?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e di e Min’n i Aliɛ Cɛn’n niɔn?

“Sa nga e Min’n fa kleli min’n yɛ kusu n fa kle amun-ɔn.”​—1 KORƐNTFUƐ MUN 11:23.

1, 2. ?Ngue yɛ afuɛ 33 nun e blɛ liɛ nun’n, Zezi yoli i Delɛ cɛn’n i kɔnguɛ’n nun ɔn?

SRAN 11 nga mɔ kɛ ‘sa tɔli Zezi su’n b’a yacimɛn i le’n,’ b’a yia. Zoova i Wa kunngba cɛ’n, i bɔbɔ ba’n o lɛ wie (Lik 22:28). E o afuɛ 33 nun e blɛ liɛ nun, Marsi i le 31 su, Wue cɛn nnɔsua nun. Anglo ba’n ta kpa, ɔ maan ɲanmiɛn ble’n su ti klanman kpa Zerizalɛmu klɔ’n su. Zezi Klist nin i akoto mun b’a wie Delɛ cɛn’n di. Be fuannin Zida Iskariɔti m’ɔ tu sran’m be ja’n, kpɔkun be onga’m be kali lɛ. ?Ngue ti ɔ? Afin Zezi nin be su wa yo like cinnjin kpa kun. ?Ngue like yɛle i sɔ’n?

² Kɛ mɔ Matie m’ɔ ti Zezi Klist i jasin fɛ’n klɛfuɛ kun’n, ɔ trannin cɛn dilɛ sɔ’n i bo ti’n, maan ɔ kɛn i nun ndɛ kle e. I waan: “Jésus fali kpaun yɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase. Kɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase wieli’n, ɔ bubuli nun fa mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun naan ɔ’a se be kɛ: ‘Kpaun ng’ɔ o yɛ’n ti min wunnɛn [i nzɔliɛ], an fa di.’ I sin ɔ fali klowa kun yɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase. Kɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase wieli’n, ɔ fa mannin be yɛ ɔ seli be kɛ: ‘Amun kwlaa an nɔn nzan ng’ɔ o nun’n, afin nzan sɔ’n ɔ ti min mmoja b’ɔ ti aenguɛ uflɛ nga Nyanmiɛn waan ɔ nin sran’m bé trá’n i nzɔliɛ. Sran sunman be ti yɛ bé gúɛ i ase ɔ, ɔ maan Nyanmiɛn yáci be sa bɔ be yoli i’n cɛ́ be.’” (Matie 26:26-28). ?Like nga be yoli i lɛ’n, ɔ ti cɛn kunngba like yolɛ sa ngbɛn? ?I bo’n yɛle mennin? ?Yɛ ɔ ti cinnjin kpa man e?

“An yo i kɛ nga n yo i yɛ’n sa”

 3. ?Ngue ti yɛ afuɛ 33 nun e blɛ liɛ nun’n, sa nga Zezi yoli i Nisan i le 14 su i kɔnguɛ’n, ɔ ti cinnjin ɔn?

³ Sa nga Zezi Klist yoli i afuɛ 33 nun e blɛ liɛ nun’n, Nisan i le 14 kɔnguɛ’n nun’n, ɔ ti ajalɛ m’ɔ fata kɛ be fa su ɔ. I nun mɔ akoto Pɔlu ɔ́ klɛ́ Korɛnti lɔ Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin be fluwa’n, nn be liɛ’n be sɔli ajalɛ sɔ’n su falɛ’n w’a di afuɛ 20 tra su. Fluwa nga ɔ klɛli nun’n, ɔ yiyili nun kɛ Zezi w’a yoman sa sɔ’n i ngbɛn. Ɔ yoli naan be nian su be yo. Kɛ afuɛ 33 nun e blɛ liɛ nun’n, Zezi nin i akoto 11 be yiali be yoli sa sɔ’n, nn Pɔlu bɔbɔ ­nunman lɛ. Ɔ maan, akoto nga be trɛnnin i bo’n, be kɛnnin i nun ndɛ kleli i. Asa ekun, sa nga be yoli i cɛn sɔ nun’n, Pɔlu wunnin i aolia nun. Afin Pɔlu bɔbɔ waan: “Sa nga e Min’n fa kleli min’n yɛ kusu n fa kle amun-ɔn. Nnɔsua kunngba nga be fa e Min Jésus mannin sran mun’n, ɔ fali kpaun, kɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase’n, ɔ bubuli nun, ɔ seli kɛ: ‘Kpaun ng’ɔ o yɛ’n ti min wunnɛn, ɔ ti amun liɛ. An yo i kɛ nga n yo i yɛ’n sa, maan amun wla kpɛn n su.’ Kɛ be wieli like di’n, ɔ fali klowa’n, yɛ ɔ seli kɛ: ‘Like ng’ɔ o klowa nga nun’n ɔ ti min mmoja b’ɔ ti aenguɛ uflɛ nga Nyanmiɛn waan ɔ nin amún trá’n i nzɔliɛ. Cɛn kwlaa nga amún nɔ́n nun’n, an yo i kɛ nga n yo i yɛ’n sa, maan amun wla kpɛn n su.’”—1 Korɛntfuɛ Mun 11:23-25.

 4. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Klistfuɛ’m be di e Min’n i Aliɛ Cɛn’n niɔn?

⁴ Zezi Klist i Jasin Fɛ’n mɔ Liki klɛli’n, ɔ kannin Zezi i ndɛ kunngba’n. I waan: “An yo i kɛ nga ń yó i yɛ’n sa, maan amun wla kpɛn n su.” (Lik 22:19). I sɔ yolɛ’n nin Klist i wie’n cɛn dilɛ’n be kɔ likawlɛ. Kpɔkun Pɔlu kusu flɛli cɛn sɔ’n i ekun kɛ, e Min’n i aliɛ (1 Korɛntfuɛ Mun 11:20). Zezi seli Klistfuɛ’m be kɛ be di e Min’n i Aliɛ Cɛn’n. ?Sanngɛ ngue ti yɛ ɔ kpɛli cɛn dilɛ sɔ’n i ba ɔ?

Sa nga ti yɛ Zezi kpɛli e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n

5, 6. (a) ?Sa nga ti yɛ Zezi kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, i kun yɛle mennin? (b) Amun kle sa kun ekun nga ti yɛ ɔ kpɛli e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i ba ɔ.

⁵ Sa nga ti yɛ Zezi kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, yɛle kɛ i wie’n manman i Si m’ɔ o nglo lɔ’n, mɔ i kunngba yɛ ɔ ti famiɛn’n. I lɛ nun’n, ɔ kleli kɛ, kɛ mmusu’m be si Satan waan sran’m be wunnɛn m’ɔ ti be like cinnjin’n, i kunngba ti yɛ be su Ɲanmiɛn’n, ɔ ti ato ndɛ (Zɔb 2:1-5). Zezi i awlɛn tankaan m’ɔ fa suli Ɲanmiɛn lele guɛli i ti nin bo’n, ɔ jɔli Zoova klun.—Nyanndra Mun 27:11.

⁶ Sa kun ekun nga ti yɛ Zezi kpɛli e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, yɛle kɛ ɔ kpɛn e wla kɛ Zezi mɔ fɔ nunmɛn i nun’n, ɔ ‘fɛli i wun kpɔli sran sunman be ti.’ (Matie 20:28). Kɛ klɔ sran klikli’n fɔnnin Ɲanmiɛn wun’n, i nguan mɔ fɔ nunman nun’n, ɔ nin i su mmlusuɛ kwlaa be fili i sa. Sanngɛ Zezi seli kɛ: “Nyanmiɛn kloli mɛn’n lele ɔ fɛ i Wa kunngba cɛ’n mannin naan sran kwlaa ng’ɔ lafi i su’n ɔ’a mlin-man, sanngɛ ɔ́ nyán Anannganman nguan.” (Zan 3:16). Nanwlɛ, ‘sa tɛ’n i akatua’n yɛle wie, sanngɛ like nga Nyanmiɛn fa cɛ ye’n yɛle anannganman nguan’n bɔ e ɲɛn i e Min Klist Zezi mɔ e nin i y’a kaci sran wunmuan’n ti’n.’ (Rɔmfuɛ Mun 6:23). E Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n kpɛn e wla kɛ, Zoova nin i Wa’n be sran klolɛ dan’n, i nuan su like’n yɛle Zezi i wun kpɔlɛ tɛ m’ɔ yili’n. I sɔ ti’n, maan e la be ase lele.

?Blɛ mennin nun yɛ ɔ fata kɛ e di e Min’n i Aliɛ’n i cɛn’n niɔn?

 7. ?Ɔ yo sɛ ti yɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i nun nzoliɛ ninnge mun “cɛn kwlaa” ɔ?

⁷ Kɛ Pɔlu kán e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Ɔ maan cɛn kwlaa nga amún dí kpaun nga bɔ amún nɔ́n klowa nga nun’n, an bo e Min’n i wie ndɛ’n su lele maan ɔ fa ju i balɛ.” (1 Korɛntfuɛ Mun 11:26). Ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle kɛ, Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be tinuntinun bé dí e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i nun nzɔliɛ ninnge mun lele naan b’a wu. Ɔ maan, cɛn kwlaa nga be yo i sɔ’n, be bo su kle Ɲanmiɛn Zoova nin sran’m be kɛ, be lafi Zezi i wun kpɔlɛ tɛ mɔ Ɲanmiɛn mɛnnin i wun atin’n, i su.

 8. ?Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, bé dí Klist i wie cɛn’n lele ɔ́ fá jú blɛ mennin nun?

⁸ ?Be nga be kpali be sieli be ngunmin’n, bé dí Klist i wie cɛn’n lele ɔ́ fá jú blɛ mennin nun? Pɔlu waan: “Lele maan ɔ fa ju i balɛ.” Yɛle kɛ, bé dí e Min’n i aliɛ’n i lele ɔ́ fá jú Zezi i “balɛ” blɛ’n nun, yɛ ɔ́ cɛ́n i sɔnnzɔnfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, ɔ́ fá be kɔ́ ɲanmiɛn su (1 Tɛsa­lonikfuɛ Mun 4:14-17). I sɔ ndɛ liɛ’n, ɔ nin ndɛ nga Zezi kan kleli akoto 11 mun’n, be kɔ likawlɛ. I waan: “Sɛ n kɔ naan n wie i siesie’n, ḿ bá m ma fa amun naan lika nga n tran lɔ’n, an tran lɔ wie.”—Zan 14:3.

 9. ?Ndɛ nga Zezi kɛnnin i Mark 14:25 nun’n i bo’n yɛle mennin?

⁹ Kɛ Zezi kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, ɔ fali nzan klowa kun, kpɔkun ɔ seli i akoto nga be lafili i su’n be kɛ: ‘Nanwlɛ, n su nɔnman viɲi nzue kun lele saan cɛn nga min nin amun é nɔ́n uflɛ Nyanmiɛn i mɛn’n nun lɔ’n.’ (Mark 14:25). Nán kɛ Zezi ɔ́ nɔ́n nzan ɲanmiɛn su lɔ sakpasakpa ɔ, sanngɛ ɔ si kɛ nzan’n ɔ man aklunjuɛ (Jue Mun 104:15; Akunndanfuɛ Mun 10:19). I ti’n, aklunjuɛ dan kpa nga ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ’m bé wá dí i ɲanmiɛn su lɔ’n, yɛ be wla’n o su ɔ.—Rɔmfuɛ Mun 8:23; 2 Korɛntfuɛ Mun 5:2.

10. ?Afuɛ nuan kun nun’n, kpɛ nɲɛ yɛ ɔ fata kɛ e di e Min’n i Aliɛ Cɛn’n niɔn?

¹⁰ ?Ɔ fata kɛ e di Zezi i wie cɛn’n anglo kwlaa nun, annzɛ le mɔcuɛ kwlaa nun, annzɛ kusu cɛn kwla­kwla? Cɛcɛ. Afin Zezi kpɛli e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i ba Delɛ cɛn’n nun, kpɔkun cɛn kunngba sɔ nun yɛ be kunnin i ɔ. Delɛ cɛn sɔ’n mɔ Izraɛli­fuɛ’m be di’n, ɔ ti be Ezipti lɔ tulɛ afuɛ akpi kun afuɛ ya nnun nin blu nin nsan (1513) nun laa blɛ liɛ nun’n, ‘be wun wla kpɛnlɛ’ cɛn (Ezipt Lɔ Tulɛ 12:14). Afuɛ nuan kun nun sa’n, Zuifu’m be anglo nga be flɛ i Nisan i le 14 su kunngba cɛ, yɛ be di Delɛ cɛn’n niɔn (Ezipt Lɔ Tulɛ 12:1-6; Saun Yolɛ 23:5). I sɔ’n ti’n, ɔ nin i fataman kɛ e di e Min’n i Aliɛ’n i anglo kwlaa nun, annzɛ le mɔcuɛ kwlaa nun, annzɛ kusu cɛn kwla­kwla. Sanngɛ ɔ fata kɛ e di i kpɛ kunngba cɛ, kɛ Delɛ cɛn mɔ be di i kpɛ kunngba cɛ afuɛ nuan kun nun’n sa.

11, 12. ?Ngue ndɛ yɛ be nga be suan laa ninnge’m be su like’n, be kɛnnin i e Wla Kpɛnlɛ Cɛn nga be dili i laa’n, i su ɔ?

¹¹ Kɛ nga e fa wunnin i lɛ sa’n, ɔ ti su kɛ afuɛ kwlaa nun’n, e di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i Nisan anglo’n i le 14 su. Fluwa kun kɛnnin i sɔ yolɛ’n, i su ndɛ. I waan: “Klistfuɛ nga be o Azi Minɛr lɔ’n, be flɛli be kɛ Le Blu Le Nnanfuɛ Mun, afin e Min’n i aliɛ’n i dilɛ Nisan i le 14 su’n, ɔ ti be nzuɛn [...] Sɛ cɛn sɔ’n w’a tɔman Ya cɛn’n, ɔ kwla tɔ cɛn uflɛ.”—The New Schaff-Herzog, Encyclopedia of Religious Knowledge, Volume IV, pazi 44.

¹² J. L. von Mosheim m’ɔ ti laa ninnge’m be su like suanfuɛ’n, ɔ kannin cɛn dilɛ sɔ’n i afuɛ ya kpɔlɛ nɲɔn su nun (2^ème siècle) e blɛ liɛ nun’n, i ndɛ’n. I waan Le Blu Le Nnanfuɛ’m be di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i aliɛ’n Nisan i le 14 su, afin “be waan nzɔliɛ sɔ mɔ Klist kpɛli i ba’n, ɔ ti be mmla.” Laa ninnge’m be su like suanfuɛ kun ekun waan: “Like nga Azi lɔ Le Blu Le Nnanfuɛ’m be yoli’n, i yɛ be yo i Zerizalɛmu lɔ asɔnun’n nun ɔn. Afuɛ ya kpɔlɛ nɲɔn su nun’n, Nisan i le 14 su mɔ Azi lɔ asɔnun’m be di’n, be di be fa kpɛn be wun Klist i wie cɛn’n, i wla.”—Studia Patristica, Volume V, 1962, pazi 8.

?Kpaun i bo’n yɛle mennin?

13. ?Kɛ Zezi kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, kpaun i wafa mennin yɛ ɔ fali ɔ?

¹³ Kɛ ɔ kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, “Jésus fali kpaun, kɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase’n, ɔ bubuli nun fa mannin [akoto mun].” (Mark 14:22). Kpaun kunngba sɔ’n yɛ be fa dili Delɛ cɛn’n niɔn (Ezipt Lɔ Tulɛ 13:6-10). Kɛ mɔ kpaun ayre nunman kpaun sɔ nun’n ti’n, ɔ ti paplapa fɛtɛfɛtɛ sa, ɔ maan ɔ fata kɛ be bubu nun naan b’a cɛcɛ nun. Kpaun sɔ’n ti kɛ kpaun nga Zezi yili be atrɛ nun mɔ sran ko ju akpi nnan (4.000) be dili’n sa, afin ɔ bubuli nun naan w’a fa cɛcɛ be (Matie 14:19; 15:36). Ɔ maan, sɛ e waan é níɛn i sa’n, kpaun nun bubulɛ e Wla Kpɛnlɛ Cɛn nun’n, ɔ timan like m’ɔ taka Ɲanmiɛn i ninnge’m be yolɛ’n su sa jrɛiin ɔn.

14. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ be gua e Wla Kpɛnlɛ Cɛn kpaun i nun kpaun ayre ɔ? (b) ?Kpaun i wafa mennin yɛ be kwla fa di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n niɔn?

¹⁴ Kɛ ɔ kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, Zezi fali kpaun, ɔ seli kɛ: “Kpaun ng’ɔ o yɛ’n ti min wunnɛn [i nzɔliɛ], ɔ ti amun liɛ.” (1 Korɛntfuɛ Mun 11:24; Mark 14:22). Ɔ nin i fataman kɛ kpaun ayre tran kpaun sɔ’n nun. ?Ngue ti ɔ? Afin kpaun ayre m’ɔ wla like’n, ɔ ti fiɛn annzɛ sa tɛ’n i nzɔliɛ (1 Korɛntfuɛ Mun 5:6-8). Ɔ maan kpaun ti Zezi i wunnɛn mɔ sa tɛ kaan sa nunman nun’n, m’ɔ fa kpɔli sran’m be ti’n, i nzɔliɛ like (Ebre Mun 7:26; 10:5-10). Zoova Lalofuɛ’m be wla fiman i sɔ’n su, ɔ maan kɛ be di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n, be fa kpaun nga kpaun ayre nunman nun’n, kɛ nga Zezi fali’n sa. Wie liɛ’n, Zuifu’m be kpaun nga be fa di Delɛ cɛn’n, mɔ be guaman nun like fi, kɛ jaba sa, annzɛ klenzua sa’n, yɛ be fa ɔ. Wie liɛ kusu’n, be fa sanmlɛn (ɔ kwla yo awie sanmlɛn), kpɔkun be fɔtɔ i nin nzue kan. Be yo i paplapa fɛtɛfɛtɛ, be kɛnkɛn i nin ngo kan, ɔ maan kɛ ɔ be’n, i nun bubulɛ yoman ya.

?Nzan’n i bo’n yɛle mennin?

15. ?Ngue like yɛ ɔ o klowa nga Klist fa kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, i nun ɔn?

¹⁵ Kɛ be wieli kpaun di’n, Zezi fali klowa kun, “kɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase’n, ɔ fa mannin be [i akoto mun], naan be kwlaa b’a nɔn.” Ɔ seli be kɛ: “Nzan ng’ɔ o yɛ’n ɔ ti min mmoja bɔ maan amun nin Nyanmiɛn amún trá aenguɛ [i nzɔliɛ]. Sran kpanngban be ti yɛ bé gúɛ i ase-ɔ.” (Mark 14:23, 24). ?Nzan i wafa mennin yɛ ɔ o klowa’n nun ɔn? Duvɛn ɔn. Afin kɛ Biblu’n kan duvɛn ndɛ’n, nán nzan lɔflɛ’n i ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. Zezi waan nzan nga w’a kete’n, yɛ ɔ kwla kpuke ‘kplo kotokun nvuɛn’n niɔn.’ Klist i kpɔfuɛ’m be waan Zezi yoli “nzan nɔnfuɛ.” Sɛ ɔ ti kɛ nzan lɔflɛ yɛ Zezi nɔnnin’n, nn be kwlá semɛn i sɔ (Matie 9:17; 11:19). I sɔ ti’n, duvɛn nga be fa dili Delɛ cɛn’n, i kunngba’n yɛ Zezi fa kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba ɔ.

16, 17. (a) ?Duvɛn’n i wafa mennin yɛ be fa di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n niɔn? (b) ?Yɛ ngue ti ɔ?

¹⁶ Duvɛn ɔkwlɛ’n kunngba cɛ, yɛ ɔ kwla yo Zezi i mmoja’n i nzɔliɛ ɔ. I bɔbɔ seli kɛ: ‘Nzan ng’ɔ o yɛ’n ɔ ti min mmoja bɔ maan amun nin Nyanmiɛn amún trá aenguɛ’n, [i nzɔliɛ]. Sran kpanngban be ti yɛ bé gúɛ i ase-ɔ.’ Yɛ akoto Piɛli kusu klɛli kɛ: “An [yɛle kɛ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n] si like nga be fa toli amun’n, bɔ maan an nyan amun ti sa ngbɛn-ngbɛn nga amun nannan’m be fa kleli amun’n be nun’n. Nán like b’ɔ saci-ɔ, nán jɛtɛ ufue-ɔ, yɛ nán sika ɔkwlɛ-ɔ. Sanngɛ Krist b’ɔ ti kɛ bua b’ɔ w’a kpɛ cro sa’n bɔ lɛ fi nun-mɛn i wun’n, i mmoja’n b’ɔ ti kpa’n yɛ be fa toli amun ti-ɔ.”—1 Piɛr 1:18, 19.

¹⁷ Duvɛn ɔkwlɛ’n, yɛ Zezi fa kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i ba ɔ. Nán duvɛn ɔkwlɛ nga be yo be andɛ’n, be ngba yɛ be kwla fa ɔ, afin be sanngan be nin ninnge wie mun. Zezi i mmoja’n ti saun, b’a faman like fi b’a sɛnngɛnmɛn i. Ɔ maan be kwlá faman duvɛn kɛ, duvɛn Porto, annzɛ duvɛn Valepierre, ɔ nin duvɛn Vermouth sa be diman e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n. Ɔ fataman kɛ be gua e Wla Kpɛnlɛ Cɛn duvɛn’n i nun like naan ɔ yo mlɛnmlɛn, annzɛ kusu naan ɔ kete kpa. Sanngɛ be kwla fa duvɛn ɔkwlɛ Burgundy ɔ nin duvɛn Bordeaux. Sɛ sran wie’m be kusu be si duvɛn yo’n, be kwla fɛ i sɔ duvɛn liɛ’n.

18. ?Ngue ti yɛ e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ nun’n, Zezi w’a yiman kpaun nin duvɛn’n, atrɛ nun ɔn?

¹⁸ Kɛ Zezi kpɛ́ Aliɛ Dilɛ Cɛn sɔ’n i ba’n, w’a yiman atrɛ. W’a faman i wunnɛn ba’n w’a kaciman kpaun, yɛ w’a faman i mmoja’n w’a kaciman duvɛn. Afin klɔ sran nnɛn dilɛ’n, ɔ nin i mmoja nɔnlɛ’n, ɔ ti tete like, yɛ Ɲanmiɛn bu i sɔ ayeliɛ’n i fɔ (Bo bolɛ 9:3, 4; Saun Yolɛ 17:10). Nisan i le 14 su’n i nnɔsua sɔ nun’n, nn Zezi te o nguan nun. Kɛ aliɛ cɛnnin’n, nn e te o Zuifu’m be cɛn nga be flɛ i Nisan i le 14 su. I nnɔsua wia nun’n, Zezi fɛli i wunnɛn mɔ fɔ nunman nun’n fa yili tɛ, kpɔkun yɛ ɔ guali i mmoja’n i ase ɔ. Ɔ maan e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i nun kpaun ɔ timan Klist i wunnɛn’n jrɛiin’n sa, yɛ nán i mmoja bɔbɔ ba sa’n yɛle duvɛn’n, nzɔliɛ like yɛle be nɲɔn sɔ’n.a

E Min’n i Aliɛ’n ti bo kun yolɛ aliɛ

19. ?Ngue ti yɛ be kwla fa plɛti kpanngban nin klowa kpanngban be di e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n niɔn?

¹⁹ Kɛ Zezi kpɛli e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i ba’n, ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ nga be lafili i su’n be nɔnnin klowa kunngba nun. Matie fluwa’n waan: “[Zezi] fali klowa kun yɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase. Kɛ ɔ lali Nyanmiɛn ase wieli’n, ɔ fa mannin be yɛ ɔ seli be kɛ: ‘Amun kwlaa an nɔn nzan ng’ɔ o nun’n.” (Matie 26:27, 28). “Klowa kun” yɛ be fali ɔ, b’a faman klowa kpanngban. Afin, be sran 11 yɛ be trannin tabli kunngba’n i sin cɛn sɔ nun ɔn. Ɔ maan klowa kunngba’n be wiengu fa manlɛ’n, ɔ timan kekle. Afuɛ nga nun’n, sran miliɔn tra su be nin mɛn wunmuan nun Zoova Lalofuɛ’m bé yía be asɔnun ko ju akpiakpi ablangwlan (94.000) be nun, bé dí e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n. Kɛ mɔ sran kpanngban bé yía nnɔsua sɔ nun ti’n, be kwlá faman klowa kunngba cɛ be sinman be ɲrun. Kannzɛ bɔɔ sran nga be yiali’n be sɔnnin’n, sanngɛ ajalɛ nga Zezi fali’n mɔ i waan, nzan ng’ɔ o klowa nun’n ti i mmoja’n i nzɔliɛ’n, i su yɛ asɔnun’m be niaan ɔn. Ɔ maan, be kwla fa klowa kpanngban cɛn sɔ’n nun naan b’a fa sin sran kwlaa be ɲrun blɛ kpe kan. I sɔ kunngba’n, be kwla fa kpaun be sie i plɛti kpanngban nun. Klowa nin plɛti i wafa nga ɔ fata kɛ be fɛ i cɛn sɔ nun’n, Biblu’n w’a yiyiman nun. Sanngɛ kusu’n, maan klowa nin plɛti nga bé fá’n, be nin cɛn dilɛ sɔ’n fata. Kɛ ɔ ko yo naan, kɛ bé fá duvɛn’n sín sran’m be ɲrun’n, w’a guaguaman be wun ti’n, ɔ fataman kɛ klowa’m be yi.

20, 21. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e Min’n i Aliɛ’n ti bo kun yolɛ aliɛ ɔ?

²⁰ Kannzɛ bɔ be fa plɛti nin klowa kpanngban’n, sanngɛ e Min’n i Aliɛ’n ti bo kun yolɛ aliɛ. Izraɛli blɛ su’n, sɛ sran kun waan ɔ́ fá nnɛn fá yí bo kun yolɛ tɛ’n, Ɲanmiɛn i tannin sua’n nun yɛ be kpɛ nnɛn’n i kɔmin ɔn. Be fa nnɛn’n i lika wie’m be guɛ i Ɲanmiɛn i tɛ yiwlɛ lika’n su be mɛn i. Kpɔkun Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ ng’ɔ yili tɛ’n ko fɛ i liɛ. I sin’n, kɛ Aarɔn i mma yasua mun be ko fa be liɛ’n, nnɛn’n i onga’n ti sran ng’ɔ mannin nnɛn’n, ɔ nin awlobofuɛ’m be liɛ (Saun Yolɛ 3:1-16; 7:28-36). E Min’n i Aliɛ’n ti bo kun yolɛ aliɛ wie, afin sran kpanngban be yiɛ i wun.

²¹ Aliɛ sɔ’n m’ɔ ti bo kun yolɛ aliɛ’n, Zoova m’ɔ mannin i wun atin’n, ɔ trɛn i bo. Zezi yɛ ɔ ti nnɛn mɔ be fa yi tɛ’n niɔn, yɛ Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be di nzɔliɛ ninnge mun. Asa mɔ be nin Zoova be wla’n, ɔ kle kɛ be nin i be afiɛn’n sɛ. I sɔ ndɛ yɛ Pɔlu kan ɔn. I waan: ‘?Kɛ é nɔ́n nzan’n bɔ e la Nyanmiɛn ase’n, Krist mmoja’n ti-man e kwlaa e liɛ? ?Kɛ é búbú kpaun’n nun bɔ é dí’n, Krist wunnɛn’n ti-man e kwlaa e liɛ? Kannzɛ e sɔnnin’n, kpaun kunngba sɔ’n ti y’a kaci sran wunmuan, afin kpaun kunngba sɔ’n yɛ e ngba e yia su e di-ɔ.’—1 Korɛntfuɛ Mun 10:16, 17.

22. ?E Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i su kosan mennin mun yɛ e wa tɛ be su ɔ?

²² Afuɛ nuan kun nun sa’n, Zoova Lalofuɛ’m be cɛn ba kunngba cɛ nga be di’n, yɛle e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n. Sa nga ti yɛ be yo i sɔ’n yɛle kɛ, Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “An yo i kɛ nga ń yó i yɛ’n sa, maan amún wla kpɛn n su.” E Wla Kpɛnlɛ Cɛn sɔ nun’n, Zezi i wie’n, mɔ manman Zoova m’ɔ i kunngba cɛ yɛ ɔ ti ­famiɛn’n, e wla kpɛn su. Kɛ nga e fa kannin sa’n, e wun i kɛ e Min’n i bo kun yolɛ Aliɛ Cɛn dilɛ sɔ’n nun’n, kpaun ti Zezi i wunnɛn’n i nzɔliɛ like, yɛ duvɛn’n kusu ti i mmoja m’ɔ fa yili tɛ’n, i nzɔliɛ like wie. Sanngɛ sran nga be di kpaun mɔ be nɔn duvɛn’n, b’a sɔnman. ?Ngue ti ɔ? ?Kɛ mɔ sran kpanngban nga be ba e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i bo’n, be ngba be diman nzɔliɛ ninnge mun’n niɔn, ngue ti yɛ be bɛ i bo ɔ? ?I kpa bɔɔ, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n niɔn?

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?

• ?Ngue ti yɛ Zezi kpɛli e Min’n i Aliɛ Cɛn dilɛ’n i ba ɔ?

• ?Afuɛ nuan kun nun sa’n, ɔ fata kɛ e di e Wla Kpɛnlɛ Cɛn’n i kpɛ nɲɛ?

• ?E Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i nun kpaun nga kpaun ayre nunman nun’n, i bo’n yɛle mennin?

• ?Ngue like i nzɔliɛ yɛle e Wla Kpɛnlɛ Cɛn dilɛ’n i nun nzan’n?