Ukufwaya ica Bupe ico Umuntu Engatemwa

Tacayanguka ukwishiba ica bupe ico umuntu engatemwa. Na kuba, uupokelela ica bupe e wishiba ifyo ubupe mu mupeele bucindeme. Na lyo line, ica bupe ico umuntu engatemwa nalimo umbi te kuti acitemwe.

Ku ca kumwenako, uwacaice nalimo kuti atemwa sana nga ca kuti bamupeela foni. Umukalamba ena nalimo kuti atemwa sana nga bamupeela ica bupe icacindama sana, pamo nga icintu icaikala sana mu lupwa. Abantu bamo balatemwa nga mwabapeela indalama, pantu kuti bashitamo fyonse ifyo balefwaya.

Nangu ca kuti tacayanguka ukwishiba ica bupe ico umuntu engatemwa, bamo balatwalilila fye ukufwailikisha pa kuti beshibe ica bupe ico cibusa wabo engatemwa. Kwena ukucita ifi takwayanguka, e ico mufwile ukwishiba fimo ifingalenga mwapeela ubupe ubo umuntu engatemwa. Lekeni tulande pa fintu 4 ifingamwafwa ukupeela ubupe ubo umuntu engatemwa.

Ishibeni ifyo umuntu mulepeela afwaya. Abaume bamo abekala ku Belfast mu Northern Ireland, balitemenwe sana incinga iyo babapeele ilyo baali ne myaka 10 nelyo 11. Cinshi calengele batemwe sana iyi incinga? Batile: “Ni co naleifwaisha.” Ifyo balandile filangilila fye ukuti ifyo umuntu afwaya e filenga atemwa ubo bupe nelyo iyo. Kanshi ilyo tamulapeela ubupe, muletontonkanya pa muntu uo mulefwaya ukupeela. Mulingile ukwishiba ifyo atemwa, pantu ifyo umuntu atemwa ilingi line e fyo afwaisha. Ku ca kumwenako, abafyashi abakalamba balatemwa ukuba pamo no lupwa. Na kabili balafwaya sana ukulaba pamo na bana babo na beshikulu. Kanshi kuti batemwa sana nga mwabasendako ilyo muleya mu kutuusha no lupwa.

Cimo icingamwafwa sana ukwishiba ifyo umuntu mulepeela afwaya, kulakutikisha. Baibolo itila, “Umuntu onse abe uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda.” (Yakobo 1:19) Ilyo mulelanshanya ne fibusa nelyo balupwa, mulekutikisha pa kuti muleishiba ifyo batemwa ne fyo bapata. Nga mulecita ifi, ninshi kuti mwaishiba bwino ubupe ubo bengatemwa.

Ishibeni ifyo umuntu mulepeela akabila. Umuntu kuti atemwa sana nga mwamupeela ica bupe ico alekabila, te mulandu no mutengo cikwete. Nomba kuti mwaishiba shani ifyo umuntu engakabila?

Limo kuti mwamona kwati icinganguka, kwipusha uo mulefwaya ukupeela ifyo alekabila nelyo ifyo alefwaya. Nomba ilingi line nga tulepeela umuntu ica bupe tulaba sana ne nsansa nga twamupeela ubo ubupe ukwabula ukwenekela. Na lyo line, nangu ca kuti abantu balalanda pa fyo batemwa ne fyo tabatemwa, ilingi line tabalanda pa fyo bakabila.

Kanshi mulingile ukubika sana amano ku fyo abantu mulefwaya ukupeela bengakabila. Abo mulefwaya ukupeela kuti nalimo baba bana abanono, abakalamba, abashimbe, abaupa nelyo ukuupwa, abo icupo capwa, abafwilwa, ababomba, nelyo abaleka incito. Mufwile ukutontonkanya pa fya bupe ifyo umuntu mulefwaya ukupeela engakabila.

Pa kuti mwishibe ifyo umuntu alekabila, kuti mwaipushako abantu bambi abapita mu fyo umuntu mulefwaya ukupeela ubupe alepitamo. Nga mwacita ifi kuti bamwebako ifintu ifyo abantu ba musango uyo bakabila ifyo abantu abengi bashaishiba. Nga mwacita ifi kuti mwapeela ica bupe ico uyo umuntu alekabila ico abantu bambi bashingatontonkanyapo.

Inshita mulepeelelapo ubupe. Baibolo itila: “Amashiwi ayalandwa apo pene fye yalefwaikwa yalawama sana!” (Amapinda 15:23) Ili ilembo lilangilila ukuti amashiwi yalawama sana nga mwayalanda lilya line fye yalefwaikwa. Ifi fine e fyo caba na ku fyo tucita. Nga filya fine amashiwi yawama nga bayalanda pa nshita yalefwaikwa, ica bupe na co cilawama sana nga mwapeela umuntu pa nshita alecifwaya sana.

Ku ca kumwenako, kuti mwapeela ica bupe nga ca kuti cibusa wenu aleupa nelyo ukuupwa, umwana we sukulu alepwisha isukulu, abaupana bali mukukwata umwana. Abengi balalemba inshiku isho bengapeelamo abantu ifya bupe mu mwaka ukakonkapo. Ukucita ifi kulalenga baishiba ica bupe bengapeela umuntu pali isho inshiku.a

Kwena tamulingile ukulapeela fye ifya bupe pali isho nshiku, lelo kuti mwapeela ifya bupe pa nshita iili yonse. Na lyo line, mulingile ukucenjela. Ku ca kumwenako, nga ca kuti umwaume apeela umwanakashi ubupe apabula umulandu wine wine, umwanakashi kuti atendeka ukumona kwati uyo mwaume alefwaya ukulaishishanya nankwe. Nga ca kuti ifi te fyo mulefwaya, kuti mwailetela amafya. E ico mulingile no kutontonkanya pa cilengele mupeele ubo bupe.

Ishibeni ico mulepeelela. Nga fintu tulandilepo, cilawama ukutontonkanya pa fyo umuntu tulepeela ubo ubupe engatontonkanya pa co tulemupeelela. Na kabili uulepeela afwile ukutontonkanya pa co alepeelela. Nangu ca kuti abengi bafwaya ukumona kwati nabaitemenwa ukupeela ifya bupe, bapatikishiwa fye pa mulandu ne filecitika pali ubo bushiku. Bambi nabo ico bapeelela ni co baleshiba ukuti nabo bakanonkelamo.

Finshi mufwile ukucita pa kuti mupeele ica bupe ukufuma pa nshi ya mutima? Baibolo itila: “Lekeni fyonse ifyo mulecita ficitilwe mu kutemwa.” (1 Abena Korinti 16:14) Nga ca kuti icilengele mupeele ica bupe ni co mwalitemwa uo mulepeela kabili mwalimubikako amano, uo mulepeela akaba sana ne nsansa, kabili na imwe mukaba ne nsansa ishaba mu kupeela. Nga mwapeela umuntu ukufuma pa nshi ya mutima, Shifwe wa mu muulu alatemwa sana. Umutumwa Paulo alitashishe Abena Kristu mu Korinti ilyo bayafwile Abena Kristu banabo aba mu Yudea. Paulo abebele ukuti: “Lesa atemwa uupeela ne nsansa.”—2 Abena Korinti 9:7.

Nga mulekonka ifi twalandapo, mukalapeela ifya bupe ifikalalenga abo mulepeela ukuba ne nsansa. Ifi twalandapo e lyo na fimbi, e fyo cali na kuli Lesa pa kuti apeele abantunse ubupe ubwacindamisha. Pa kuti mwishibe ubu bupe ubwacindamisha, belengeni icipande cikonkelepo