?Ngue like yɛ é klɛ́n mán naan y’a ɲan anannganman nguan ɔn?
‘?Ngue like yɛ sran kun kwla fa to i nguan’n niɔn?’—MAT. 16:26.
1. ?Ngue ti yɛ Zezi kpaloli Piɛli i ndɛ’n ndɛndɛ kpa ɔ?
AKOTO PIƐLI tili i Min Zezi Klist m’ɔ klo i kpa’n i ndɛ kun’n, nanwlɛ, ɔ boli i nuan dan. Yɛle kɛ Zezi ‘kɛnnin i weiin’ kɛ ɔ su wa wun ɲrɛnnɛn naan ɔ́ wú! Sanngɛ Piɛli bu i Min’n i wun akunndan kpa. I sɔ’n ti ɔ ijɔli Zezi. Ɔ seli i kɛ: ‘N kpla e! [Si ɔ wun aunnvuɛ, NW] Nannan, nán maan Ɲanmiɛn di su maan sa nga tɔ wɔ su.’ Sanngɛ Zezi kacili i sin sili i. Kpɛkun ɔ niɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ onga mun. Atrɛkpa’n, Piɛli i akunndan sɔ’n m’ɔ nin i fataman’n, yɛ be kusu be buli ɔ. I sin’n, Zezi seli Piɛli kɛ: ‘Satan fa jao min wun lɛ, a su saci min ti nun, afin wɔ akunndan’n timan Ɲanmiɛn liɛ, sran liɛ ɔ.’—Mar. 8:32, 33; Mat. 16:21-23.
2. ?Sɛ sran kun waan ɔ́ yó Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, ngue like yɛ Zezi waan ɔ yo ɔ?
2 Ndɛ nga Zezi kɛnnin i ekun’n, ɔ ukali Piɛli naan w’a wun like nga ti yɛ Zezi kpaloli i ndɛ’n ndɛndɛ’n i wlɛ kpa. Zezi “flɛli sran mun nin i sɔnnzɔnfuɛ mun.” Kpɛkun ɔ seli kɛ: ‘Sran nga i waan ɔ́ wá sú n su’n, maan ɔ klɛn i wun man min, ɔ suɛ i waka’n naan ɔ su n su. Afin sran nga i waan ɔ́ sɛ́sɛ́ i wun’n, ɔ́ kpɛ́ i nguan’n sin, sanngɛ sran ng’ɔ kpɛ i nguan’n sin min nin jasin fɛ’n ti’n, nn sran sɔ’n ɔ sɛsɛ i nguan’n sakpa.’ (Mar. 8:34, 35) Kɛ Zezi sé sɔ’n, nn ɔ su wa fɛ i wun mán. Kpɛkun sɛ Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n ti ɔ fata kɛ be nga bé wá sú i su’n be fa be wun man’n, i waan maan be yo sɔ. Sɛ be yo sɔ kusu’n, bé ɲɛ́n i nuan like dan.—An kanngan Matie 16:27 nun.
3. (a) ?Kosan benin mun yɛ Zezi usɛli i ndɛ tiefuɛ mun ɔn? (b) ?Ngue yɛ Zezi i kosan nɲɔn su’n yoli maan, atrɛkpa’n, i ndɛ tiefuɛ’m be wla kpɛnnin su ɔ?
3 Blɛ kunngba sɔ nun’n, kosan nɲɔn mɔ Zezi usali’n, be bo’n ti kekle. I klikli’n yɛle kɛ: ‘?Sɛ sran kun ɲan mɛn’n nun ninnge’n kwlaa naan sɛ i nguan’n kpɛ i sin’n, ngue yɛ ɔ yo ye mɛn i ɔ?’ I nɲɔn su’n yɛle kɛ: ‘?Ngue yɛ sran kun kwla fa to i nguan’n niɔn?’ (Mar. 8:36, 37) Kosan klikli’n i su tɛlɛ’n ti weiin. Sɛ sran kun ɲan mɛn’n nun ninnge’n kwlaa’n nán sanngɛ ɔ wu’n, ɔ su yomɛn i ye. Saan sɛ sran kun i ɲin o su’n, yɛ ɔ kwla fɛ i sa nun ninnge’n yo i wun sa ye ɔ. Atrɛkpa’n, kosan’n i nɲɔn su nga Zezi usali’n, ɔ yoli maan i ndɛ tiefuɛ’m be wla kpɛnnin Satan i ndɛ ng’ɔ kɛnnin i Zɔbu blɛ su’n i su. Satan seli kɛ: ‘Kannzɛ sran kun i aɲanbeun’n ɔ ti sɛ, sɛ sa’n tɔ cinnjin’n kpa’n, ɔ fɛ i aɲanbeun’n fa to i ti ɔ ɔ yo ye.’ (Zɔb 2:4) Be nga be suman Zoova’n, be nun wie’m be kwla se kɛ Satan i ndɛ’n ti nanwlɛ. Sɛ bɔbɔ ɔ fata kɛ be yo sa tɛ naan b’a ka nguan nun’n, be nun sunman be su sisiman be bo naan b’a yo sɔ. Sanngɛ nɛ́n i sɔ yɛ Klistfuɛ’m be bu i ɔ.
4. ?Ngue ti yɛ kosan nga Zezi usali be’n be ti Klistfuɛ’n i cinnjin kpa ɔ?
4 E si kɛ Zezi w’a baman asiɛ’n su wa kɛ ɔ́ yó naan e wun kpinndin e naan e yo aɲanbeunfuɛ, naan e cɛ mɛn’n nga nun. Cɛcɛ, ɔ bali kɛ ɔ́ yó naan e ɲan anannganman nguan mɛn uflɛ’n nun. Nguan sɔ’n yɛ ɔ ti e cinnjin kpa ɔ. (Zan 3:16) Klistfuɛ’n kwla wun i wlɛ kɛ Zezi i kosan klikli’n i bo’n yɛle kɛ: “?Sɛ sran kun ɲan mɛn’n nun ninnge’n kwlaa naan i sɔ’n ti ɔ kwlá ɲanman anannganman nguan’n, ngue yɛ ɔ yo ye mɛn i ɔ?” Ɔ su yomɛn i ye mlɔnmlɔn. (1 Zan 2:15-17) Kɛ ɔ ko yo naan y’a tɛ Zezi i kosan nɲɔn su’n i su’n, maan e tinuntinun e usa e wun kosan yɛ’n: ‘?Ninnge benin mun yɛ n kwla klɛn be naan m’an kwla ɲan anannganman nguan mɛn uflɛ nun ɔn?’ Wafa nga e fa tɛ kosan sɔ’n su’n, e wun i e nantilɛ’n nun. Sɛ e lafi anannganman nguan su sakpa o, sɛ e lafiman su kpa o, e nantilɛ’n yi i sɔ liɛ’n i nglo.—An fa sunnzun Zan 12:25.
5. ?Ngue like yɛ e kwla yo naan b’a man e anannganman nguan ɔn?
5 Zezi w’a seman kɛ e bɔbɔ e fanngan nun yɛ e kwla ɲan anannganman nguan’n niɔn. E nguan tika nga e le i mɛn’n nga nun bɔbɔ’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ mannin e ɔ. E kwlá toman. Like kunngba cɛ nga e kwla yo naan b’a man e anannganman nguan’n, yɛle kɛ ‘e lafi Klist Zezi su.’ Kpɛkun, Zoova mɔ ‘be nga be kunndɛ i’n, ɔ yi i wun kle be’n,’ maan e lafi i su wie. (Gal. 2:16; Ebr. 11:6) Sanngɛ e aeliɛ’n nun yɛ e yi i nglo kɛ e lafi Ɲanmiɛn su ɔ. Afin, ‘sɛ sran kun se kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su mɔ be wunmɛn i sɔ i nzuɛn’n nun’n, nn i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti ngbɛn.’ (Zak 2:26) I sɔ’n ti’n, ɔ nin i fata kɛ e bu kosan nga Zezi usali’n i sin kpa naan mɛn’n nga nun like mɔ e klunklo é klɛ́n i’n, e wun i wlɛ wie. Asa kusu’n, like nga é tú e klun é yó naan y’a yi i nglo kɛ e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n timan ngbɛn’n, ɔ fata kɛ e wun i wlɛ.
‘Klist w’a yoman like ng’ɔ jɔ i bɔbɔ i klun’n’
6. ?Ngue yɛ ɔ yoli Zezi i cinnjin trali like kwlaa ɔ?
6 Zezi w’a fɛmɛn i ɲin w’a sieman ninnge nga be kwla ɲan be i blɛ su’n be su. Sanngɛ ninnge nga be ti cinnjin’m be su yɛ ɔ fɛli i ɲin sieli ɔ. W’a kunndɛman kɛ ɔ́ ɲɛ́n i wun naan ɔ́ trán pɔɔ nun. Sanngɛ, ɔ klɛnnin i wun mannin Ɲanmiɛn, yɛ i ɲin yili i. Zezi w’a yoman like ng’ɔ jɔ i bɔbɔ i klun’n. Ɔ seli kɛ: “N yo [Ɲanmiɛn] klun sa cɛn kwlaa.” (Zan 8:29) ?Ngue yɛ Zezi tuli i klun yoli naan w’a kwla yo Ɲanmiɛn klun sa ɔ?
7, 8. (a) ?Ngue like yɛ Zezi klunklo ɔ yoli ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn rɛli i su ɔ? (b) ?Kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e usa e wun ɔn?
7 Cɛn kun Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ: ‘M mɔ n kacili Sran’n kɛ m balɛ’n ɔ ti sɔ ɔ, afin m’an baman kɛ be su min, sanngɛ m bali kɛ ń sú sran, naan ń fá min wun kpɔ́ sran sunman be ti.’ (Mat. 20:28) Kwlaa naan Zezi w’a kan ndɛ ngalɛ’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ ɔ su wa ‘fɛ i wun kpɔ sran’m be ti.’ Kɛ ɔ seli sɔ’n, Piɛli seli i kɛ ɔ si i wun aunnvuɛ. Sanngɛ Zezi w’a faman su mlɔnmlɔn. I klunklo ɔ fɛli i nguan’n, ɔ kpɔli klɔ sran’m be ti. Kɛ mɔ Zezi w’a bumɛn i bɔbɔ i wun akunndan’n ti’n, ɔ ɲannin nguan ekun. Ɲanmiɛn cɛnnin i, kpɛkun ɔ ‘mɛnnin i su sieli i fama su.’ (Yol. 2:32, 33) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ kleli e ajalɛ klanman kpa.
8 Akoto Pɔlu seli Klistfuɛ nga be o Rɔmu lɔ’n kɛ ‘nán maan be yo like ng’ɔ jɔ be bɔbɔ be klun’n.’ Kpɛkun ɔ kpɛnnin be wla kɛ ‘Klist w’a yoman like ng’ɔ jɔ i bɔbɔ i klun’n.’ (Rɔm. 15:1-3) ?Ɔ maan, é fá akoto Pɔlu i afɔtuɛ sɔ’n su lele fá jú sɛ? ?Yɛ ngue yɛ e klunklo e kwla klɛn naan y’a fa Klist i ajalɛ’n su ɔ?
Zoova kunndɛ kɛ e tu e klun e su i
9. ?Kɛ Klistfuɛ kun fɛ i wun man Ɲanmiɛn’n, ngue yɛ ɔ yi i nglo ɔ?
9 Laa Izraɛli nvle’n nun lɔ’n, Moizi Mmla’n se kɛ Ebre kwlaa i kanga dilɛ’n i afuɛ nso su’n, ɔ fata kɛ i min’n yaci i nun maan ɔ wɔ. Sɛ kanga kun klo i min’n i sa’n, ɔ kwla kɛ i wun lɛ ɔ kaci i kanga mlɔnmlɔn. (An kanngan Mmla’n 15:12, 16, 17 nun.) Kɛ e fa e wun man Ɲanmiɛn’n, ajalɛ kunngba’n yɛ e fa ɔ. E klunklo e kplin su kɛ é yó Ɲanmiɛn klun sa naan e su yoman like nga e bɔbɔ e klo’n. Kɛ e yo sɔ’n, e yi i nglo kɛ e klo Zoova dan kpa naan e kunndɛ kɛ é sú i tititi.
10. ?Kɛ be se kɛ e ti Ɲanmiɛn liɛ’n, i bo’n yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ i sɔ’n yo maan akunndan nga e bu’n ɔ nin e aeliɛ’n be kaci ɔ?
10 Sɛ Zoova i Lalofuɛ kun kle amun Biblu’n nun like dɔ nga su’n, naan amun bo jasin fɛ’n kpɛkun amun kɔ Klistfuɛ aɲia’m be bo’n, é yó amun mo. E lafi su kɛ ɔ cɛ kaan sa’n, amún wá fá amun wun mán Zoova kpɛkun amún úsa kosan kunngba nga Etiopi bian’n usali Filipu’n wie. Ɔ usali kɛ: ‘?Ngue yɛ maan n kwlá yoman batɛmu ɔn?’ (Yol. 8:35, 36) Amun nin Ɲanmiɛn amun afiɛn’n wá yó kɛ Klistfuɛ nga Pɔlu kannin ndɛ yɛ’n kleli be’n, be liɛ’n sa. Ɔ seli be kɛ: ‘?An siman kɛ an diman amun tiaun? Afin ɔ toli amun gua kpan.’ (1 Kor. 6:19, 20) Sɛ é ɲán anannganman nguan ɲanmiɛn su lɔ o, sɛ é ɲɛ́n i asiɛ’n su wa o, sɛ e fali e wun mannin Zoova’n, nn e ti i liɛ. Nanwlɛ, i sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ e yaci e bɔbɔ e ninnge liɛ’m be kunndɛlɛ naan ‘nán e fa e wun man sran naan e kaci i kanga!’ (1 Kor. 7:23) Kɛ mɔ e ti Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ kwla fa e di junman kwlaa ng’ɔ klo’n ti’n, e cenjele nun ɔn!
11. ?Sraka benin yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be yi ɔ? ?Yɛ, wafa sɛ i sɔ’n nin ndɛ ng’ɔ o Moizi Mmla’n nun’n, be kɔ likawlɛ ɔ?
11 Pɔlu seli i niaan’m be kɛ: ‘An fa amun wun mɛn i kɛ sraka mɔ be jrɛ i’n sa, m’ɔ ti i liɛ mlɔnmlɔn mɔ i klun jɔ su, i yɛ ɔ ti i sulɛ wafa m’ɔ ti su ɔ.’ (Rɔm. 12:1) Atrɛkpa ndɛ sɔ’n ti’n, Zuifu nga be kacili Klistfuɛ’n be wla kpɛnnin tɛ nin sraka mɔ laa nun’n be yili be fa suli Ɲanmiɛn’n be su. Be si kɛ Moizi Mmla’n kle kɛ nnɛn kpakpafuɛ mun yɛ ɔ fata kɛ be fa yi tɛ Zoova i suwlɛ’n su ɔ. Nnɛn kwlaa nga lɛ o i wun’n, Zoova sɔman nun. (Mal. 1:8, 13) Kɛ e fa e wun mɛn i kɛ ‘sraka mɔ be jrɛ i’n sa’n,’ i kunngba’n niɔn. E yoman ninnge nga e bɔbɔ e klo be’n ka naan i sin’n, y’a yo Zoova liɛ’n. Cɛcɛ, ɔ timan sɔ. Kɛ e fa e wun man Ɲanmiɛn’n, e “nguan’n” yɛ e klɛn mɛn i ɔ. Ɔ maan, e wunmiɛn’n nin o, e sa nun ninnge mun o, ninnge nga e si be yo’n nin o, e fɛ i kwlaa sɔ’n e su i. (Kol. 3:23) ?Wafa sɛ yɛ e yo sɔ ɔ?
Blɛ nga e le i’n, maan e yo i cɛcɛ
12, 13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla tu e klun e su Zoova ɔ?
12 Wafa nga e kwla tu e klun e su Zoova’n, i kun yɛle kɛ e yo blɛ nga e le i’n i cɛcɛ. (An kanngan Efɛzfuɛ Mun 5:15, 16 nun.) Kɛ ɔ ko yo naan y’a kwla yo sɔ’n, ɔ fata kɛ e si e wun su nian. Mɛn’n nun akunndan’n m’ɔ kwla sa e’n, ɔ nin e klɔ sran nzuɛn’n ti’n, e kwla fa blɛ nga e le i’n e yo e bɔbɔ e like liɛ ng’ɔ yo e wun sa ye’n. Nanwlɛ, kɛ mɔ e ti Klistfuɛ ti’n, e le blɛ mɔ e fa kan ngowa, yɛ e le blɛ mɔ e fa di junman ɔn. Afin ‘like kwlakwla le i yolɛ blɛ.’ (Aku. 3:1) Sanngɛ, ɔ fata kɛ Klistfuɛ m’ɔ fɛli i wun mannin Ɲanmiɛn’n, ɔ niɛn i wun su, naan blɛ ng’ɔ le i’n ɔ yo i cɛcɛ.
13 Kɛ Pɔlu ɔli Atɛni lɔ’n, ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ ‘Atɛnifuɛ’m be nin aofuɛ mɔ be tran lɛ’n, be yoman like fi saan ndɛ nga b’a ju su’n be tielɛ nin be kanlɛ.’ (Yol. 17:21) Like kunngba’n yɛ sran kpanngban be yo i andɛ ɔ. Ajusu ninnge nga sran’m be fa yiyi be ɲin su’n yɛle televiziɔn nianlɛ nin video nun ngowa kanlɛ’n, ɔ nin ɛntɛnɛti su junman dilɛ’n. Ninnge nga be kwla yo maan e su faman blɛ nga e le i’n e yoman like kpa’n, be diman be yalɛ. Sɛ e fa e wun wla ninnge sɔ’m be nun’n, e su ɲanman e ti naan y’a suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n. I kpa bɔbɔ’n, e kwla bu i kɛ e ɲanman e ti mlɔnmlɔn naan ‘y’a wun like nga be ti kpa’m be wlɛ.’—Fil. 1:9, 10.
14. ?Kosan benin mun yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun ɔn?
14 E ti Zoova i sufuɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e usa e wun kɛ: ‘?Ninnge nga n yo be cɛn kwlakwla’n be nun’n, n sieli blɛ kun kɛ ń fá kanngan Biblu’n nun naan ń bú i sin kpa? ?Yɛ n sieli blɛ kɛ ń fá kókó yalɛ klé Ɲanmiɛn?’ (Jue. 77:13; 119:97; 1 Tɛs. 5:17) ‘?N sieli blɛ kun kɛ ń fá nían ninnge nga é súan be aɲia’m be bo lɔ’n be nun ka naan m’an ɔ aɲia’m be bo? ?Kɛ n wo aɲia’m be bo’n, n tɛ kosan’m be su naan m’an wla aniaan’m be fanngan?’ (Jue. 122:1; Ebr. 2:12) Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ Pɔlu nin Barnabasi be ‘cɛli Ikoni lɛ lɔuun, be kannin e Min’n i ndɛ yakpa su.’ (Yol. 14:3) ‘?Sɛ e siesie e wun naan e ‘cɛ’ jasin fɛ’n bolɛ nun’n, naan e yo atin bofuɛ bɔbɔ’n, ɔ timan kpa?’—An kanngan Ebre Mun 13:15 nun.
15. ?Wafa sɛ yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be fa blɛ nga be le i’n be yo like kpa ɔ?
15 Kɛ akoto Pɔlu nin Barnabasi be ɔli Klistfuɛ nga be o Antiɔsu lɔ’n be lika nianlɛ’n, ‘be cɛli Zezi sɔnnzɔnfuɛ’m be wun lɛ lɔuun kan,’ naan b’a kwla wla be fanngan. (Yol. 14:28) I kunngba’n, andɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be tu be klun be fa blɛ kpanngban be wla be niaan’m be fanngan. Ɔ maan, nán jasin fɛ’n ngunmin yɛ asɔnun kpɛnngbɛn be bo ɔ. Be nian bua fa’n i lika wie. Kpɛkun be kunndɛ be nga be ti Ɲanmiɛn i bua ba mɔ b’a mlin’n. Asa kusu’n, be nian tukpacifuɛ’m be lika yɛ be di junman kpanngban wie mun ekun asɔnun’n nun. ?Sɛ e ti aniaan bian kun mɔ b’a yo i batɛmu’n, e kwlá mianman e ɲin e diman junman naan b’a sie e junman sɔ’n nun wie?
16. ?Wafa sɛ yɛ e kwla ‘yo e niaan nga e nin be e lafi Klist su’n be ye’ ɔ?
16 Ɲrɛnnɛn sa kɛ nzue m’ɔ tɔ di lika’n annzɛ aunmuan m’ɔ fita ɔ saci like sa’n, ɔ nin sa kekleekle uflɛ mɔ be fin klɔ sran mun’n ti’n, sran wie’m be wunnin be ɲrun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, sran kpanngban be tuli be klun be ukali i sɔfuɛ mɔ be wunnin be ɲrun’n. Be nun kun yɛle aniaan bla kun m’ɔ su wa ɲan afuɛ 65. Ɔ le bian, yɛ ɔ di junman Betɛli kun nun. Sanngɛ kpɛ sunman’n, i klunklo ɔ tuli ajalɛ ɔli lika mmuammua i wunmiɛn lolɛ blɛ’n nun. Ɔ ko ukali be nga ɲrɛnnɛn sa w’a tɔ be su’n. ?Ngue ti yɛ ɔ fɛ i sɔ blɛ’n ɔ dili i sɔ junman’n niɔn? I waan: “Nán kɛ junman wie dilɛ ti min ajuin ti ɔ. Sanngɛ, like ng’ɔ yoli n fɛ’n, yɛle kɛ junman kwlaa nga be mannin min lɔ kɛ n di’n, n dili. Kusu’n, aniaan nga n ɔli be ukalɛ’n, be sa nun ninnge’n wieli saci. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, be te lafi Ɲanmiɛn su tankaan. Kɛ n wunnin i sɔ’n, ɔ wlali min fanngan dan.” Mɛn wunmuan’n nun kusu’n, sran kpanngban kpa be suan asɔnun sua mun nin aɲia dandan yowlɛ’m be kplanlɛ’n i bo. Sɛ e di junman sɔ mun wie’n, nn e tu e klun ‘e yo e niaan nga e nin be e lafi Klist su’n be ye.’—Gal. 6:10.
“Min nin amun e o cɛn kwlaa”
17. ?Ngue yɛ amun bɔbɔ amun tinuntinun amún klɛ́n naan amun a ɲan anannganman nguan ɔn?
17 Ɔ ka kaan’n, klɔ sran mɔ be sroman Ɲanmiɛn’n, be su tranman lɛ kun. E siman blɛ trele nga nun mɔ sa sɔ’n yó ɔ. Sanngɛ e si kɛ ‘e ɲrun a ka koko,’ kpɛkun ‘mɛn ng’ɔ o yɛ’n ɔ cɛman.’ (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 7:29-31 nun.) I sɔ’n yo maan e wun kɛ kosan nga Zezi usali’n, ɔ ti cinnjin kpa. Yɛle kɛ: ‘?Ngue yɛ sran kun kwla fa to i nguan’n niɔn?’ Nanwlɛ, saan é mían e ɲin é yó like kwlaa nga Zoova se e kɛ e yo naan y’a ɲan “nguan sakpa.” (1 Tim. 6:19) I sɔ’n ti’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ e yo like nga Zezi seli e kɛ e yo’n. I waan ‘e su i su’ titi, yɛ ‘e dun mmua fa e wun man Ɲanmiɛn maan ɔ sie e.’—Mat. 6:31-33; 24:13.
18. ?Ngue yɛ e kwla lafi su kpa ɔ?
18 Nanwlɛ, nán cɛn ngba yɛ Zezi su sulɛ’n nin i afɔtuɛ’n su falɛ’n ti pɔpɔ ɔ. Afin, be nga be yoli sɔ mɛn’n nga nun’n, be kunnin be nun wie mun. Sanngɛ, e yo kɛ Zezi sa. Yɛle kɛ e seman kɛ é sí e wun aunnvuɛ ti e suman Zezi su naan e fɛmɛn i afɔtuɛ’n su. Ndɛ ng’ɔ kan kleli i sɔnnzɔnfuɛ klikli mɔ be kpali be sieli be ngunmin’n, e lafi su kɛ ɔ́ yó mán e wie. Ɔ seli be kɛ: ‘Min nin amun e o cɛn kwlaa lele mɛn’n fá wíe.’ (Mat. 28:20) I sɔ’n ti’n, maan e tu e klun e fa blɛ nga e le i’n, ɔ nin ninnge nga e si be yo’n e su Ɲanmiɛn. Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ e lafi su kpa kɛ Zoova wá sásá e ɲrɛnnɛn dan’n nun, annzɛ ɔ́ cɛ́n e nguan mɛn uflɛ’n nun. (Ebr. 6:10) Afin kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn y’a dun mmua y’a yi i nglo kɛ nguan mɔ Ɲanmiɛn mannin e’n, ɔ ti e cinnjin kpa.
?Wafa sɛ yɛ amun é tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ wafa nga Zezi tuli i klun suli Ɲanmiɛn nin sran mun’n, ɔ ti abonuan ɔn?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e klɛn e wun e man ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e yo sɔ ɔ?
• ?Laa Izraɛli nvle’n nun lɔ’n, tɛ benin yɛ Zoova klun jɔli su ɔ? ?Yɛ ngue yɛ i sɔ’n kle e andɛ ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo blɛ nga e le i’n i cɛcɛ ɔ?
[Foto, bue 26]
Like ng’ɔ jɔ Ɲanmiɛn klun’n, yɛ Zezi yoli i cɛn kwlaa ɔ.
[Foto, bue 28]
Izraɛlifuɛ nga be sili ye’n, be tuli be klun be suannin Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n i bo.
[Foto, bue 29]
Sɛ e yo blɛ nga e le i’n i cɛcɛ’n, Ɲanmiɛn klun jɔ́ e wun.