Maan e yo sa nga e klun akunndan’n se e kɛ e yo’n

‘Sran nga be akunndan’n ti kpa’n, like kwlaa ti kpa be ɲrun, sanngɛ sran nga be akunndan’n timan kpa’n, mɔ be lafiman Ɲanmiɛn su’n, like fi timan kpa be ɲrun.’—TIT 1:15.

 1. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Krɛti asɔnun’n i ndɛ loli Pɔlu ɔ?

KƐ AKOTO PƆLU dí i ngaliɛ difuɛ junman’n, ɔ tu ajalɛ kɔ klɔ’m be su. Ajalɛ’n i nsan su ng’ɔ tuli’n i agualiɛ su’n, be trɛli i ɔli Rɔmu naan b’a wlɛ i bisua lele afuɛ nɲɔn. ?Kɛ ɔ fiteli’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ? W’a cɛman lele, ɔ nin Titi be ɔli Krɛti lɔ asɔnunfuɛ’m be lika nianlɛ. Nzue sin yia lika sɔ’n. Ɔ yacili Titi lɔ naan w’a se i kɛ: ‘N yacili wɔ Krɛti lɔ kɛ a siesie sa nga b’a wiemɛn i siesie’n yɛ a sie asɔnun kpɛnngbɛn klɔklɔ’m be su. Bu be sielɛ ndɛ nga n kan kleli wɔ’n i akunndan.’ (Tit 1:5) Sran wie’m be o lɛ’n, be akunndan’n ti kpa sanngɛ wie’m be liɛ’n timan kpa. Be sran akpasua nɲɔn sɔ mun yɛ junman mɔ Titi wá dí’n, ɔ kan be ɔ.

 2. ?Sa benin yɛ ɔ o Krɛti lɔ m’ɔ fata kɛ Titi siesie ɔ?

² Like ng’ɔ fata kɛ Titi wun i sran ng’ɔ́ síe be asɔnun kpɛnngbɛn’n be lika’n, Pɔlu dun mmua kan kleli i. I sin’n, ɔ seli i kɛ ‘sran kpanngban be ɲin ti kekle, yɛ be kan ndɛ ngbɛnngbɛn be fa laka sran mun. Be kle like ng’ɔ timɛn i su’n, ɔ maan be bo awlo wie mun.’ I sɔfuɛ mun’n, ɔ fata kɛ Titi “ijɔ be kpa.” (Tit 1:10-14; 1 Timote 4:7) Asa ekun’n, Pɔlu seli Titi kɛ be “akunndan’n timan kpa.” Be akunndan sɔ’n, sɛ é kwlá sé’n, ɔ ti kɛ tannin ufue mɔ mannzin ngo w’a saci i’n sa. (Tit 1:15) Atrɛkpa’n, sran sɔ’m be kpanngban lika ‘be fin Zuifu mɔ b’a kaci Klistfuɛ’n [“be waan sran’m be wla klɛn,” NW],’ be nun. Andɛ i sɔfuɛ nunman asɔnun’n nun. Sanngɛ, sran klun akunndan’n i su ndɛ nga Pɔlu kan kleli Titi’n, e kwla fa tu e wun fɔ nun.

Be nga be klun akunndan’n timan kpa’n

 3. ?Sran klun akunndan’n i su ndɛ benin yɛ Pɔlu kan kleli Titi ɔ?

³ Amun e nian like nga ti yɛ Pɔlu kannin sran klun akunndan’n i ndɛ’n. I waan: ‘Sran nga be akunndan’n ti kpa’n, like kwlaa ti kpa be ɲrun, sanngɛ sran nga be akunndan’n timan kpa’n, mɔ be lafiman Ɲanmiɛn su’n, like fi timan kpa be ɲrun. Afin be akunndan’n ti tɛtɛ, bé yó sa ɔ be klun timan be. Be yo be wun kɛ be si Ɲanmiɛn, sanngɛ sa nga be yo’n ɔ kleman kɛ be si i.’ Kɛ nga Pɔlu fa kɛnnin i lɛ’n, e wun i wlɛ weiin kɛ, ɔ fata kɛ Krɛtifuɛ’m be nun wie’m be kaci be akunndan’n naan b’a ‘lafi Ɲanmiɛn su kpa.’ (Tit 1:13, 15, 16) Kɛ mɔ be wunman sa kpa nin sa tɛ’n be ngbaciɛ ti’n, be klun akunndan’n timan kpa.

4, 5. ?Ngue yɛ Krɛti lɔ asɔnunfuɛ wie’m b’a yoman ɔn? ?Wafa sɛ yɛ i bo’n gua mannin be ɔ?

⁴ Zerizalɛmu lɔ kpɛnngbɛn mɔ be ti be ɲrun dinfuɛ’n, be kpɛli klɛn wlalɛ ndɛ’n nun weiin kɛ Klistfuɛ be diman su kun. Kpɛkun, be klɛli i su fluwa ko mannin asɔnun’m be kwlaa. Kɛ be kpɛli i sɔ ndɛ nun’n, w’a di afuɛ blu tra su. (Sa Nga Be Yoli’n 15:1, 2, 19-29) Sanngɛ, Krɛtifuɛ wie mɔ ‘be waan sran’m be wla klɛn’n,’ b’a kaciman. Ndɛ nga be ɲrun dinfuɛ’m be anuannzɛ’n kannin’n, be kpalo i be ‘kle like ng’ɔ timɛn i su’n.’ (Tit 1:10, 11) Be akunndan m’ɔ timan kpa’n ti’n, aliɛ dilɛ nin saun yolɛ’n be su ndɛ nga Mmla’n kan’n, i su yɛ be jran ɔn. Yɛ atrɛkpa bɔbɔ’n, be kpɛ mmla uflɛ guagua Mmla sɔ’m be su kɛ nga Zezi blɛ su be nannan’m be yoli’n sa. Yɛle kɛ, be kle Zuifu’m be ndɛ m’ɔ ti kɛ ngua sa’n.—Mark 7:2, 3, 5, 15; 1 Timote 4:3.

⁵ Like’n i yolɛ kɛ ngalɛ sa cɛ’n, saan be klun akunndan’n yɛ ɔ́ sáci ɔ. Kusu’n, Pɔlu seli kɛ: ‘Sran nga be akunndan’n timan kpa’n, mɔ be lafiman Ɲanmiɛn su’n, like fi timan kpa be ɲrun.’ Krɛtifuɛ’m be klun akunndan m’ɔ wa saci ti’n, ɔ kwlá kleman be atin ng’ɔ ti kpa’n naan se kɛ ɔ́ dí be jɔlɛ. Like nga be yo i siɛn’n, yɛle be niaan Klistfuɛ’m be jɔlɛ dilɛ. Yɛle kɛ sa wie’m be o lɛ’n, ɔ le Klistfuɛ kun i ajalɛ m’ɔ kwla fa ɔ. I sɔ ajalɛ mɔ be niaan’m be fa’n, kannzɛ ɔ ti kpa sɛ o, Krɛtifuɛ sɔ’m be bumɛn i kpa, ɔ ti tɛ be ɲrun. (Rɔmfuɛ Mun 14:17; Kolɔsfuɛ Mun 2:16) Be yo be wun kɛ be si Ɲanmiɛn, sanngɛ sa nga be yo’n ɔ kleman kɛ be si i.—Tit 1:16.

‘Sran nga be akunndan’n ti kpa’n, like ti kpa be ɲrun’

 6. ?Sran akpasua nɲɔn benin yɛ Pɔlu kannin be ndɛ ɔ?

⁶ ?Afɔtuɛ benin yɛ ndɛ nga Pɔlu kan kleli Titi’n, ɔ kwla man e ɔ? Amun e fa ndɛ sɔ’n naan e niɛn i kpa. Ɔ seli kɛ: ‘Sran nga be akunndan’n ti kpa’n, like kwlaa ti kpa be ɲrun, sanngɛ sran nga be akunndan’n timan kpa’n, mɔ be lafiman Ɲanmiɛn su’n, like fi timan kpa be ɲrun. Afin be akunndan’n ti tɛtɛ, bé yó sa ɔ be klun timan be.’ (Tit 1:15) Kɛ Pɔlu fa kɛnnin i lɛ’n, nán kɛ i waan ɔ́ sé kɛ Klistfuɛ nga i akunndan’n ti kpa’n, saan fii like kwlaa ti kpa i ɲrun naan ɔ kwla yo ɔ. Afin fluwa uflɛ nun’n, ɔ kleli weiin kɛ sran ng’ɔ kunndɛ bla annzɛ bian’n, annzɛ ɔ sɔ amuin’n, annzɛ ɔ di bae’n, annzɛ ɔ yo sa tɛ wie mun ekun’n, ɔ su ‘tranman be nga Ɲanmiɛn sie be’n be nun mlɔnmlɔn.’ (Galasifuɛ Mun 5:19-21) Ɔ maan, e kwla se kɛ be mɔ be nin Ɲanmiɛn nanti klanman mɔ be akunndan’n ti kpa’n, ɔ nin be mɔ be siman Ɲanmiɛn’n, be akpasua nɲɔn’n be ndɛ yɛ Pɔlu su kan ɔn.

 7. ?Ngue like yɛ Ebre Mun 13:4 waan nán be yo ɔ? ?Kosan benin yɛ ɔ kwla bɛ i sin ɔn?

⁷ Klistfuɛ ng’ɔ su Ɲanmiɛn kpa sakpa’n, nán ninnge nga Biblu’n kan be ndɛ trelele kɛ be ti tɛ’n, be ngunmin yɛ ɔ kpalo be ɔ. I lɛ nun’n, amun e fa mmla weiin nga e nian. Biblu’n waan: ‘Maan sran’m be kwlaa be bu aja’n i like dan, yɛ be mɔ b’a ja be wun’n, nán maan be yo sa sukusuku. Afin be nga be kunndɛ bla annzɛ bian’n, ɔ nin be nga be kunndɛ bla be yi bo annzɛ bian be wun bo’n mun’n, Ɲanmiɛn nin be le i.’ (Ebre Mun 13:4) Kɛ nga e fa kɛnngɛn i lɛ’n, be mɔ be timan Klistfuɛ bɔbɔ mɔ be siman Biblu’n nun’n, be wun i wlɛ kɛ mmla sɔ’n waan nán be kunndɛ bla be yi bo annzɛ bian be wun bo. Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n, ɔ nin uflɛ wie mun ekun be kle weiin kɛ Ɲanmiɛn ɲin ci bla m’ɔ timan be yi’n, annzɛ yasua m’ɔ timan be wun’n i kunndɛlɛ’n. ?Yɛ sɛ yasua nin bla kun be timan sran kun nin i yi naan be fa be nuan wlawla be yasua lika nin be bla lika’n nin? I sɔ sa liɛ’n, gbanflɛn nin talua sunman be waan ɔ timan tɛ naan ɔ timan yasua nin bla nna. ?Sanngɛ i sɔ sa liɛ’n, Klistfuɛ kun kwla bu i kɛ ɔ ti kpa?

 8. ?Wafa sɛ yɛ be yasua lika’n, annzɛ be bla lika mɔ be fa wla be wiengu kun i nuan nun’n i su akunndan nga sran’m be bu’n, Klistfuɛ’m be buman wie ɔ?

⁸ Ebre Mun 13:4 nin 1 Korɛntfuɛ Mun 6:9 kle weiin kɛ Ɲanmiɛn ɲin ci bla be yi bo annzɛ bian be wun bo kunndɛlɛ’n, ɔ nin bla nin bian kunndɛlɛ mɔ Glɛki nun be se kɛ por·neiʹa. ?Bla nin bian kunndɛlɛ’n i wie yɛle benin? Glɛki aniɛn nun’n, sa sɔ’n i wie yɛle yasua nin bla mɔ be kunndɛ be wun kɛ sran kwlaa fa yo sa’n. Annzɛ kusu’n, ɔ kwla yo tete sa kwlaa nga be fa be yasua lika’n, annzɛ be bla lika’n yo’n. I wie ekun yɛle be wun kunndɛlɛ’n i wafa kwlaa nga be nga b’a jaman be wun’n be kunndɛ’n. Ɔ maan, be nuan mɔ be fa wlawla be wiengu wun’n, ɔ ti bla nin bian kunndɛlɛ wie. I sɔ’n ti’n, kannzɛ gbanflɛn nin talua sunman be bu i kɛ i sɔ sa’n ti kpa, annzɛ kusu sran wie yɛ ɔ seli be sɔ’n, sanngɛ ɔ timan sɔ mlɔnmlɔn. Klistfuɛ kpa’m be nantiman sran nga be ‘kan ndɛ ngbɛnngbɛn fa laka sran mun’n,’ be ajalɛ’n su. (Tit 1:10) Be liɛ’n, Biblu’n nun mmla mɔ be ti kpa dan’n, be su yɛ be nanti ɔ. Ɔ maan, be yasua lika annzɛ be bla lika mɔ be fa wla be wiengu i nuan nun’n, be wun i wlɛ kɛ ɔ ti bla nin bian kunndɛlɛ naan ɔ ti por·neiʹa. I sɔ’n ti’n, be faman be akunndan sieman su naan b’a yo i sɔ sa’n.a—Sa Nga Be Yoli’n 21:25; 1 Korɛntfuɛ Mun 6:18; Efɛzfuɛ Mun 5:3.

Wafa nga sran kun i klun akunndan’n ti’n, i su ajalɛ yɛ ɔ fa ɔ

 9. ?Sɛ “like kwlaa ti kpa” sran kun i ɲrun’n, i klun akunndan’n i like liɛ ng’ɔ yo i ekun’n yɛle benin?

⁹ ?Kɛ Pɔlu se kɛ ‘sran nga be akunndan’n ti kpa’n, like kwlaa ti kpa be ɲrun’n,’ i bo yɛle benin? Klistfuɛ nga be nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su mɔ akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n i wie yɛ be bu’n, be ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. I sɔfuɛ’m be wun i wlɛ kɛ sa nga Ɲanmiɛn w’a kɛnmɛn i trele kɛ ɔ ti tɛ’n, ɔ le i su ajalɛ mɔ Klistfuɛ kun bɔbɔ kwla fa ɔ. Be liɛ’n, sa nga Ɲanmiɛn w’a seman kɛ ɔ ti tɛ’n, ɔ ti “kpa” be ɲrun. Ɔ maan, sɛ be wiengu kun yo i sɔ sa liɛ’n, be bumɛn i fɔ. Kusu’n, sa kun su akunndan nga be bu mɔ Biblu’n w’a klemɛn i su ajalɛ trele’n, be seman kɛ be wiengu’m be bu i sɔ wie. Amun e fa sa wie mun e nian.

10. ?Wafa sɛ yɛ aja bo kɔlɛ annzɛ sɛ bo kɔlɛ’n kwla yo ndɛ ɔ?

¹⁰ Awlo kpanngban nun’n, yasua annzɛ bla’n i kunngba yɛ ɔ ti Klistfuɛ ɔ. (1 Piɛr 3:1; 4:3) I sɔ awlo’m be nun’n, ninnge sunman be yolɛ’n kwla yo ndɛ be sa nun. I wie yɛle like kɛ atɔnvlɛ bo kɔlɛ, annzɛ sɛ yolɛ’n sa. Wienun ɔn, yasua m’ɔ timan Klistfuɛ’n i osufuɛ kun su ja bla annzɛ bian. Annzɛ kusu’n, i osufuɛ kun w’a saci. Ɔ́ kɔ́ aja’n annzɛ sɛ’n i bo’n, ɔ kunndɛ kɛ i yi’n ko sunmɛn i. Kusu’n, be asɔnun sua’m be nun kun nun yɛ bé fá atɔnvlɛ sɔ’n, annzɛ bé yó sɛ’n niɔn. ?I lɛ nun’n, ajalɛ benin yɛ bla’n i klun akunndan’n sé i kɛ ɔ fa ɔ? Amun e nian sa nɲɔn nga.

11. Ninnge nga aniaan bla kun buli be akunndan naan sɛ ɔ́ kɔ́ atɔnvlɛ kun bo annzɛ ɔ su kɔmɛn i bo w’a fa ajalɛ kun’n, amun yiyi nun. ?Ajalɛ benin yɛ i agualiɛ su’n, ɔ fali ɔ?

¹¹ Kɛ Biblu’n se kɛ ‘n sran kpa mun, an fin Babilɔni klɔ dan’n nun fite’n,’ i sɔ ndɛ liɛ’n, Loisi tran buli i akunndan kpa. Babilɔni klɔ dan’n yɛle Ɲanmiɛn sulɛ wafa kwlaa mɔ be ti tɛ’n. (Sa Nglo Yilɛ 18:2, 4) Asɔnun nga i nun yɛ bé fá atɔnvlɛ’n, lɔ yɛ laa Loisi kɔ ɔ. Yɛ ɔ si kɛ, kɛ bé wá tó be jue mun, annzɛ bé srɛ́’n, annzɛ bé yó ninnge uflɛ wie mun’n, bé sé sran mun kɛ be yo wie. Kusu’n, ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ yó i sɔ ninnge’m be kun kaan sa. I sɔ’n ti’n, ɔ seli kɛ ɔ kɔman atɔnvlɛ’n i bo naan wienun ɔn, sa wie w’a miɛn i sa naan w’a nantiman seiin kun. Loisi bu i wun mɔ Biblu’n waan ɔ ti i min’n, i sran yɛ ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ ló i ngasi. Kusu’n, ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ fɔ́n Ɲanmiɛn mmla’n. (Sa Nga Be Yoli’n 5:29) I sɔ ti’n, amanniɛn su’n, ɔ se i wun’n kɛ ɔ su kwlá kɔman atɔnvlɛ’n i bo wie. Ɔ kwla se i ekun kɛ sɛ ɔ kɔ atɔnvlɛ’n i bo naan ɔ se kɛ ɔ yoman be ninnge mun wie’n, ɔ ti i wun’n i ɲin ase gualɛ. Naan i sɔ’n ti’n, maan i kunngba wɔ. Kɛ ɔ fɛ i sɔ ajalɛ’n, i akunndan’n nun ti i weiin.

12. ?Like nga bla kun buli i akunndan naan sɛ ɔ́ kɔ́ atɔnvlɛ kun bo annzɛ ɔ su kɔmɛn i bo’n w’a fa ajalɛ kun’n, yɛle benin? ?Yɛ ajalɛ benin yɛ ɔ fali ɔ?

¹² Atɔnvlɛ kɛ ngalɛ sa’n i bo kɔlɛ’n tanndannin bla kun mɔ be flɛ i Riti’n, i ɲrun wie. Riti bu i wun’n i sran. Kusu’n, ɔ jrannin cinnjin kpa kɛ ɔ nin Ɲanmiɛn bé nánti klanman titi. Ɔ maan, sa nga Biblu’n maan i klun akunndan’n se i kɛ ɔ yo’n, yɛ ɔ yo ɔ. Ninnge nga Loisi buli be akunndan lele naan w’a fa ajalɛ kun’n, Riti buli be akunndan wie. I sin’n, ɔ fali Sasafuɛ Tranwlɛ’n, afuɛ 2002 Mɛ 15 (w-F) i “fluwa’n nun kannganfuɛ’m be kosan mun.” Ɔ kanngannin nun kpɛkun, ɔ fa wlɛli i srɛlɛ nun. Ɔ wunnin kɛ Ebre gbanflɛn nsan be blɛ su’n, be yiali be amuin kun i sɔlɛ bo. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be ɔli sanngɛ be nantili seiin b’a fɔnman. Yɛle kɛ, b’a yoman sa fi m’ɔ kle kɛ be su sɔ amuin ɔn. (Daniɛl 3:15-18) Laa sa sɔ mɔ Riti buli i akunndan’n, ɔ maan ɔ seli kɛ ɔ́ kó súnmɛn i wun’n atɔnvlɛ’n i bo. Sanngɛ sɛ ɔ ju lɔ’n, ɔ su yoman be asɔnun’n wie. I lɛ nun’n, ajalɛ nga i klun akunndan’n se i kɛ ɔ fa’n, yɛ ɔ fali ɔ. Like nga i klun akunndan’n maan ɔ kwla yo annzɛ ɔ kwlá yoman’n, ɔ yiyili nun weiin amanniɛn su kleli i wun’n. Kɛ ɔ́ fɛ́ i sɔ ajalɛ’n, ɔ lafi su kɛ i sɔ’n kwla yo maan ngbaciɛ ng’ɔ o Ɲanmiɛn sulɛ kpa’n, ɔ nin ng’ɔ timan kpa’n be afiɛn’n, i wun’n kwla wun i wlɛ.—Sa Nga Be Yoli’n 24:16.

13. ?Sɛ sa kun su Klistfuɛ nɲɔn be faman ajalɛ kunngba’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ ɔ sanngan e akunndan ɔn?

¹³ Kɛ nga e fa wun i lɛ’n, sa kunngba’n su’n, bla nɲɔn’n b’a faman ajalɛ kunngba’n. ?I sɔ’n kle kɛ nn ajalɛ nga sran kun fa’n, ɔ timan cinnjin? ?Annzɛ kusu’n, i sɔ’n kle kɛ bla nɲɔn sɔ’n be nun kun i akunndan’n timan kpa? Cɛcɛ. Amun e sa e sin Loisi su e nian. Asɔnun mɔ lɔ yɛ ɔ kɔ laa mɔ i nun yɛ bé fá atɔnvlɛ’n, ɔ si be ninnge yolɛ nin be jue mun. Ɔ maan sɛ ɔ kɔ atɔnvlɛ’n i bo’n, ɔ kwla yo tɛ mɛn i. Asa ekun’n, laa m’ɔ nin a yoman Zoova i Lalofuɛ’n, like kwlaa nga i wun’n se i kɛ ɔ yo’n, kannzɛ ɔ timan Ɲanmiɛn liɛ’n su o, ɔ yo. Siɛn mɔ i akunndan’n maan ɔ yomɛn i sɔ ninnge mun kun’n, sɛ ɔ kɔ atɔnvlɛ’n i bo naan be yo ninnge sɔ mun i ɲrun’n, ɔ cɛman naan i klun wa titi i. Ɔ maan, kɛ ɔ se kɛ ɔ kɔman atɔnvlɛ’n i bo’n, i bɔbɔ i kpa yolɛ ti ɔ.

14. ?Ajalɛ nga be falɛ’n ti sran kun bɔbɔ i ndɛ’n be su’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ Klistfuɛ’m be wla fi su ɔ?

¹⁴ ?Ajalɛ nga Riti fali’n nin, é sé kɛ ɔ ti tɛ? Sran fi leman atin kɛ ɔ́ bú i fɔ, annzɛ ɔ́ kɛ́n i ndɛ. Sɛ ɔ ɔli atɔnvlɛ’n i bo naan sanngɛ w’a yoman asɔnun’n i ninnge’n wie fi’n, ɔ ti kɛ i bɔbɔ sa. Like ng’ɔ fata kɛ be di’n, annzɛ ɔ fataman kɛ be di mɔ sran kun bɔbɔ kwla fɛ i su ajalɛ’n, nán e wla fi i su afɔtuɛ nga Pɔlu mannin’n su. Ɔ seli kɛ: ‘Nán maan sran ng’ɔ di like’n kwlaa’n, ɔ yo sran ng’ɔ diman’n i finfin, yɛ nga kusu m’ɔ diman’n, nán maan ɔ kan sran ng’ɔ di’n i ndɛ. Sɛ i nzuɛn ti kpa o, sɛ ɔ timan kpa o, nán ɔ ndɛ ɔ, i min’n i ndɛ ɔ. Ɔ́ yó kpa, afin e Min’n kwla suɛn i bo maan ɔ yo kpa.’ (Rɔmfuɛ Mun 14:3, 4) Nanwlɛ, Klistfuɛ kpa fi kwlá miɛnmɛn i wiengu kɛ ɔ yo sa nga i klun akunndan’n semɛn i kɛ ɔ yo m’ɔ kwla yo i nguan like’n.

15. ?Ngue ti yɛ kɛ é yó sa’n, ɔ fata kɛ e bu e wiengu’m be akunndan ɔn?

¹⁵ Aniaan bla nɲɔn nga e kannin be ndɛ lɛ’n, be kwla buli ninnge uflɛ wie mun ekun be akunndan naan b’a fa be ajalɛ mun. Ninnge sɔ’m be nun kun yɛle be wiengu mun. Pɔlu seli kɛ: ‘Nán an yo sa ng’ɔ saci amun niaan mɔ maan ɔ́ yó sa tɛ’n.’ (Rɔmfuɛ Mun 14:13) Loisi liɛ’n, ɔ si kɛ atɔnvlɛ kɛ ngalɛ sa’n w’a dun mmua saci sran sunman asɔnun’n nun, annzɛ i osufuɛ le. Kusu’n, ɔ buli wafa nga ajalɛ ng’ɔ́ fá’n kwla yo i mma mun’n, i akunndan. Sanngɛ Riti liɛ atrɛkpa’n, i sɔ sa nin a saciman Klistfuɛ kun asɔnun’n nun annzɛ sran uflɛ m’ɔ si i ɔ. Sanngɛ i kwlaa yoli o, e kwlaa e si kɛ sran nga i klun akunndan’n ti kpa’n, kɛ ɔ́ yó sa’n, ɔ bu i wiengu’m be akunndan. Zezi seli kɛ: ‘Sɛ sran kun saci bakanngan nga be lafi min su’n be nun kun ti nun’n, ɔ flunman kɛ be fa yɛbuɛ nin dan kun minndɛ i kɔmin be yi jenvie’n i bunman’n nun tra kɛ ɔ́ yó sɔ’n.’ (Matie 18:6) Sɛ sran kun yó sa naan ɔ bumɛn i wiengu akunndan’n, nn atrɛkpa’n, i klun akunndan’n w’a saci kɛ Krɛti lɔ Klistfuɛ wie’m be liɛ’n sa.

16. ?Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be wun i Klistfuɛ kun i lika ɔ?

¹⁶ Kɛ Klistfuɛ kun o sa’n, ɔ fata kɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n yo kpa tra laa’n. I kunngba’n yɛ ɔ fata kɛ i klun akunndan’n yo ɔ. Amun e fa Marki mɔ be yoli i batɛmu ɔ nin a cɛman’n, i ndɛ e nian. Ninnge ng’ɔ yo be laa kɛ amuin su dilɛ annzɛ mmoja dilɛ’n sa mɔ Biblu’n bu be fɔ’n, i klun akunndan’n se i kɛ ɔ kpalo be. (Sa Nga Be Yoli’n 21:25) I kpa bɔbɔ’n, sɛ like uflɛ o lɛ naan ɔ fa sa mɔ Ɲanmiɛn tannin be yolɛ’n bɔbɔ kaan sa’n, ɔ yoman be mlɔnmlɔn. Sanngɛ kusu’n, ɔ wunman like nga ti yɛ Klistfuɛ’m be kpalo televiziɔn nun ninnge wie’m be nianlɛ mɔ sanngɛ i liɛ’n, ɔ bu be like kpa’n.

17. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun mɔ sran kun nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n yó kpa trá laa’n, wafa nga i klun akunndan’n nin i ayeliɛ’n be yo kpa wie’n, amun fa sran kun i ndɛ be yiyi nun.

¹⁷ Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Marki su wun sa wlɛ, kpɛkun silɛ ng’ɔ si Ɲanmiɛn’n, w’a yo dan. (Kolɔsfuɛ Mun 1:9, 10) ?Siɛn’n, ngue yɛ ɔ yo ɔ? Biblu’n nun like m’ɔ si i’n, w’a kaci i klun akunndan’n. Ɔ maan, kwlaa naan w’a yo sa kun’n, i klun akunndan’n maan ɔ nian nun kpa sɛ ɔ fɔnman Biblu’n nun mmla o. Siɛn’n, ɔ wun i wlɛ kɛ ninnge wie m’ɔ bu be ninnge tɛtɛ laa’n, nán be ngba yɛ Ɲanmiɛn bu be sɔ ɔ. Asa kusu’n, televiziɔn nun ninnge wie m’ɔ nian be laa’n, i klun akunndan’n maan ɔ yacili be nianlɛ. Nanwlɛ, i klun akunndan w’a yo kpa siɛn’n.—Jue Mun 37:31.

18. ?Ngue yɛ ɔ yo e fɛ dan ɔn?

¹⁸ Asɔnun kwlaa nun’n, wafa nga sran’m b’a yo kpa b’a ju’n, ɔ ti fanunfanun. Sran wie’m be o lɛ’n, b’a ba uflɛuflɛ yɛ be nin a wunman sa ngba be wlɛ. Ɔ maan sa wie su’n, be klun timan be tri. Sanngɛ sa uflɛ su’n, be klun titi be lelee. I sɔfuɛ mun’n, ɔ fata kɛ be uka be blɛblɛ naan be nanti Zoova i atin’n su naan be klun akunndan’n yo kpa. (Efɛzfuɛ Mun 4:14, 15) Ɔ yoli kusu mɔ be asɔnun’n nun’n, sran wie’m b’a tin Ɲanmiɛn ninnge’m be yolɛ’n nun, mɔ akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n, i wie yɛ be bu ɔ. Nanwlɛ, kɛ e wun kɛ ‘sran mɔ be akunndan’n ti kpa’n’ mɔ be yo sa ng’ɔ yo e Min’n i fɛ’n be o e afiɛn’n, ɔ yo e fɛ dan! (Efɛzfuɛ Mun 5:10) Kɛ ɔ ko yo naan e akunndan’n w’a yo kpa kɛ be liɛ’n sa’n ti’n, maan e fa sie e ɲrun kɛ é mían e ɲin é wún ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ kpa, naan é fá e wun mántan Ɲanmiɛn.—Tit 1:1.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?

• ?Ngue ti yɛ Krɛti lɔ Klistfuɛ wie’m be klun akunndan’n timan kpa ɔ?

• ?Ngue ti yɛ kannzɛ Klistfuɛ nɲɔn be akunndan’n ti kpa’n, sanngɛ ajalɛ nga be fa’n kwla yo ngunminngunmin ɔn?

• ?Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e klun akunndan’n yo ɔ?

[Lika’m be jajalɛ, bue 18]

(Voir la publication)

Sisili.

GRƐSI.

Krɛti.

AZI MINƐLI.

Sipri.

MEDITERANE JENVIE’N.

[Foto, bue 20]

Sa kun su’n, Klistfuɛ nɲɔn be kwla fa ajalɛ ngunminngunmin.