Sa wie mɔ be waan bé jú e blɛ liɛ’n nun’n

BIBLU’N kannin kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n, ɔ́ wá yó maan sran’m bé dí alaje nin aklunjuɛ asiɛ’n su wa titi. (Daniɛl 2:44) Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be Ɲanmiɛn srɛlɛ. Be flɛ srɛlɛ sɔ’n kɛ e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su’n. I waan be srɛ Ɲanmiɛn kɛ: ‘Maan ɔ sielɛ blɛ’n ju, maan e mɔ e wo asiɛ’n su wa’n e yo ɔ klun sa kɛ be mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ’n be yo’n sa.’ (Matie 6:10) Ndɛ cinnjin nga Zezi kan kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun Olivie Oka’n su lɔ nun’n, ɔ seli kɛ sa wie’m bé wá jú. Kɛ e ko wun sa sɔ mun’n, nn blɛ nga Ɲanmiɛn wá síe asiɛ’n, ɔ su wa ju. Sa sɔ’m be kwlaa yɛ be ti nzɔliɛ mɔ be nga be awlɛn’n ti kpa’n, bé wún i weiin’n niɔn. ?Ninnge nga é wá kán be ndɛ yɛ’n, benin mun yɛ amun sieli be nzɔliɛ ɔ?

Nvlenvle’m be afiɛn alɛ. Zezi seli kɛ: ‘Nvle kun wá jáo nvle kun wun yɛ famiɛn kun wá jáo i wiengu famiɛn kun wun.’ (Matie 24:7) Ka naan alɛ dan klikli’n w’a tɔ afuɛ nga be flɛ i 1914 nun’n, nvle kunngunngun nun yɛ be di alɛ ɔ. Sanngɛ, kɛ alɛ sɔ’n tɔli’n, asiɛ’n su nvle sunman be fali be wun wlali nun. Kpɛkun kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, alɛ ninnge tɛtɛ kpa mɔ be siman be laa’n be wa truli kpa. I wie yɛle alapla nga be yili be blɛ sɔ nun’n. Be fa suali bɔmbu guɛli i sran nga be kunman alɛ wie’n be su. Alɛ ninnge mɔ be yili be kaka’n ti’n, sran nga be wuli’n b’a diman be yalɛ. Yɛle kɛ sonja miliɔn 65 nga be dili alɛ’n, be nun sran ko ju miliɔn 33 be wuli, annzɛ like yaya kpa yoli be. Awlanmannun’n, be nin a wunmɛn i sɔ le. Kɛ afuɛ’m bé sín’n, sran nga alɛ dili be’n be wa sɔnnin. Bian kun m’ɔ suan laa sa’m be su ndɛ’n seli kɛ: “Sonja nin sran ngbɛn nga alɛ dan nɲɔn su nun be kunnin be’n, sran fi su siman be nuan le.” Kɛ é sé yɛ’n, sran’m be te di alɛ’n.

Awe’n kún sran mun lika kwlaa. Zezi seli kɛ: ‘Lika wie’m be nun’n awe’n wá kpɛ́n.’ (Matie 24:7) Afuɛ nga be flɛ i 2005 nun’n, fluwa kun seli kɛ: “Sran miliɔn 854 be ɲanman aliɛ kpa diman. Be nun wie’m be liɛ’n, ɔ ju blɛ wie yɛ i sɔ sa’n ɲan be ɔ. Wie’m be kusu’n, kɛ ɔ ti sɔ titi ɔ.” Afuɛ nga be flɛ i 2007 nun’n, Nvle’m be Anuannzɛ’n (ONU) i akpasua kun seli kɛ nvle 33 nun’n, sran’m be ɲanman aliɛ diman. Sanngɛ nn ninnge kɛ able nin nɲɔn sa’n, mɛn wunmuan nun’n, be ɲan be kpa tra laa’n. ?Yɛ nn ngue ti yɛ awe kun sran mun ɔn? Yɛle kɛ asiɛ mɔ be ko di su fie naan sran’m b’a ɲan aliɛ b’a di’n, be fa lua ninnge kɛ able nin nɲɔn sa’n be fa yo loto sannzi. Afrique du Sud lɔ zronali kun seli kɛ: “Sannzi nga be fa guɛ i loto dan kun nun lele ɔ yi’n, ninnge kɛ able nin nɲɔn sa yɛ be fa yi ɔ. Sɛ be fɛ i sɔ able nin nɲɔn liɛ’n be fa man sran kun kɛ ɔ di’n, ɔ́ dí i lele afuɛ nuan kun.” Aboje klɔ’m be su kusu’n, aliɛ i gua’n mɔ be guaman su blɛblɛ’n ti’n, sran wie’m be lemɛn i yowlɛ. Yɛle kɛ sika kan nga be ɲɛn i’n, sɛ be fa to nnɔsua nun aliɛ ɔ, be su kwlá yoman be wun are annzɛ like cinnjin kpa uflɛ. Sɛ kusu be fa yo be wun are ɔ, be su kwlá toman be aliɛ sɔ’n.

Asiɛ’n wá kéje dan kpa. Zezi seli kɛ: ‘Asiɛ’n wá kéje dan kpa.’ (Lik 21:11) Sɛ ɔ yo amun kɛ siɛn’n, kɛ asiɛ’n keje’n, be nga be wun ɲrɛnnɛn’n b’a sɔn b’a tra laa’n, amun a buaman ato. Afuɛ nga be flɛ i 2007 nun’n, R. K. Chadha m’ɔ fin Ɛndi’n, m’ɔ di asiɛ m’ɔ keje’n i su junman’n, ɔ seli kɛ: “Y’a wunman like ti’n, sanngɛ asiɛ m’ɔ keje’n wa dili asiɛ wunmuan’n.” Asa ekun’n, sran kpanngban be tran lika nga asiɛ’n keje lɛ nun. Ɔ maan kɛ asiɛ’n keje’n, ɔ kun sran kpanngban. Afuɛ nga be flɛ i 2004 nun’n, kɛ asiɛ’n kejeli Ɛndiɛn’m be jenvie’n i bo lɔ m’ɔ boli guali dan kpa’n, ɔ dili klɔ sunman. Amlɛnkɛn’m be lɔ siansifuɛ wie’m be seli kɛ “afuɛ 500 nga be sinnin lɛ’n lele naan y’a ju afuɛ sɔ nun’n, asiɛ’n nin a kejeman ɔ nin a kunman sran kpanngban sɔ le.”

Tukpacɛ mɔ be ɲanman be trawlɛ’n. Zezi seli kɛ: ‘Tukpacɛ m’ɔ sa ndɛndɛ’n ɔ́ wá sɔ́n.’ (Lik 21:11) Asiɛ wunmuan’n su’n, laa tukpacɛ nin ajulisu tukpacɛ’m be tɔ sran kpanngban be su. Sanngɛ kusu be ɲanman be are. I wie yɛle jɛkuajo liɛ’n. Sran’m be kwlaa be nuan yiɛli i wun kɛ bé núnnún i asiɛ wunmuan’n su. Sanngɛ be ɲin nga be mian’n, ɔ yoman like fi ye. Ɔ ti kɛ oteku’n i kofie bolɛ’n sa. Ɔ́ bó nn ɔ́ fɛ́ i lua’n trútrú nun. I wie ekun yɛle tanngɔ ufue nin laa tukpacɛ wie mɔ b’a sa be sin mɔ be su kunkun sran mun’n. Siɛn’n, tanngɔ ufue’n kun sran mun kɛ sida nin ajulisu tukpacɛ uflɛ mun sa wie. Mɛn wunmuan’n nun’n, anuannzɛ ng’ɔ nian sran’m be su naan b’a yo juejue’n mɔ be flɛ i OMS seli kɛ: “Asiɛ wunmuan’n su’n, sɛ be fa sran nsan’n, tanngɔ ufue’n tra be nun kun.” Ɔ seli ekun kɛ nvle kpanngban nun’n, be nga sida o be wun’n tanngɔ’n sa be. Segɔndu kwlaa nun’n, tanngɔ’n sa sran kun, yɛ i are nga be fa yo sran mun laa’n, siɛn’n ɔ yoman be like fi kun. Zronali kun waan afuɛ nga be flɛ i 2007 nun’n, blɔfuɛ’m be mɛn’n nun lɔ sran kun m’ɔ tanngɔ ufue’n trɛli i’n, “are kwlaa nga be fa mɛnnin i’n, w’a yomɛn i like fi.”

Sran’m be aeliɛ’n wá yó tɛ. Zezi seli kɛ: ‘Sa tɛtɛ’n m’ɔ́ wá sɔ́n’n ti sran kpanngban be sran klolɛ’n ɔ́ wíe.’ (Matie 24:12) Akoto Pɔlu kusu seli kɛ sran’m be aeliɛ’n ɔ́ wá yó tɛtɛ kpa. Asa ekun’n, kɛ ‘mɛn’n ɔ́ kɔ́ i bue nuan’n,’ yɛle kɛ, kɛ ɔ ka kaan Ɲanmiɛn Sielɛ’n wá núnnún mɛn’n, sa kekleekle nga bé wá jú’n, ɔ yiyili nun. Ɔ seli kɛ: ‘Sran’m bé bú be bɔbɔ be wun akunndan, bé yó sika klofuɛ, bé dí be nuan, bé tú be wun, bé sáci Ɲanmiɛn wun, be ɲin su yiman be si nin be nin mun, be su siman ye, be ɲin su yiman Ɲanmiɛn, be su kloman sran, be yo be sa ɔ be su yaci cɛman, bé dí abla, be su siman be wun su nian, bé yó wlɛ, bé kpɔ́ sran kpa mun, bé yí be janvuɛ mun mán, be yo like ɔ be su bumɛn i akunndan, bé dí tutre, bé kló mɛn dilɛ’n trá Ɲanmiɛn, bé yó be wun kɛ be sro Ɲanmiɛn sa, sanngɛ be su lafimɛn i su kɛ ɔ kwla sa yo.’ (2 Timote 3:1-5) ?Sran’m be sacilɛ mɔ b’a saci sɔ’n, amun a sie i nzɔliɛ?

Sran’m be aeliɛ’n nin ninnge nga e wun be andɛ yɛ’n, Zezi nin Pɔlu be kannin be ndɛ weiin kɛ bé jú. Sanngɛ, laa sa mun nin wafa nga sran’m be tran’n, yɛ ninnge nga politikifuɛ’m be yo mɔ i ti yɛ mɛn’n w’a saci sa’n, b’a yiyimɛn i ngba’n nun. ?Yɛ sa nga bé jú e ɲrun lɔ’m be li? Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai i ndɛ ng’ɔ kɛnnin i Mɛsi’n i balɛ’n su’n, ɔ kpɛnnin su. Kpɛkun ndɛ sɔ’n kleli kɛ Ɲanmiɛn i Sielɛ’n wá yó maan é dí aklunjuɛ asiɛ’n su. É wá kɛ́n i sɔ’n i ndɛ siɛn’n.

[Foto, bue 6]

‘Nvle kun wá jáo nvle kun wun.’

[Foto, bue 7]

‘Tukpacɛ m’ɔ sa ndɛndɛ’n ɔ́ wá sɔ́n.’

[Foto cifuɛ mun, bue 7]

© WHO/P. Virot