E ti kpɔlɛ tɛ’n: Like danfuɛ’n mɔ Ɲanmiɛn mannin e’n

 1, 2. (a) ?Ɔ fata kɛ like nga be cɛ wɔ’n ɔ yo sɛ naan w’a yo ɔ cinnjin? (b) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n, yɛ ɔ ti like nga a kwla kunndɛ kɛ be fa cɛ wɔ’n be nun danfuɛ’n niɔn?

?NINNGE nga be fa cɛli wɔ’n be nun cinnjin kpafuɛ’n yɛle benin? Kɛ be man sran like’n, nán like sɔ’n i gua m’ɔ cɛnnin’n ti yɛ ɔ ti cinnjin ɔn. I li bɔɔ, nán sika yɛ be fa si like nga be fa man sran’n i kpa lika’n niɔn. Sanngɛ, sɛ like nga be cɛ wɔ’n ɔ man ɔ aklunjuɛ’n, annzɛ kusu ɔ yo ɔ wun sa ye’n, nn like sɔ’n ti ɔ cinnjin kpa.

² Ninnge nga a kwla kunndɛ kɛ be fa cɛ wɔ’n be nun kun o lɛ m’ɔ leman wunsu ɔ. Ɔ ti like mɔ Ɲanmiɛn fali cɛli klɔ sran mun ɔn. Zoova mannin e ninnge kpanngban. Sanngɛ, ninnge nga ɔ mannin e’n be nun danfuɛ’n, yɛle i Wa Zezi Klist m’ɔ fa kpɔli e ti’n. (Kanngan Matie 20:28 nun.) Kɛ nga é wá wún i ndɛ tre nga nun’n sa’n, ninnge nga be kwla fa cɛ e’n be nun danfuɛ’n yɛle e ti kpɔlɛ tɛ’n. Afin ɔ kwla man e aklunjuɛ m’ɔ leman wunsu’n. Kpɛkun, ɔ yia ninnge nga e sa mian be wun dan kpa’n be nuan. Like dan kpafuɛ’n nga Zoova fa kle kɛ ɔ klo wɔ’n, yɛle e ti kpɔlɛ tɛ’n.

 3. ?Ngue yɛle e ti kpɔlɛ tɛ’n? ?Yɛ, kɛ ɔ ko yo naan y’a wun wafa nga e ti kpɔlɛ tɛ’n ti cinnjin kpa man e’n i wlɛ’n, ngue like yɛ ɔ fata kɛ e dun mmua wun i wlɛ ɔ?

³ Sɛ e waan é kpɛ́ i kpo’n, é sé kɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n yɛle like nga Zoova fa de sran mun sa tɛ’n ɔ nin wie’n be sa nun’n. (Efɛzfuɛ Mun 1:7) Sɛ e kunndɛ kɛ é wún Biblu’n nun like klelɛ sɔ’n i wlɛ’n, ɔ fata kɛ e bu sa nga ɔ tɔli Edɛni fie’n nun lɔ’n, i su akunndan e nian. Kɛ Adam yoli sa tɛ’n like nga ɔ fili i sa’n, saan sɛ e wun i wlɛ’n, yɛ é wún like nga ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti cɛlɛ like dan kpa’n, i wlɛ kusu ɔ.

 4. ?Adam i nguan mɔ fɔ nunman nun’n ti’n, ngue like yɛ ɔ kwla ɲɛn i ɔ?

⁴ Kɛ Zoova yili Adam’n, ɔ mɛnnin i like cinnjin kpa kun. Like sɔ’n yɛle nguan mɔ fɔ nunman nun’n. Kɛ mɔ fɔ nunman Adam nun’n ti’n like ng’ɔ kwla ɲɛn i’n bu i akunndan kan nian. Ɔ su tɔman tukpaciɛ le yɛ ɔ su yoman kpɛnngbɛn, asa kusu ɔ su wuman le. I sɔ ti’n, wafa nga ɔ nin Zoova be trannin’n ɔ yoli i liɛ ngunmin. Biblu’n se kɛ Adam ti ‘Ɲanmiɛn wa.’ (Lik 3:38) Ɔ maan, wafa nga Adam nin Zoova be afiɛn mantannin kpa’n, ɔ ti kɛ wafa nga siɛ kun m’ɔ klo i wa’n be nɲɔn’n be afiɛn fa mantan kpa’n sa. Zoova nin i wa Adam m’ɔ trannin asiɛ’n su wa’n be kokoli yalɛ. Ɔ mɛnnin i junman kpa kun, kpɛkun ɔ kleli like nga ɔ kunndɛ kɛ i wa sɔ’n yo’n.—Bo Bolɛ 1:28-30; 2:16, 17.

 5. ?Kɛ Biblu’n se kɛ Ɲanmiɛn yili Adam ‘kɛ i bɔbɔ sa’n,’ i bo’n yɛle benin?

⁵ Ɲanmiɛn yili Adam ‘kɛ i bɔbɔ sa.’ (Bo Bolɛ 1:27) I sɔ’n kleman kɛ Adam i wunnɛn’n ti kɛ Ɲanmiɛn liɛ’n sa. Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i ndɛ tre 1 nun sa’n, Zoova ti aolia nun sran, ɔ maan be kwlá wunmɛn i. (Zan 4:24) I ti’n, Zoova leman wunnɛn kɛ e klɔ sran mun e liɛ’n sa. Ɔ maan, kɛ be se kɛ be yili Adam kɛ Ɲanmiɛn sa’n, i bo’n yɛle kɛ Adam kwla yi Ɲanmiɛn i nzuɛn kɛ sran klolɛ’n sa, ɔ nin ngwlɛlɛ’n, ɔ nin sa i nuan su yolɛ’n, ɔ nin kwlalɛ’n sa’n be nglo wie. Like cinnjin kpa kun ekun mɔ i nun’n, Adam fɛ i Si’n yɛle kɛ i bɔbɔ ɔ kwla fɛ i klunklo ajalɛ. I sɔ ti’n, Adam timan kɛ mannzin kun mɔ saan like nga be siesie i kɛ ɔ yo’n, i ngunmin cɛ yɛ ɔ kwla yo’n sa ɔ. Sanngɛ, i bɔbɔ ɔ kwla fa i klunklo ajalɛ naan w’a yo sa nga ɔ ti kpa’n annzɛ sa nga ɔ ti tɛ’n. Sɛ ɔ ti kɛ ɔ fali ajalɛ i ɲin yí Ɲanmiɛn’n, nn ɔ trannin asiɛ’n m’ɔ́ káci lika klanman’n su tititi.

 6. ?Kɛ Adam yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, ngue like yɛ ɔ fili i sa ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n kɛn i osu’n nunfuɛ mun ɔn?

⁶ Nanwlɛ, kɛ Adam yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, mɔ Ɲanmiɛn fali wie’n boli i sannzan’n, ɲrɛnnɛn dan kpa yɛ ɔ tɔli i su lɛ ɔ. Kɛ Adam yoli sa tɛ’n, i nguan mɔ fɔ nunman nun’n ɔ nin i su mmlusuɛ’n be fili i sa. (Bo Bolɛ 3:17-19) Nga m’ɔ yo ɲrɛnnɛn’n, yɛle kɛ nán Adam ngunmin yɛ nguan mɔ fɔ nunman nun’n, ɔ fili i sa ɔ. Sanngɛ, ɔ fili Adam i osu’n nunfuɛ mɔ be wa wuli be’n be sa wie. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: ‘Sran kun [Adam] ti yɛ sa tɛ yolɛ’n bali mɛn nun ɔn, yɛ sa tɛ sɔ’n ti yɛ maan wie’n bali ɔ. Yɛ i ti yɛ maan wie’n wo sran’m be kwlaa be su ɔ, afin be kwlaa be yo sa tɛ.’ (Rɔmfuɛ Mun 5:12) Nanwlɛ, Adam i sa tɛ’n sali e kwlaa. I sɔ ti’n, Biblu’n se kɛ ɔ ‘yoli i bɔbɔ nin i afinliɛ nunfuɛ’m be atɛ’ sa tɛ’n nin wie’n be sa nun kɛ be sie be. (Rɔmfuɛ Mun 7:14) Adam nin Ɛvu be lemɛn i yowlɛ kun, afin be ɲinfu yɛ be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su ɔ. ?Sanngɛ, e mɔ e ti be afinliɛ nunfuɛ wie’n, e liɛ’n yó sɛ?

 7, 8. ?Kɛ nga Biblu’n fa kan’n sa’n, be ti kpɔlɛ’n i bo’n ti nɲɔn, yɛle benin?

⁷ Zoova fali e ti kpɔlɛ tɛ’n fa deli sran mun. ?Kɛ be se kɛ be kpɔ sran ti’n i bo’n yɛle benin? Kɛ nga Biblu’n fa yiyi nun’n sa’n, be ti kpɔlɛ’n i bo’n ti nɲɔn. I klikli’n, yɛle kɛ be ti kpɔlɛ like’n yɛle like mɔ be man naan b’a de sran annzɛ like wie’n. Be kwla fa sunnzun like nga be man naan b’a yaci sran kun mɔ be trɛli i lomuɛn alɛ nun’n, i nun’n. I nɲɔn su’n, yɛle kɛ be ti kpɔlɛ like’n ɔ ti like m’ɔ nin like nga be kpɔ i ti’n be gua’n sɛ ɔ. Ɔ ti kɛ like mɔ be man fa sie i like nga be sacili i’n annzɛ sa tɛ nga be yoli sran kun’n i osu’n sa. I wie yɛle kɛ sɛ sran kun saci sran uflɛ like ɔ fata kɛ kalɛ ng’ɔ́ túa’n ɔ nin like nga ɔ sacili i’n be gua’n sɛ.

⁸ ?Kalɛ dan kpa nga Adam fa yili e su’n, mɔ i ti yɛ e kacili sa tɛ yolɛ’n ɔ nin wie’n be kanga’n, wafa sɛ yɛ be kwla tannin ɔn? Maan e bu e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zoova yili’n, ɔ nin i su mmlusuɛ nga e kwla ɲɛn i’n be akunndan e nian.

 9. ?Ngue like yɛ ɔ fata kɛ be fa kpɔ sran’m be ti ɔ?

⁹ Kɛ mɔ nguan mɔ fɔ nunman nun’n yɛ ɔ fili sran’m be sa’n ti’n, be kwlá faman klɔ sran nguan mɔ fɔ o nun’n be siemɛn i osu. (Jue Mun 49:8, 9) Like nga ɔ mlinnin’n, ɔ nin nga be fa sie i osu’n, ɔ fata kɛ be nɲɔn’n be sɛ. I sɔ liɛ’n ɔ nin mmla nga ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, m’ɔ kle sa i nuan su sɛsɛsɛ yolɛ’n, be kɔ likawlɛ. Mmla sɔ’n kle kɛ: “Sɛ sran kun ɔ kun sran’n, be kun i wie sie i osu.” (Mmla’n 19:21) ?I sɔ ti’n, ngue like bɔ cɛ yɛ ɔ nin nguan mɔ fɔ nunman nun’n m’ɔ fili Adam i sa’n, be kwla sɛ ɔ? Nguan uflɛ mɔ fɔ nunman nun’n, m’ɔ nin nga ɔ mlinnin’n be sɛ’n, yɛ ɔ fata kɛ be fa kpɔ sran’m be ti ɔ.—1 Timote 2:6.

10. ?Wafa sɛ yɛ Zoova mannin e ti kpɔlɛ like’n niɔn?

¹⁰ ?Wafa sɛ yɛ Zoova mannin e ti kpɔlɛ like’n niɔn? Aolia nun sran mɔ be ti i wa mɔ fɔ nunman be nun’n, ɔ sunmannin be nun kun asiɛ’n su wa. Sanngɛ, Zoova w’a tɔman su w’a faman aolia nun sran kun sa ngbɛn. Ɔ sunmɛnnin “i Wa kunngba’n” m’ɔ ti i awlɛn su Ba’n. (Kanngan 1 Zan 4:9, 10 nun.) Ba sɔ’n i klunklo su ɔ jasoli i tranwlɛ’n m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n nun ɔ jrali asiɛ’n su wa. (Filipfuɛ Mun 2:7) Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i ndɛ tre nga ɔ sinnin icra’n nun sa’n, Zoova yoli abonuan sa kun, afin ɔ fali Ba sɔ’n i nguan’n wlɛli i Mali ku sɛ’n nun. Ɲanmiɛn wawɛ’n maan kɛ bé wú Zezi’n fɔ nunmɛn i nun. Ɔ maan w’a yoman sa tɛ’n i kanga.—Lik 1:35.

11. ?Wafa sɛ yɛ sran kun kwla kpɔ sran kpanngban be ti ɔ?

¹¹ ?Wafa sɛ yɛ sran kunngba kwla kpɔ sran kpanngban be ti ɔ? ?I li bɔɔ, wafa sɛ yɛ i bo bolɛ nun sran kpanngban be kacili sa tɛ yofuɛ ɔ? Nán maan ɔ wla fi su kɛ Adam i sa tɛ yolɛ’n ti’n, nguan mɔ fɔ nunman nun’n ɔ fili i sa. Ɔ maan, ɔ kwlá fɛmɛn i sɔ like’n manman i osu’n nunfuɛ mun kun. Like nga ɔ kwla fa man be’n yɛle sa tɛ’n ɔ nin wie’n. Zezi mɔ Biblu’n flɛ i “Adam kasiɛnfuɛ’n” ɔ ɲannin nguan mɔ fɔ nunman nun’n, yɛ w’a yoman sa tɛ le. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:45) Sɛ é kwlá sé’n, é sé kɛ Zezi sinnin Adam osu naan w’a de sran mun. Kɛ mɔ Zezi fali Ɲanmiɛn i mmla’n su lele ɔ guɛli i ti nin i bo’n, m’ɔ fɛli i nguan mɔ fɔ nunman nun’n yili tɛ’n ti’n, ɔ tuali Adam i sa tɛ’n i ti kalɛ’n. I sɔ ti’n, Zezi yoli maan Adam i osu’n nunfuɛ’m be wla kwla tran like kun su.—Rɔmfuɛ Mun 5:19; 1 Korɛntfuɛ Mun 15:21, 22.

12. ?Kɛ be kleli Zezi ɲrɛnnɛn sanngɛ ɔ nantili ndɛnman su lele guɛli i ti nin i bo’n, i sɔ’n kle sɛ?

¹² Ɲrɛnnɛn sa kwlaa nga Zezi wunnin i ka naan w’a wu’n, Biblu’n dun mmua yiyili be nun kunngunngun. Be boli i yaya kpa nin ngble, be boboli i waka’n su, kpɛkun ɔ fɛli lele naan w’a wu. (Zan 19:1, 16-18, 30; nian ndɛ’m be bo tulɛ lika’n i nun ndɛ Like nga ti yɛ Klistfuɛ kpa’m be faman waka nda be suman Ɲanmiɛn’n nun) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ Zezi wun ɲrɛnnɛn sɔ’n niɔn? Fluwa nga i ndɛ tre uflɛ kun nun’n, é wá wún i kɛ Satan kpɛli akplowa kun ba. Akplowa ndɛ sɔ’n yɛle kɛ sɛ be kle Ɲanmiɛn i sufuɛ kun yalɛ naan ɔ wun ɲrɛnnɛn’n, ɔ su kwlá suman Ɲanmiɛn ndɛnman su kun. Kannzɛ bɔɔ be kleli Zezi i yalɛ naan ɔ wunnin ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ ɔ yoli ndɛnmanfuɛ lele guɛli i ti nin i bo. Ɔ maan, Zezi tɛli Satan i akplowa silɛ nga ɔ kpɛli i ba’n i su klanman kpa weiin. Zezi kleli kɛ kannzɛ bɔɔ Satan yó sɛ o, sanngɛ sran mɔ fɔ nunmɛn i nun’n, mɔ i bɔbɔ kwla fɛ i klunklo ajalɛ’n, ɔ kwla nanti ndɛnman su lele guɛ i ti nin i bo. Nanwlɛ, kɛ mɔ Zoova i awlɛn su Ba’n yoli ndɛnmanfuɛ’n ti’n, ɔ maan Zoova klun jɔli i wun dan!—Nyanndra Mun 27:11.

13. ?Wafa sɛ yɛ be kpɔli e ti ɔ?

¹³ ?Wafa sɛ yɛ be kpɔli e ti ɔ? Afuɛ 33 nun Nizan anglo’n i le 14 su’n, Zoova mannin atin maan be kunnin i Wa mɔ sa tɛ kaan sa bɔnmɛn i wun’n. Ɔ maan, Zezi fɛli i nguan mɔ fɔ nunman nun’n, ɔ yili tɛ ‘kpɛ kunngba m’ɔ su yomɛn i kun’n.’ (Ebre Mun 10:10) Kɛ ɔ wuli’n, i cɛn nsan su’n Zoova cɛnnin i nguan. Ɔ maan ɔ kacili aolia nun sran. Ɲanmiɛn su lɔ’n, Zezi fɛli i nguan mɔ fɔ nunman nun’n m’ɔ fa yili tɛ’n, kleli Zoova naan ɔ́ fá kpɔ́ Adam i osu’n nunfuɛ’m be ti. (Ebre Mun 9:24) Zoova sɔli tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili nun kɛ ɔ ti like m’ɔ kwla de sran mun sa tɛ’n ɔ nin wie’n be sa nun ɔn.—Kanngan Rɔmfuɛ Mun 3:23, 24 nun.

14, 15. ?Kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn w’a ‘yaci sa tɛ nga e yoli i’n w’a cɛ e’n,’ ngue like yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

¹⁴ Kannzɛ bɔɔ fɔ’n o e nun’n, sanngɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti e kwla ɲan suyralɛ mɔ be leman be wunsu’n. Like dan kpafuɛ’n mɔ Ɲanmiɛn mannin e’n i su mmlusuɛ nga e ɲɛn i andɛ’n ɔ nin nga é ɲɛ́n i e ɲrun lɔ’n, maan e bu be su akunndan e nian.

¹⁵ Ɲanmiɛn kwla yaci sa tɛ nga e yoli’n cɛ e. Kɛ mɔ fɔ’n nun yɛ be wuli e ti’n, sa kpa yolɛ’n timan pɔpɔ e sa nun. E ijɔlɛ’n nin e ayeliɛ’n nun’n, e ngba e fɔn. Sanngɛ, e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi yili’n ti’n Ɲanmiɛn kwla ‘yaci sa tɛ nga e yo i’n cɛ e.’ (Kolɔsfuɛ Mun 1:13, 14) Sanngɛ, kɛ ɔ ko yo naan w’a yo sɔ’n, ɔ fata kɛ e wla sa tɛ yolɛ’n i ase mlɔnmlɔn. Kpɛkun, ɔ fata kɛ e kan e wun ase e srɛ Zoova kɛ e ti kpɔlɛ tɛ nga i Wa’n yili’n ti’n, ɔ yaci sa tɛ nga e yoli’n cɛ e.—Kanngan 1 Zan 1:8, 9 nun.

16. ?Ngue yɛ ɔ kwla yo naan kɛ e su Ɲanmiɛn’n, e klun w’a titiman e ɔ? ?Yɛ, kɛ e klun titiman e sɔ’n, i su mmlusuɛ’n yɛle benin?

¹⁶ E klun titiman e Ɲanmiɛn ɲrun. Kɛ e ko yo sa tɛ mɔ e klun titi e’n, i sɔ’n kwla yo maan e sa sin bubu e, kpɛkun e bu i kɛ e liɛ’n e nunman sran nun kun. Sanngɛ, kannzɛ fɔ’n o e nun’n, e ti kpɔlɛ tɛ’n m’ɔ yo maan Zoova yaci sa tɛ nga e yoli’n cɛ e’n ti’n, klun ufue su Zoova yo maan e kwla su i, yɛ e klun titiman e. (Ebre Mun 9:13, 14) I sɔ’n yo maan e kwla fa e wla’n gua Zoova su, naan e nin i y’a koko yalɛ. Ɔ maan, e klun titiman e naan y’a fa e wun y’a mɛntɛn i srɛlɛ nun. (Ebre Mun 4:14-16) Kɛ e yo mɔ blɛ kwlaa nun e klun titiman e’n, i sɔ’n yo maan e wla gua ase fɔuun, kpɛkun e o sran nun, yɛ e di aklunjuɛ.

17. ?Kɛ mɔ e dunman nun ti Zezi wuli’n, mmlusuɛ benin yɛ e kwla ɲɛn i ɔ?

¹⁷ E wla o su kɛ é ɲán anannganman nguan asiɛ’n m’ɔ́ káci lika klanman’n su. Rɔmfuɛ Mun 6:23 se kɛ ‘sa tɛ’n i akatua’n yɛle wie.’ Ndɛ mma kunngba sɔ’n kan gua su kɛ: ‘Sanngɛ like nga Ɲanmiɛn fa cɛ e’n yɛle anannganman nguan’n mɔ be ɲɛn i e Min Zezi Klist ti’n.’ Fluwa nga i ndɛ tre 3 nun’n, e kokoli mmlusuɛ nga é ɲɛ́n i asiɛ’n m’ɔ́ káci mɛn klanman’n su’n, i su yalɛ. (Sa Nglo Yilɛ 21:3, 4) Kɛ mɔ e dunman nun ti Zezi wuli’n, i ti yɛ e ɲrun lɔ’n é kwlá ɲán mmlusuɛ kwlaa sɔ mun ɔn. Be nun wie yɛle anannganman nguan nun tranlɛ nin aunkpinndiɛ kpakpafuɛ’n. Kɛ ɔ ko yo naan y’a ɲan mmlusuɛ sɔ’n ɔ fata kɛ e kle kɛ e si e ti kpɔlɛ tɛ’n i su ye.

18. ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ like mɔ Zoova mannin e’n ti’n, ɔ fata kɛ e lɛ i ase dan kpa ɔ?

¹⁸ ?Ngue ti yɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, ɔ fata kɛ e la Zoova i ase dan kpa ɔ? Nanwlɛ, kɛ sran kun fɛ i blɛ’n, annzɛ ɔ miɛn i ɲin kpa annzɛ kusu ɔ saci sika naan w’a man e like’n, like nga ɔ man e sɔ’n, ɔ ti e cinnjin kpa. Kɛ e si kɛ like nga sran kun man e’n ɔ yi klolɛ m’ɔ klo e nanwlɛ su’n i nglo’n, i sɔ’n wluwlu e wun kpa. Like nga be kwla fa cɛ sran’n i nun cinnjin kpafuɛ’n yɛle e ti kpɔlɛ tɛ’n, afin Ɲanmiɛn tuli i klun mannin like’m be nun dan kpafuɛ’n naan y’a ɲɛn i sɔ like’n. Zan 3:16 se kɛ ‘Ɲanmiɛn kloli mɛn’n lele ɔ fɛ i Wa kunngba cɛ’n mannin.’ E ti kpɔlɛ tɛ’n yi klolɛ mɔ Zoova klo e’n i nglo weiin kpa. Ɔ yi klolɛ mɔ Zezi klo e’n i nglo wie, afin i klunklo su yɛ ɔ fɛli i nguan’n kpɔli e ti ɔ. (Kanngan Zan 15:13 nun.) I sɔ ti’n, ɔ fata kɛ e ti kpɔlɛ tɛ’n ɔ kle e weiin kɛ Zoova nin i Wa’n be klo e e tinuntinun.—Galasifuɛ Mun 2:20.

19, 20. ?Wafa sɛ yɛ a kwla yi i nglo kɛ e ti kpɔlɛ like mɔ Ɲanmiɛn mannin’n ti a lɛ i ase ɔ?

¹⁹ ?I sɔ’n ti’n, wafa sɛ yɛ a kwla yi i nglo kɛ e ti kpɔlɛ like mɔ Ɲanmiɛn mannin’n ɔ yo ɔ fɛ ɔ? Like klikli ng’ɔ fata kɛ a yo’n, suan Zoova m’ɔ ti Like Manfuɛ Dan’n i silɛ. (Zan 17:3) Biblu’n nun like suanlɛ m’ɔ taka fluwa nga ɔ o yɛ’n su’n, ɔ́ úka wɔ naan w’a si Zoova kpa. Kɛ á sí Zoova kɔ́ ɔ ɲrun’n, á kló i dan kpa trá laa’n kusu. Ɔ maan, á kúnndɛ kɛ á yó like ng’ɔ jɔ i klun’n.—1 Zan 5:3.

²⁰ Kle kɛ a lafi e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi yili’n su. Zezi bɔbɔ seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn i Wa’n su’n, ɔ le anannganman nguan.’ (Zan 3:36) ?Wafa sɛ yɛ e kwla yi i nglo kɛ e lafi Zezi su ɔ? Nán e nuan nun ngbɛn sa yɛ e kwla kle kɛ e lafi Zezi su ɔ. Zak 2:26 se kɛ, ‘sɛ sran kun se kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su mɔ be wunmɛn i sɔ i nzuɛn’n nun’n, nn i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti ngbɛn.’ Ɛɛn, Ɲanmiɛn sulafilɛ kpa’n i ɲin’n fite e “nzuɛn’n” annzɛ e ayeliɛ’n nun. Wafa nga e kwla kle kɛ e lafi Zezi su’n, i kun yɛle kɛ e mian e ɲin kpa e sɔnnzɔn i. Nán maan ɔ yo e nuan nun ngunmin, sanngɛ maan ɔ yo e ayeliɛ’n nun wie.—Zan 13:15.

21, 22. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tran e Min’n i Aliɛ’n i Cɛn dilɛ’n i bo ɔ? (b) ?Ngue yɛ ndɛ tre 6 nin 7 nga bé bá lɛ’n bé wá yíyí nun ɔn?

²¹ Tran e Min’n i Aliɛ’n i Cɛn dilɛ’n i bo afuɛ nuan kwlaa nun. Afuɛ 33 nun Nizan i le 14 nun’n, Zezi kpɛli like kun yolɛ ba. Biblu’n flɛ i kɛ “e Min’n i aliɛ’n.” (1 Korɛntfuɛ Mun 11:20; Matie 26:26-28) Be flɛ i ekun kɛ Zezi i wie’n i Wla Kpɛnlɛ Cɛn. Zezi kpɛli i ba fa ukali i akoto mun nin Klistfuɛ kpa nga be sin lɔ’n bé bá’n, naan be wla kpɛn su titi kɛ, kɛ mɔ w’a yoman sa tɛ lele ɔ fa wuli’n ti’n, ɔ fɛli i nguan’n ɔ kpɔli be ti. Zezi wlali be su nun kɛ: “An yo i kɛ nga ń yó i yɛ’n sa, maan amun wla kpɛn n su.” (Lik 22:19) Kɛ yo e Wla kpɛnlɛ aɲia’n, e wla fiman klolɛ mɔ Zoova nin Zezi be yili i nglo e ti kpɔlɛ nun’n, i su. E kwla tran Zezi i wie’n i Wla Kpɛnlɛ aɲia mɔ be yo i afuɛ nuan kwlaa’n i bo naan y’a kle kɛ e si e ti kpɔlɛ tɛ’n i su ye.a

²² E ti kpɔlɛ like mɔ Zoova mannin e’n, ɔ ti like kun m’ɔ leman wunsu ɔ. (2 Korɛntfuɛ Mun 9:14, 15) Cɛlɛ like sɔ m’ɔ leman wunsu’n, be nga be wuli’n bɔbɔ be kwla ɲan su mmlusuɛ wie. Ndɛ tre nga ɔ́ bá lɛ’n ɔ́ wá yíyí i sɔ liɛ’n nun.