Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n
Mark fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun
ZEZI KLIST i jasin fɛ’n mɔ be klɛli’n, Marki liɛ’n yɛ ɔ ti be nun tika ɔ. Kɛ Zezi wuli mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i’n, i afuɛ 30 m’ɔ́ sín’n, yɛ Zan mɔ be flɛ i Marki’n, ɔ klɛli fluwa’n niɔn. Sa kpanngban nga Zezi yoli be afuɛ nsan nin sin ng’ɔ dili i asiɛ’n su wa’n, Marki kan be ndɛ trele.
Klistfuɛ nga be o Rɔmu lɔ mɔ be timan Zuifu’n, be ti yɛ Marki klɛli fluwa’n niɔn. I waan ɔ́ klɛ́ naan ɔ́ fá Zezi klé kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn Wa naan kɛ ɔ́ bó jasin fɛ’n i juejue su’n, ɔ yoli abonuan sa mun. Sa sɔ mɔ Zezi yoli be’n, yɛ Marki fluwa’n kan be ndɛ trilili ɔ. Ɔ kanman like nga Zezi kleli’n, i ndɛ ngboko. Sɛ e kan e ɲin ase e kanngan Zezi Klist i jasin fɛ’n sɔ mɔ Marki klɛli’n nun’n, é láfi Zezi m’ɔ ti Mɛsi’n i su kpa. Ɔ maan, kɛ é kán Ɲanmiɛn ndɛ’n, é kɛ́n i juejue su.—Ebr. 4:12.
ZEZI KANNIN ƝANMIƐN NDƐ’N I GALILE MƐN WUNMUAN’N NUN
Zan batɛmu yofuɛ’n i Ɲanmiɛn ndɛ m’ɔ kannin’n, ɔ nin cɛn 40 nga Zezi dili i aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ’n, be ndɛ yɛ Marki fa boli i fluwa’n i klɛlɛ bo ɔ. I sin’n, ɔ kannin sa fɛfɛ nga Zezi yoli be Galile lɔ’n, be ndɛ. Kpɛ sunman, Marki seli kɛ “i osu kunngba’n nun” annzɛ “kpɛkun.” I sɔ m’ɔ kannin’n kle kɛ sa m’ɔ su kan be ndɛ’n, be yoli kplakpla su.—Mark 1:10, 12.
W’a diman afuɛ nsan, Zezi ko boli jasin fɛ’n Galile mɛn wunmuan’n nun kpɛ nsan. Wafa nga sa’m be su be wiengu su’n, Marki niannin be su klɛli be tɛɛn i fluwa’n nun. Sanngɛ, w’a klɛman jasin fɛ’n nga Zezi boli i oka’n su lɔ’n, ɔ nin ijɔlɛ tɛnndɛn wie ekun mɔ Zezi ijɔli’n.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
1:15—?Kɛ Zezi se kɛ ‘blɛ’n i nuan w’a yia’n,’ blɛ benin i ndɛ yɛ ɔ kan ɔn? Blɛ m’ɔ fata kɛ ɔ bo jasin fɛ’n bolɛ junman’n i bo’n, i ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. Kusu’n, kɛ mɔ i bɔbɔ Zezi mɔ Ɲanmiɛn sieli i famiɛn’n ɔ o lɛ’n ti’n, ɔ kwla se kɛ Ɲanmiɛn i sielɛ blɛ’n w’a mantan. Yɛ jasin fɛ’n m’ɔ́ wá bó’n, ɔ nin sa ng’ɔ́ wá yó’n be ti’n, sran kpa’m be kwla fa Ɲanmiɛn i atin’n su naan i klun w’a jɔ be wun.
1:44; 3:12; 7:36—?Ngue ti yɛ kɛ Zezi yi atrɛ’n, ɔ se kɛ nán be kan kle sran ɔn? Zezi bɔbɔ si kɛ fɛ’n, ɔ o be nuan. Ɔ maan, ɔ kunndɛli kɛ sran’m be bɔbɔ be wun sa ng’ɔ yo be’n naan be lafi i su. (Eza. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Lik 5:14) Sanngɛ Gadarafuɛ’m be mɛn’n nun lɔ liɛ’n, kɛ Zezi deli bian mɔ asiɛ usu’m b’a saci i’n, ɔ seli i kɛ ɔ ko kan kle i fuɛ mun. Afin, lɔfuɛ’m b’a sɔmɛn i nun naan w’a bo jasin fɛ’n w’a kle be. Be seli i kɛ ɔ jaso be mɛn’n nun. Ɔ maan, sɛ bian mɔ be bɔbɔ be si i’n, ɔ ko kan like nga Zezi yoli’n i ndɛ kle be’n, wienun ɔn, be kwla kaci akunndan o.—Mark 5:1-20; Lik 8:26-39.
2:28—Zezi seli kɛ: ‘Wunmiɛn delɛ cɛn bɔbɔ kpa’n min yɛ n sie i ɔ.’ ?Ngue ti yɛ ɔ seli sɔ ɔ? Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘Mmla’n ti kɛ like kpakpa nga bé bá’n be wawɛ sa, ɔ kleman be wafa kpa’n.’ (Ebr. 10:1) Mmla mɔ Ɲanmiɛn fa mannin Izraɛlifuɛ mun’n waan cɛn’n i nso su’n, ɔ ti wunmiɛn delɛ cɛn. Sanngɛ cɛn sɔ nun’n, Zezi yoli sran sunman be ye. I sɔ m’ɔ yoli’n, ɔ ti sa nga bé wá bá’n be wawɛ. Yɛle kɛ, kɛ Satan liɛ’n wá wíe mɔ Zezi wá dí famiɛn afuɛ akpi’n, sran’m bé dí ye dan. I sɔ’n ti yɛ ɔ seli kɛ ‘wunmiɛn delɛ cɛn i bɔbɔ yɛ ɔ sie i’n’ niɔn.—Mat. 12:8; Lik. 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—?Kɛ mɔ Marki nin Zezi b’a tranman’n niɔn, ɔ yo sɛ yɛ ɔ kwla sili kɛ sa wie’m be yoli Zezi i ya lele ɔ? I yo, Marki w’a yoman Zezi i akoto naan ɔ nin i b’a san nun. Sanngɛ, sran’m be kwlaa be waan Marki nin akoto Piɛli be sannin nun kpa. Ɔ maan sa nga Zezi yoli be’n, Piɛli yɛ ɔ kannin be ndɛ kleli i ɔ.—1 Piɛr 5:13.
6:51, 52—“?Kpaun’n i atrɛ’n” mɔ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a wunmɛn i wlɛ’n yɛle benin? Zezi dun mmua fali kpaun nnun nin kpatra nɲɔn fa tali sran 5.000. “Kpaun’n i atrɛ’n” sɔ mɔ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m b’a wunmɛn i wlɛ’n yɛle kɛ, b’a wunmɛn i wlɛ kɛ Zoova jin Zezi sin naan ɔ kwla yi atrɛ. (Mark 6:41-44) Sɛ ɔ ti kɛ be wunnin i wlɛ’n, nn Zezi i nzue ɲin su nantilɛ’n w’a boman be nuan. Afin, Ɲanmiɛn mɔ i fanngan nun ti yɛ Zezi yili kpaun i atrɛ’n, i fanngan nun wie ti yɛ Zezi nantili nzue’n i ɲin su ɔ.
8:22-26—?Ngue ti yɛ Zezi w’a tikeman aɲinsifuɛ’n i ɲin kpɛ kunngba ɔ? Zezi buli i akunndan ti ɔ. Afin kɛ mɔ i ɲin’n sili w’a cɛ ti’n, sɛ Zezi yoli maan i ɲin’n tikeli kpɛ kunngba’n, wia’n kwla tɛ i ɲin’n.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Sran nga be ti yɛ Marki klɛ fluwa’n, be timan Zuifu. I sɔ’n ti’n, ninnge’m be yolɛ nin like nga sran’m be lafi su annzɛ be lafiman su’n, ɔ nin lika nin ndɛ wie mɔ be siman be’n, Marki yiyi be nun kle be. I wie yɛle kɛ, Marki yiyi nun kɛ Farizifuɛ’m be “kpɛ srɛ nun,” naan kɛ be se kɛ like kun ti kɔrban’n, yɛle kɛ ‘b’a sie like sɔ’n b’a man Ɲanmiɛn.’ Marki yiyi nun ekun kɛ Sadisefuɛ’m be waan sɛ “sran wu ɔ ɔ cɛnman.” Asa ekun’n, ɔ kle kɛ “Olivie oka’n” o Ɲanmiɛn i sua’n i ‘ɲrun.’ Kɛ mɔ osu nga Zezi fin nun’n i ndɛ su yoman i fluwa’n nun kannganfuɛ’m be cinnjin ti’n, Marki w’a kɛnmɛn i ndɛ. I kwlaa sɔ’n nun’n, Marki kle e ajalɛ kpa. Yɛle kɛ, kɛ é bó jasin fɛ’n, annzɛ é klé like asɔnun lɔ’n, maan e bu sran’m be akunndan.
3:21. Zezi i osufuɛ’m b’a lafiman Ɲanmiɛn su. Ɔ maan, kɛ Zezi wun sran mɔ be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti be osufuɛ’m be yo be finfin’n, ɔ si be aunnvuɛ.
3:31-35. Kɛ be yoli Zezi i batɛmu mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i’n, ɔ kacili Ɲanmiɛn Wa. Kpɛkun ‘Zerizalɛmu ng’ɔ o Ɲanmiɛn su lɔ’n,’ ɔ kacili i nin. (Gal. 4:26) Ɔ maan siɛn’n, ɔ fɛ i sɔnnzɔnfuɛ mun yo i niaan tra i osufuɛ mun. I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn ninnge liɛ mun yɛ ɔ fata kɛ be dun mmua lo e ɔ.—Mat. 12:46-50; Lik 8:19-21.
8:32-34. Sɛ e waan é fá ajalɛ m’ɔ nin i falɛ fata’n naan sran wie waan ɔ́ tánndan e ɲrun’n, ɔ fata kɛ e wun i wlɛ ndɛndɛ naan e kpalo i. Kɛ sran kun ko yo Klist i sɔnnzɔnfuɛ’n, ɔ fata kɛ ɔ “klɛn i wun” man Klist. Ɔ maan siɛn’n, ɔ dimɛn i tiaun. Asa ekun’n, ɔ fata kɛ “ɔ suɛ i waka’n.” Yɛle kɛ Klistfuɛ m’ɔ ti ti’n, sɛ bé klé i ɲrɛnnɛn annzɛ bé gúɛ i ɲin ase, annzɛ bɔbɔ bé kún i’n, ɔ fata kɛ ɔ kplin su. Yɛ ɔ fata kɛ ‘ɔ su Zezi su’ titi. Yɛle kɛ, maan ɔ nanti Zezi i ajalɛ’n su. Nanwlɛ, kɛ sran kun ko yo Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, ɔ fata kɛ cɛn kwlaa ɔ klɛn i wun kɛ Zezi Klist bɔbɔ klɛnnin i wun’n sa.—Mat. 16:21-25; Lik 9:22, 23.
9:24. Sɛ é kán Ɲanmiɛn su mɔ e lafi’n i ndɛ’n, ɔ fataman kɛ ɲannzuɛn kun e. Sɛ kusu e lafiman Ɲanmiɛn su naan e waan é srɛ́ i naan é láfi i su kpa’n, ɔ fataman kɛ ɲannzuɛn kun e wie.—Lik 17:5.
ANGLO KASIƐN’N NUN
Kɛ afuɛ nga be flɛ i 32 wá wíe’n, Zezi ɔli ‘Zide mɛn’n nun ɔ nin Zurdɛn’n i sin lɔ.’ (Mark 10:1) Sran kpanngban kpa be yiɛli i wun lɛ ekun. Ɔ kleli be like, kpɛkun ɔ ɔli Zerizalɛmu.
Kɛ Nisan i le 8 jú’n, nn Zezi o Betani lɔ. Sran wie flɛli i kɛ ɔ blɛ i awlo lɔ naan be di like. Kɛ be o aliɛ’n sin’n, bla kun wluli be sin lɔ, parfɛn kun o i sa nun. Ɔ fali parfɛn’n guali Zezi ti’n su. Kɛ Zezi fá wlú Zerizalɛmu lɔ lele mɔ bé kún i mɔ Ɲanmiɛn fá cɛ́n i’n, Marki kannin wafa nga sa’m be juli’n be ndɛ tɛɛn.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
10:17, 18—?Ngue ti yɛ Zezi ijɔli sran m’ɔ flɛli i kɛ “like klefuɛ kpa’n” niɔn? Kɛ Zezi w’a kplinman su kɛ sran’n flɛ i sɔ fa lɛkɛ i’n, ɔ kleli kɛ Zoova yɛ ɔ nin manmanlɛ fata ɔ. Afin, Zoova yɛ ɔ man like kpa’n i kwlaa ɔ. Asa ekun’n, ɔ kleli kɛ Ɲanmiɛn Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ le atin kle like ng’ɔ ti kpa’n, ɔ nin ng’ɔ ti tɛ’n niɔn.—Mat. 19:16, 17; Lik 18:18, 19.
14:25—Zezi seli i akoto mun kɛ: ‘N su nɔnman viɲi nzue kun lele saan cɛn nga min nin amun é nɔ́n uflɛ Ɲanmiɛn i mɛn’n nun lɔ’n.’ ?Kɛ ɔ se sɔ’n, i bo yɛle benin? Nán kɛ Zezi su se kɛ nzan o ɲanmiɛn su lɔ ɔ. Sanngɛ, ɔ si kɛ nzan’n yo maan sran’m be wun ɲrɛn be, be klun jɔ. Kɛ ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ nga wá bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n be ti wá yía Ɲanmiɛn su lɔ mɔ bé síe mɛn’n, bé dí aklunjuɛ.—Jue. 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—?Wan yɛle gbanflɛn m’ɔ fɛli i ‘wun kplɛn wanndili’n?’ Marki kunngba cɛ yɛ ɔ kan gbanflɛn sɔ’n i ndɛ ɔ. Ɔ maan, e kwla se kɛ i bɔbɔ i ndɛ yɛ ɔ kan ɔn.
15:34—Zezi seli kɛ: ‘?Min Ɲanmiɛn, min Ɲanmiɛn, ngue ti yɛ a kaci ɔ sin si min ɔn?’ ?I sɔ m’ɔ kannin’n, ɔ kle kɛ w’a lafiman Ɲanmiɛn su? Nanwlɛ, e kwlá kleman like trele nga ti yɛ Zezi seli sɔ’n. Sanngɛ, i sɔ m’ɔ kannin’n kwlá kle kɛ, ɔ wun i wlɛ kɛ Zoova w’a yaci i sasalɛ. Ɲanmiɛn yoli naan sɛ Zezi kwla nanti nanti sein guɛ i ti nin i bo’n, ɔ yi i nglo. Ɔ maan, nán kɛ Zezi w’a lafiman Ɲanmiɛn su kun ti ɔ. Atrɛkpa kusu’n, i su ndɛ nga Jue Mun 22:1 dun mmua kannin’n, yɛ ɔ kannin naan ndɛ sɔ’n kpɛn su ɔ.—Mat. 27:46.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
10:6-9. Ɲanmiɛn w’a kunndɛman kɛ sran kun nin i yi’n be ra. Kannzɛ ndɛ tɔ be afiɛn’n, ɔ fataman kɛ be kpli be ra. Sanngɛ, ɔ fata kɛ be nanti Ɲanmiɛn mmla’n su be siesie be afiɛn ndɛ’n naan be tran sran kun nin i yi titi.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Like nga angbeti bla yalɛfuɛ’n yoli’n, ɔ kle e ngwlɛlɛ. Yɛle kɛ, maan e klunklo e yi sika e suan Ɲanmiɛn sulɛ’n i bo.
[Foto, bue 31]
?Ngue ti yɛ Zezi seli bian’n kɛ ɔ ko kan like ng’ɔ yoli i’n i ndɛ kle i osufuɛ mun ɔn?