Imimwene ya Baibolo

Bushe Baibolo Ilalesha Amasomo ya ku Mubili?

“BATUUTU FYE E BASUULA AMASOMO.”—E fyasosele Publilius Syrus, mu citabo ca Moral Sayings, mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo B.C.E.

BAIBOLO itucincisha ‘ukusunga amano no bupanda.’ (Amapinda 3:21) Yehova, Lesa uwaishiba, afwaya abamupepa ukuba abasambilila. (1 Samwele 2:3; Amapinda 1:5, 22) Lelo amashiwi yamo aya mu Baibolo yalaleto kutwishika. Ku ca kumwenako, umutumwa Paulo pa kulosha ku fyo alekonkelela akale, ukusanshako na masomo yakwe aya pa muulu, alembele ati: “Ntunga fyonse fye nge fisooso.” (Abena Filipi 3:3-8, Today’s English Version) Muli kalata umbi uwapuutwamo, asosekeshe ati: “Amano ya pano isonde buwelewele fye kuli Lesa.”—1 Abena Korinti 3:19.

Bushe kanshi, Baibolo ilalesha amasomo ya ku mubili? Ni pi pantu Umwina Kristu alingile ukufika mu kukonkelela amasomo ya ku mubili? Bushe kuti apeleela fye pa cipimo cinono icaimikwa ne funde, nelyo bushe alingile ukukonkelela ayalundwako?

Amasomo mu Mwanda wa Myaka uwa Kubalilapo

Pa Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, pali abakwete amasomo ayalekanalekana nga nshi. Abantu bamo abalumbwike bamwene abatumwa ba ku Galili Petro na Yohane ukuti “bantu abashasambilila kabili batuutu.” (Imilimo 4:5, 6, 13) Bushe ici cilepilibule fyo aba baume babili tabaishibe kubelenga no kulemba nelyo tabapitile mu sukulu? Iyo. Cilolele fye mu kuti amasomo yabo tayafumine ku masukulu ya baHebere aya pa muulu aya mu Yerusalemu. Ifyo aba bakafwilisha bashipa aba buKristu balembele pa numa fyaishileshininkisha ukuti bali abasambilila sana, abalamuka, abali na maka ya kulondolola Amalembo mu kumfwika. Amasomo yabo yasanshishemo ukufundwa inshila shibomba mu kusakamana ifya ku mubili ifyo indupwa shabo shalekabila. Baalebombela pamo mu mulimo wa bulondo uo cilemoneke fyo walimo icibwesha.—Marko 1:16-21; Luka 5:7, 10.

Ukupusana kuli abo, Luka, umusambi uwalembele limo ilya Malandwe e lyo ne buuku lya Imilimo, wene alisomene ukufikako apatali. Aali ni shing’anga. (Abena Kolose 4:14) Ukwishiba kwakwe ifya malwele kulenga ifyalembwa fyakwe ifyapuutwamo ukumfwika mu kuibelako.—Moneni Luka 4:38; 5:12; Imilimo 28:8.

Umutumwa Paulo, ilyo ashilasanguka Umwina Kristu, alisambilishiwe ifunde lya ciYuda, mu kutungililwa na Gamaliele, umo uwa basoma baswatukisha abaliko pali ilya nshita. (Imilimo 22:3) Ukusambilila kwa kwa Paulo kuti pambi kwalinganishiwa ku masomo ya ku yuniversiti ilelo. Ukulundapo, mu bwikashi bwa ciYuda wali mucinshi ku bacaice ukusambililako ubutukushi, nangu cingati mu myaka ya ku ntanshi bali no kukonkeshapo amasomo ya pa muulu. Cilemoneke fyo Paulo akanshiwe nga kapanga wa matenti ninshi acili fye kalume. Ukulamuka kwa musango yo kwamulengele ukuyafwilisho mwine mu butumikishi bwakwe ubwa nshita yonse.

Nangu ni fyo, Paulo alishibe ukuti amasomo ya ku mubili, nangu line yali ayakabilwa—umutengo wa yako wali uwapeleela—nga kuulinganya ku mutengo wacilishapo uwa kwishiba Lesa. E ico, Baibolo yacindamika sana ukunonka ukwishiba Lesa na Kristu. Kuti cawama Abena Kristu ilelo ukumwena amasomo ya ku mubili muli iyi nshila yabamo kupelulula.—Amapinda 2:1-5; Yohane 17:3; Abena Kolose 2:3.

Ukupimununa Bwino Umulandu

Abena Kristu bamo balisango kuti ukukonkelela amasomo yalundwako, mu nshila ya kulundako fye ukwishiba nelyo aya fya ncito, kwalibaafwa ukusakamana ifya ku mubili ifyo ulupwa lwabo lukabila. Calilinga umuntu ukusakamana ulupwa lwakwe, pantu ‘umuntu ukupayanishisha aba mu ng’anda yakwe’ kukakililwako kwashila. (1 Timote 5:8) Ukunonka ukulamuka ukukabilwa pa kuti umo alepayanishisha aba mu ng’anda yakwe caba bupanda.

Nangu cibe fyo, abo bayumfwe fyo pa kulapayanishisha muli yo nshila balekabila amasomo ukucila pa yalinga fye balingile ukupimununa ubusuma no bubi bwingabamo. Mu busuma kuti mwasansha ukuipangashisha ku kusange ncito iingasuminisha umuntu ukulayafwilisha bwino bwino umwine no lupwa ilyo mu kupimpa alesupila ubutumikishi bwa Bwina Kristu. Ukulundapo, kuti pambi aba na maka ya kwafwilishako bambi lwa ku mubili, ‘ukukwata ica kupeelako uulekabila.’—Abena Efese 4:28.

Bubi nshi bumo ubwingabako? Kuti bwasanshamo ukusansalikwa ku fisambilisho ifinenuna icitetekelo muli Lesa na muli Baibolo. Paulo aebele Abena Kristu ukucenjela ku “cintu iciitwa Ukwishiba lelo takuli Kwishiba iyo” na ku “kutemwa amano ayali longolo lwa fye, umwalole cishilano ca bantu.” (1 Timote 6:20, 21; Abena Kolose 2:8) Mu kushininkisha, ukusansalikwa ku misango imo imo iya masomo kuti kwaonaula icitetekelo ca Mwina Kristu. Abalelanguluka pa kukanshiwa kwalundwapo nelyo amasambililo balingile ukwishiba ubusanso bwaba mu kusonga kwa kucena ukwa musango yo.

Mose, uyo “asambilishiwe amano yonse ya bena Egupti,” alisungilile icitetekelo cakosa te mulandu no kusambilila uko nangu cibe shani kwasanshishemo ne fisambilisho fya balesa abengi, ifyalesaalula Lesa. (Imilimo 7:22) Mu nshila imo ine, Abena Kristu ilelo balasakamana sana ukukananakila ku kusonga kushawama mu mibele iili yonse umo bengasangwa.

Ubusanso na bumbi ubwingabako mu kukonkelela amasomo yalundwako bwaba bwa kuti ukwishiba kulatuumika, nelyo ukuletako ukuituntumba. (1 Abena Korinti 8:1) Abengi bafwaya ukwishiba mu fya masomo pa milandu ya bukaitemwe, kabili nangu fye kukonkelela kwafumaluka ukwa kwishiba kuti mwafuma ukuyumfwa uwa pa muulu na mataki. Imibele ya musango yo ilafulwisha Lesa.—Amapinda 8:13.

Langulukeni pa baFarise. Aba muli ici cakaniko calumbuka ica fya mapepo baleitakisha pa fyo basomene sana na pa bulungami ubo baleitunga fye. Balishibishe ifishilano fya burabi ifishaifulila, kabili balisuulile abantu yawe yawe, abashasambilile sana, ukubamona nga batuutu, abasuulwa, nangu fye abatiipwa. (Yohane 7:49) Ukulunda pali co, balitemenwe indalama. (Luka 16:14) Ica kumwenako cabo cilango kuti lintu amasomo yakonkelelwa ne nkuntu shalubana, kuti yalenga umuntu ukuba ne cilumba nelyo ukumutungulula ku kutemwe ndalama. E ico, Umwina Kristu pa kupingulapo umusango wa masambililo na kuntu akafika mu kuyakonkelela, kuti cawama ukuipusho mwine ati, ‘Bushe icilenkunta cinshi?’

Ukuisalila

Abena Kristu ilelo baba na masomo ayalekanalekana, nga fintu fye cali na mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo. Pa kutungululwa na bafyashi babo, abacaice abalepwisha amasomo ayapampamikwa mwi funde kuti pambi basalapo ukukonkanyapo amasomo ya ku mubili ayalundwako. Mu kupalako, abakalamba abalefwaisha ukuwamyako inshila sha kupayanishishamo indupwa shabo kuti pambi bamona ukusambilila kwalundwako ukwa musango yo nge nshila yatunguluka iyo bengacitilamo ico.a Imbali shimo isha masambililo ya lyonse aya kulundako kwishiba shikomaila pa kulundulula ukulamuka kwa cinkumbawile fye mu cifulo ca kulamuka mu fya kwishibe milimo nelyo mu fya ncito. Muli fyo, umuntu kuti asange fyo nangu fye cibe ninshi napoose nshita ikalamba mu kunonka amasomo ya musango yo, takwata ukulamuka ukufwaikwa mu sha ncito. Pali uyu mulandu, bamo balasalapo ukukonkanyapo amasambililo ya fya ncito nelyo mu masukulu ya fya kupangapanga, pa kuti bakesekumanisha bwino ififwaikwa mu ncito ishabako.

Nangu cibe fyo, ukupingulapo kwa musango yo kwa muntu pa lwakwe. Abena Kristu tabalingile ukulengulula nelyo ukupeelane milandu pali ici. Yakobo alembele ati: “Ni wani we upingulo munobe?” (Yakobo 4:12) Nga ca kuti Umwina Kristu alelanguluka ukulundapo amasomo, kuti cawama ukubebeta icilemukunta ku kushininkisho kuti te bukaitemwe ubwa kufwaye fikwatwa.

Cili icamonekesha ukuti Baibolo ikoselesha imimwene yashikatala iya masomo. Abafyashi ba Bwina Kristu balishiba umutengo wacilishapo uwa masomo ya ku mupashi ayashimpwa pa Cebo capuutwamo ica kwa Lesa kabili balashikatala mu kufunda abana babo ukukuma ku masomo ya kongeshapo. (2 Timote 3:16) Pa kuba abafumacumi pa lwa bumi, balishiba ifyo amasomo ya ku mubili yacindama ku kunonka ukulamuka ukukafwaikwa ku bana babo abakalamba pa kuti bakaleipayanishisha abene ne ndupwa bakesakwata. E ico, mu kupingulapo nampo nga Umwina Kristu ali no kukonkelela amasambililo ya kongeshapo, na kuntu akafika mu kuyakonkelela, umo na umo kuti apingulapo bwino umwine ukushintilila pa kuipeelesha kwakwe umwine kuli Yehova Lesa, uko ‘kwaafwa ku fintu fyonse, pa kuba ne cilayo ku bwikashi bwa nomba no bukesa.’—1 Timote 4:8.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 27]

“Sunga amano no bupanda.”—Amapinda 3:21

[Amashiwi pe bula 28]

Pa kulangulukapo nampo nga Umwina Kristu ali no kukonkelela amasomo yalundwako, kuti cawama ukuipusho mwine ati, ‘Bushe icilenkunta cinshi?’