Ɔ ‘buli ndɛ ng’ɔ tili’n be akunndan’

1, 2. Amun kan ajalɛ nga Mali su tu’n i ndɛ. ?Ngue ti yɛ ɔ timan pɔpɔ mɛnmɛn i ɔ?

MALI ti aflunmun kun su w’a cɛ. Ɔ wunman wafa nga ɔ ko tran naan w’a wun i wun fɛ ɔ. Zozɛfu nanti Mali i ɲrun blɛblɛblɛ. B’a fa Bɛtleɛmu atin’n. Klɔ sɔ’n wo mmua. Ba ng’ɔ o Mali i klun’n su jaojao ekun.

² Biblu’n kle kɛ Mali ti wunnzɛfuɛ w’a cɛ. (Lik 2:5, 6) Kɛ Zozɛfu nin Mali bé sán fie’m be wun bé kɔ́’n, atrɛkpa fie difuɛ’m be jran be junman’n kan. Be usa be wun sa nga ti yɛ bla mɔ i ku’n w’a be kɛ ngalɛ sa’n, ɔ su tu ajalɛ kɔ lika ɔ. ?Ngue ti yɛ Mali su jaso Nazarɛti kɔ mmuammua sɔ ɔ?

 3. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn dili Mali i nɛnnɛn ɔn? ?Yɛ ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ ɔ?

³ Ɲanmiɛn dili Mali i nɛnnɛn kɛ ɔ wu i Wa’n m’ɔ́ wá yó Mɛsi’n. (Lik 1:35) Kɛ Mali i ba wulɛ’n mantannin koko’n, ɔ wa wunnin i kɛ ɔ fata kɛ ɔ wɔ Bɛtleɛmu. Kɛ Mali kɔ́ Bɛtleɛmu’n, ninnge wie mun be wa sali i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n niannin. Amun e nian like nga ɔ ukɛli i naan w’a lafi Ɲanmiɛn su kpa titi’n.

4, 5. (a) ?Ngue ti yɛ Zozɛfu nin Mali be su kɔ Bɛtleɛmu ɔ? (b) ?Ɲanmiɛn nuan ndɛ benin yɛ fluwa nga Sezali klɛli’n yoli maan ɔ kpɛnnin su ɔ?

⁴ Nán Zozɛfu nin Mali be ngunmin yɛ be su tu ajalɛ ɔ. Sezali Ogisti klɛli fluwa kɛ sran’m be kwlaa be wɔ be awuliɛ klɔ’m be su be ko klɛ be dunman. ?Ajalɛ benin yɛ Zozɛfu fali ɔ? Biblu’n se kɛ: “Zozɛf kusu fin Nazarɛt klɔ’n su, Galile mɛn nun, yɛ ɔ ɔli Zide mɛn’n nun David i klɔ bɔ be flɛ i Bɛtleɛm’n su, yɛlɛ kɛ ɔ ti David awlofuɛ, yɛ ɔ ti i osufuɛ.”​—Lik 2:1-4.

⁵ Nán ngbɛn ti yɛ Sezali klɛli i fluwa’n blɛ sɔ’n nun ɔn. Afuɛ 700 ka naan w’a klɛ i fluwa’n, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kun seli kɛ Bɛtleɛmu klɔ’n su yɛ bé wú Mɛsi’n niɔn. Klɔ kun suan Bɛtleɛmu, yɛ ɔ nin Nazarɛti be afiɛn’n ti nun kilo 11 cɛ. Sanngɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n seli kɛ “Bɛtleɛm-Efrata” i su lɔ yɛ bé wú Mɛsi’n niɔn. (An kanngan Mise 5:1 nun.) Klɔ sɔ’n nin Nazarɛti be afiɛn’n ti nun kilo 130. Kpɛkun be kpɛ Samari klɔ’n naan b’a ju lɔ. Bɛtleɛmu sɔ’n i su lɔ yɛ Zozɛfu su kɔ ɔ, afin klɔ sɔ’n ti famiɛn Davidi nin i awlobofuɛ’m be si’m be klɔ. Zozɛfu nin i yi Mali be kusu be ti awlobo sɔ’n i nunfuɛ wie.

6, 7. (a) ?Ngue ti yɛ Bɛtleɛmu kɔlɛ’n timan pɔpɔ manman Mali ɔ? (b) ?Siɛn’n mɔ Mali o Zozɛfu i bo’n, ngue yɛ ɔ kwlá yomɛn i kun kɛ laa’n sa ɔ? (An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n wie.)

⁶ ?Mali kplín su kɛ ɔ nin Zozɛfu bé kɔ́ Bɛtleɛmu? Nanwlɛ, lɔ kɔlɛ’n timan pɔpɔ mɛnmɛn i. Atrɛkpa’n, Ɔktɔblu anglo’n i cɛn klikli’m be nun yɛ be wo ɔ. Ɔ maan be lɔ wawa blɛ’n su wie. I sɔ’n ti’n, bɔlɛ kwla gua. Bɛtleɛmu klɔ’n kusu wo kpɔlɛ kendengleiin kun su. Kpɔlɛ sɔ’n i nglonglo tra mɛtri 760. Yɛ ɔ fata kɛ be fu su naan b’a ju lɔ. I sɔ’n ti’n, bé dí cɛn kpanngban atin’n nun. Yɛ kɛ mɔ Mali ti wunnzɛfuɛ’n ti’n, bé cɛ́ atin’n nun kpa ekun, afin bé jrán kpɛ sunman naan w’a kwla lo wunmiɛn. Asa ekun’n, titi’n, talua kwlaa nga i ba wulɛ su wa ju’n, ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ tú ajalɛ kɔ́ i awlo’n i wun mmua, kɛ ɔ ko yo naan sɛ ɔ koto awuliɛ’n, i osufuɛ mun nin i janvuɛ mun b’a ukɛ i’n ti. Nanwlɛ, ɔ fata kɛ Mali yo yakpafuɛ naan w’a tu ajalɛ sɔ’n wie.

⁷ Liki klɛli i kɛ Zozɛfu ‘ɔli kɛ ɔ nin Mali b’ɔ trɛli i ase’n, [...] bé kó klɛ́ be dunman.’ (Lik 2:4, 5) Siɛn’n mɔ Mali o Zozɛfu i bo’n, ɔ kwlá faman ajalɛ kɛ laa’n sa kun, afin ɔ si kɛ Zozɛfu yɛ ɔ ti awlobo kpɛn’n niɔn, naan kɛ Ɲanmiɛn fa siesieli’n sa’n, ɔ ti Zozɛfu i ukafuɛ.a I sɔ’n ti’n, sɛ Zozɛfu fa ajalɛ’n, ɔ fata kɛ ɔ suɛn i bo. I ɲin m’ɔ yili i wun’n, ɔ yi i Ɲanmiɛn sulafilɛ kpa’n i nglo.

 8. (a) ?Atrɛkpa like benin ekun ti yɛ Mali kplinnin su m’ɔ nin Zozɛfu be ɔli Bɛtleɛmu ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ Mali kle be nga be lafi Ɲanmiɛn su’n be ajalɛ kpa ɔ?

⁸ ?Atrɛkpa’n, like benin ekun ti yɛ Mali i ɲin yili i wun’n niɔn? ?Ɔ si Ɲanmiɛn nuan ndɛ ng’ɔ se kɛ bé wú Mɛsi’n Bɛtleɛmu’n? Biblu’n tɛman su. Sanngɛ blɛ sɔ nun’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛn mun nin sran’m be dan lika be si Ɲanmiɛn nuan ndɛ sɔ’n. (Mat. 2:1-7; Zan 7:40-42) Mali kusu si Ɲanmiɛn Ndɛ’n i kpa wie. (Lik 1:46-55) Sɛ Ɲanmiɛn i nuan ndɛ’n, annzɛ Mali i ɲin m’ɔ yi i wun’n, annzɛ fluwa nga Sezali Ogisti klɛli’n ti yɛ ɔ ɔli Bɛtleɛmu’n nin o, sɛ kusu i kwlaa ngalɛ’n ti yɛ ɔ ɔli o, e siman nun ndɛ. I kwlaa yoli o, Mali fali ajalɛ kɛ ɔ́ kɔ́ Bɛtleɛmu wie. I sɔ m’ɔ yoli’n kle e ajalɛ klanman. Zoova bu bla nin yasua nga be ti wun ase kanfuɛ nin aɲinyiɛfuɛ kɛ Mali sa’n be sran. Andɛ’n, sran’m be buman aɲinyiɛ’n i like fi. Sanngɛ sran kwlaa ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, Mali i aɲinyiɛ’n kle i ajalɛ kpa.

9, 10. (a) ?Kɛ Mali nin Zozɛfu bé mántan Bɛtleɛmu’n, atrɛkpa ngue yɛ be buli su akunndan ɔn? (b) ?Nin yɛ Mali nin Zozɛfu be sikeli ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?

⁹ Atrɛkpa kɛ Mali wunnin Bɛtleɛmu klɔ’n, i wla’n guali ase. Be fuli kpɔlɛ mun, yɛ be sannin olivie fie’m be wun. Olivie mma’m be o fie’m be su ninnge nga be titi be kasiɛn’n, be nun wie. Kɔlɛ blɛ sɔ’n nun’n, Mali nin Zozɛfu be buli klɔ sɔ’n i su ndɛ’n i akunndan. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Mise seli kɛ Bɛtleɛmu-Efrata yɛ ɔ ti Zida akpasua’n i nun klɔ’m be nun kaan kpafuɛ’n niɔn. Sanngɛ klɔ kan sɔ’n i su yɛ be wuli Bɔazi nin Naomi ɔ nin Davidi ɔ. Be wuli be kwlaa sɔ’n afuɛ akpi kun tra su ka naan Mali i blɛ’n w’a ju.

¹⁰ Kɛ Mali nin Zozɛfu be juli lɔ’n, be wunnin kɛ sran’m be o klɔ’n nun sa woo. Sran wie’m be bali be dunman klɛlɛ wie, yɛ be dunnin Mali nin Zozɛfu be ɲrun mmua. I sɔ’n ti’n, b’a ɲanman sikewlɛ aofuɛ sua’n nun lɔ.b Nnɛn’m be lawlɛ kun nun yɛ be sikeli ɔ. Lika sɔ’n m’ɔ nin i fataman’n, i nun lɛ yɛ Mali kotoli awuliɛ ɔ. Ba wulɛ aklunya’n nin a jumɛn i su le. Kɛ Zozɛfu wunnin kɛ i yi’n su fɛ’n, ɔ kokoli i kpa.

11. (a) ?Ngue ti yɛ bla kwlaa kwla wun Mali i annvɔ m’ɔ yo’n i wlɛ ɔ? (b) ?Kɛ be se kɛ Zezi ti ba ‘kpɛn’n’ i bo’n yɛle benin?

¹¹ Mali yo annvɔ. Bla kwlaa wun i sɔ liɛ’n i wlɛ. Afuɛ 4.000 ka naan sa sɔ’n w’a tɔ Mali su’n, Zoova seli kɛ sa tɛ’n ti’n, kɛ bla kwlaa wú ba’n, ɔ́ wún ɲrɛnnɛn kpa. (Bob. 3:16) Ɔ ti weiin kɛ Mali kusu wunnin ɲrɛnnɛn sɔ’n wie. Sanngɛ Liki w’a yiyimɛn i sɔ liɛ’n nun. Ɔ seli ngbɛn kɛ ‘Mali wuli i talua ba’n yasua.’ (Lik 2:7) I “talua ba’n yasua” sɔ’n yɛ ɔ ti i mma’m be nun kpɛn’n niɔn, afin sɛ be waan Mali w’a ɲanman ba o, yɛle ba nso. (Mar. 6:3) Sanngɛ ba sɔ’n ti i liɛ ngunmin, afin nán Mali i kunngba i wa kpɛn ɔn. Ɔ ti Zoova i “Wa Kpɛn bɔ i kpa’n tra like ng’ɔ yili be’n be kwlaa” wie. I yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa kunngba cɛ’n niɔn.​—Kol. 1:15.

12. ?Nin yɛ Mali lali ba nɔnman’n niɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ Zezi i awuliɛ’n i su desɛn mun, ɔ nin i su anɔ nga sran’m be yi’n, be timan nanwlɛ ɔ?

¹² Biblu’n kannin ndɛ cinnjin kpa kun ukali su. Ɔ seli kɛ: “Ɔ cicili i wun lɛli i nnɛn’m be like diwlɛ’n nun.” (Lik 2:7) Nán kɛ nga Zezi i awuliɛ’n fa yoli sakpasakpa sa’n, i su yɛ sran’m be nian be yi desɛn mun, ɔ nin anɔ mun mɛn’n nun ɔn. Nanwlɛ, wafa nga sa sɔ’n fa yoli’n yɛ. Mali fali ba’n sieli nnɛn nga be ta be’n be like diwlɛ’n nun. Kpɛkun nán e ɲin kpa su kɛ nnɛn tuin kun nun yɛ Mali nin Zozɛfu be sikeli ɔ. Nnɛn tuin’n kusu timan yɛiin naan se kɛ fannin yɛ ɔ́ bɔ́n ɔn. Kɛ ɔ ti sɔ andɛ bɔbɔ ɔ. ?Nanwlɛ, sɛ ɔ timan asamian’n ti’n, wan yɛ ɔ́ kplín su kɛ lika kɛ ngalɛ’n sa nun yɛ ɔ́ kó wú ba ɔ? Like ng’ɔ ti kpa’n, yɛ siɛ nin niɛn’m be dan lika be kunndɛ fa man be mma mun ɔn. ?Yɛ ba m’ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa’n, yɛ Mali nin Zozɛfu be su kunndɛman like kpa be mɛnmɛn i ɔ?

13. (a) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ like nga Mali nin Zozɛfu be sa ju su’n, yɛ be yoli ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ siɛ nin niɛn ngwlɛlɛfuɛ’m be kwla nian Mali nin Zozɛfu be ajalɛ’n su andɛ ɔ?

¹³ Sanngɛ nán sa sɔ m’ɔ kwla fa be wla aklunfian nun’n, i su yɛ be fali be ɲin sieli ɔ. Like nga be kwlɛ i yo’n, yɛ be yoli ɔ. I wie yɛle kɛ Mali bɔbɔ niannin ba’n i lika. Kɛ ɔ ko yo naan ayrɛ w’a kunman ba’n ti’n, ɔ cicili i wun kpa, kpɛkun ɔ lɛli i nnɛn’m be like diwlɛ’n nun. Kannzɛ be o lika tɛ sɔ’n nun’n, sanngɛ like kpa nga Mali kwla yo naan w’a niɛn i wa’n i lika’n, yɛ ɔ yoli ɔ. Ɔ nin Zozɛfu be si kɛ bé klé ba’n Zoova i klolɛ, naan i sɔ’n yɛ ɔ ti like cinnjin kpafuɛ nga be kwla yo mɛn i’n niɔn. (An kanngan Mmla’n 6:6-8 nun.) Andɛ e mɛn nga be di Ɲanmiɛn ninnge’m be yalɛ’n i nun yɛ’n nun’n, kɛ siɛ nin niɛn ngwlɛlɛfuɛ’m bé tá be mma mun’n, be yo kɛ Mali nin Zozɛfu sa wie.

14, 15. (a) ?Ngue ti yɛ bua sunianfuɛ’m be wun bliblili be kɛ bé kó nían ba’n niɔn? (b) ?Kɛ bua sunianfuɛ’m be wunnin ba’n nnɛn tuin’n nun’n, ngue yɛ be yoli ɔ?

¹⁴ Lika m’ɔ ti diin laa’n i nun w’a yo woo, afin bua sunianfuɛ wie’m be kpli wluli nnɛn tuin’n nun. Kɛ bé wlú lɔ’n, be wun blibli be sa. Be ba ba’n nin i si nin i nin be osu nianlɛ. Sanngɛ ba’n i wunlɛ yɛ ɔ lo be ɔ. Be nin be nnɛn mun be fin kpɔlɛkpɔlɛ’m be su lɔ trɛlɛlɛ yɛ be ba ɔ.c I sɔ’n boli Mali nin Zozɛfu be nuan. Nnɛn tafuɛ sɔ’m be kannin abonuan sa nga be wunnin i’n kleli be. Be seli be kɛ kɔnguɛ’n anzi kun fiteli be ɲrun kpɔlɛkpɔlɛ’m be su lɔ, naan Zoova yili i wun nglo ɲanɲanɲan kleli be. Yɛ anzi’n seli be kɛ b’a wu Klist annzɛ Mɛsi Bɛtleɛmu lɔ, b’a cici i wun naan ɔ la nnɛn’m be like diwlɛ nun. I sin’n abonuan sa dan kpa kun juli ekun. Yɛle kɛ anzi kpanngban kpa be fiteli be ɲrun, yɛ be manmannin Ɲanmiɛn!​—Lik 2:8-14.

¹⁵ Sɛ bian wun ase kanfuɛ sɔ’m be kplili ɔli Bɛtleɛmu’n, i sɔ’n boman e nuan. Kɛ be wunnin ba nɔnman m’ɔ la lɛ kɛ anzi’n fa kannin’n sa’n, ɔ yoli be fɛ trali su. B’a fiaman jasin fɛ sɔ’n su. ‘Be kannin ba’n i wun ndɛ nga anzi’n kannin’n kleli be. Be kwlaa nga be tili ndɛ nga bua sunianfuɛ’m be kan kleli be’n, ɔ boli be nuan.’ (Lik 2:17, 18) Zuifu’m be Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dandan nin be mmla klefuɛ’m be buman bua sunianfuɛ’m be sran. Sanngɛ Zoova liɛ’n, ɔ buli bian wun ase kanfuɛ sɔ’m be sran kpa. ?Bua sunianfuɛ’m be balɛ’n yoli Mali sɛ?

16. ?Wafa sɛ yɛ Mali kleli kɛ ɔ bu sa sin kpa ɔ? ?Yɛ sa cinnjin kpa nga ti yɛ Mali w’a yaciman Ɲanmiɛn sulafilɛ’n, be nun kun yɛle benin?

¹⁶ Ba wulɛ’n ti’n Mali w’a fɛ, sanngɛ ndɛ kwlaa nga be kan kle i’n, ɔ fɛ i su sie i bo kpa. Kpɛkun ɔ yoli like kun ekun. Yɛle kɛ ɔ “fali ndɛ sɔ’n kwlaa sieli i klun, yɛ ɔ buli i akunndan.” (Lik 2:19) Nanwlɛ, bla sɔ’n bu sa sin kpa o! Ɔ si kɛ ndɛ nga anzi’n kannin’n ɔ ti cinnjin kpa, naan i Ɲanmiɛn Zoova kunndɛ kɛ ɔ wun i wlɛ kɛ ba sɔ’n ti sran dan. I sɔ’n ti’n, w’a fɛmɛn i su w’a siemɛn i ndɛ’n i bo ngbɛn. Ɔ fali ndɛ’n kwlaa sieli i klun wie, naan i ɲrun lɔ’n, w’a kwla bu su akunndan. Sa cinnjin kpa nga ti yɛ Mali w’a yaciman Ɲanmiɛn sulafilɛ’n, i kun yɛ ɔ o lɛ ɔ.​—An Kanngan Ebre Mun 11:1 nun.

17. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa Mali i ajalɛ’n su ɔ?

¹⁷ ?Yɛ amun li? ?Amún fá Mali i ajalɛ’n su? Zoova fali ndɛ cinnjin kpa wie sieli i Biblu’n nun. Sɛ e waan i nun ndɛ’m be yo e ye’n, ɔ fata kɛ e fa e ɲin e sie be su. Yɛle kɛ, kɛ é kánngan Biblu’n nun titi’n, nán e bu i kɛ ɔ ti fluwa ngbɛn sa, sanngɛ e bu i Ɲanmiɛn Ndɛ’n. (2 Tim. 3:16) Yɛ kɛ Mali sa’n, maan e fa Ɲanmiɛn ndɛ’n e sie e klun, kpɛkun e bu su akunndan wie. Kɛ e kanngan Biblu’n nun’n, sɛ e bu wafa nga e kwla nanti Zoova i afɔtuɛ’m be su kpa ekun’n i akunndan’n, i sɔ’n yó maan e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i bo’n wlá ase kpa.

18. (a) ?Zezi i nɔnman nun’n, wafa sɛ yɛ Mali nin Zozɛfu be niannin Moizi Mmla’n su ɔ? (b) ?Tɛ nga Zozɛfu nin Mali be yili i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n ɔ kle kɛ be ti sran wafa sɛ?

¹⁸ Kɛ ba’n dili le mɔcuɛ’n, Mali nin Zozɛfu be wlɛli i klɛn kɛ nga Moizi Mmla’n seli kɛ be yo’n sa. Kpɛkun be niannin anzi’n i ndɛ’n su be tɔnnin i dunman Zezi. (Lik 1:31) I sin’n, kɛ ba’n dili cɛn 40, be fɛ i ɔli Zerizalɛmu m’ɔ nin Bɛtleɛmu be afiɛn’n ti nun kilo kɔe 10, naan b’a ko yi sanwun yolɛ tɛ’n Ɲanmiɛn i srɛlɛ sua’n nun lɔ. Ɲanmiɛn i Mmla’n nun be klɛli i kɛ yalɛfuɛ’m be kwla fa ablioso nɲɔn annzɛ okunmomo nɲɔn be fa yi tɛ. I sɔ yɛ be yoli ɔ. B’a kwlá faman bua nene ɔ nin ablioso kun b’a yiman tɛ kɛ siɛ nin niɛn onga mun sa. Sɛ i li bɔɔ i sɔ’n kunnin be ɲannzuɛn’n, sanngɛ b’a niɛnmɛn i sɔ’n ti, be fali Mmla’n su. Asa kusu’n, sran wie’m be wlali be fanngan kpa Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ.​—Lik 2:21-24.

19. (a) ?Ndɛ benin yɛ Simeɔn kannin mɔ Mali fa sieli i klun ɔn? (b) ?Kɛ Ani wunnin Zezi’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ?

¹⁹ Bian kpɛnngbɛn kun bali be wun lɛ. Ɔ suan Simeɔn. Ɔ kannin ndɛ wie mun ekun kleli Mali. Mali fali ndɛ sɔ mun sieli i klun wie. Ɲanmiɛn boli Simeɔn i kasiɛ kɛ ɔ́ wún Mɛsi’n ka naan w’a wu. Kpɛkun Ɲanmiɛn wawɛ’n kleli i kɛ ba nɔnman Zezi’n yɛ ɔ ti Defuɛ’n mɔ be dun mmua kɛnnin i ndɛ’n niɔn. Ɲrɛnnɛn nga ɔ́ wá tɔ́ Mali su cɛn kun’n, Simeɔn boli su kleli i wie. Ɔ seli i kɛ i awlɛn’n ɔ́ wá kpɛ́ i klun. (Lik 2:25-35) Simeɔn i ndɛ kasiɛn nga timan ndɛ fɛ. Sanngɛ kɛ ɔ dili afuɛ 33 mɔ ɲrɛnnɛn sa sɔ’n tɔli Mali su’n, atrɛkpa Simeɔn i ndɛ sɔ’n kwla ukɛli i naan w’a jran kekle. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ bla kun m’ɔ suan Ani’n, ɔ wunnin ba nɔnman Zezi naan w’a kɛn i ndɛ w’a kle be kwlaa nga be minndɛ kɛ Ɲanmiɛn de Zerizalɛmufuɛ mun’n.​—An Kanngan Lik 2:36-38 nun.

20. ?Kɛ be fali Zezi ɔli Zerizalɛmu’n, ngue ti yɛ i sɔ’n ti ajalɛ kpa ɔ?

²⁰ Kɛ Zozɛfu nin Mali be fali be wa nɔnman’n wɔli Zoova i sua’n nun Zerizalɛmu lɔ’n, nanwlɛ i sɔ’n ti ajalɛ kpa dan! I sɔ mɔ be yoli’n ti’n, Zezi fali Zoova i sua nun lɔ kɔlɛ’n kacili i nzuɛn. Kɛ be o lɔ’n, be tuli be klun be fali like kpa nga be kwla fa man Zoova’n be mɛnnin i. Lɔ kusu’n, be kleli be like yɛ be wlali be fanngan. Kɛ Mali jáso Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n, nn i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n w’a yo dan. Ɔ fali Ɲanmiɛn ndɛ sunman sieli i klun naan w’a kwla bu su akunndan, naan ɔ nin i wiengu’m b’a kwla koko su yalɛ wie.

21. ?Ngue yɛ e kwla yo naan e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n w’a yo dan w’a ɔ i ɲrun titi kɛ Mali liɛ’n sa ɔ?

²¹ Kɛ e wun kɛ andɛ siɛ nin niɛn wie’m be nian Zozɛfu nin Mali be ajalɛ’n su’n, ɔ yo ɲɛnmɛn. Zoova i Lalofuɛ’m be nun’n, siɛ nin niɛn’m be fa be mma mun kɔ aɲia’m be bo titi. Like nga siɛ nin niɛn sɔ’m be kwla man’n yɛ be man ɔn, kpɛkun be wla be niaan Klistfuɛ’m be fanngan. Kɛ aɲia’n ko wie mɔ be sa be sin’n, be di aklunjuɛ, be ɲan wunmiɛn kpa be su Ɲanmiɛn, kpɛkun be le ndɛ kpanngban mɔ be kwla koko kle be wiengu ɔ. Kɛ e nin be e yia’n, e di aklunjuɛ! Kɛ é yó i sɔ’n, nn e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ɔ́ yó dan kɔ́ i ɲrun titi kɛ Mali liɛ’n sa.