Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n
Zan fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun
ZAN yɛ ɔ ti ‘Zezi i sɔnnzɔnfuɛ ng’ɔ klo i kpa’n’ niɔn. I yɛ ɔ ti sran kasiɛn ng’ɔ klɛli Zezi i junman ng’ɔ dili i asiɛ’n su wa’n, i su ndɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n niɔn. (Zan 21:20) Afuɛ nga be flɛ i 98 nun yɛ ɔ klɛli Zezi i jasin fɛ sɔ’n niɔn. I ndɛ liɛ’n ng’ɔ klɛli’n, i dan lika nunman fluwa nga Matie nin Mark ɔ nin Lik be klɛli’n nun.
Like trele kun ti yɛ Akoto Zan klɛli Zezi i jasin fɛ’n niɔn. Ɔ seli kɛ: ‘Kɛ ɔ́ yó naan amun a lafi su kɛ Zezi ti Klist naan ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa’n, i ti yɛ be klɛli nga ɔ, yɛ sɛ an lafi i su’n, i ti amún ɲán nguan.’ (Zan 20:31) Ɔ maan, ndɛ ng’ɔ klɛli’n ti e cinnjin kpa.—Ebr. 4:12.
‘AN NIAN ƝANMIƐN BUA GBANFLƐN’N YƐ’
Kɛ Zan batɛmu yofuɛ’n wunnin Zezi cɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘An nian Ɲanmiɛn Bua Gbanflɛn’n m’ɔ́ wá fɛ́ i wun yí mɛn’n i ti tɛ’n yɛ.’ (Zan 1:29) Zezi wlannin Samali nin Galile nin Zide mɛn’n nun. Ɔ ɔli Zurdɛn nzue’n i wia afiliɛ lɔ. Ɔ boli jasin fɛ’n, ɔ kleli sran’m be like, yɛ ɔ yoli abonuan sa mun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, ‘sran kpanngban be bɛli i wun lɛ, yɛ be lafili i su.’—Zan 10:41, 42.
Abonuan ninnge mɔ Zezi yoli be’n, be nun kun yɛle cɛnlɛ m’ɔ cɛnnin Lazali’n. Kɛ sran’m be wunnin kɛ Lazali wuli dili cɛn nnan naan Zezi cɛnnin i’n, be lafili Zezi su. Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, ɔ nin Farizifuɛ’m be liɛ’n, Zezi i kunlɛ i akunndan’n yɛ be buli ɔ. Ɔ maan Zezi tuli i bo lɛ ɔli ‘aawlɛ flɛnnɛn i bue liɛ’n su klɔ kaan mɔ be flɛ i Efraim’n su.’—Zan 11:53, 54.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
1:35, 40—?Zan batɛmu yofuɛ’n i sɔnnzɔnfuɛ benin yɛ ɔ nin Andre be o i wun lɛ’n niɔn? Zan m’ɔ klɛli ndɛ’n, ɔ bomɛn i bɔbɔ i dunman’n fluwa’n nun. Kɛ ɔ́ kán Zan batɛmu yofuɛ’n i ndɛ’n, ɔ flɛ i “Zan.” Ɔ maan sran mɔ w’a bomɛn i dunman sɔ’n yɛle i bɔbɔ Zan’n.
2:20—?Ɲanmiɛn sua benin yɛ ‘i kplanlɛ’n dili afuɛ ablanan nin nsiɛn’n’ niɔn? Ɲanmiɛn sua nga mɔ Zorobabɛli kplannin mɔ Erɔdu kplɛnnin i uflɛ’n, i ndɛ yɛ Zuifu’m be kan ɔn. Zozɛfu m’ɔ di laa sa’m be su junman’n, ɔ kannin kɛ, kɛ Erɔdu trannin famiɛn bia su’n i afuɛ 18 su’n, i nun yɛ be boli sua’n i kplanlɛ bo ɔ. Afuɛ sɔ’n yɛ be flɛ i 18 annzɛ 17 be afiɛn ka naan y’a ju Zezi blɛ su’n niɔn. Ansan rawlɛ’n nin sua’n i lika cinnjin’m be kplanlɛ’n dili afuɛ mɔcuɛ. Sanngɛ, Zezi i blɛ su afuɛ nga be flɛ i 30 nun ɔ nin i sin kan’n, yɛ be wieli sua’n i onga’n kplan ɔn. I ti yɛ Zuifu’m be waan i kplanlɛ’n dili afuɛ 46 niɔn.
5:14—?Sa tɛ’n mɔ sran kun yo’n ti yɛ ɔ tɔ tukpacɛ ɔ? Wie liɛ ɔ kwla yo sɔ. Sanngɛ, fɔ m’ɔ o e nun’n, i ti yɛ bian mɔ Zezi yoli i juejue’n tɔli tukpaciɛ afuɛ lele 38 niɔn. (Zan 5:1-3, 5-9) Ndɛ nga Zezi kan kleli i’n, i bo’n yɛle kɛ, kɛ mɔ Ɲanmiɛn w’a si i aunnvuɛ ti w’a yo i juejue’n, ɔ fata kɛ ɔ nanti atin m’ɔ man nguan’n su. Afin sɛ i ɲinfu yo sa tɛ’n, like tɛ uflɛ kpa kwla yo i. Sɛ bian’n yo sa nga Ɲanmiɛn yaci cɛman’n, sɛ ɔ wu’n, ɔ su cɛnman.—Mat. 12:31, 32; Lik 12:10; Ebr. 10:26, 27.
5:24, 25—?Wan mun yɛ b’a ‘ɲan be ti wie’n sa nun, yɛ b’a ɲan nguan’n’ niɔn? Sran mɔ Ɲanmiɛn ɲrun ɔ ti kɛ be wuli sa’n, be ndɛ yɛ Zezi kan ɔn. Kɛ be tili Zezi i ndɛ’n, be lafili i su ti be yacili sa tɛ’n yolɛ. Be ‘ɲan be ti wie’n sa nun, yɛ b’a ɲan nguan.’ Yɛle kɛ be lafili Ɲanmiɛn su ti’n, be kwla lafi su kɛ bé ɲán anannganman nguan.—1 Piɛ. 4:3-6.
5:26—?Kɛ be se kɛ ‘nguan’n o Ɲanmiɛn Wa’n sa nun’n,’ i bo’n yɛle benin? Yɛle kɛ Ɲanmiɛn maan Zezi kwla yo like nɲɔn. Ɔ yo maan sran’m be ɲan jranwlɛ Ɲanmiɛn ɲrun, kpɛkun be nga be wuli’n, Zezi yó maan bé ɲán nguan ekun.
6:64—?I nun mɔ Zezi sé Zida kɛ ɔ yo i sɔnnzɔnfuɛ’n, ɔ si kɛ Zida fɛ́ i mán sran mun? E bumɛn i sɔ. Sanngɛ, afuɛ nga be flɛ i 32 nun’n, cɛn kun Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Amun nun kun ti mmusu’m be si Satan’n i sran.” Atrɛkpa’n, blɛ sɔ’n nun yɛ Zezi wunnin kɛ Zida su ‘bo i sa tɛ yolɛ’n bo ɔ.’—Zan 6:66-71.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
2:4. Kɛ be yoli Zezi i batɛmu mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i ti’n, saan Ɲanmiɛn yɛ ɔ fata kɛ ɔ kle i like m’ɔ fata kɛ ɔ yo’n niɔn. Ndɛ nga Zezi kan kleli Mali’n, i bo’n yɛ ɔ o lɛ ɔ. Kannzɛ Zezi boli junman’n i dilɛ bo ɔ nin a cɛman’n, ɔ si blɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ di i junman’n, ɔ nin blɛ m’ɔ́ yí e ti kpɔlɛ tɛ’n. Ɔ maan kannzɛ Mali o, annzɛ i awlo nun sran uflɛ o, ɔ fataman kɛ i sɔfuɛ fɛ i nuan wlɛ i junman nga Ɲanmiɛn waan ɔ di’n nun. Ɔ fata kɛ e kusu e su Ɲanmiɛn sɔ wie.
3:1-9. Zuifu’m be kpɛnngbɛn Nikodɛmu i ndɛ’n kle e like nɲɔn. I klikli’n yɛle kɛ Nikodɛmu kɛnnin i wun ase, ɔ yoli ngwlɛlɛfuɛ, yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n lo i. Kannzɛ Zezi ti ajuin difuɛ wa’n, sanngɛ Nikodɛmu wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ sunmɛnnin naan ɔ kle sran’m be like ɔ. Ɔ fata kɛ e mɔ e ti Klistfuɛ kpa’n, e kan e wun ase. Like’n i nɲɔn su’n, yɛle kɛ i nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, Nikodɛmu w’a yoman i sɔnnzɔnfuɛ. Atrɛkpa’n, srongble’n ti ɔ, annzɛ ɔ kunndɛli kɛ be bu i sran dan jɔlɛ difuɛ dandan’m be ɲrun titi, annzɛ ɔ kloli sika ti yɛ w’a yoman Zezi i sɔnnzɔnfuɛ ɔ. I sɔ aeliɛ’n kle e afɔtuɛ cinnjin kun. Zezi waan e ‘suɛ i waka’n cɛn kwlaa e su i su.’ I sɔ nun’n nán maan e yo kɛ Nikodɛmu sa.—Lik 9:23.
4:23, 24. Sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klo wafa mɔ e su i’n, ɔ fata kɛ e su i kɛ nga Biblu’n kle e’n sa, yɛ maan Ɲanmiɛn wawɛ’n sie e.
6:27. Sɛ e waan é dí junman ‘aliɛ ng’ɔ saciman m’ɔ maan sran ɲan anannganman nguan’n ti’n,’ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo ninnge nga Ɲanmiɛn waan e yo’n. Sɛ e yo sɔ’n, e liɛ’n yó ye.—Mat. 5:3.
6:44. Zoova bɔbɔ yɛ ɔ nian e lika ɔ. Jasin fɛ’n ti yɛ sran’m be bɛ i Wa’n i sin ɔn. Yɛ ɔ fɛ i wawɛ’n uka e naan y’a wun ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ naan y’a nian su y’a nanti.
11:33-36. Sɛ sa wie ti srɛ kun e, annzɛ e sun’n, nán kɛ e awlɛn’n sɔman ti ɔ.
‘AN SU I SU’
Kɛ afuɛ nga be flɛ i 33 nun’n, Delɛ Cɛn wá jú’n, Zezi sɛli i sin Betani. Nisan anglo’n i le 9 su’n, ɔ fuli aflunmun nga w’a kpɛ cro’n kun su ɔli Zerizalɛmu. Nisan anglo’n i le 10 su’n, ɔ ɔli Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ ekun. Ɔ srɛli i Si kɛ ɔ yo maan i dunman’n fu. Kɛ ɔ yoli sɔ’n be tili sran kun i nɛn ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ seli kɛ: ‘M’an dun mmua yo maan n dunman’n w’a fu, yɛ ń yó maan ɔ́ wá fú ekun.’—Zan 12:28.
Delɛ Cɛn nun kɛ bé dí like’n, Zezi m’ɔ si kɛ ɔ su wa kɔ’n, ɔ mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be afɔtuɛ, yɛ ɔ srɛli Ɲanmiɛn mannin be. Kɛ be trɛli i mɔ be dili i jɔlɛ mɔ be boboli i waka’n su’n, i sin’n ɔ cɛnnin.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
14:2—?Wafa sɛ yɛ Zezi ko “siesie lika” ɲanmiɛn su lɔ mɛn i sɔnnzɔnfuɛ mun ɔn? I sɔ mɔ Zezi yoli’n, yɛle kɛ ɔ ɔli Ɲanmiɛn i wun lɔ. Ɔ fɛli i mmoja’n i gua’n ko kleli Ɲanmiɛn naan aenguɛ uflɛ mɔ Ɲanmiɛn nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be trali’n, b’a kwla di su. Lika siesielɛ’n i wafa kun ekun’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn síe i famiɛn. I sin naan be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be cɛnlɛ’n w’a bo i bo ɲanmiɛn su lɔ.—1 Tɛs. 4:14-17; Ebr. 9:12, 24-28; 1 Piɛ. 1:19; Ngl. 11:15.
19:11—?Kɛ Zezi kán sran ng’ɔ fɛ i mannin Pilati i ndɛ’n, Zida Iskariɔti ndɛ yɛ ɔ kan ɔn? Zezi w’a kanman sran trele kun sa i ndɛ. Be kwlaa nga be sa trannin Zezi i kunlɛ nun’n, be ndɛ yɛ ɔ kannin ɔn. Zida bɔbɔ, ɔ nin ‘Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dandan’m be nin jɔlɛ difuɛ dandan’m be kwlaa’ be o nun. “Sran” nga be srɛli kɛ be yaci Barabasi nun naan be kun Zezi’n be o nun wie.—Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—?Ngue ti yɛ Zezi seli Mali m’ɔ fin Magdala’n kɛ nán ɔ kɛn i ɔ? Glɛki aniɛn nun’n, ndɛ nga be kaci i titi kɛ “kan min’n,” be kwla kaci ekun kɛ “tra min, le min nun.” Mali bu i kɛ Zezi su wa kɔ ɲanmiɛn su naan ɔ su wunmɛn i kun. I ti yɛ ɔ le i nun ɔn. Kɛ ɔ ko yo naan Mali w’a si kɛ Zezi kɔlɛ blɛ nin a junman’n, Zezi seli i kɛ ɔ yaci i nun naan ɔ ko kɛn i cɛnlɛ ndɛ’n kle i sɔnnzɔnfuɛ mun.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
12:36. Ɔ fata kɛ e si ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun kpa naan y’a kaci ‘sran mɔ be wun ase’n.’ I sin’n, ɔ fata kɛ e uka sran uflɛ naan ɔ jaso aosin nun ɔ bla ɔ wa si Ɲanmiɛn Ndɛ’n m’ɔ kpaja’n.
14:6. Sɛ e waan Ɲanmiɛn klo e’n, ɔ leman atin uflɛ mɔ e kwla sin nun ɔn. Zezi yɛ ɔ ti atin’n niɔn. Sɛ e lafi i su’n naan e nanti i ajalɛ liɛ’n su’n, yɛ e kwla fa e wun mantan Ɲanmiɛn ɔn.—1 Piɛ. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Ɲanmiɛn ndɛ’n i su falɛ’n yɛ maan ɔ nin i Wa’n bé kló e ɔ.—1 Zan 5:3.
14:26; 16:13. Zoova i wawɛ’n kle e like, i yɛ maan e wla kpɛn like nga e suɛnnin i laa’n su. Asa ekun’n, ɔ kle sa ng’ɔ ti nanwlɛ’n. Ɔ maan, ɔ kwla uka e naan y’a si ngwlɛlɛ, ɔ nin akunndan. I sɔ ti’n, ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn titi naan ɔ fɛ i wawɛ’n uka e.—Lik 11:5-13.
21:15, 19. Zezi usali Piɛli sɛ ɔ klo i tra “be nga mun” o. I sɔ m’ɔ kannin’n, ɔ kwla yo kɛ sran’m be ndɛ yɛ ɔ su kan sa. Sanngɛ Glɛki aniɛn’n nun’n ndɛ ng’ɔ kannin’n, i kacilɛ wafa’n sɔnnin. Ɔ maan, be kwla kaci i maan sran ng’ɔ kanngan nun’n, ɔ kwla bu jue’m be akunndan. Be kwla kaci i kɛ: ‘?A klo min tra nga mun?’ Ɔ maan, Zezi seli Piɛli kɛ ɔ yaci jue tralɛ’n naan ɔ su i su di Ɲanmiɛn junman’n. Kɛ e kanngan Zezi i jasin fɛ’n, maan ɔ wla e fanngan naan e klo Zezi tra like uflɛ. Nanwlɛ, maan e tu e klun e su i su titi.
[Foto, bue 9]
?Ajalɛ benin yɛ Nikodɛmu i ndɛ’n kle e ɔ?