Bushe Bukali Bwandi Nelyo Butuntulu Bwandi Ubwa Bumi?

NI ANI uushikalipa? Cilacitika kuli ifwe bonse. Pa nshita shimo icipimo ca bukali kuti pambi calungamikwa. Lelo, mu bufumacumi, bushe tacaba ca cine ukuti ilingi line ubukali bwesu (nelyo ubukulu bwa buko) buba ubushalungamikwa?

Baibolo itwebo kuti: “Nashako ubukali, no kuleke cipyu; wilalunguluka, calola fye ku kubifya.” (Amalumbo 37:8) Kwaba shani ukwa mano ukufunda kwa musango yo? Bushe kuti kwaambukila ubutuntulu bwa bumi bobe ubwa pa nshita yalepa?

Mu ciputulwa ca iko ica “Health (Butuntulu bwa Bumi),” The New York Times yalandilepo kuti:

“Abantu abo ilingi line bapuuka mu cipyu ca bukatu nelyo abekala balefoloma pa cili conse icimonwa ngo museebanya kuti pambi balecita icacila pa kuiletelo kucena. Kuti pambi baleipaya abene.

“Bakasapika balikolonganika ifishinka fyakatama pali nomba line ifitubululo kuti ubukali bwa mutatakuya bwaba ubwa konaula nga nshi ku mubili ica kuti bupendelwa pamo, nelyo nangu fye ukucila pa kupeepa fwaka, ukwinisha no kulye fyacishapo kunona pamo nge ca kusangwilako ca maka ica busanso bwa mfwa ya mu kubangilila.

“‘Ukusapika kwesu kulanga ukuti ubukali bwa bukatu, ubwa mutunganya bwalingana fye no kucena ku butuntulu bwa bumi ukuli konse kumbi uko twaishiba,’ e fyasosele Dr. Redford Williams, kasapika mu fya kundapa imibele ya nkuntu pa Duke University Medical Center.”

Ukufwailisha kulango kuti abo bankulako mu kucishamo ku mpika sha bumi isha lyonse balakwata amahormone yaleta ukukanshika ayafulilako. Ukupuuka kwabo ukwa libili libili kuti kwaletako ukukanalingana pa kati ka menshi ya mu mubili yacingilila ku malwele na yacito kucena, ukubabika mu busanso bwa bulwele bwa ku mutima.

Bamo kuti pambi baankulako abati, ‘Lelo ine e fyo naba fye’ nelyo, ‘E fyo nakulile.’ Nangu ni fyo, ico tacilepilibulo kuti te kuti waluke, pa kwesha mu bufumacumi ukubomfya ukufunda kwa kwa Lesa. Muli Baibolo obe wine, mona ukufunda kwakwe pa lwa bukali ne cipyu ukwalembwa pa Amapinda 14:29, 30; 22:24, 25; Abena Efese 4:26; Yakobo 1:19, 20.

Ukubomfya ayo mano ya bulesa kuti pambi kwawamyako ubutuntulu bobe ubwa bumi no kutantalishako ubumi bobe. Times yalandile ukuti: “Bakasapika abengi batile abantu abakongamina ku bukali kuti bacefyako ubusanso bwa mfwa ya mu kubangilila pa kwalula ukwankulako kwa kukanapelulula, ukwa bukatu.”