NDƐ NG’Ɔ KLƐ FLUWA’N SU’N: ZEZI I CƐNLƐ’N I SU YE NGA AMUN KWLA ƝƐN I’N

?Be cɛnnin Zezi sakpa?

BE FLƐ Glɛki bian kun kɛ Erodotu. Ɔ ti laa sa’m be su like suanfuɛ, yɛ ɔ wuli i afuɛ ko ju 2.500 yɛ. Ɔ kannin i blɛ su Ezipti lɔfuɛ’m be su ndɛ kun. Ɔ seli kɛ: “Kɛ wlengbi’m be ko yia aliɛ wun mɔ be ko wie i di’n, sran kun fa waka sran kun m’ɔ la fuɛn alaka nun’n fa sin nzrafuɛ’m be ɲrun fa kle be. Waka sran sɔ’n, i tɛnndɛn kwla fuanfuan mɛtri sin kun, annzɛ mɛtri kun. Kɛ a wun i sa’n, á sé kɛ fuɛn sakpa ɔ. Kɛ sran’n fá like sɔ’n sín’n, ɔ se kɛ: ‘An nɔn nzan yɛ an di aklunjuɛ, sanngɛ an nian like ng’ɔ o yɛ m’ɔ kwlá kɛnmɛn i wun’n. Kɛ amún wá wú’n, amún wá yó kɛ i sa.’”

Nán laa Eziptifuɛ’m be ngunmin yɛ be buli i kɛ, kɛ sran ko wu’n nn i liɛ w’a wie mlɔnmlɔn ɔn. Andɛ’n, sran’m be bu i sɔ wie. Ɔ maan ndɛ nga be tɛ i kan’n yɛle kɛ: “E di, e nɔn yɛ e bo e sro.” ?Sanngɛ sɛ sran wu ɔ, i liɛ w’a wie’n, ngue ti yɛ e diman e mɛn ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ é kó mían e ɲin é nánti seiin ɔn? Sɛ e wu e liɛ w’a wie’n, kɛ é yó ninnge mun’n, ɔ fataman kɛ e bu ainman akunndan. Akoto Pɔlu kusu buli i sɔ wie. Kɛ ɔ́ kán be nga be lafiman sran cɛnlɛ’n su be ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Sɛ sran’m be wu-ɔ be cɛn-man’n, ‘man e di like e nɔn nzan, ainman é wú, wuun e liɛ a wie.’”​—1 Korɛntfuɛ Mun 15:32.

Pɔlu w’a bumɛn i kɛ, kɛ sran wu’n nn i liɛ w’a wie mlɔnmlɔn. Ɔ lafili su kɛ sɛ sran kun wu’n, ɔ kwla sɛ i sin nguan nun ekun, kpɛkun ɔ kwla ɲan anannganman nguan. Like nga ti yɛ ɔ lafili sran cɛnlɛ’n su’n, ɔ taka ndɛ nanwlɛ cinnjin kpa kun m’ɔ bu i kɛ sran fi kwlá simɛn i akplowa’n i su. Yɛle kɛ Klist Zezi cɛnnin.a Zezi i cɛnlɛ sɔ’n, ɔ ti sa dan kun mɔ i ti’n, Klistfuɛ klikli’m be wa lafili Ɲanmiɛn su kpa ekun ɔn.

?Sanngɛ yo, Zezi i cɛnlɛ’n i su ye benin yɛ e kwla ɲɛn i ɔ? ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ be cɛnnin i sakpasakpa ɔ? Kɛ Pɔlu klɛ́ Klistfuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be fluwa’n, maan e nian wafa ng’ɔ yiyili ndɛ sɔ nun’n.

?SƐ ƝANMIƐN W’A CƐNMAN KLIST NIN?

Laa Korɛnti lɔ Klistfuɛ wie’m be akunndan’n sanngannin Klist i cɛnlɛ ndɛ’n su. Wie’m be liɛ bɔbɔ’n, b’a lafiman su mlɔnmlɔn kɛ sɛ sran wu’n, ɔ kwla cɛn. ?Sɛ sran wu’n be kwlá cɛnmɛn i’n, i sɔ liɛ’n klé sɛ? Fluwa klikli nga akoto Pɔlu klɛli ko mannin Korɛnti lɔ Klistfuɛ mun’n, ɔ kɛn i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Sɛ sran wu-ɔ ɔ cɛn-man’n wuun Nyanmiɛn kusu w’a cɛn-man Krist. Yɛ sɛ Nyanmiɛn a cɛn-man Krist’n, wuun ndɛ bɔ e kannin’n ti ato’n, wuun amun kusu amu’an lafi su ngbɛn. [...] Ɔ maan kɛ e waan Nyanmiɛn cɛnnin Krist’n, wuun y’a tɔn i suɛn [...] wuun amu’an lafi su ngbɛn yɛ amun sa tɛ’n tɛ jin amun ti su, [...] Kristfuɛ nga be wuli i nun’n, be kusu b’a mlin.”​—1 Korɛntfuɛ Mun 15:13-18.

Pɔlu fali ndɛ kun mɔ i akplowa silɛ ti kekle’n fa fitili i ndɛ’n su. Yɛle kɛ sɛ be su cɛnman be nga be wuli’n, nn Klist m’ɔ wuli’n b’a cɛnmɛn i. ?Sɛ b’a cɛnman Klist kusu’n, i nuan sa benin yɛ ɔ́ jú ɔ? Nn jasin fɛ’n bolɛ’n ti be wun yalɛ klelɛ junman. Asa ekun, ɔ ti ato bualɛ. Afin Klist i cɛnlɛ’n ti sa cinnjin kun mɔ Klistfuɛ’m be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n taka su ɔ. Sɛ Klist w’a cɛnman’n, be su kwlá tuman Biblu’n nun ndɛ cinnjin wie’m be bo. Be yɛle atin mɔ Ɲanmiɛn le i sie like kwlaa’n, ɔ nin i dunman’n, nin i Sielɛ’n, ɔ nin e ti mɔ é wá ɲɛ́n i’n. Sɛ b’a cɛnman Klist, nn jasin nga Pɔlu nin akoto onga’m be boli’n ti ngbɛn.

Sa kun ekun m’ɔ o lɛ’n yɛle kɛ, sɛ sakpa naan Ɲanmiɛn w’a cɛnman Klist, nn é sé kɛ Klistfuɛ’m be lafi klenzua kplɔwa su. Asa ekun’n, é sé kɛ Zezi i cɛnlɛ ndɛ nga Pɔlu nin i wiengu’m be kannin’n ti ato. Naan kusu be tɔnnin Ɲanmiɛn Zoova mɔ be waan i yɛ ɔ cɛnnin i’n, i suɛn. Kpɛkun kɛ Biblu’n se kɛ Klist ‘wuli sa tɛ bɔ e yoli’n ti’n’, ɔ ti ato. ?Afin sɛ b’a deman i m’ɔ ti Defuɛ’n wie’n i sa nun’n, ɔ́ yó sɛ naan w’a de sran uflɛ? (1 Korɛntfuɛ Mun 15:3) Yɛ i sɔ’n klé kɛ Klistfuɛ nga be wuli mɔ be nun wie’m be liɛ Klist ti yɛ be kunnin be’n, lafilɛ nga be lafili su kɛ sɛ be wu’n, bé cɛ́n be’n, ɔ yoli ngbɛn.

Pɔlu guɛli i ndɛ’n su seli kɛ: “Sɛ blɛ nga e o nun yɛ’n ngunmin yɛ e wla o Krist su’n, bɔ kɛ e ko wu’n wuun w’a wie’n, e nyrɛnnɛn liɛ’n tra sran’n kwlaa.” (1 Korɛntfuɛ Mun 15:19) Kɛ Klistfuɛ wie mun sa’n, sran cɛnlɛ’n nin i su ye mɔ Pɔlu lafili su’n ti’n, i ninnge wie’m be fili i sa. Asa ekun, be kleli i ɲrɛnnɛn, ɔ trɛli i awlɛn sa kekle’m be nun’n, yɛ ɔ trannin wie nuan bɔbɔ. ?Sɛ sran cɛnlɛ ndɛ’n ti ato ndɛ’n, nn nán afɛ ngbɛn yɛ Pɔlu nin Klistfuɛ sɔ’m be fɛli ɔ?

LIKE NGA TI YƐ Ɔ FATA KƐ E LAFI SU’N

Pɔlu w’a bumɛn i le kɛ ninnge nga Klistfuɛ’m be lafi su’n, ɔ taka ato ndɛ su. Ɔ lafili su kɛ be cɛnnin Zezi. Sa nga ti yɛ ɔ lafili su sɔ’n, ɔ boli i kpɔlɛ kleli Korɛntfuɛ mun. Ɔ seli be kɛ: “Be klɛli i Nyanmiɛn Ndɛ’n nun kɛ Krist ɔ́ wá wú sa tɛ bɔ e yoli’n ti, yɛ ɔ wuli. Be sieli i. Yɛ be klɛli i kɛ ɔ́ cɛ́n i le nsan su, ɔ maan Nyanmiɛn cɛnnin i. Sefas wunnin i, i sin i sɔnnzɔnfuɛ blu-nin-nnyɔn’m be wie’m be wunnin i.” Kpɛkun Pɔlu kan gua su kɛ: “Kɛ ɔ dili le nnyɔn kun’n, e niaan wie’m bɔ be tra ya nnun’n bɔ be o lika wlɛ’n, be wunnin i. Be nun wie’m b’a wu, sanngɛ be kpanngban lika tɛ o lɛ. I sin Zak kusu wunnin i, yɛ i sin be b’ɔ sunmannin be’n, be kwlaa be wunnin i. Kɛ be kwlaa sɔ’n be wunnin i’n, i sin [...] n wunnin i wie.”​—1 Korɛntfuɛ Mun 15:3-8.

Kɛ Pɔlu bó i ndɛ’n bo’n, ɔ kannin ndɛ kun m’ɔ lafi su tankaan kpa’n. Ɔ seli kɛ Klist wuli e sa tɛ’m be ti, be sieli i, yɛ be cɛnnin i. ?Ngue ti yɛ ɔ lafili sa sɔ’n i su dan sɔ ɔ? I kun yɛle kɛ be nga kɛ Zezi cɛnnin be wunnin i’n, be sɔnnin. Sran wie’m be liɛ’n, be ngunmin yɛ be wunnin i ɔ. Ɔ fiteli Pɔlu bɔbɔ ɲrun wie. Asa ekun’n, ɔ fiteli sran wie mɔ be o likawlɛ’n be ɲrun. Wie’m b’a sɔnman, wie’m be sɔnnin be ju lele 500. Be kwlaa sɔ mun’n, kɛ i klikli nun be nun wie’m be tili i kɛ be cɛnnin Zezi’n, b’a lafiman su. (Lik 24:1-11) Sran sɔ mɔ be wunnin Zezi’n, Pɔlu blɛ su’n nn be nun sunman be ɲin be te o su. Ɔ maan, sran nga i waan ɔ́ kó kpɛ́ ndɛ sɔ’n i bo’n, ɔ kwla ko usa be. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:6) Sɛ ɔ ti kɛ sran kun annzɛ sran nɲɔn yɛ be waan be wunnin Zezi’n, e kwla se kɛ be buali ato. ?Sanngɛ sran lele 500 annzɛ 500 tra su bɔbɔ niɔn, wan yɛ ɔ kwla se kɛ be buali ato ɔ?

Maan e sie i nzɔliɛ wie kɛ Pɔlu waan be klɛli Zezi i wie’n, ɔ nin i sielɛ nin i cɛnlɛ’n be su ndɛ’n “Nyanmiɛn Ndɛ’n nun.” Ɔ kɛnnin i sɔ kpɛ nɲɔn. Sa sɔ’m be kleli kɛ Mɛsi i su ndɛ nga be kɛnnin i Biblu’n i bue nga i klikli’n nun be klɛli i Ebre nun’n, be kpɛnnin su. I kwlaa sɔ’n kleli weiin kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mɛsi mɔ be seli kɛ ɔ́ bá’n niɔn.

Be nga kɛ Zezi cɛnnin’n be wunnin i’n, ndɛ kwlaa nga be kannin’n, ɔ nin Zezi i cɛnlɛ’n i su ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n kannin’n, sran kpanngban b’a faman su. Andɛ nin andɛ bɔbɔ’n, sran wie’m be lafiman su kpa kɛ Zezi sɛli i sin nguan nun. Wie’m be waan i sɔnnzɔnfuɛ’m be wuɛli i saka’n kpɛkun, be wa seli kɛ be wunnin i naan ɔ cɛnnin. Kɛ be sieli Zezi’n, Rɔmu sonja wie’m be jranjrannin i ndia’n i ɲrun lɛ. ?Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mɔ be leman kwlalɛ, yɛ be leman ɲrun’n, bé sín nin yɛ bé kó fá saka’n i sonja’m be ɲrun ɔn? Wie’m be kusu be waan sran’m be ɲin su ngbɛn yɛ ɔ yoli be kɛ b’a wun Zezi ɔ. Like ng’ɔ kle kɛ be sɔfuɛ’m be ndɛ’n timan nanwlɛ’n, yɛle kɛ sran nga be wunnin Zezi’n be sɔnnin. Kpɛkun nán blɛ kunngba’n nun yɛ be wunnin i kusu ɔ. ?Asa ekun’n, sɛ be ɲin su ngbɛn yɛ ɔ sinsinnin be’n, sran nga be wunnin i lɛ’n, ɔ kwla tɔntɔn jue yɛ ɔ cɛcɛ nun man be, kɛ nga Zezi yoli i Galile lɔ’n sa? (Zan 21:9-14) ?Sɛ sran’m be ɲin su ngbɛn yɛ ɔ yoli be kɛ b’a wun sran sa’n, sran wafa nga be wunnin i’n kwla se be kɛ be kɛn i wunnɛn’n be nian?​—Lik 24:36-39.

Sran wie’m be liɛ’n, be waan gblɛ ndɛ kun yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nuan sɛli su ɔ. ?Sanngɛ yo, ngue ti yɛ bé kó yó sɔ ɔ? Zezi i cɛnlɛ ndɛ’n ti’n, sran’m be kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrɛnnɛn, be yoli be finfin. Be fa be wun mannin wie’n. ?Ngue ti yɛ gblɛ ndɛ kun ti’n, bé kó fɛ yaya kɛ ngalɛ sa ɔ? Asa ekun’n, Zerizalɛmu lɔ yɛ be boli ndɛ sɔ’n i kanlɛ bo ɔ. Kusu nn lɔ yɛ be kpɔfuɛ mɔ be tralɛ akunndan o be klun’n be o ɔ.

Like bɔbɔ ng’ɔ mannin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be awlɛn mɔ kannzɛ be kleli be ɲrɛnnɛn sɛ, be kannin be Min’n i ndɛ’n, yɛle sran cɛnlɛ ndɛ’n. Ninnge’m be nun cinnjin kpa nga ti yɛ Klistfuɛ’m be lafi Ɲanmiɛn su’n, kun yɛle sran cɛnlɛ ndɛ m’ɔ ti ndɛ nanwlɛ’n. Nán like klefuɛ ngwlɛlɛfuɛ kun mɔ be kunnin i’n, i ndɛ kanlɛ ngbɛn sa ti yɛ Klistfuɛ klikli’m be fali be nguan’n sieli i wie nuan ɔn. Sa nga ti yɛ be yoli sɔ’n yɛle kɛ, Zezi i cɛnlɛ’n kleli kɛ i yɛ ɔ ti Mɛsi’n niɔn, naan ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa yɛ ɔ le tinmin. Asa kusu’n, ɔ suannin be bo yɛ ɔ boli be ɲrun atin. I cɛnlɛ’n kleli be kɛ sɛ be kusu be wu’n, bé sá be sin nguan nuan. Nanwlɛ, sɛ ɔ ti kɛ Zezi w’a sɛmɛn i sin nguan nun’n, nn Klistfuɛ nunman mɛn’n nun. Sɛ b’a cɛnman Zezi nn y’a timɛn i su ndɛ le.

?Sanngɛ, Klist i cɛnlɛ’n i su ye benin yɛ e kwla ɲɛn i andɛ ɔ?

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

[Foto, bue 3]

[Kuku, bue 5]

KOSAN WIE MƆ BE TA BE USA’N

?Wan mun yɛ bé cɛ́n be ɔ?

“Sran kpa mun o, sran tɛ mun o, bé cɛ́n.” (Sa Nga Be Yoli’n 24:15) Nowe nin Abraamu nin Sara be o sran kpa’m be nun wie. Sran tɛ’m be kusu’n, be nun wie yɛle be nga b’a kwlá ɲanman Ɲanmiɛn i mmla’m be suanlɛ nin be su nantilɛ’n i wun atin naan b’a wu’n.

?Nin yɛ be nga bé cɛ́n be’n bé trán ɔn?

Be nga bé cɛ́n be’n, be nun wie’m be nin Klist bé trán ɲanmiɛn su lɔ, be su wuman kun. Be nin i bé yó Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ yɛ bé síe asiɛ’n. (Sa Nglo Yilɛ 5:9, 10) Sanngɛ be nun sunman lika be liɛ’n, kɛ bé wá cɛ́n be’n, asiɛ’n su wa yɛ bé trán ɔn. Bé wá trán alaje nun asiɛ’n m’ɔ́ wá káci mɛn klanman’n i su tititi.​—Lik 23:39-43.

?Blɛ benin nun yɛ bé cɛ́n sran mun ɔn?

Blɛ sɔ’n te o e ɲrun lɔ. Kɛ Ɲanmiɛn wá núnnún sran tɛ mun asiɛ’n su wa’n, yɛ bé cɛ́n be ɔ. Biblu’n se kɛ Zezi i afuɛ akpi Famiɛn dilɛ blɛ nun yɛ bé yó i sɔ liɛ’n niɔn. Blɛ sɔ nun’n, asiɛ’n wá káci mɛn klanman.​—Sa Nglo Yilɛ 20:6.

?Ninnge nga be yo be Paki nun’n, be nin Zezi i cɛnlɛ’n i su ndɛ’n be kɔ likawlɛ?

Paki nun’n, sran’m be yia be di aliɛ, be nɔn nzan, be si able, be sɔ be amuɛn mun, yɛ be tran be ɲin su asɔnun’m be nun. Paki sɔ mɔ sran’m be waan ɔ ti Zezi i cɛnlɛ’n i ti cɛn yɛ be di’n, ɔ nin Zezi i cɛnlɛ’n i su ndɛ’n be sansan be wun. ?Ngue ti yɛ ndɛ sɔ’n ti e cinnjin ɔn? Afin Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ nán e fa e wun wlɛ i Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n i nun. Sanngɛ e su Ɲanmiɛn “akunndan’n nun nanwlɛ nun.”—Zan 4:23; 2 Korɛntfuɛ Mun 6:17.

?Sɛ Zezi ti Ɲanmiɛn Kpli kɛ nga asɔnun wie’m be kan’n sa’n, wan yɛ ɔ cɛnnin i ɔ?

Nán Zezi yɛ ɔ ti Ɲanmiɛn mɔ i dunman’n yɛle Zoova’n, sanngɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i Wa. Kɛ Zezi wuli’n, Zoova yɛ ɔ cɛnnin i ɔ. (Rɔmfuɛ Mun 10:9) Biblu’n su like suanfuɛ kun seli kɛ: “Sran fi sa, maan ɔ yo Klist bɔbɔ o, ɔ kwlá cɛnmɛn i wun.”b

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]