Kamfulumende

Ubulondoloshi: Kutantika kwa kupanga amafunde no bwangalishi. Amakamfulumende libili libili yeshibikilwa ku ntulo no bukulu bwa bulashi bwa yako. Yehova Lesa e Mulopwe wa Kubumbwa konse, uubika ubulashi pali bambi mu kulingana no kufwaya kwakwe ne mifwaile. Nangu cibe fyo, Satana Ciwa, umulwani mukalamba uulwisha bumulopwe bwa kwa Yehova, e “kateka wa calo”—ici pa kusuminisha kwa kwa Lesa pa ciputulwa ca nshita icapimwa. Baibolo ilondolola imicitile ya cibulungwa iya kuteka kwa bupolitiki nge ciŋwena no kusosa ukuti “[iciŋwena Satana Ciwa] capeele amaka ku ciswango ne cipuna ca ciko no lupaka lwa ciko lukalamba.”—Yoh. 14:30; Ukus. 13:2; 1 Yoh. 5:19.

Bushe kuti cacitika ku bantunse ukwimika kamfulumende iyo mu cituntulu ikaleta insansa shibelelela?

Cinshi icalembwa ca lyashi lya kale cilanga?

Luk. Mil. 8:9: “Abantu bacito lukambo ku bantu ku kubabifya.” (Ici cili ica cine nangu fye mu makamfulumende yamo na bakateka batendeka ne mfundo shasumbuka.)

“Ukutumpuluka ukuli konse uko ukwabala akubako mu kupelako kwalibongolweke. Ilyashi lya kale lyabe calembwa ca kubombesha uko ukwafililwe, nelyo ukufwaisha ukushafikilishiwe. . . . E co, ukukuma kuli kalemba wa lyashi lya kale, umo alingile ukwikala mu kuba ne tontonkanyo lya kayofi kashingasengaukwa.”—Henry Kissinger, sayantisiti wa fya bupolitiki na profesa wa kamfulumende, nge fintu aambwilwe muli The New York Times, October 13, 1974, ibu. 30B.

Cinshi cicilikila ukubombesha kwa buntunse mwi bala lya kamfulumende?

Yer. 10:23: “Mwe Yehova, ninjishibo kuti te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Lesa tasuminishe ububumbo bwakwe ubwa buntunse ukuipangila inshila ya buko iya bucaibela ukufuma kuli Lesa.)

Ukute. 8:21: “Ukulinga kwa mutima wa muntu kubi ukufuma ku bwaice bwakwe.” (Te bakateka fye beka lelo na kabili na batekwa bonse bafyalilwa mu lubembu, mu kuba no kukongama kwa kaso.)

2 Tim. 3:1-4: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita ishayafya. Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama, . . . abatalama, . . . abatuumikwa.” (Impika shilolenkene no mutundu wa muntu ilelo te kuti shipikululwe mu kubelelela ku luko fye lumo; shifwaya ukubombela pamo ukwakumanina ukwa pa kati ka nko. Lelo amabuseko ya kaso yacilikila ico kabili cicilikila apakalamba ukubombela pamo ukutuntulu ukuli konse pa kati ka mateyanyo yalekanalekana mu kati kene aka nko.)

Na kabili Baibolo isokolola ukuti amaka yacila pa ya buntunse eyasonga imilandu ya bantu. “Pano isonde ponse palaala mu maka ya mubifi.” (1 Yoh. 5:19) “Ukushomboka kwesu te ku buntunse bwa mulopa, . . . lelo kuli Bamulopwe na Ba bukateka, na bamwandanshi ba mfifi ino, ku fimipashi fya bubifi ifya mu lwelele.” (Efes. 6:12) “Iicite fishibilo, iyafumina ku shamfumu sha calo conse ku kushilonganisho kulwa kwa bushiku bukalamba ubwa kwa Lesa Wa maka yonse.”—Ukus. 16:14.

Ni shani fintu abantu bengakwata ukwilulukwa kubelelela ukufuma ku kubola kwa kamfulumende no kutitikisha?

Bushe ukubika abaume bambi mu bulashi kuti kwapikulula impika?

Bushe te ca cine ukuti uko ukuli ubuntungwa bwa kusala abaume abali mu maka ilingi line balavotelwa ukuti bafume mu bulashi mu myaka inono iyayampanako? Mulandu nshi? Icinabwingi tabekushiwa ne mibombele yabo.

Amalu. 146:3, 4: “Mwitetekela bakankala, nangu mwana wa muntu uo takuli ukupususha muli wene; wafumo mupu wakwe, abwelela ku mushili wakwe.” (E co, amaprogramu ayali yonse ku kuwamyako yantu bakateka bemika mu kwangufyanya yalaya mu maboko ya bambi kabili ilingi yalasuulwako.)

Te mulandu ni kateka nshi, akaba ulubali lwa ici calo calaala mu maka ya kwa Satana.—1 Yoh. 5:19.

Bushe ukwaluka kwa lukakala e casuko?

Nangu fye nga ca kuti bakateka babola bafumishiwa mu maka na mafunde yashalungama yapooswa, kamfulumende mupya akapangwa na bantunse bashapwililika kabili bakaba ulubali lwa micitile ya bupolitiki intu Baibolo mu kulengama isoso kuti yaba mu kulama kwa kwa Satana.

Mat. 26:52: “Bwesesho lupanga lobe umo lwikala; pantu bonse ababuulo lupanga bakafwa ku lupanga.” (Yesu e wasosele ici kuli umo uwa batumwa bakwe pa nshita ubulashi bwa kamfulumende bwalebomfiwa mu kubulo kulungama mu kulwisha Umwana wa kwa Lesa umwine. Pantu ni ku nshila nshi iyacilapo ukulungama umuntu engalwila, nga ca kuti ico caali icintu calungama ica kucita?)

Amapi. 24:21, 22: “We mwana wandi, tiina Yehova ne mfumu, wiyobeka [ku bafwayo kwaluka]; pantu akayofi kabo kuti kaima no kupumikisha, no konaula kwa bonse babili takwingeshibwa.”

Cinshi, lyene, icaba icasuko ku mpika sha kubola no kutitikisha?

Dan. 2:44: “Lesa wa mulu akemyo bufumu ubushakonaulwe umuyayaya, no bufumu bwa buko tabwakashiilwe ku bantu bambi; bukashonaula no kupesha aya mabufumu yonse, kabili bukeminina umuyayaya.”

Amalu. 72:12-14: “Pantu [imfumu ya kwa Yehova, Yesu Kristu] ipokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa; ilililo umulanda no mubusu, ne myeo ya babusu ilapususha: ilubule myeo yabo mu kunyanyantilwa na mu kufyengwa; no mulopa wabo walifinisha mu menso ya iko.” (Ukwangwako kwakwe ku bantu ba musango yo lintu aali pe sonde—ukuposha kwakwe, ukuliisha icinabwingi, nangu fye ukupeela ubumi bwakwe pali bene—kulangilila ukuti mu cine cine akaba kateka wasobelwe mu busesemo.)

Mona na kabili amabula 257-262, pe samba lya “Ubufumu.”

Mulandu nshi untu twingalangulukila mu kukatama cintu Baibolo isosa pa lwa nshita ya ku ntanshi iya kamfulumende?

Bakateka ba buntunse tabalepayanya cintu umutundu wa muntu ulekabila mu kwangufyanya

Languluka ifi fintu fintu abantu ukuli konse bakabila, ifyo amakamfulumende ya buntunse tayalepayanya lelo ifyo Lesa alaya: (1) Ubumi mu calo icalubuka ku cintiinya ca nkondo.—Esa. 2:4; Amalu. 46:9, 10. (2) Ifya kulya fyakumanina kuli onse.—Amalu. 72:16. (3) Amayanda yasuma ku uuli onse.—Esa. 65:21. (4) Incito ya kwikusha kuli bonse abaikabila, e co kuti baipekanishisha ne ndupwa shabo.—Esa. 65:22. (5) Ubumi ubo ubwabulo kufimbilikishiwa no kulwala na malwele.—Ukus. 21:3, 4. (6) Ubulungi, ukulubulwa ukufuma ku butotelo, akapaatulula ka nkanda, ifya mu ndalama, no lupato lwa luko.—Esa. 9:7; 11:3-5. (7) Ukuipakisha ukucingililwa, ukwabulo busanso ku muntu wa umo nelyo icikwatwa ukufuma ku ntalamisoka.—Mika 4:4; Amapi. 2:22. (8) Icalo umo imibele ikacilapo ukucindikwa ukusanshako ukutemwa, icikuku, ukwangwako ku muntu munankwe uwa umo, ne cine.—Amalu. 85:10, 11; Gal. 5:22, 23.

Pa makana ya myaka, bakateka ba bupolitiki balaya fye abantu babo imibele yacilapo ukuwama. Mu kuba ne ca kufumamo nshi? Nangula abantu mu nko ishingi balikwata ifikwatwa fya ku mubili ifingi, tababa aba nsansa, kabili impika ishilolenkana na bene shalicilapo ukupikana ukucila kale lyonse.

Amasesemo ya Baibolo yashininkishiwa ukuba aya kushintililapo umupwilapo

Umwanda wa myaka mu kubangilila Icebo ca kwa Lesa casobele icifulo ca Babiloni ica kuteka icalo, na kabili fintu amaka ya iko mu kupelako yali no kubongololwa, ne cishinka ca kuti, umuku umo ukupomoka, umusumba wa iko ukwabula na kabili ukwikalwamo. (Esa. 13:17-22) Mupepi ne myanda ya myaka ibili mu kubangililako, nangu fye ni lintu Sailasi talafyalwa, Baibolo yasobele wene mwi shina pamo pene no lubali lwakwe mu milandu ya pa kati ka nko. (Esa. 44:28; 45:1, 2) Ilintu Madai na Persia tayalasanguka amaka ya calo, ukwima kwa yako, mu musango wa minkubili, na fintu yali no kupwa fyonse fyalisobelwe. Ukucila pa myanda ya myaka ibili mu kubangilila inshila ya buteko bwa calo ubwa ciGreek pe samba lya mfumu ya kubalilapo yalisobelwe, na kabili ukulekanishiwa kwali no kukonkapo ukwa buteko mu mbali shine.—Dan. 8:1-8, 20-22.

Baibolo yasobele mu kutantalilako imibele ya calo iya kasuba kesu, kabili itubika mu kwishibisha ukuti amakamfulumende yonse aya buntunse yakesa ku mpela ya yako pa maboko ya kwa Lesa no kuti Ubufumu bwa kwa Lesa mu maboko ya Mwana wakwe, Yesu Kristu, bukateka pa mutundu wa muntu onse.—Dan. 2:44; 7:13, 14.

Bushe taili inshila ya mano ukumfwila intulo ya fyebo iyo iyashininwa ukuba iyacilapo ukushintililwapo mu kukonkana?

Kamfulumende kuli Lesa e kupikulula fye kweka ku mpika sha mutundu wa muntu

Impika isho ishikabila ukupikululwa shifwaya amaka, ukulamuka, ne mibele iyo abantunse bashakwata. Lesa kuti alubula umutundu wa muntu ukufuma ku kusonga kwa kwa Ciwa ne fibanda fyakwe, kabili Alilaya ukucite fyo, lelo umuntu te kuti acite. Lesa alicita ukupayanya ukucita cintu sayansi ya fya cipatala ishingapwishishisha—ukufumyapo ulubembu, na muli fyo ukupwisha ukulwala ne mfwa no kucilenga ukucitikako ku bantu ukuba umusango wa bantu untu mu cituntulu bafwaikwa ukuba. Kabumba alikwata ukwishiba kukabilwa (ukwe sonde ne mibombele ya bumi bonse) ukupikulula impika sha kuletako ifya kulya no kucingilila ukukowesha kulenga ubusanso, lelo ukubombesha kwa buntunse ilingi line kulenga impika shafulilako. Icebo ca kwa Lesa kale kale cilealula ubumi pa kati abo abankula ku kutungulula kwa ciko bengaba abantu ba cikuku, abakwata ukutemwa mu kuba ne mibele isuma iyasumbuka, sosaite wa bantu abakaana ukubuule fyanso ukulwisha umuntu munabo kabili abekala mu mutende wine wine na bumunyina nangula bafuma ku nko shonse, imishobo, na mabumba ya ndimi.

Ni lilali lintu Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyapo imicitile ilipo iya calo? Moneni imitwe ikalamba “Inshiku” na “Inshiku sha Kulekelesha.”