AMUN LAFI ƝANMIƐN SU KƐ BE SA

Sa ng’ɔ yoli’n ti’n, Ɲanmiɛn ‘buli i sran kpa’

LIKA’N su cɛn Zeriko klɔ’n su. Raabu jin i fenɛtri’n nun lɛ. Ɔ nian Zeriko i wun lɛ lika kpɛtɛkplɛɛ nun lɔ siin. Ɔ wun Izraɛli sonja nga be o lɔ’n, be sɔnnin kpa. Be su bo sin yia Zeriko klɔ’n ekun. Be tuman ndutre’n i blɛblɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn bé fíta be awɛ’m be nun. Be tɛlɛ’n de lika wunmuan’n.

Cɛn ba kun nun’n, Izraɛlifuɛ’m be bo sin yia klɔ’n i kpɛ kunngba. Kɛ klɔfuɛ’m be ti be awɛ’m be tɛlɛ’n, be usu yɛ be wla bo be wun. Raabu ti Zeriko lɔfuɛ. Ɔ si klɔ’n i nun mmuɛ nin i nun sua mun, ɔ nin i gua diwlɛ mun. Yɛ ɔ si lɔ sran mun kpa. Ɔ maan ɔ si kɛ, kɛ cɛn’m bé sín mɔ Izraɛlifuɛ’m bé bó sín yia klɔ’n, srɛ kun i nvle nunfuɛ mun kpa ekun. Sanngɛ i liɛ’n, i klun titimɛn i kaan sa.

Raabu i sua’n i fenɛtri’n o Zeriko wun talɛ’n nun. Kɛ Izraɛli sonja’m bé bó be nantilɛ’n i bo nglɛmun ndɛ kpa’n, Raabu i ɲin ta be. Cɛn’n i nso su nga Izraɛli sonja’m bé yó sɔ’n, yɛ ɔ o lɛ. Raabu wun kɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be o be nun. Wie’m be fita awɛ’m be nun, yɛ wie’m be sua Ɲanmiɛn i alaka’n. Alaka sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn Zoova o Izraɛlifuɛ’m be afiɛn. Kɛ Raabu jin lɛ’n, atrɛkpa i sa le ɲanman ɔkwlɛ ng’ɔ minnda i fenɛtri’n nun’n, i nun. Ɲanman sɔ’n ti Raabu lafi su kɛ, kɛ Izraɛlifuɛ’m bé wá núnnún klɔ’n ɔ nin i awlofuɛ’m bé fíte nun. ?Ngue ti yɛ ɔ kwla lafi su sɔ ɔ? ?Ɔ yili i nvle nunfuɛ mun mannin ti ɔ? Sran wie’m be kwla bu i sɔ. Sanngɛ Zoova liɛ’n, w’a bumɛn i kɛ Raabu ti bla tɛ. Afin Raabu lafi i su kpa. ?Sanngɛ wan yɛle Raabu? ?Wafa sɛ yɛ i su ndɛ’n boli i bo ɔ? ?Yɛ ngue yɛ Raabu i su ndɛ’n kle e ɔ?

RAABU TI TEKLE BLA

Laa’n, Biblu’n i su like suanfuɛ wie’m be waan Raabu timan tekle bla. Naan aofuɛ sua su nianlɛ ngbɛn yɛ Raabu nian ɔn. Sanngɛ Biblu’n kan weiin kɛ bla sɔ’n ti tekle bla. (Zozie 2:1; Ebre Mun 11:31; Zak 2:25) Kanaanfuɛ’m be lɔ’n, atrɛkpa tekle silɛ’n ti like kpa. Sanngɛ Raabu si kɛ like tɛ yɛ ɔ yo ɔ. Afin e klun akunndan mɔ i ti yɛ e si kɛ sa wie’m be ti kpa naan wie’m be ti tɛ’n, Zoova mɛnnin i wie. (Rɔmfuɛ Mun 2:14, 15) Kɔlɛ Raabu i mɛn dilɛ wafa’n kun i bɔbɔ i ɲannzuɛn. Sanngɛ ɔ kwla se i klun lɔ kɛ sɛ w’a yoman sɔ’n, ɔ su kwlá niɛnmɛn i awlofuɛ’m be lika. Kɛ andɛ bla kpanngban be yo sɔ ɔ.

Raabu kloman sa nga be yo i klɔ’n su’n. Afin nzaje sa nin bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku’n, yɛ ɔ ti sran’m be junman ɔn. Sran wie’m be nin be osu nunfuɛ’m be si sua. Be nun wie’m be nin nnɛn’m be la bɔbɔ. (Saun Yolɛ 18:3, 6, 21-24) Amuɛn nga be sɔ be’n, be ti yɛ be saci sɔ ɔ. Be amuɛn sɔlɛ sua’m be nun yɛ be si tekle ɔ. Amuɛn sɔ mɔ be nun wie yɛle Baali nin Mɔlɔk, be fa ba mun yi tɛ nga be yra be nnɛn’n kɔlikɔli’n man be.

Be ayeliɛ tɛtɛ sɔ mun ti’n, Zoova seli kɛ: “I sɔ fiɛn liɛ’n, ɔ sacili be mɛn’n, ɔ maan min nin mɛn sɔ’n i nunfuɛ mun y’a nyɛn i lele saan ń kán be bo be mɛn sɔ’n nun.” (Saun Yolɛ 18:25) ?Kɛ Zoova se kɛ ‘ɔ nin mɛn sɔ’n i nunfuɛ’m b’a ɲɛn i’n,’ i bo’n yɛle benin? Zoova tali Izraɛlifuɛ’m be nda seli kɛ: “Anannganman amun Nyanmiɛn’n ɔ́ fúan nvle sɔ mun amun nyrun kanngankanngan.” (Mmla’n 7:22) Laa kpa’n, Zoova tali Abraamu i nda kɛ ɔ́ fá mɛn sɔ’n mɛ́n i osu nunfuɛ mun. Yɛ kusu ‘Ɲanmiɛn buaman ato.’—Tit 1:2; Bo Bolɛ 12:7.

Zoova seli ekun kɛ, mɛn sɔ’n i nun nvle wie’m be liɛ’n, nunnunlɛ yɛ ɔ fata kɛ be nunnun be mlɔnmlɔn ɔn. (Mmla’n 7:1, 2) Zoova m’ɔ “di asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa be jɔlɛ’n,” ɔ si be klun akunndan’n. Ɔ wunnin kɛ klunwi yolɛ’n w’a kaci be nzuɛn mlɔnmlɔn, naan b’a saci tɛtɛ. (Bo Bolɛ 18:25; 1 Be Nyoliɛ 28:9) ?Klɔ mɔ bé núnnún i’n, i nun tranlɛ’n yoli Raabu sɛ? Kɛ Izraɛli i su nganniɛn’n guɛli i su’n, wafa nga i wun fa yoli i’n, maan e bu i akunndan e nian. Ɔ tili i kɛ Izraɛlifuɛ’m be ti kanga laa, naan Eziptifuɛ’m be yoli be fiaan, naan be Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ yoli maan be kwlali Ezipti sonja mun ɔn. I blɛ sɔ’n nun kusu’n, alɛ kunlɛ nun’n, sonja sɔ’m be leman be kwlafuɛ asiɛ wunmuan’n su. Siɛn’n Izraɛli su wa utu Zeriko. Sanngɛ klɔ sɔ’n i nunfuɛ’m be yaciman be ayeliɛ tɛtɛ mun. I sɔ’n ti yɛ Biblu’n kan Kanaanfuɛ’m be ndɛ se kɛ “be nyin yi-man Nyanmiɛn’n” niɔn.​—Ebre Mun 11:31.

Kɛ Izraɛlifuɛ’m be nin be Ɲanmiɛn Zoova be su nganniɛn’n guali Raabu su’n, ɔ buli akunndan. Ɔ wunnin kɛ Ɲanmiɛn timan kɛ Kanaanfuɛ’m be amuɛn mun sa. Yɛle kɛ Ɲanmiɛn kun i nvle nunfuɛ’m be ti alɛ. Ɔ yoman be tɛ, ɔ kle be ayeliɛ ng’ɔ ti kpa’n. Ɲanmiɛn bu bla’m be sran, yɛ ɔ se i sufuɛ mun kɛ be bu bla mun sɔ wie. Ɔ seman kɛ like nga ti yɛ ɔ boli be’n, yɛle be kunndɛlɛ’n naan be yo wannzo. Kɛ Raabu tili i kɛ Izraɛlifuɛ’m b’a bo be nanmue Zurdɛn nzue’n i wun lɛ’n, naan be su wa utu be klɔ’n, kɔlɛ sa ng’ɔ su wa ju i nvle nunfuɛ’m be su’n, yɛ ɔ kunnin i srɛ ɔ. ?Zoova sieli Raabu nzɔliɛ? ?Ɔ wunnin kɛ i awlɛn ti kpa?

Andɛ’n, sran kpanngban ti kɛ Raabu sa. Be mɛn dilɛ wafa’n ti’n, be yo be wun wannzo, be diman aklunjuɛ. Yɛ be bu i kɛ be lemɛn i yowlɛ. Be bu i kɛ sran fi nianman be lɔ, naan be nunman sran nun. Raabu i su ndɛ’n kwla fɔnvɔ be. Ɲanmiɛn wun e kwlaa. Kannzɛ e bɔbɔ e bu i kɛ e leman ɲrun’n, sanngɛ Ɲanmiɛn “nin e nun wie fi nun-man mmua.” (Sa Nga Be Yoli’n 17:27) Ɔ fɛ i wun mantan be nga be lafi i su’n, yɛ ɔ cici be wla. ?Yɛ Raabu li? ?Ɔ lafili Ɲanmiɛn su?

Ɔ SIKELI KLƆ KPLA NIANFUƐ MUN

Le kun’n, kwlaa naan Izraɛlifuɛ’m b’a bo sin yia Zeriko’n, aofuɛ nɲɔn be ɔli Raabu i awlo lɔ. Yasua nɲɔn sɔ’m be bu i kɛ sran su sieman be nzɔliɛ. Sanngɛ srɛ m’ɔ kun klɔfuɛ mun’n ti’n, sran’m be siesie be ɲin kpa. I liɛ’n sɛ Izraɛli i klɔ kpla nianfuɛ’m be wlu klɔ’n nun’n, bé kwlá trá be. Raabu liɛ’n ɔ wunnin sran nɲɔn sɔ’m be wlɛ ndɛndɛ kpa. Aofuɛ’m be kɔ i wun lɔ titi. Sanngɛ sran nɲɔn nga’m be liɛ’n, b’a wɔman tekle bla kunndɛlɛ, sikewlɛ yɛ be kunndɛ ɔ.

Sran nɲɔn sɔ’m be ti Izraɛlifuɛ. Be ɔli klɔ’n i kplalɛ. Zozie yɛ ɔ sunmannin be ɔ. Kanaan lɔ klɔ nga Izraɛlifuɛ’m bé wá útu be’n, be nun klikli’n yɛ ɔ o lɛ ɔ. Atrɛkpa’n, klɔ sɔ’n yɛ i utulɛ’n yó kekle ɔ. Zozie kunndɛ kɛ ɔ́ sí like ng’ɔ kwla yo i bɔbɔ’n nin i sonja’m be ɲrun kekle’n. Nán ngbɛn ti yɛ Raabu i awlo lɔ cɛ yɛ klɔ kpla nianfuɛ’m be ɔli ɔ. Saan tekle bla’n i awlo lɔ cɛ yɛ sɛ be kɔ’n, sran’m be su kwlá sieman be nzɔliɛ ɔ. Kɔlɛ be bu i kɛ be kwla ti ndɛ wie lɔ m’ɔ́ yó be ye o!

Biblu’n se kɛ Raabu ‘sikeli Zuif’m bɔ be sunmannin be’n.’ (Zak 2:25) Ɔ sikeli be i sua nun lɔ. Lika nga aofuɛ’m be fin’n ɔ nin sa nga ti yɛ be bali klɔ nun’n, ɔ wunnin i wlɛ kan. Sanngɛ ɔ sɔli be nun. Atrɛkpa’n, ɔ kunndɛli kɛ be kan be Ɲanmiɛn Zoova i ndɛ kle i.

Be ja nun lɛ’n, Zeriko famiɛn’n i sa nun sran’m b’a ju lɔ. Ndɛ’n truli kɛ Izraɛlifuɛ wie’m be bali be klɔ’n i kplalɛ naan b’a wlu Raabu i awlo lɔ. ?Ngue yɛ Raabu yó ɔ? ?Sɛ ɔ fa aofuɛ nɲɔn sɔ mun fia’n, nán saɛ ba yɛ ɔ su wa kpɛ i lɛ? ?Zerikofuɛ’m be su kunman ɔ nin i awlofuɛ mun mlɔnmlɔn? Asa kusu’n, Raabu wun i wlɛ weiin siɛn’n kɛ sran nɲɔn sɔ’m be ti Izraɛlifuɛ. Yɛ ɔ si kɛ Zoova ti kpa tra amuɛn ng’ɔ sɔ be’n leleele. ?Ɔ maan nɛ́n i lɛ’n nun yɛ ɔ fata kɛ ɔ jran Zoova sin ɔn?

Raabu leman blɛ kpanngban naan se kɛ ɔ́ bú akunndan lele. Sanngɛ i ti nun kpɛ kpa. Ɔ maan ɔ ka lɛ fali ajalɛ. Ɔ fa be fiali lɛn ja wie m’ɔ siesieli i sua’n ti su nglo gbagblagba’n su’n i bo. Yɛ ɔ ko seli famiɛn’n i sran’m be kɛ: “Sran sɔ’m be juli min awlo wa sɔ, sanngɛ nanwlɛ, n si-man be finwlɛ. Anunman kɔnguɛ kɛ bé wá nyín klɔ’n i anuan’n, yɛ be fite ɔli-ɔ. N si-man kan be ɔli’n. Amun kan amun wun be su be su, amún tó be.” (Zozie 2:4-6) Maan ɔ yo amun kɛ Raabu su nian famiɛn’n i sran’m be ɲrun sa. ?Ɔ seli i wun kɛ i awlɛn ba’n si dan naan sran sɔ’m bé wún i bo?

B’a wunmɛn i bo. Famiɛn’n i sran’m be toli be ti Zurdɛn i bue liɛ’n su lɔ kan be kpɛ Zurdɛn be ja nun lɛ’n. (Zozie 2:7) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, atrɛkpa Raabu i klun tɔli nun kan. W’a diman sran kunfuɛ sɔ’m be nanwlɛ, afin ɔ nin i fataman kɛ ɔ di be nanwlɛ. Ɔ yoli maan Zoova i sufuɛ’m be fiteli nun.

Raabu sɛli i sin i sua’n i ti su lɔ. Like ng’ɔ yoli’n, ɔ ko kan kleli klɔ kpla nianfuɛ nɲɔn mun. Ɔ boli sa kun ekun kun su kleli be. Yɛle kɛ i nvle nunfuɛ’m be wawɛ’n w’a wanndi be sin naan Izraɛlifuɛ’m be ti’n be usuman aɔwi. Kɛ klɔ kpla nianfuɛ’m be tili jasin fɛ sɔ’n, kɔlɛ ɔ yoli be fɛ dan. Izraɛlifuɛ’m be Ɲanmiɛn Zoova ti’n, srɛ w’a kun Kanaanfuɛ’m be kpo. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ. Raabu kannin ndɛ kun ekun m’ɔ ti cinnjin man e wie ɔ. I waan: “Nanwlɛ Anannganman amun Nyanmiɛn yɛ ɔ ti nglo lɔ nin asiɛ’n su wa Famiɛn nin-ɔn.” (Zozie 2:11) Zoova i su ndɛ’n ng’ɔ tili’n ɔ kleli i like cinnjin kun. Yɛle kɛ Izraɛli i Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ ti m’ɔ fɛ i wla guɛ i su ɔ. Ɔ maan ɔ lafili Zoova su.

Raabu lafi su kɛ ɔ lemɛn i yowlɛ, naan saan Zoova yó maan i Izraɛlifuɛ’m bé kwlá be kpɔfuɛ mun. I sɔ’n ti’n, ɔ kpatali be kɛ be si i aunnvuɛ naan nán be kun i nin i osufuɛ’m be wie. Klɔ kpla nianfuɛ nɲɔn’m be kplinnin su. Be seli i kɛ nán maan ɔ bo be lɔ balɛ’n su kle sran. Be wlɛli i su nun kɛ ɔ fa ɲanman ɔkwlɛ kun cici i fenɛtri’n nun. I liɛ’n sonja’m be su kunmɛn i nin i awlofuɛ mun.—Zozie 2:12-14, 18.

Wafa nga Raabu lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ kle e like cinnjin kpa kun. Biblu’n se kɛ: “Ndɛ nga sran ti’n yɛ maan ɔ lafi Nyanmiɛn su-ɔ.” (Rɔmfuɛ Mun 10:17) Raabu tili i kɛ Ɲanmiɛn Zoova le tinmin dan naan ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ. I ti yɛ ɔ lafili i su, yɛ ɔ fɛli i wla’n guɛli i su ɔ. Andɛ kusu’n, like nga e kwla si i Zoova su’n, ɔ sɔnnin tra Raabu liɛ’n lele. ?E kunndɛ kɛ é nían Biblu’n m’ɔ ti i Ndɛ’n nun naan y’a si i, naan y’a kwla lafi i su?

KLƆ’N I WUN TALƐ’N BU GUALI

Klɔ kpla nianfuɛ nɲɔn’m be niannin Raabu i ndɛ ng’ɔ kan kleli be’n su. Ɲanman ng’ɔ minnda fenɛtri nun’n, yɛ be fa jrali ɔ. Ndɛndɛ kpa’n, be ko fiali kpɔlɛ’m be nun lɔ ɔ. Kɛ bé kɔ́’n, nn bé fíafía. Zeriko i nglo lɔ yɔbuɛ yɔbuɛ mɔ be klun le buɛ’n, be nun yɛ be fiafiali lele naan b’a ju Izraɛlifuɛ’m be nanmue nun lɔ ɔ. Jasin fɛ nga Raabu bo kleli be’n, be kusu be ko kannin.

I sin’n, Zoova yili atrɛ. Zurdɛn nzue’n ka lɛ yacili sonjilɛ. Nzue ba’n i bue kun wieli nun weiin. Ɔ maan Izraɛlifuɛ’m be kwla kpɛli. Kɛ Zerikofuɛ’m be tili abonuan sa sɔ’n, srɛ kunnin be dan. (Zozie 3:14-17) Sanngɛ Raabu liɛ’n, kɛ ɔ tili ndɛ sɔ’n, ɔ seli i wun kɛ w’a lafiman Zoova su ngbɛn.

Izraɛlifuɛ’m be nanti bo sin yiali Zeriko lele cɛn ba nsiɛn. Cɛn kun be bo sin yiɛ i kpɛ kun. I le nso’n su liɛ’n, b’a yoman kɛ titi’n sa. Kɛ nga e fa wunnin i ndɛ’n i su fitilɛ’n nun’n sa’n, kɛ wia’n tuli i bo sɛsɛsɛ’n yɛ Zeriko i bo sin yialɛ’n boli i bo ɔ. Sonja’m be nanti bo sin yiɛli i lele. (Zozie 6:15) ?Ngue yɛ Izraɛlifuɛ’m be su yo ɔ?

I cɛn nso su’n, sonja’m be bo sin yiali klɔ’n i kpɛ nso naan b’a jran. Be timan awɛ’m be tɛlɛ’n kun. Lika’n tɔli bliin. Zerikofuɛ’m be tran ɔ tranman kun. Yɛ kɛ Zozie mannin Izraɛlifuɛ’m be atin kɛ be kpan’n, be kpannin kekle kpa. Kɔlɛ Zerikofuɛ’m be klɔ sasafuɛ nga be o talɛ’n i ti su’n be seli be wun kɛ: ‘?Be nuan nun kpanlɛ ngbɛn yɛ Izraɛlifuɛ’m be flɛ i klɔ utulɛ’n niɔn?’ Sɛ be buli i sɔ’n, nn be lakali be wun. Afin klɔ’n i wun talɛ wunmuan’n kejeli, i nun kpacikpacili yɛ ɔ tu tɔli ɔ. Kɛ ndutre’n kannin ase’n, klɔ’n i wun talɛ’n i bue kaan kun yɛ be wun kɛ ɔ kali lɛ ɔ. Raabu m’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n i sua’n i talɛ’n niɔn. Kɛ bla sɔ’n wunnin kɛ Zoova deli i’n, wafa nga i wun fa yoli i’n, amun bu i akunndan be nian.a I awlofuɛ’m be kusu be fiteli nun wie.​—Zozie 6:10, 16, 20, 21.

Zoova i nvle nunfuɛ’m be ɲin yili Raabu, afin ɔ lafili Ɲanmiɛn su. Kɛ be wunnin kɛ klɔ’n i wun talɛ wunmuan’n tu tɔli naan bla sɔ’n i sua’n kali lɛ’n, be wunnin i wlɛ kɛ Zoova jin i sin. Be kunnin klɔ sɔ’n i su sran’m be wunmuan’n saan Raabu nin i awlofuɛ mun yɛ be kali lɛ ɔ. Kɛ alɛ’n wieli’n, be kplinnin su kɛ Raabu ko tran Izraɛli nanmue’n i wun koko lɛ. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Raabu wa kacili Zuifu. Ɔ jali Salmɔn, yɛ be wuli Bɔazi. Bɔazi lafi Ɲanmiɛn su kpa. Ɔ jali Riti m’ɔ ti Moabu talua’n.b (Rit 4:13, 22) Be osu nun’n yɛ famiɛn Davidi nin Zezi Klist m’ɔ ti Mɛsi’n be fin ɔn.​—Zozie 6:22-25; Matie 1:5, 6, 16.

Raabu i su ndɛ’n kle kɛ Zoova bu sran kwlakwla sran. Ɔ wun e kwlakwla, yɛ ɔ si e klun akunndan’n. Sɛ ɔ wun kɛ e lafi i su kan kɛ Raabu fa yoli’n sa’n, i klun jɔ dan. Raabu yili i nglo kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su. Biblu’n se kɛ ‘Ɲanmiɛn buli i sran kpa i sa sɔ’n ti.’ (Zak 2:25) Nanwlɛ, sɛ e lafi Ɲanmiɛn su kɛ Raabu sa’n, nn ngwlɛlɛ’n i atin’n yɛ y’a fa ɔ.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

[Foto, bue 28]

[Foto, bue 30]

Raabu fɛli i nguan’n sieli i wie nuan. Ɔ fali Zoova i sufuɛ nɲɔn fiali lɛn ja wie’m be bo.

[Foto, bue 29]

Raabu lafili Izraɛlifuɛ’m be Ɲanmiɛn’n su.