Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Kuti Naleka Shani Ukukonkelesha Bambi?

Jesse, uuli ne myaka 16 atila: “Ukukonkelesha bambi nakuseeka.”

Johnathan, uuli ne myaka 21 atila: “Pa fintu fyayafya sana naleshomboka na fyo ilyo nalekula pali no kukonkelesha abo nalesambilila nabo.”

UKUKONKELESHA bambi cintu cikalamba. Lelo ishiba ukuti kuti wa kucincintila. Na kuba, kuti wacimfya umupwilapo, no kulenga kwa kwafwa. Lelo kuti wacita shani?

Inshila ya kubalilapo iyacindama yaba kwishiba amaka ya kukonkelesha bambi ne fingakulenga ukusongwa bwangu.a Ni nshila nshi shimbi ishisuma wingabomfya? Ukabila ubutungulushi busuma ubwaba mu Cebo ca kwa Lesa. Amapinda 24:5 yatila: “Umuntu uwaishiba acilo watalila ku maka.” Kwishiba nshi ukwingakwafwa ukuleka ukukonkelesha bambi? Ilyo tatulaasuka ico cipusho, lekeni tulande intanshi pa cingalenga watendeka ukukonkelesha bambi.

Ca Busanso Ukukanaicetekela

Imisepela ya Nte sha kwa Yehova inshita shimo shisanga ubu bwafya ukuba ubwaibela pantu imikalile yabo isanshamo ukwebako bambi ifyo basuminamo. (Mateo 28:19, 20) Bushe inshita shimo cilakukosela ukwebako abacaice bambi abo wasanga ifyo wasuminamo? Tawaba weka. Melanie uuli ne myaka 18 atila: “Calenkosela sana ukweba abacaice ukuti nali Nte.” Kabili asosa no kuti: “Ilyo natila nashipa ukuilondolola ukuti ndi Nte, ndaba no mwenso na kabili.” Cimoneka kwati ukufwaya ukukonkelesha bambi e kwalemufupula.

Baibolo itweba ukuti nangu fye baume na banakashi ababa ne citetekelo capulamo nabo inshita shimo balashimunuka ukweba abantu pa lwa kwa Lesa. Ku ca kumwenako, Yeremia wacaice alishibe ukuti aali no kupumiwa no kupakaswa nga aumfwilile ifunde lya kwa Lesa ilya kubilisha ubukombe. Kabili, Yeremia taicetekele. Cinshi calengele? Aebele Lesa ukuti: “Moneni nshaishiba kusosa; pantu ndi mwaice.” Bushe Lesa alisumine ukuti ubwaice bwa kwa Yeremia bwamulengele ukukanafikapo ukulanda? Awe. Yehova alaile kasesema ukutila: “Witila, Ndi mwaice.” Yehova akonkenyepo ukupeela uyu mulumendo uwaleshimunuka umulimo wacindama.—Yeremia 1:6, 7.

Kuti cakosa ukuleka ukukonkelesha bambi nga tatuicetekele, tuleitwishika. Ukusapika kulalanda pali ci. Ku ca kumwenako, ku numa mu 1937 sayantisti uwe shina lya Muzafer Sherif acitile ukwesha kwa lulumbi. Abikile abantu mu muputule wafiita no kubalanga apali ulubuuto, kabili abepwishe intamfu ulubuuto lwaselele.

Ukuba kwena, ulubuuto talwaselele, uku kwali fye kumona kwa kupelenganya. Lintu baipushiwe umo umo, abantu baaswike intamfu shapusanapusana isha fyo balemona ngo kusela. Lelo babebele ukulanda nge bumba intamfu ya fyo ulubuuto lwaselele. Cinshi cacitike? Batendeke ukukonkelesha bambi pantu tabaicetekele mu fyo baimwenene pa lwabo. Lintu baipushiwe imiku iingi, ifyasuko fyabo fyaleya filepalana panono ukufikila “ibumba lyonse lyasuminishenye pali cimo.” Nangu ni lintu baipushiwe na kabili umo umo pa numa, aba bantu bali bacili balekonkelesha ifyo ibumba lyasuminishenye.

Uku kwesha kwalangilila icishinka cacindama. Ukukanaicetekela kulenga abantu ukusongwa sana ku kukonkelesha bambi. Bushe tatufwile ukutontonkanyapo sana? Na kabushe, ukukonkelesha bambi kuti kwakuma abantu mu milandu yacindama nga nshi, ne fyo bamona ukulaala pamo ukwa bashaupana, ukubomfya imiti ikola, nangu fye mabuyo bakakonkelela mu bumi. Nga ‘twasuminishanya ne bumba’ muli iyi milandu, kuti cakuma sana inshita yesu iya ku ntanshi. (Ukufuma 23:2) Cinshi twingacita?

Cisuma, bushe uleti nga wacitile shani ilyo baleipusha nga cine cine walishibe ukuti ulubuuto talwaselele? Nakalimo nga tawakonkeleshe ibumba. Ca cine, tulakabila ukuicetekela. Lelo musango nshi uwa kuicetekela ukabilwa, kabili kuti twakwata shani ukucetekela kwa musango yo?

Cetekeleni Yehova

Nalimo kuti waumfwa ifingi pa lwa kulundulula ukuicetekela. Lelo kwaliba ukupusanapusana mu kumfwikisha ifya kulundulula uko kuicetekela—no bwingi bwa kuicetekela ukabila. Baibolo yakwata uku kufunda kwalinga ukutila: “Ndeeba onse muli imwe ukuti eitontonkanishisha ukucila ifyo alingile ukutontonkanya; lelo atontonkanye pa kuti engaba na mano ayatuntulu.” (Abena Roma 12:3) Muli Baibolo imbi bapilibula ici cikomo ukuti: “Bonse ndemweba nati umuntu onse eibika apo ashaba, lelo afwile ukuibika apo afwile ukuba.”—Charles B. Williams.

‘Ukuibika apo ufwile ukuba’ kukulenga ukukanaibililika, nelyo ukukanayumfwa uwa cilumba. Na kabili, ukushikatala mu fyo uimona kuti kwasanshamo ukuicetekela eyefilya mu maka yobe aya cine aya kutontonkanya, ukupelulula, no kupingula kwa mano. Kabumba obe akupeele ‘amaka ya kupelulula,’ kabili te bupe bunono. (Abena Roma 12:1) Ukwibukisha ico kuti kwa kwafwa ukukanaleka bambi abo uli na bo ukukupingwilako. Lelo, kwaliba umusango wa kucetekela uwingacilapo ukukucingilila.

Imfumu Davidi yalipuutilwemo ukulemba ati: “Ica kulolelako candi ni mwe, mwe Shikulu Yehova, ni mwe ca kutetekelako candi ukufuma ku bwaice bwandi.” (Amalumbo 71:5) Ca cine, Davidi acetekele umupwilapo Wishi wa ku muulu, kabili amucetekele ukutula ku bwaice. ‘Ali mwaice’—nalimo umupungwe—ilyo ipaka Galyati umuPelishiti lyasonsombele umushilika mu Israele uwalefwaya ukulwa na o eka. Abashilika balitiinine. (1 Samwele 17:11, 33) Nakalimo bamo balifuupwilwe pa kukonkelesha umwenso wa banabo. Ukwabula ukutwishika balelanda no mwenso nga nshi pa lwa kutuuluka na maka ya kwa Galyati kabili baleti umuntu onse uwingasumina ukulwa nankwe ninshi muwelewele. Davidi takonkeleshe umwenso wa musango yo. Mulandu nshi?

Moneni amashiwi Davidi aebele Galyati ayatila: “Iwe waisa kuli ine no lupanga ne fumo na kafumo; lelo ine naisa kuli iwe mwi shina lya kwa Yehova wa milalo, Lesa wa mitande ya kwa Israele, uo waseebanya.” (1 Samwele 17:45) Davidi alimwene ukutuuluka, amaka, ne fyanso fya kwa Galyati. Lelo aishibe fimbi, nga fintu aishibe ukuti imyulu yali pa mutwe wakwe. Aishibe ukuti Galyati taali kantu ukumulinganya kuli Yehova Lesa. Nga Yehova aali ku lubali lwa kwa Davidi, lyena mulandu nshi engatiinina Galyati? Ukucetekela kwa musango yo muli Lesa kwalengele Davidi ukucingililwa. Takonkeleshe bambi.

Bushe na iwe e fyo wacetekela Yehova? Taaluka ukutula pa nshita ya kwa Davidi. (Malaki 3:6; Yakobo 1:17) Nga wamusambilila sana, e lyo ukacetekela sana fyonse ifyo akweba mu Cebo cakwe. (Yohane 17:17) Ukasangamo ifishinte fishaluka, ifyashintililwapo ku kukutungulula mu mikalile no kukwafwa ukucincintila ukukonkelesha bambi. Ukulunda pa kucetekela Yehova, kwaliba na cimbi ico wingacita.

Sala Impanda Mano Shisuma

Icebo ca kwa Lesa cikomaila pa kukabila kwa kufwaya ubutungulushi busuma. Amapinda 1:5 yasosa ati: “Kuti no wa mucetekanya amwenamo imitubululo.” Abafyashi bobe, abangwa sana ifingakuwamina, kuti baba ni ntulo ya butungulushi. Indira alishiba ici bwino. Alondolola ati: “Apo abafyashi bandi lyonse balebomfya Amalembo kabili balengele ndemona Yehova ukuti wa cine cine mu bumi bwandi, e calenga ndeenda mu cine pali nomba.” Abacaice abengi na bo e fyo bayumfwa.

Nga waba mu cilonganino ca Bwina Kristu, mwaliba aba kukutungilila—bakangalila basontwa, nelyo baeluda, pamo pene na Bena Kristu bambi abakosoka. Nadia wacaice ebukisha ukuti: “Nalelolesha fye kuli baeluda mu cilonganino nali. Ndebukisha ilyashi lyalandile kangalila wa kutangilila ilyo maka maka lyakumine abacaice. Pa numa ya kulongana ine no munandi twalicincimushiwe pantu ifyo alandilepo e fyo twayumfwile ukuti e fyo twalepitamo.”

Icanso na cimbi ica maka icingakwafwa ukucimfya ukukonkelesha bambi abacita ifibi kukonkelesha abacita ifisuma. Nga wasala ifibusa fyobe mano mano, kuti fyakwafwa ukutwalilila na mabuyo yobe ayasuma ne fishinte fisuma. Kuti twasala shani bwino ifibusa? Uleibukisha uku kufunda ukutila: “Enda na ba mano e lyo ukabo wa mano, lelo uucito bunabo ku bawelewele akacula.” (Amapinda 13:20) Nadia alesala bwino ifibusa fya mano pa sukulu—abasumina banankwe, abali ne fishinte fimo fine ifya mibele isuma. Ebukisha ukuti: “Ilyo abalumendo pa sukulu baleisa ku ‘kulanda’ na ifwe, twaletungililana.” Ifibusa fisuma kuti fyatwafwa ukuba ne mibele isuma. Ukutukuta tutukuta pa kubasanga te kwa fye.

Lyene, ishiba ukuti nga wacetekela muli Yehova, wafwaya ubutungulushi ku Bena Kristu bakosoka, kabili nga wasala ifibusa fyobe mano mano, kuti waleka ukukonkelesha bambi. Na kuba, na iwe kuti walenga ifibusa fyobe ukulakukonkelesha mu fisuma no kubafwa na bo ukwikala mu nshila ya ku mweo.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 14]

Sala ifibusa fisuma, abatemwa Lesa ne fishinte fyakwe nga fintu na iwe waba

[Ifikope pe bula 14]

“Ukubishanya kubi konaule mibele isuma.”—1 Abena Korinti 15:33

“Enda na ba mano e lyo ukabo wa mano.”—Amapinda 13:20