Maan e tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kan’n

‘Sran nga ɔ sí fá sie’n, maan ɔ tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kan kle asɔnun mun’n.’—SA NGLO YILƐ 3:22.

1, 2. ?Ndɛ nga Zezi kan kleli asɔnun nso nga be boli be dunman Sa Nglo Yilɛ fluwa’n nun’n, be nun afɔtuɛ mennin yɛ ɔ kan flannin nun ɔn?

NDƐ NGA Ɲanmiɛn wawɛ’n maan Zezi kan kleli asɔnun nso nga Sa Nglo Yilɛ fluwa’n kan be ndɛ’n, ɔ fata kɛ Zoova i sufuɛ’m be tie ndɛ sɔ’m be kpa. Nanwlɛ, ɔ fata kɛ be yo i sɔ. Afin, ndɛ kwlaa sɔ’m be nun’n, afɔtuɛ nga ɔ kan flannin nun’n yɛle kɛ: ‘Sran nga ɔ sí fá sie’n, maan ɔ tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kan kle asɔnun mun’n.’—Sa Nglo Yilɛ 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.

² Ndɛ nga Zezi kan kleli anzi mun annzɛ asɔnun sunianfuɛ nga be o Efɛzi lɔ’n, ɔ nin Simirni lɔ’n, yɛ Pɛrgamu lɔ’n, e dun mmua e kokoli be su yalɛ. ?Sanngɛ, wafa sɛ yɛ ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan ɔ kan kleli asɔnun nnan nga be ka lɛ’n, be kwla uka e ɔ?

Ndɛ nga Zezi kan kleli Tiatiri lɔ anzi’n

 3. ?Nin yɛ Tiatiri klɔ’n wo ɔ? ?Yɛ like mennin ti yɛ klɔ sɔ’n le dunman kpa ɔ?

³ ‘Ɲanmiɛn i Wa’n’ yoli Tiatiri asɔnun’n i mo kpa, sanngɛ ɔ ijɔli i wie kusu. (Kanngan Sa Nglo Yilɛ 2:18-29 nun.) Tiatiri klɔ’n (andɛ be flɛ i Akiza), ɔ o Azi Minɛli i wia atɔliɛ lɔ lika’n nun. Gedizi nzue’n, (laa nun be flɛ i Hermus) i sa mma kun nuan yɛ be kplannin klɔ sɔ’n niɔn. Ɔ yoli junman kɛ tannin wulɛ, nin sɛ wulɛ, nin ninnge tɛkɛtɛkɛ wie mun ekun be junman diwlɛ lika dan kpa. Klɔ sɔ’n su’n, be nga be cuɛn waka olui wie’m be nun nzue ɔkwlɛ kankankan’n, be fa wla tannin mɔ be le dunman kpa’m be nun. I nun mɔ Pɔlu wɔli Filipu m’ɔ ti Glɛki mɛn’n i klɔ kun su lɔ’n, bla kun mɔ be flɛ i Lidi’n, ɔ yoli Klistfuɛ. Bla sɔ’n ‘fin klɔ’n bɔ be flɛ i Tiatiri’n su, ɔ yo tannin kpakpa mɔ i ɲin ti ɔkwlɛ kankankan’n i atɛ.’—Sa Nga Be Yoli’n 16:12-15.

 4. ?Ngue ti yɛ Zezi yoli Tiatiri asɔnun’n i mo ɔ?

⁴ Tiatiri lɔ asɔnun’n i ayeliɛ’n ti kpa, ɔ klo Zezi, ɔ lafi i su, i awlɛn’n sɔ, kpɔkun ɔ bo jasin fɛ’n kpa. I li bɔɔ ‘sa nga be yo be siɛn’n be kpa tra laa liɛ’n.’ I sɔ’n ti Zezi yoli be mo. Sanngɛ, sɛ bɔɔ e yoli sa kpa, ɔ fata kɛ e nian e wunsu kpa naan y’a tɔman sa sukusuku nun.

5-7. (a) ?Wan yɛ ɔ ti “bla nga be flɛ i Zezabɛli’n” i nzɔliɛ’n niɔn? ?Yɛ i ninnge yolɛ’m be wun ajalɛ mennin yɛ ɔ fata kɛ be fa ɔ? (b) ?Ndɛ nga Klist kan kleli Tiatiri asɔnun’n, ɔ uka bla nga be sro Ɲanmiɛn’n maan be yo ngue?

⁵ Tiatiri asɔnun’n yacili amuɛn sɔlɛ’n, ɔ nin like klelɛ mɔ be fa laka sran’n, ɔ nin bian nin bla kunndɛlɛ sukusuku’n, be afiɛn. “Bla nga be flɛ i Zezabɛli’n” wo be afiɛn. Atrɛkpa, Zezabɛli sɔ’n ti bla akpasua kun. Yɛ be nzuɛn’n ti tɛ kɛ Izraɛli lɔ akpasua blu nin nɲɔn’n be famiɛn’n i yi klunwifuɛ mɔ be flɛ i Zezabɛli’n, i liɛ’n sa. Sa sifuɛ wie’m be waan Tiatiri lɔ bla nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti ‘Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n,’ be kunndɛli kɛ be laka Klistfuɛ mun naan be tɔ sa sukusuku yolɛ’n nun. Yɛle kɛ, be sɔ aata dilɛ amuɛn mun, yɛ be di be ti cɛn mun ɔn. Maan e nian e wun kpa, nán e kplin sran fi su naan ɔ yo i wun Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ, naan ɔ laka i wiengu Klistfuɛ mun andɛ asɔnun’n nun!

⁶ Klist waan: ‘Sɛ Zezabɛli nin i soman’m b’a kaciman be nzuɛn’n, ɔ́ wá fá be yi bɛ kun su, yɛ bé wún ɲrɛnnɛn dan kpa.’ Ɔ fataman kɛ asɔnun sunianfuɛ’m be man like klelɛ kwlaa nga be fa laka sran’n i atin asɔnun’n nun. Yɛ, ɔ fataman kɛ Klistfuɛ kun tɔ amuɛn sɔlɛ’n nin bla nin bian kunndɛlɛ sukusuku’n, annzɛ sa wie mun ekun be nun kwlaa naan w’a wun i wlɛ kɛ “Satan’n i bo ndɛ’n,” ti tɛ. Sɛ e fa Zezi i afɔtuɛ’n su’n, ‘é trá like nga ɔ o e sa nun’n i kekle,’ kpɔkun e su yaciman sa tɛ’n lɛ naan ɔ́ trán e su. Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n be kpɔli sa sukusuku nin ninnge kwlaa nga be timan Ɲanmiɛn klun su’n, be yolɛ. I sɔ’n ti’n, kɛ be ti wá yía ɲanmiɛn su lɔ’n, be ‘síe nvlenvle mun.’ Kpɔkun be nin Klist bé bó nvlenvle sɔ mun kɛ sɛ sa. Kɛ nga e fa wunnin i’n sa’n, andɛ asɔnun’n i nun sran wie’m be ti kɛ nzraama mun sa. Kpɔkun be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, bé fá Zezi mɔ ti kɛ “awuɛ nzraama” sa’n i kpajalɛ’n man be. Yɛle kɛ, kɛ bé wá cɛ́n be ɲanmiɛn su lɔ’n, be nin Zezi Klist m’ɔ ti Atɔnvlɛ fafuɛ’n be trán.—Sa Nglo Yilɛ 22:16.

⁷ Be wlali Tiatiri asɔnun’n i su nun kpa kɛ nán maan ɔ man bla mɔ jao Ɲanmiɛn wun’n, i atin naan ɔ saci asɔnun’n. Andɛ kusu, ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan Klist kan kleli asɔnun sɔ’n, ɔ kle bla nga be sro Ɲanmiɛn’n be kɛ, ɔ fata kɛ bé sí be jranwlɛ nga Ɲanmiɛn mannin be titi’n. Bla sɔ’m be kunndɛman kɛ bé síe yasua mun, annzɛ bé láka aniaan mun naan be yaci Zoova sulɛ, annzɛ be tɔ bla kunndɛlɛ sukusuku’n nun (1 Timote 2:12). Be kle ajalɛ kpa be nzuɛn’n nun, kpɔkun be Ɲanmiɛn junman dilɛ’n manman Zoova (Jue Mun 68:12; 1 Piɛr 3:1-6). Sɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n mɔ fiɛn kaan sa nunman nun’n, ɔ nin nzuɛn saun’n, yɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n junman dilɛ’n, be o asɔnunfuɛ’m be sa nun naan be tra ninnge sɔ’m be kekle kpa’n, Klist fá like kpa kun yó be mo. Ɔ su nunnunman be.

Ndɛ nga Zezi kan kleli Sardi lɔ anzi’n

 8. (a) ?Nin yɛ Sardi klɔ’n wo ɔ? ?Yɛ klɔ sɔ’n ti sɛ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ be uka Sardi asɔnun’n niɔn?

⁸ Ɔ fata kɛ be uka Sardi asɔnun’n i ndɛndɛ. Afin, ɔ o wie bɛ su Ɲanmiɛn ninnge’m be nun. (Kanngan Sa Nglo Yilɛ 3:1-6 nun.) Sardi klɔ’n ti aboje klɔ, yɛ ɔ o Tiatiri klɔ’n i ngua lɔ lika’n nun. Klɔ nɲɔn sɔ’n be afiɛn’n ti nun kilo ablenun (50). Sardi lɔ asiɛ’n ti kpa, yɛ ɔ yo like ye. Be yi tapi nin lɛn tannin kplɔkɔɔ klɔ sɔ’n su, yɛ ɔ ti aata diwlɛ lika dan kpa. I sɔ’n kwlaa ti’n, Sardi klɔ’n i su sran’m be kwla juli sran akpiakpi ablenun (50.000). Zozɛfu m’ɔ kan laa sa’m be ndɛ’n waan, afuɛ ya kpɔlɛ klikli laa blɛ liɛ nun’n, Zuifu kpanngban kpa be trannin Sardi lɔ. Sardi klɔ nvuɛn su kusu’n, be wunnin Ɲanmiɛn ndɛ suanlɛ nin i srɛlɛ sua’n, ɔ nin Artemisi m’ɔ ti Efɛzifuɛ’m be amuɛn bla dan’n i sua’n, be osu’n.

 9. ?Sɛ e Ɲanmiɛn junman dilɛ’n su kan ase’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

⁹ Klist seli Sardi lɔ asɔnun’n i anzi’m be kɛ: “N si amun nyoliɛ’n, sran’m be se kɛ amun nyin o su, sanngɛ amu’an wu.” ?Sɛ sran’m be wun e kɛ e ɲin o su Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, naan sanngɛ nn Ɲanmiɛn i junman dilɛ’n loman e, annzɛ e Ɲanmiɛn junman dilɛ’n su kan ase’n, ɔ maan ɔ ti kɛ e ‘su wá wú’ sa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? I lɛ nun’n, ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin mɔ ‘be kan kleli e’n mɔ e fali su’n, e bu i angunndan.’ Kpɔkun, maan e mian e ɲin e di Ɲanmiɛn i junman’n i juejue su ekun. Yɛ maan e tu e klun e di asɔnun aɲia’m be bo junman mun (Ebre Mun 10:24, 25). Klist seli Sardi asɔnun’n i kɛ: ‘Sɛ amun a tinngeman’n, ń wá fú amun nun kɛ awiefuɛ sa, an su siman dɔ nga ḿ bá’n.’ ?Ndɛ sɔ’n kan e wie andɛ? Ɔ ka kaan’n, é wá kán sa nga e yoli be’n.

10. ?Kannzɛ bɔbɔ lika’n ti kɛ Sardi lɔ liɛ’n sa’n, sanngɛ ngue yɛ andɛ Klistfuɛ wie’m b’a yoman ɔn?

¹⁰ Kannzɛ bɔɔ lika’n ti tɛ kɛ Sardi lɔ liɛ’n sa’n, sanngɛ andɛ Klistfuɛ wie mun ‘be yoman be tralɛ’n i fiɛn, be wla be wun tralɛ ufue, yɛ be nin Klist be kwla san nun, afin sɛ be yo i sɔ ɔ, ɔ ti su.’ Yɛle kɛ, be nian be wun su mɛn’n nun sa tɛtɛ yolɛ’n nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa nga ɔ ti tɛ’n, be lika. Ɔ maan blɛ kwlaa nun’n, be kle kɛ be ti Klistfuɛ (Zak 1:27). I sɔ’n ti’n, Zezi su ‘nunnunman be dunman’n nguan fluwa’n nun. Sanngɛ ɔ́ bó be dunman klé i Si nin i anzi mun.’ Kɛ mɔ be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be wunnin kɛ sɛ be nin Klist be nanti ɔ, ɔ ti i su’n, naan be ti Klist i atɔnvlɛ bla’n ti’n, be kla lɛn kplɔkɔɔ ɲanɲan m’ɔ ti yɛiin’n. Lɛn kplɔkɔɔ sɔ’n ti sa nga Ɲanmiɛn i sran’m be yo m’ɔ ti i su’n, i nzɔliɛ (Sa Nglo Yilɛ 19:8). Nanndoliɛ junman nga bé kó dí i ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ wla be fanngan maan be ɲan kwlalɛ mɛn nga nun. Be nga bé ɲán anannganman nguan asiɛ’n su wa’n, be ɲan suyralɛ wie. Afin, be kusu be dunman o nguan fluwa’n nun.

11. ?Sɛ e su lafi Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

¹¹ E nun wie fi kunndɛman kɛ Sardi asɔnun’n i su ndɛ’n ju i su. ?Sanngɛ sɛ e wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n e su lafi’n niɔn, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? E bɔbɔ e kpa yolɛ ti’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo sa nga ɔ ti kpa’n i ndɛndɛ. ?E su fa mɛn’n nun sa tɛ yolɛ’n i atin’n su, annzɛ aɲia’m be bo kɔlɛ’n loman e kun, annzɛ kusu jasin fɛ’n bolɛ’n timan e cinnjin kun? Sɛ ɔ ti sɔ’n, maan e srɛ Zoova cinnjin kpa naan ɔ uka e (Filipfuɛ Mun 4:6, 7, 13). Maan e kanngan Biblu’n nun cɛn kwlaa, kpɔkun maan e fa Biblu’n i akua nga Ɲanmiɛn i “ninnge sunianfuɛ kpa’n” yi be’n, e suan Biblu’n nun like. I sɔ’n úka e maan Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, e tinnge (Lik 12:42-44). Kpɔkun, kɛ Sardi lɔ Klistfuɛ wie’m be liɛ’n sa’n, Klist klun jɔ́ e wun, yɛ é wlá e wiengu Klistfuɛ’m be fanngan.

Ndɛ nga Zezi kan kleli Filadɛlfi lɔ anzi’n

12. ?Ɲanmiɛn sulɛ fanunfanun mennin yɛ be o Filadɛlfi klɔ laa’n su ɔ?

¹² Zezi yoli Filadɛlfi asɔnun’n i mo. (Kanngan Sa Nglo Yilɛ 3:7-13 nun.) Filadɛlfi klɔ’n (andɛ be flɛ i Alasehir) wo Azi Minɛli i wia atɔliɛ lɔ lika’n nun. Laa nun’n, ɔ yoli duvɛn yiwlɛ lika dan kpa. Be amuɛn’m be nun dan kpafuɛ’n m’ɔ suan Dionisisi, ɔ ti be duvɛn amuɛn. Zuifu nga be o Filadɛlfi lɔ’n be kunndɛli kɛ Zuifu nga be ti Klistfuɛ’m be sa be sin be di Moizi Mmla su’n. Sanngɛ w’a yoman ye.

13. ?Ngue yɛ Klist fali “Davidi i la kle’n,” fa yoli ɔ?

¹³ “Davidi i la kle’n wo” Klist sa nun. Yɛle kɛ, be fali Famiɛn dilɛ’n mɛnnin i naan ɔ sie be nga be lafi Ɲanmiɛn su’n (Ezai 22:22; Lik 1:32). Zezi fali la kle’n tikeli Filadɛlfi lɔ nin lika uflɛ nun Klistfuɛ’m be ɲrun Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n junman nanndoliɛ’n i dilɛ’n, i wun atin. Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1919 nun’n, ɔ tikeli “sran kpa b’ɔ si like su nian kpa’n” i ɲrun “atin dan” naan ɔ bo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i jasin fɛ’n mɔ be kpɔfuɛ fi kwlá tɛnndɛnmɛn i ɲrun’n (1 Korɛntfuɛ Mun 16:9; Kolɔsfuɛ Mun 4:2-4). Sanngɛ, be ɲinnin Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ junman dilɛ’n i anuan’n ‘Satan i minniɛn mun’ be ɲrun. Afin, be nunman Izraɛlifuɛ nga be ti Ɲanmiɛn liɛ sakpa’n be nun wie.

14. (a) ?Kasiɛ mennin yɛ Zezi boli Filadɛlfi asɔnun’n niɔn? (b) ?Kɛ ‘be sa sran’m be nian,’ ngue yɛ e kwla yo naan y’a jran kekle ɔ?

¹⁴ Zezi boli Filadɛlfi lɔ Klistfuɛ’m be kasiɛ seli kɛ: ‘An fa ndɛ mɔ n kan kleli amun kɛ an tra amun awlɛn’n su. Ɔ maan, kɛ sa kekle wá tɔ́ mɛn wunmuan’n su sran’m be kwlaa be sa nianlɛ’n ti’n, n kusu ń sásá amun.’ Sran nga i waan ɔ bo jasin fɛ’n, ɔ fata kɛ ɔ trɛ i awlɛn kɛ Zezi fa trɛli i awlɛn’n sa. Zezi w’a manman i kpɔfuɛ’n i atin kɛ ɔ tanndan i Si i klun sa’n yolɛ’n, i ɲrun. I sɔ ti’n, Ɲanmiɛn cɛnnin Klist ɲanmiɛn su lɔ, yɛ ɔ su wuman kun. Ajalɛ nga e fɛli i kɛ e su Zoova’n lele é gúɛ i ti nin i bo’n, maan e jran su kpa. Kpɔkun, maan e bo jasin fɛ’n e suan Sielɛ Blɛ’n i bo. Sɛ e yo i sɔ liɛ mun’n, kɛ ‘sa kekle wá tɔ́ mɛn wunmuan’n su sran’m be kwlaa be sa nianlɛ’n ti’n,’ e su tɔman. Yɛ, sɛ e mian e ɲin e uka Sielɛ Blɛ’n junman’n i dilɛ’n su’n, é klé kɛ ‘e tra like nga Klist mannin e’n, i kekle.’ I sɔ yolɛ’n i su mmlusuɛ nga Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n bé ɲɛ́n i’n yɛle kɛ, bé wlá be famiɛn kle ɲanmiɛn su lɔ. Kpɔkun be janvuɛ kpa’m bé ɲán anannganman nguan asiɛ’n su.

15. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ be nga bé yó ‘Ɲanmiɛn i sua’n nun kuatrɛn’n,’ be yo ɔ?

¹⁵ Klist seli ekun kɛ: ‘Sran nga ɔ kwla’n, ń fɛ́ i ń yó min Ɲanmiɛn i sua’n i kuatrɛn’n kun, [...] Min Ɲanmiɛn i dunman’n ɔ nin min Ɲanmiɛn i klɔ Zerizalɛmu uflɛ m’ɔ fin i wun ɲanmiɛn su lɔ jra’n i dunman’n, ɔ nin m bɔbɔ n dunman uflɛ’n, ń fá be ń klɛ́ i wun.’ Ɔ fata kɛ, asɔnun sunianfuɛ mun mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be’n, be suan Ɲanmiɛn sulɛ nanwlɛ su’n i bo. Kpɔkun, ɔ fata kɛ be mian be ɲin naan be yo Ɲanmiɛn i klɔ ‘Zerizalɛmu uflɛ’n,’ i nun sran. Yɛle kɛ, maan be bo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n, yɛ maan be Ɲanmiɛn sulɛ’n yo saun tititi. Ɲanmiɛn sua’n i nun kuatrɛn’n mɔ be ti’n, ɔ nin i klɔ’n i dunman’n mɔ klɛ be wun’n, i bo’n yɛle kɛ bé yó Zerizalɛmu sɔ’n i nun sran. Be fa Klist i dunman klɛ́ be wun wie, afin ɔ fali be atɔnvlɛ. Sɛ be kunndɛ kɛ i kwlaa sɔ’n i nuan yia be lika’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ be yo sa nga e kannin be ndɛ lɛ mun. Asa ekun’n, ɔ fata kɛ be ‘tie ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan Zezi kan kle asɔnun mun’n,’ i kpa.

Ndɛ nga Zezi kan kleli Laodise lɔ anzi’n

16. ?Laodise klɔ’n i wun ndɛ mennin wie mun yɛ amun si be ɔ?

¹⁶ Klist buli Laodise lɔ asɔnun’n mɔ i klun jɔ i wafa nga ɔ o nun su’n, i fɔ. (Kanngan Sa Nglo Yilɛ 3:14-22 nun.) Laodise klɔ’n wo Efɛzi klɔ’n i wia afiliɛ lɔ lika’n nun. Klɔ nɲɔn sɔ’m be afiɛn’n kwla ju kilo ya kun ablenun (150). Lycus (an kɛnngɛn kɛ Likisi) Nzue’n nuan yɛ be kplannin Laodise klɔ’n niɔn. I sɔ’n ti’n, i asiɛ’n yo like ye kpa. Asa ekun’n, Laodise klɔ’n wo aata dilɛ akpɔ dandan kpa’m be anyialiɛ’n su. Klɔ sɔ’n le aata dilɛ ninnge kpanngban, kpɔkun ɔ ti sika siewlɛ lika dan. Laodise lɔ lɛn ble kplɔkɔɔ mɔ be fa wu tralɛ’n, i dunman’n fuli kpa. Dɔɔtrɔ suklu’n sua dan kpa kun o Laodise lɔ. Ɔ maan atrɛkpa, lɔ yɛ be yili be ɲinma ya ayre nga be flɛ i Fliziɛni (Phrygienne) i nzuɛn’n niɔn. Yɛ Aclepiɔsu m’ɔ ti ayre yolɛ amuɛn’n, ɔ yoli Laodisefuɛ’m be amuɛn dan kpa. Atrɛkpa, Zuifu kpanngban kpa be trannin Laodise. Yɛ be nun sunman be yoli aɲanbeunfuɛ.

17. ?Ngue su yɛ be buli Laodisefuɛ’m be fɔ ɔ?

¹⁷ Kɛ Zezi kán ndɛ kle Laodise asɔnun’n i ‘anzi’n,’ ɔ kɛnnin i yasua su seli kɛ: ‘N mɔ n kan ndɛ nanwlɛ’n, mɔ be kwla fa bé wla gua n su’n, mɔ min yɛ n ti Ɲanmiɛn i ninnge kwlaa nga ɔ yili be’n i bo bolɛ’n, n se kɛ yoo.’ (Kolɔsfuɛ Mun 1:13-16). Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, Laodisefuɛ’m be ayeliɛ’n mɔ Klist buli i fɔ’n, yɛle kɛ, sɛ be ti kɛ nzue sa’n, nn ‘be jɔman kusu be loman.’ Kɛ mɔ be ti mlɛnmlɛnmlɛn’n ti’n, Klist wá gúa be ase. Laodisefuɛ’m be wunnin sunnzun ase nga Klist fali’n i wlɛ ndɛndɛ kpa. Afin Zerapolisfuɛ mun mɔ be mantan be’n be nzue’n lo, yɛ Kolɔsfuɛ’m be liɛ’n kusu jɔ. Laodisefuɛ’m be nzue liɛ’n fin lika mmuammua kpa. Ɔ maan, lele m’ɔ́ fá jú klɔ’n nun lɔ’n, nn w’a yo mlɛnmlɛnmlɛn. Kɛ nzue sɔ’n fin mmua lɔ’n, ɔ dun mmua sin nzue mmuɛ dan kun nun. I sin’n, kwlaa naan nzue’n w’a ju Laodise klɔ’n su’n, ɔ wluwlu yɛbuɛ dandan wie mun mɔ be kpɛli be nun buɛbuɛ’n, kpɔkun be wasali be nun siman’n, be nun.

18, 19. ?Andɛ Klistfuɛ nga be ti kɛ Laodisefuɛ’m be sa’n, wafa sɛ yɛ be kwla uka be ɔ?

¹⁸ Sran nga andɛ be ti kɛ Laodisefuɛ’m be sa’n, be timan kɛ nzue yrɛ mɔ be fa mianmian sran’n mɔ mɛn i wunmiɛn’n sa, kusu be kpɛman sran nzue awe kɛ nzue m’ɔ jɔ’n sa. Be ti mlɛnmlɛnmlɛn. Nzue mɔ bé nɔ́n ɔn, ɔ ti mlɛnmlɛnmlɛn’n, saan i ase cɛ yɛ bé gúa ɔ. Zezi kunndɛman kɛ sran nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be’n mɔ be ti “i ja nun jranfuɛ’n,” be nun kun yo sɔ mlɔnmlɔn (2 Korɛntfuɛ Mun 5:20). Sɛ be yo sɔ kusu naan b’a kaciman be nzuɛn’n, be su manman be atin kɛ be bo Sielɛ Blɛ’n i jasin fɛ’n kun. Aɲanbeun ninnge mun yɛ Laodisefuɛ’m be kunndɛ ɔ. Sanngɛ, ‘be siman kɛ be ti ɲrɛnnɛnfuɛ yɛ be yo annvɔ, be siman kɛ be ti yalɛfuɛ yɛ be ti aɲinsifuɛ naan be wun ti kplɛn.’ Sran kwlaa nga andɛ ɔ ti kɛ Laodisefuɛ mun sa’n, sɛ i waan ɔ yo aɲanbeunfuɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, naan ɔ wun ase’n, naan i wun w’a yoman kplɛn’n, ɔ fata kɛ ɔ to ‘sika ɔkwlɛ mɔ ba klo i’n,’ m’ɔ o Klist sa nun’n. Sika ɔkwlɛ sɔ mɔ be klo i’n, ɔ ti be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i sa nianlɛ’n i nzɔliɛ. Kpɔkun, maan ɔ to “tralɛ ufue fa wla.” Yɛle kɛ, maan ɔ yo sa nga ɔ ti kpa’n. Kpɔkun maan ɔ to ‘ayre fa kpɛ i ɲin su’ naan ɔ wun ase Ɲanmiɛn ninnge’m be nun. Ɔ yo asɔnun kpɛnngbɛn’m be fɛ kɛ bé úka sran sɔ’n naan ɔ́ sí kɛ, ɔ di Ɲanmiɛn ninnge’m be yalɛ. I liɛ’n, ɔ yo ‘aɲanbeunfuɛ Ɲanmiɛn su m’ɔ lafi’n ti.’ (Zak 2:5; Matie 5:3). Asa ekun’n, maan asɔnun kpɛnngbɛn’m be ukɛ i naan ɔ fa Ɲanmiɛn ninnge’m be nun ‘ayre kpɛ i ɲin su.’ Yɛle kɛ, ninnge nga Zezi kleli’n, ɔ nin i afɔtuɛ mun, ɔ nin i ajalɛ mun, yɛ angunndan nga Zezi bɔbɔ buli’n, maan ɔ sɔ be nun klanman naan ɔ nian su nanti. I sɔ yolɛ’n yɛ ɔ ti ‘be ɲin m’ɔ blo ninnge’m be su’n, nin angunndan nga be bu fa gua ninnge nga be wun be’n be su’n, ɔ nin be wun tulɛ’n,’ i ayre’n niɔn.—1 Zan 2:15-17.

¹⁹ Sran kwlaa nga Zezi klo i sa’n, ɔ ijɔ i, yɛ ɔ tu i fɔ. Maan asɔnun kpɛnngbɛn mun mɔ Zezi sie be’n, be kusu be yo i sɔ wie amanniɛn su (Sa Nga Be Yoli’n 20:28, 29). Ɔ fata kɛ Laodisefuɛ’m be ‘yaci ɲrun kouun yolɛ’n, yɛ be kaci be nzuɛn’n.’ Yɛle kɛ, be kaci be angunndan’n ɔ nin be mɛn dilɛ’n. ?Nanwlɛ, e mɛn dilɛ nun’n, e nun wie mun e kle kɛ e yo ninnge nga be timan cinnjin mun kwlaa naan y’a yo Ɲanmiɛn liɛ’n? Sɛ ɔ ti sɔ’n, maan e wɔ Zezi sin e ko ‘to ayre e fa kpɛ e ɲin su.’ I liɛ’n, e kwla wun kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ti juejue yolɛ’n m’ɔ fata kɛ e dun mmua e yo’n, yɛ ɔ ti like cinnjin kpafuɛ’n niɔn.—Matie 6:33.

20, 21. ?Kɛ Zezi ‘bobo anuan’n,’ wan mun yɛ andɛ be tike ɔ? ?Yɛ ngue yɛ Zezi sie i be ɲrun ɔn?

²⁰ Klist waan: “Nian, n jin anuan sin, m bobo. Sran ng’ɔ ti min nɛn’n naan ɔ tike’n, ń wlú i lika lɔ, yɛ min nin i é dí like.” Laa nun’n, kɛ Zezi nin sran’m be di aliɛ’n, ɔ fɛ i sɔ blɛ’n yiyi Ɲanmiɛn ndɛ nun kle be (Lik 5:29-39; 7:36-50; 14:1-24). Siɛn’n, ɔ su bobo asɔnun kwlaa nga be ti kɛ Laodise liɛ’n sa’n be anuan. ?Bé tí i nɛn’n, yɛ bé sɔ́ i nun klanman, ɔ maan ɔ́ klé be like? Sɛ be sɔ Klist nun klanman’n, ɔ nin bé dí like yɛ bé ɲán Ɲanmiɛn ninnge’m be nun mmlusuɛ kpa.

²¹ Sɛ é kwlá sé’n, andɛ “bua’m be wie mun” be tike be anuan’n maan Zezi wlu be lika’n nun. I sɔ’n ti’n, bé ɲán anannganman nguan (Zan 10:16; Matie 25:34-40, 46). Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn fali be’n be nunfuɛ kwlaa nga ɔ kwla’n, wlengbi like nga Klist mɛ́n i’n yɛle kɛ, ɔ nin Klist bé ‘trán i bia’n su kɛ Klist bɔbɔ kwlali m’ɔ nin i Si be tran i bia’n su’n sa.’ Ɛɛn, be nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be mɔ be kwla’n, Zezi nin bé trán i bia’n su i Si i sa fama su ɲanmiɛn su lɔ. Bua’m be wie mun mɔ be kwla’n, be liɛ be minndɛ kɛ bé trán asiɛ m’ɔ́ wá kaci mɛn klanman’n i su. Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n yɛ ɔ́ síe be ɔ.

Afɔtuɛ nga Zezi i ndɛ sɔ’m be man e ngba’n

22, 23. (a) ?Wafa sɛ yɛ Klistfuɛ’m be kwlaa be kwla ɲan ndɛ nga Zezi kan kleli asɔnun nso’n, be su mmlusuɛ ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e jran cinnjin kɛ é yó ɔ?

²² Nanwlɛ, ndɛ nga Zezi kan kleli asɔnun nso nga be o Azi Minɛli lɔ’n, Klistfuɛ’m be ngba be kwla ɲan su mmlusuɛ dan kpa. Klist kleli sran mo yolɛ’n i su ajalɛ kpa. I sɔ kunngba’n, asɔnun nin asɔnunfuɛ’m be nun kunngunngun nga be fa Ɲanmiɛn ninnge’m be su kpa’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla nian su be yo be mo. Kɛ be Ɲanmiɛn ninnge’m be yolɛ’n ko kpɔnnzɔ’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be uka be niaan mun maan be wun Ɲanmiɛn ninnge’m be nun ajalɛ nga ɔ fata kɛ be fa’n. Sɛ y’a sisiman e bo naan e kwlaa e fa ndɛ nga Zezi kan kleli asɔnun nso nga be o Azi Minɛli lɔ’n be nun afɔtuɛ’m be su tititi’n, e su yaciman be su mmlusuɛ ɲanlɛ le.a

²³ Blɛ kasiɛn nga nun’n, ɔ timan blɛ m’ɔ fata kɛ e bu e bɔbɔ e wun angunndan, annzɛ e kunndɛ aɲanbeun ninnge mun, annzɛ like kwlaa nga ɔ kwla yo maan e ɲin kpa Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n su ɔ. Kɛ kannin mun mɔ Zezi siesieli be lɛ’n be fa kpaja’n sa’n, maan asɔnun’m be kwlaa be kpaja sɔ wie. Klistfuɛ kpa kɛ e sa’n, maan e kwlaa e jran cinnjin kpa kɛ é tíe ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan Zezi kan’n, i kpa. Sɛ e yo sɔ’n, e mɔ e yi Zoova i wun nglo ɲanɲan’n, é dí aklunjuɛ tititi.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?

• ?Wan yɛle “bla nga be flɛ i kɛ Zezabɛli?” ?Yɛ ngue ti yɛ bla nga be sro Ɲanmiɛn’n be fɛmɛn i ayeliɛ’n su ɔ?

• ?Sa mennin yɛ ɔ o Sardi lɔ asɔnun’n nun ɔn? ?Yɛ ngue yɛ e kwla yo naan y’a yoman kɛ lɔ Klistfuɛ kpanngban be sa ɔ?

• ?Kasiɛ mennin yɛ Zezi boli Filadɛlfi asɔnun’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ ti e liɛ wie andɛ ɔ?

• ?Ngue su yɛ be buli Laodisefuɛ’m be fɔ ɔ? ?Sanngɛ, ngue yɛ Zezi sieli i Klistfuɛ nga be yo juejue’n, be ɲrun ɔn?