Zoova nin i Wa’n be nin be tran klanman, be kle kɛ be ti ye sifuɛ dan. Ɔ nin i sɔ ngba’n, sran’m be dan lika be buman Ɲanmiɛn i ndɛ. Be bɔbɔ be like liɛ ng’ɔ lo be’n, yɛ be kunndɛ ɔ. Kɛ Pɔlu kán wafa nga kɛ “mɛn’n ɔ́ kɔ́ i bue nuan’n” sran’m bé wá nánti’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘Sran’m bé bú be bɔbɔ be wun angunndan, bé yó sika klofuɛ, be su siman ye.’ (2 Timote 3:1-5) Sanngɛ Klistfuɛ kpa’m be yoman sɔ wie mlɔnmlɔn. Be liɛ’n, ninnge kwlaa nga Ɲanmiɛn yo mannin be’n, be si su ye. Yɛle kɛ be tu be klun be nin Ɲanmiɛn be koko yalɛ, be nanti i mmla’m be su, kpɔkun be fa be wla’n kwlaa guɛ i su be su i!—Jue Mun 62:9; Mark 12:30; 1 Zan 5:3.
22 Klolɛ mɔ Zoova klo e’n ti’n, ɔ man e ninnge kpanngban naan e su i kpa. Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá kán ninnge sɔ’m be nun wie be ndɛ. Kɛ é wá kán ‘ninnge kpa sɔ mɔ be fa man sran’n’ be ndɛ’n, maan e ɲin tran be su kpa naan e ye silɛ’n w’a yo dan titi.—Zak 1:17.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Zoova bɔbɔ kle kɛ ɔ ti ye sifuɛ ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ nvialiɛ nun’n, e kwla yo naan Zoova i klun w’a jɔ ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ si ye ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ asiɛ’n su wa mɔ Zezi bali’n ti’n, ɔ kwla yo famiɛn aunnvuɛ sifuɛ nin ye sifuɛ ɔ?
[Foto, bue 19]
Kɛ siɛ annzɛ niɛn m’ɔ klo like kan nga i wa’n fa mɛn i’n sa’n, Zoova ɲin yi like nga e tu e klun e mɛn i’n.