‘Ba kanngan mun, maan amun ɲin yi amun si nin amun nin’

‘Ba kanngan mun, maan amun ɲin yi amun si nin amun nin e Min’n liɛ mɔ an ti’n ti, afin i sɔ’n ti kpa.’—EFƐZFUƐ MUN 6:1.

 1. ?Wafa sɛ yɛ aɲinyiɛ’n de e ɔ?

ANDƐ sran wie mun’n, ndɛ mɔ be kan kleli be b’a timan ti’n, be nunman nun kun. Wie’m be kusu e kwla se kɛ aɲinyiɛ’n ti’n, be te o nguan nun. ?Sanngɛ ndɛ mennin li yɛ be kan kleli be mɔ be tili ɔ? E wunnɛn mɔ Ɲanmiɛn ‘yili i klanman’n,’ sɛ é kwlá sé’n, ɔ kle e like ng’ɔ fata kɛ e yo’n. (Jue Mun 139:14) Yɛle kɛ, kɛ lika’n lu tritri’n, e wun i. Kpɔkun kɛ ɲanmiɛn’n kpa sin piaa m’ɔ kpan kplannankplannan’n, e ti. Kɛ e wun i sɔ’n, e kunndɛ fiawlɛ ndɛndɛ. Afin e si kɛ i sɔ kwlaa ngalɛ’n, ɔ nin nzraama mɔ kɛ nzue tɔ́’n ɔ gua’n, be kwla yo e like yaya.

 2. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ be tu ba kanngan’m be fɔ ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ be ɲin yi be si nin be nin mun ɔn?

² Gbaflɛn nin talua mun, like ng’ɔ kwla yo amun tɛ’n, ɔ fata kɛ be kan kle amun. Yɛ be nga bé kán klé amun’n, yɛle amun sin nin amun nin. Lele nin andɛ’n, atrɛkpa’n amun wla te kpɛn afɔtuɛ wie mɔ be mannin amun’n, be su. Wie liɛ’n, be seli amun kɛ: “Sɛ ɔ sa kan gbo mɔ sin o nun’n, ɔ́ yrá wɔ.” Annzɛ “nán kɔ nzue ba’n i nuan lɔ’n, sɛ a tɔ nun’n á wú.” Annzɛ “nian ɔ bɛ su nin ɔ fama su naan w’a kpɛ akpo’n nun.” Ba kanngan wie mɔ b’a fɛmɛn i sɔ ndɛ’m be su’n, like yaya yoli be. Wie liɛ bɔbɔ be ti kali nun. ?Nán ɲrɛnnɛn yɛle sɔ’n? Nanwlɛ, sɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin’n, i sɔ’n “ti kpa” dan, ɔ ti ngwlɛlɛ ayeliɛ. (Nyanndra Mun 8:33) Biblu’n nun ndɛ mma kun liɛ’n, ɔ se kɛ i sɔ’n yo e Min’n Zezi Klist “fɛ.” Ɔ maan kɛ nga e fa wun i lɛ’n, Ɲanmiɛn waan amun ɲin yi amun sin nin amun nin.—Kolɔsfuɛ Mun 3:20; 1 Korɛntfuɛ Mun 8:6.

Aɲinyiɛ’n i su mmlusuɛ’n wieman le

 3. “?Nguan sakpa” mɔ e nun sunman é ɲɛ́n i’n yɛle mennin? ?Yɛ ngue yɛ ba’m bé yó naan b’a ɲan nguan sɔ’n wie ɔ?

³ Ba kanngan mun, sɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin’n, amún ɲán “nguan kɛ e o yɛ’n.” Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Amun kwla ɲan nguan nga be flɛ i kɛ ‘nguan sakpa’n,’ blɛ “ng’ɔ́ bá lɔ’n nun” wie. (1 Timote 4:8; 6:19) Nguan sakpa’n, yɛle anannganman nguan Ɲanmiɛn i mɛn klanman’n nun’n. Be nga be nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su klanman’n, be yɛ bé ɲɛ́n i ɔ. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn i mmla’n se kɛ: ‘“Bu ɔ si nin ɔ nin be sran,” mmla mɔ Ɲanmiɛn fa mannin sran mun m’ɔ uka su kɛ sɛ be yo ɔ ɔ́ yó be ye’n, ɔ ti be nun klikli. Ye sɔ’n yɛle kɛ: “Ɔ wun jɔ́ wɔ fɔuun, á cɛ́.”’ Kɛ nga mmla sɔ’n fa kɛn i lɛ’n sa’n, sɛ amun ɲin yi amun sin nin amun nin’n, amun klun jɔ́. Yɛ amun ɲrun lɔ sa wie ti’n, srɛ su kunman amun. Kpɔkun, amún kwlá ɲán anannganman nguan asiɛ’n su wa!—Efɛzfuɛ Mun 6:2, 3.

 4. ?Wafa sɛ yɛ ba kanngan’m be kwla bu Ɲanmiɛn i sran naan b’a ɲan su mmlusuɛ ɔ?

⁴ Kɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin mun mɔ an bu be sran’n, amun bu Ɲanmiɛn i sran wie. Afin, Ɲanmiɛn yɛ ɔ seli kɛ amun ɲin yi be ɔ. Kɛ amun yo sɔ’n kusu’n, amun ɲan su mmlusuɛ. Afin Biblu’n nun’n, Zoova seli kɛ: ‘Min Anannganman mɔ n ti amun Ɲanmiɛn’n, n kle amun like, amun bɔbɔ amun kpa yolɛ ti yɛ n kle amun ɔn.’ (Ezai 48:17; 1 Zan 5:3) ?Sanngɛ, aɲinyiɛ’n i su mmlusuɛ nga amun ɲɛ́n i’n yɛle mennin? Yɛle kɛ, amun si nin amun nin be klun jɔ́. Ɔ maan an bɔbɔ amun klun jɔ́ wie. (Nyanndra Mun 23:22-25) Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Amun Si m’ɔ o nglo lɔ’n kusu i klun jɔ́ wie. Ɔ maan, ɔ́ yrá amun su dan kpa! Zezi i ɲin yili Zoova. I bɔbɔ seli kɛ: “N yo i klun sa cɛn kwlaa.” ?I sɔ mɔ Zezi yoli’n ti’n, wafa sɛ yɛ Zoova klun jɔli i wun m’ɔ sɛsɛli i ɔ? Amun e fa e ɲin sie su e nian.—Zan 8:29.

Zezi w’a yoman nvɛɛfuɛ

 5. ?Ngue ti yɛ amun kwla bu i kɛ Zezi yoli ajuin difuɛ kpa ɔ?

⁵ Be flɛ Zezi i nin’n kɛ Mali. Zezi yɛ ɔ ti i wa kpɛn’n niɔn. Mali i wun Zozɛfu m’ɔ tali Zezi’n, ɔ ti ajuin difuɛ. Ɔ maan, Zezi yoli ajuin difuɛ wie. (Matie 13:55; Mark 6:3; Lik 1:26-31) ?Kɛ amun niɛn i sa’n, amun bu i kɛ Zezi si junman sɔ’n i di kpa? I nun mɔ be nin a seman kɛ Mali m’ɔ nin a siman bian’n ɔ́ wúnnzɛ Zezi’n, nn Zezi o ɲanmiɛn su lɔ. I blɛ sɔ’n nun’n, Zezi mɔ sɛ angunndan’n ti sran’n nn é sé kɛ yɛle i’n, ɔ seli kɛ: ‘N wo Ɲanmiɛn wun lɛ n sa o junman’n su. Cɛn kwlaa n yo i klun sa maan i klun jɔ klanman.’ Nanwlɛ, Ɲanmiɛn klun jɔli Zezi wun, afin ɔ ti junman difuɛ kpa. ?Yɛ kɛ ɔ yoli gbaflɛn kan asiɛ’n su wa’n m’ɔ yoli ajuin difuɛ’n nin? ?An bu i kɛ ɔ kacili?—Nyanndra Mun 8:30; Kolɔsfuɛ Mun 1:15, 16.

 6. (a) ?Ngue ti yɛ an kwla se kɛ Zezi i bakan nun’n, ɔ dili awlo junman ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ ba kanngan’m be kwla nian Zezi i ajalɛ’n su ɔ?

⁶ Kɛ ba kanngan kwlaa sa’n, Zezi i bakan nun’n, ɔ kannin ngowa. (Zakari 8:5; Matie 11:16, 17) Sanngɛ, ngowa kanlɛ’n w’a yomɛn i junman. Kɛ m’ɔ ti ba kpɛnngbɛn mɔ kusu i si nin i nin be timan aɲanbeunfuɛ’n ti’n, ɔ dili awlo junman. Kpɔkun Zozɛfu kleli i ajuin dilɛ. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ wa yoli jasin fɛ’n bofuɛ. Ɔ klɛnnin i wun dili junman sɔ’n mlɔnmlɔn. (Lik 9:58; Zan 5:17) Gbaflɛn nin talua mun, atrɛkpa’n, amun si nin amun nin be se amun kɛ an nunnun amun sua’n nun, annzɛ amun di awlo’n nun junman uflɛ. Annzɛ kusu be wla amun fanngan kɛ amun nin be su Ɲanmiɛn. Yɛle kɛ amun ɔ aɲia’m be bo, yɛ amun bo jasin fɛ’n. ?Sɛ Zezi yɛ i si nin i nin be seli i kɛ ɔ yo i sɔ ninnge mun’n, amun bu i kɛ ɔ́ sé sɛ? Amun bu i sin be nian naan amun wun wafa nga amun kwla niɛn i ajalɛ’n su.

Ɔ si Biblu’n nun kpa yɛ ɔ si like kle

 7. (a) ?Wan yɛ Zezi nin be ɔli Delɛ cɛn dilɛ ɔ? (b) ?Kɛ bé sá be sin’n, nin yɛ Zezi kali ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?

⁷ Izraɛli lɔ afuɛ nuan kwlakwla’n, awlobo kwlakwla be kɔ Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ kpɛ nsan be ko di cɛn. (Mmla’n 16:16) Ɔ maan i nun mɔ Zezi le afuɛ 12, ɔ nin i si nin i nin, ɔ nin i niaan’m be kwlaa be ɔli Delɛ cɛn dilɛ Zerizalɛmu. Zan nin Zaki mɔ be wa yoli Zezi i akoto’na, be nin be si Zebede nin be nin Salome m’ɔ ti Mali i niaan bla’n, be ɔli wie. Atrɛkpa’n, be kwlaa sɔ’m be ɔli likawlɛ. (Matie 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mark 15:40; Zan 19:25) Kɛ be dili cɛn’n wieli mɔ bé sá be sin’n, Mali nin Zozɛfu be buli i kɛ Zezi o be osufuɛ’m be nun. Ɔ maan b’a bumɛn i kunndɛlɛ angunndan. Sanngɛ kɛ be wunmɛn i mlɔnmlɔn’n, be tɔli i kunndɛlɛ wun. Kɛ be kunndɛli i lele m’ɔ dili le nsan’n, be ko wunnin i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ. Ɔ jin ‘Zuifu’m be ninnge klefuɛ’m be afiɛn, ɔ tie be ndɛ mɔ be kan’n yɛ ɔ usa be sa.’—Lik 2:44-46.

 8. ?Ngue yɛ Zezi yoli i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ i sɔ’n boli sran’m be nuan ɔn?

⁸ ?Wafa sɛ yɛ Zezi ‘usa ninnge klefuɛ’m be sa ɔ?’ Nán sa usalɛ nga bakan m’ɔ siman sa mɔ kunndɛ kɛ be kle i ngwlɛlɛ’n ɔ usa’n, i wie yɛ Zezi usali ɔ. Glɛki aniɛn’n nun’n, ndɛ nga be kacili i kɛ ɔ usa be sa’n, yɛle sran’n i jɔlɛ dilɛ’n nun sa mɔ be usɛ i’n. Kpɔkun kɛ ɔ́ tɛ́ su’n, sa usalɛ yɛ ɔ fa tɛ su ɔ. I sɔ yɛ Zezi yoli ɔ. Ɔ kleli kɛ kannzɛ ɔ ti bakan’n, sanngɛ ɔ si Biblu’n nun. I sɔ’n boli ninnge klefuɛ mɔ be ɲin w’a ti’n be nuan dan! Biblu’n waan: ‘Be kwlaa nga be tili i ndɛ’n, i ngwlɛlɛ’n nin sa m’ɔ tɛ be su’n, ɔ boli be nuan.’—Lik 2:47.

 9. ?Biblu’n nun like suanlɛ nun’n, wafa sɛ yɛ amun kwla nian Zezi i ajalɛ’n su ɔ?

⁹ ?Ɔ yo sɛ yɛ Zezi i bɔbɔ kaan kɛ ngalɛ’n sa’n, ɔ kwla si Biblu’n nun like lele ɔ bo ninnge klefuɛ mɔ be ɲin w’a ti kpa’n be nuan ɔn? E kunndɛmɛn i lele. I si nin i nin mɔ be ɲin yi Ɲanmiɛn’n, be yɛ kɛ ɔ fin i bakan nun’n, be kleli i Ɲanmiɛn ndɛ’n niɔn. (Ezipt Lɔ Tulɛ 12:24-27; Mmla’n 6:6-9; Matie 1:18-20) Zozɛfu fɛli i ɔli Ɲanmiɛn ndɛ’n i tielɛ titi Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ. ?Nɛ́n i sɔ wie yɛ amun si nin amun nin be yo ɔ? Be kle amun Biblu’n nun like, kpɔkun be nin amun kɔ aɲia’m be bo. ?Kɛ Zezi sa’n, like kwlaa sɔ mɔ be nin amun yo’n, ɔ yo amun fɛ? ?Yɛ like nga amun suan’n, amun kan kle amun wiengu?

Zezi yoli aɲinyiɛfuɛ

10. (a) ?Ngue ti yɛ Zezi i si nin i nin be kwlá seman kɛ be siman lika nga be kwla wun i’n niɔn? (b) ?Ajalɛ kpa mennin yɛ Zezi kle ba kanngan mun ɔn?

¹⁰ ?Kɛ Mali nin Zozɛfu be kunndɛli Zezi lele mɔ i cɛn nsan su be ko wunnin i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n, amun bu i kɛ ɔ yoli be sɛ? Nanwlɛ, be wla guali ase dan. Sanngɛ Zezi liɛ’n, ɔ wunman sa nga ti yɛ i si nin i nin be siman lika ng’ɔ o’n mɔ i ti yɛ be kunndɛ i’n. Afin be sran nɲɔn’n, be si i awuliɛ’n i nun ndɛ. Yɛ kannzɛ bɔbɔ be simɛn i su ndɛ’n kwlaa’n, sanngɛ be si kɛ ɔ́ wá yó Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n su famiɛn, ɔ nin e Defuɛ. (Matie 1:21; Lik 1:32-35; 2:11) Ɔ maan, Zezi usali be kɛ: ‘?Ngue ti yɛ an kunndɛ min ɔn? ?An siman kɛ min Si ninnge’m be mian n sa?’ Sanngɛ, kɛ m’ɔ ti aɲinyiɛfuɛ’n ti’n, ɔ nin be ɔli Nazarɛti. Biblu’n waan: ‘I ɲin yi be. I nin fa sa sɔ’n sieli i klun.’—Lik 2:48-51.

11. ?Afɔtuɛ mennin yɛ Zezi i aɲinyiɛ’n man amun ɔn?

¹¹ ?Kɛ be se kɛ Zezi i ɲin yili i si nin i nin naan amun niɛn i ajalɛ’n su’n, ɔ ti pɔpɔ amun sa nun titi? ?Annzɛ kusu’n, ɔ yo amun kɛ amun si andɛ mɛn’n nun sa tra amun si nin amun nin, ɔ maan kɛ ɔ yo naan amun ɲin yi be’n, ɔ ti kekle? I yo, ɔ kwla yo sɔ. Afin atrɛkpa’n, amun si ninnge kɛ telefɔnu nin ɔrdinatɛli, ɔ nin ajulisu ninnge wie mun ekun be nun junman di. Sanngɛ an bu Zezi i angunndan be nian. ?Kɛ ninnge klefuɛ mɔ be ɲin w’a ti kpa’n be ‘tili i ndɛ’n, i ngwlɛlɛ’n nin sa m’ɔ tɛ be su’n,’ be nuan w’a boman be wun? Sanngɛ sɛ an fa amun wun sunnzun Zezi’n, amun jumɛn i like silɛ’n nun mlɔnmlɔn. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, i ɲin yili i si nin i nin. Yɛ kannzɛ bɔbɔ nán cɛn ngba yɛ like nga be se i kɛ ɔ yo’n ɔ yoli i liɛ’n su’n, sanngɛ ‘i ɲin yili be.’ ?Afɔtuɛ mennin yɛ Zezi i ayeliɛ sɔ’n man amun ɔn?—Mmla’n 5:16, 29.

Aɲinyiɛ’n timan pɔpɔ

12. ?Wafa sɛ yɛ aɲinyiɛ’n ti’n, e kwla ka nguan nun ɔn?

¹² Nán cɛn ngba yɛ like nga be se kɛ amun yo’n, ɔ yo pɔpɔ man amun ɔn. Amun e fa sunnzun ase kun e yiyi nun e nian. Be flɛ bakan kun kɛ Zan. Cɛn kun’n, i janvuɛ talua kanngan nɲɔn be waan bé wánndi bé kpɛ́ akpɔ’n nun. Sanngɛ nn akpɔ’n i tɛtrɛ’n ti’n, ɔ le nantifuɛ’m be sinwlɛ liɛ. Sinwlɛ sɔ’n o akpɔ’n i su nglo. Lɔ yɛ Zan toli i ti ɔ. Kɛ ɔ́ kɔ́’n, nn i janvuɛ’m be kpan flɛli i: “Zan, bla e wɔ e.” Zan w’a tɛman be su. Kɛ bé kɔ́’n, nn bé flɛ́ i: “?Zan a kɔman wie? Bla e wɔ e.” Zan kusu tɛman be su, ɔ sisi i bo. Ɔ maan talua kan’n kun kpannin seli i kɛ: “A ti ambɛfuɛ ngboko!” Sanngɛ Zan w’a yoman srongble naan w’a su be su. I waan: “Like nga min nin waan n yo’n, yɛ n yo ɔ.” I osu m’ɔ́ cɛ́ kan’n, ɔ ti kioo kpao. Ɔ́ níɛn i bo ngua lɔ ɔ, i janvuɛ talua nɲɔn mun yɛ loto w’a si be yɛ. Kun ka lɛ wuli, kpɔkun kun’n liɛ’n, i ja buli. Be fɛli i ɔli dɔɔtrɔ naan b’a ko kpɛ i ja’n. Talua kanngan nɲɔn sɔ’n, be nin seli be titi kɛ nán be kpɛ akpɔ’n nun naan be fa nantifuɛ’m be atin liɛ’n m’ɔ sin akpɔ’n i su nglo’n. Sanngɛ b’a faman su. Cɛn kun mɔ be nin’n nin Zan i nin liɛ’n bé kókó yalɛ’n, ɔ seli i kɛ: “Eee, ɲrɛnnɛn saa o! Sɛ ɔ ti kɛ n mma’m be tili ndɛ nga n kan kleli be’n, nn be o lɛ kɛ ɔ wa’n sa.”—Efɛzfuɛ Mun 6:1.

13. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin ɔn? (b) ?Ngue yɛ sɛ siɛ kun annzɛ niɛn kun se i wa’n kɛ ɔ yo’n, ba’n kwla se kɛ ɔ yoman ɔn?

¹³ Ɲanmiɛn waan: “Ba kanngan mun, maan amun ɲin yi amun si nin amun nin.” ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn waan amun ɲin yi be ɔ? Kɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin’n, Ɲanmiɛn yɛ amun ɲin yi i ɔ. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Like nga ti yɛ Ɲanmiɛn waan amun ɲin yi amun si nin amun nin’n, yɛle kɛ be si sa tra amun. Amun e fa Zan i nin’n i su sunnzun ase e nian. Afuɛ nnun kwlaa naan Zan i janvuɛ talua kanngan nɲɔn’m b’a yo asidan mɔ e kɛnnin i ndɛ lɛ’n, loto kunnin Zan i nin’n i janvuɛ bla kun i wa yasua kaan kun. Akpɔ kunngba’n i kpɛlɛ’n su yɛ ɔ wuli ɔ! I sɔ sa mɔ Zan i nin’n si i’n, Zan simɛn i. E si kɛ, kɛ be se kɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin’n, nán cɛn ngba yɛ ɔ ti pɔpɔ man amun ɔn. Sanngɛ Ɲanmiɛn waan amun ɲin yi be. Sanngɛ kusu sɛ ɔ ti ato bualɛ, annzɛ awie, annzɛ like uflɛ wie mɔ Ɲanmiɛn i ɲin ci i’n yɛ amun si nin amun nin, annzɛ sran uflɛ se kɛ an yo’n, i lɛ fuɛ’n, an su kplinman su. I lɛ nun’n, sɛ amun ‘ɲin yi Ɲanmiɛn tra sran mun’n, ɔ ti kpa tra kɛ amun ɲin yi sran’n.’ I sɔ’n ti’n, kɛ Biblu’n seli kɛ ‘amun ɲin yi amun si nin amun nin’n,’ ɔ seli ekun kɛ ‘e Min’n liɛ mɔ an ti’n ti.’ Yɛle kɛ, kannzɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin’n, sanngɛ maan ɔ yo Ɲanmiɛn liɛ’n su.—Sa Nga Be Yoli’n 5:29.

14. ?Ngue ti yɛ aɲinyiɛ’n ti sran mɔ fɔ nunmɛn i nun’n i sa nun pɔpɔ ɔ? ?Yɛ kannzɛ fɔ nunman sran nun’n, sanngɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ ɔ suɛn i sɔ yolɛ ɔ?

¹⁴ Atrɛkpa amun se amun wun kɛ Zezi liɛ’n, ‘sa tɛ kaan sa nunmɛn i wun, ɔ nin sa tɛ yofuɛ’m b’a sanman nun.’ Naan sɛ ɔ ti kɛ amun ti kɛ i sa’n, nn cɛn kwlaa amún ɲin yí amun si nin amun nin. (Ebre Mun 7:26) Ɔ ti sɔ, afin sɛ fɔ nunman amun nun’n, amun ɲin su tranman sa tɛ’n su. (Bo Bolɛ 8:21; Jue Mun 51:7) Sanngɛ i kwlaa yoli o, Zezi w’a kaman lɛ w’a yoman aɲinyiɛfuɛ. Biblu’n waan: ‘Kannzɛ ɔ ti Ɲanmiɛn Wa’n, ɔ wunnin ɲrɛnnɛn, ɔ maan i aɲinyiɛ’n i ɲin fiteli dan.’ (Ebre Mun 5:8) Sɛ ɔ ti kɛ ɔ kali ɲanmiɛn su lɔ’n, nn ɔ su wunman ɲrɛnnɛn naan se kɛ i aɲinyiɛ’n i ɲin fíte dan. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ ɲrɛnnɛn nga Zezi wunnin i’n ɔ maan i aɲinyiɛ’n i ɲin fiteli dan ɔn?

15, 16. ?Ɔ yo sɛ ti yɛ Zezi i aɲinyiɛ’n i ɲin fiteli dan ɔn?

¹⁵ I nun mɔ Zezi ti bakan’n, Zoova i fanngan nun Zozɛfu nin Mali be niɛnnin i su naan like fi w’a yomɛn i. (Matie 2:7-23) Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, wafa nga Ɲanmiɛn sasali Zezi titi’n, w’a sɛsɛmɛn i sɔ kun. I sɔ’n ti’n, Zezi wa wunnin ɲrɛnnɛn dan. Ɔ maan Biblu’n waan: ‘Ɔ kpannin, i ɲinmuɛn’n guali naan w’a srɛ Ɲanmiɛn, ɔ jrannin su kpa.’ (Ebre Mun 5:7) ?Blɛ mennin nun yɛ Zezi srɛli sɔ ɔ?

¹⁶ Dɔ kasiɛn nga Zezi dili i asiɛ’n su wa’n, i li kɛ Satan yó i like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan w’a saci i seiin nantilɛ’n, i nun yɛ ɔ srɛli dan sɔ ɔ. Kɛ ɔ buli wafa nga bé wá kún i kɛ sa tɛ yofuɛ sa’n, i awlabɔɛ’n yoli dan. Afin ɔ si kɛ i sɔ’n kwla saci i Si i dunman. Ɔ maan kɛ ɔ o Zɛstemane fie’n nun lɔ’n, ‘ɔ miɛnnin i ɲin kannin ndɛ kle Ɲanmiɛn cinnjin kpa, nvufle kpa’n tu i pataa, nvufle sɔ’n ɔ kacili kɛ mmoja sa, ɔ gua srosrosrosro.’ I sin’n, kɛ bé kún i waka’n su’n, wafa ng’ɔ yo i ya’n ti’n, ɔ ‘kpannin, i ɲinmuɛn’n guali.’ (Lik 22:42-44; Mark 15:34) Nanwlɛ, Zezi ‘wunnin ɲrɛnnɛn, ɔ maan i aɲinyiɛ’n i ɲin fiteli dan.’ I Si Zoova kusu i klun jɔli i wun. Kɛ é sé yɛ m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ si e aunnvuɛ. Afin ɔ wun wafa nga e mian e ɲin naan y’a yo Ɲanmiɛn klun sa’n.—Nyanndra Mun 27:11; Ebre Mun 2:18; 4:15.

Maan an yo aɲinyiɛfuɛ

17. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu fɔ nga be tu e’n niɔn?

¹⁷ Kɛ amun si nin amun nin be tu amun fɔ’n, i sɔ’n kle kɛ be klo amun naan be kunndɛ kɛ amun yo kpa. Biblu’n waan: ‘?Ba onin yɛ i si tumɛn i fɔ ɔ?’ Amun bu angunndan kan be nian. ?Sɛ amun si nin amun nin be kloman amun naan be tuman amun fɔ’n, amún yó ba kpa? I sɔ kunngba’n kusu ti yɛ Zoova tu e fɔ ɔ. Biblu’n waan: ‘Nanwlɛ, fɔ tulɛ’n kwlaa, kɛ bé tú e’n, i klikli’n nun ɔ yo e ya, ɔ yoman e fɛ, sanngɛ be nga be fa su mɔ be kaci’n, ɔ maan be yo kpa, yɛ be di alaje.’—Ebre Mun 12:7-11.

18. (a) ?Kɛ be tu sran kun fɔ’n, i sɔ’n kle sɛ? (b) ?Mmlusuɛ mennin yɛ amun wunnin kɛ sran nga be tuli i fɔ sɔ’n, ɔ ɲɛn i ɔ?

¹⁸ Laa Izraɛli famiɛn kun mɔ Zezi kɛnnin i ngwlɛlɛ silɛ dan’n i ndɛ’n, ɔ kannin klolɛ mɔ e si nin e nin be klo e mɔ i ti yɛ be tu e fɔ’n i ndɛ. Be flɛ famiɛn sɔ’n kɛ Salomɔn. Ɔ seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ faman ngble kɛnmɛn i wa’n, nn klolɛ yɛ ɔ klomɛn i ɔ. Sran ng’ɔ klo i wa’n, ɔ jrɛnjrɛnmɛn i fɔ tulɛ’n wun.’ Ɔ seli ekun kɛ sran nga be tu i fɔ’n, sa tɛ m’ɔ ti i wie like’n kwla to fuɛn i bɔbɔ. (Nyanndra Mun 13:24; 23:13, 14; Matie 12:42) E niaan bla kun mɔ kɛ é sé yɛ’n w’a ja bian’n, i waan i bakan nun sɛ be kɔ asɔnun naan w’a tranman diin’n, kɛ be sa be sin’n, saan i si tú i fɔ. Wafa nga i si tuli i fɔ klolɛ su’n, ɔ yoli i ye dan kpa. Yɛ lele nin andɛ’n, i wla te kpɛn su.

19. ?Like cinnjin kpa mennin ti yɛ ɔ fata kɛ amun ɲin yi amun si nin amun nin ɔn?

¹⁹ Sɛ amun si nin amun nin be klo amun naan i sɔ’n ti’n be tu amun fɔ’n, maan ɔ yo amun fɛ. Kɛ nga e Min Zezi Klist i ɲin yili i si Zozɛfu nin i nin Mali sa’n, amun kusu amun ɲin yi amun si nin amun nin. Sanngɛ like cinnjin kpa nga ti yɛ ɔ fata kɛ amun ɲin yi be’n, yɛle kɛ amun Si Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ o nglo lɔ’n yɛ i waan amun ɲin yi be ɔ. Sɛ amun yo sɔ’n, amun liɛ yó ye. Afin amun ‘wun jɔ́ amun fɔuun, amún cɛ́.’—Efɛzfuɛ Mun 6:2, 3.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?

• ?Mmlusuɛ mennin yɛ ba kanngan nga be ɲin yi be si nin be nin’n be kwla ɲɛn i ɔ?

• ?Zezi i bakan nun’n, wafa sɛ yɛ ɔ kleli kɛ i ɲin yi i si nin i nin mɔ an kwla nian su ɔ?

• ?Ngue yɛ maan Zezi i aɲinyiɛ’n i ɲin fiteli dan ɔn?

[Foto, bue 20]

I nun mɔ Zezi le afuɛ blu nin nɲɔn’n, ɔ si Biblu’n nun like kpa.