Isambililo 14

Uwacenjela Lelo Uwashansha

 1. Mulandu nshi uo tulingile ukulundulwilo kucenjela?

¹ Lintu Yesu atumine abasambi bakwe ku kushimikila, acilengele ukumfwika ukuti bali no kulangisho kushilimuka mu cintu basosele no kucita. Nelyo alaile ifyo ali no kuba na bene, tabali na kubomba mu nshila iyali no kulengo bwafya bushakabilwa. (Mat. 10:16) Nelyo ni mu kati kabo mwine, Abena Kristu bafwile ukubomfyo kushilimuka mu milandile ne mibombele pa kukanacenana mu kukanasakamana. (Amapi. 12:8, 18) E co kwalibako kukabila kwa kulundululo kucenjela.

 2. Ukucenjela cipilibula cinshi?

² Ukucenjela kwalondololwa pamo nga “ukwiluka icili icalingo kusosa nelyo ukucita mu kubomba na bambi,” na “amaka ya kubomba na bambi ukwabulo kukalifya.” Ukubo wacenjela cipilibulo kuba uwa congwe icalinga mu kulanda na mu kucita ku kupusushako bambi ku kuyumfwo kucenwa. Tatufwayo kulengo kukalifya ku musango untu tusoselamo no kucite fintu. Nangu cibe fyo, ici tacipilibulo kuti tatwakabale atukalifya bambi ku fintu tusosa nelyo fintu tucita, pantu ubukombe bwa Baibolo mu bwine bweka bwa kukalifya kuli bamo. (Rom. 9:33; 2 Kor. 2:15, 16) E co, ilintu twaliba abacenjela mu misango, twaliba na kabili abashansha ku cine ca kwa Lesa.

 3. Londolola ifyo ifisabo fya mupashi fyaba icitendekelo ca kucenjela.

³ Mu bumi bwesu bwa cila bushiku tacakosa ukuba uwacenjela nga tulelangishe fisabo fya mupashi wa kwa Lesa. Ifyo fisabo e cishinte, nelyo icitendekelo ca kucenjela. (Gal. 5:22, 23) Ku ca kumwenako, umuntu uuseshiwa no kutemwa tafwaya kukalifya bambi, lelo akwato kufwaya kwafumaluka ukwa kubafwilisha. Uulangishe cikuuku alaba uwa mutembo mu nshila yakwe ya kucitilamo ifintu. Kabili uwalundululo kuilama kabili uutwalilila uwatekanya pe samba lya mibele yakosa mu kupalishako kuti akolopekela umuntu umbi ku mimwene yakwe. Umuntu uukuntukilwa bwangu nelyo uwasuswa, ku lubali lumbi, mu kupalishako kuti asose fintu mu cipyu na muli fyo ukubuusho bulwani bwa abo alelandako. (Amapi. 15:18) Imilandile yesu ne micitile filingile ukuba ifingacebushe mintontonkanya ipelulula, te kuitalusha.

 4-8. (a) Ni shani fintu twingalangisho kucenjela mu butumikishi bwesu ubwa ku ŋanda ne ŋanda? (b) Bushe ukucenjela kufwayo kunashako?

⁴ Ukubomfya ukucenjela mu butumikishi bwa mwi bala. Mu butumikishi bwa ku ŋanda ne ŋanda, kuti walango kucenjela ukupitila mu kutendeko kulanda kobe ne milandu iikumine mwine ŋanda no kulangisha ifyo ubufumu bwa kwa Lesa bukapayanyo kundapa. Nga ca kuti uyo muntu alitemwo bulungami, aliba uupelulula, kabili alafuluka ifintu fyawaminako, mucebushishe kuli ifyo fintu. Ukupumya nelyo ukusenuke mimwene yakwe ya butotelo kuti fyaisala fye umuntontonkanya wakwe. E co, mu cifulo ca kulanda pa milandu iingabalamuna ifikansa, losha ku fintu abantu bapokelela mu cinkumbawile pamo nge fyalungama. Nga cingabe cakabilwa ukuya kuli cimo icingalete fikansa, intanshi sange cishinka cimo ica kusuminishanyapo na mwine ŋanda no kukomaila pali uko kusuminishanya. Nga wingebekesha pa muntontonkanya wa kwa mwine ŋanda icine cipuutamo isubilo ica Bufumu na mapaalo ya buko, imilandu imbi mu nshita yalinga ikalungikwa ilyo umuntu akafika ku kutesekeshe cikuuku ca pa fye ca kwa Lesa.

⁵ Umuntu wacenjela alabombesha apakalamba ukukoselesha uyo alelandako ukwingila mu kulanshanya no kusokolole mimwene yakwe. Paulo aeseshe ukutontonkanya ukulingana ne mimwene ya abo alecitilako bunte, muli fyo ukuleta maka ya fyebo fya kushinina mu kusenaminwa kwa mbila nsuma. (1 Kor. 9:20-22) Tukabilo kucita cimo cine. Imimwene yabamo kulangulukila iya mibele ya bantu bambi, umulandu babela muli iyo nshila, umulandu basuminina no kulanda muli iyo nshila, kuti cayafwilisha umo ukubomba na bene mu kucenjela, mu kuba no kulangulukilako. Limbi kuti caba ifyo imibele yapusanako iya mu bumi, ifya kukumanya fyapusanako, nelyo ukushintilila pa bulashi bwapusanako e fingalenge nshila batontonkanishishamo. Ushikwata fye citontonshi pa fintu umo aletontonkanyapo, tungulula imipeelele yobe iya mbila nsuma mu nshila yashininkishiwa ukucilo kulengo kukalifya kushakabilwa pa mulandu wa kukanaishiba ifyo umuntu umbi aletontonkanya ne milandu atontonkanishisha muli iyo nshila.

⁶ Ukulanguluke mimwene ya muntu umbi tacalola mu kunashako icalungama. Ukucenjela takwaba kupondamike fishinka. Ku nshita shonse kufwile ukuba ukukakatila kwashansha ku calungama. Nga te ifyo umuntu kuti asange fyo mu cifulo ca kuba uwacenjela alenashako icine. Kuti pambi asanga ukuti aleseshiwa ku kutiino muntu mu cifulo ca kutemwo bulungami. Lelo, ilintu ukucenjela takubimbamo ukunashako icine, kulabimbamo kupime nshita, uko e kuti, ukupime nshita yalinga iya kupeela ifyebo fimo. Inshita shimo caliba kucenjela ukusuulako fye icintu cimo icilandilwe. Kuti caba icacilapo kuwama limbi ukuleke fintu fimo ukufikila ku ntanshi, ukufikila umuntu akabe uwaiteyanya kuli fyene. Nga fintu Yesu asosele ku basambi bakwe ati: “Ncili na fyo ifingi ifya kusosa kuli imwe, lelo te kuti mufyumfwe nomba.” (Yoh. 16:12) E co ilintu limbi te kuti tusuminishanye na untu tulelanda nankwe, tatusonta imfundo yalubana iili yonse apo pene. Nga twacitile co, limbi kuti calenga fye wene ukwisalo muntontonkanya wakwe no kucilikilo kulanshanya na kumbi.

⁷ Lintu mwine ŋanda, ilyo mulelanshanya, aletako ifintu ifingi ukufuma muli Baibolo ifyo alesosa ukuti fyalilubana, cintu cakosa mu kashita kepi ukulengulula mu kucenjela ukukaanya konse. Ilingi line caliwamisha ukusuulako ubwingi bwa fiko no kulanda fye pa fikumine ku mulandu ulelandwapo. Nelyo pambi mwine ŋanda kuti aesho ukukwingisha mu fikansa fya ku calo. Mu kucenjela sengauko kuikobenkanyamo, ukupeelo kupikulula kwa muli Baibolo ku mpika sha mu calo isha musango yo. Muli iyi nshila ukapashanye ca kumwenako ca kwa Yesu.—Mat. 22:15-22.

⁸ Lintu wakumanya mwine ŋanda wakalipa, ba uwacenjela lelo uwashansha. Winashako icine pa kwesha fye ukumutembatemba. Mu cifulo ca ico, esho kwishiba umulandu ayumfwila ifyo, nakalimo no kumwipusha fye umulandu akwatile iyo mimwene. Nga alandapo, limbi kuti wasosa, mu kukonkapo, ifyo kuti watemwo kumweba umulandu iwe uyumfwila muli iyo nshila. Lelo te mulandu na kuntu mwingapela mu kutwalililo kulanshanya, ukucenjela kuti kwakwate fifumamo fyawamisha. Ibukisho kufunda kwaba pa Amapinda 15:1: “Ukwasuka ukwafuuka kubweshe cipyu, lelo icebo ca kulungulusha ciimyo bukali.” Nangu cibe fyo, nga ca kuti abantu bamo bailangisha ukuba ababulwo kupelulula, lyene kuti cawamisha ukufumapo fye.—Mat. 7:6.

 9, 10. Bushe ukucenjela kulafwaikwa lintu tulebomba na bamunyinefwe ba Bwina Kristu?

⁹ Uwacenjela mu kubomba na bamunyina ba Bwina Kristu. Tatulingile fye ukulundululo kucenjela mu kubomba na bashaishiba Yehova, lelo na kabili cilakabilwa lintu tulebomba na bamunyinefwe ba ku mupashi. Inshita shimo bamunyina na bankashi ababa abacenjela mu butumikishi bwa mwi bala limbi kuti balabo kukabila kwa kuba bacenjela mu kwampana kwabo kwa bumunyina. Umutembo mu milandile na mu micitile walikatama mu kati ka kuteyanya kwa kwa Yehova ku kukuulilila umupashi wa kutemwa no kwikatana no kukwato kwampana kusuma kwa nshiku shonse. Paulo atile: “Tubombe icisuma kuli bonse, no kucishamo ku ba bwananyina bwa mu citetekelo.”—Gal. 6:10.

¹⁰ Twaliba abasekelela muli bamunyinefwe, ukucilisha mu mabuseko yabo aya ku mupashi, pantu bonse twaba mu kuteyanya kwa kwa Yehova. (Fil. 2:2, 4) Nangu cibe fyo, umuntu wacenjela alatesekesho kuti ilintu akwete ubuseko muli bamunyina talingile kusokota mu milandu ya pa lwabo, napamo ukulaipusha ifipusho ifingalenge nsoni ifishimukumine. Ukucenjela kukatwafwilisha ukusengauko kuba “uwa mulomo.”—1 Pet. 4:15.

11. Ni shani fintu Amalembo yalangisha ukukabila kwa kucenjela kuli baeluda mu cilonganino?

¹¹ Ukucenjela kwalicilamo kucindama kuli baeluda ababomba pa mpika mu cilonganino. Lintu umutumwa Paulo apeele amakambisho kuli Timote pa fya kubomba na bapaasuka mu cilonganino ca Bwina Kristu, akomaile pa kukabila kwa kuba uwa mutembo kabili uwa cikuuku, ukusoso kuti: “No mubomfi wa kwa Shikulu tafwile ukucito lubuli; lelo afwile ukuba uwa congwe kuli bonse, . . . uushipikisha; afunde ifibambe mu kufuuka. Nalimo . . . bengaikakula ukufuma mu citeyo ca kwa Kaseebanya.” (2 Tim. 2:24-26) Mu musango umo wine uyu mutumwa apandile amano ukubomfye “mitima iyanakilila” pa kutununuka munyina uusangilishiwe mu bubi bumo. (Gal. 6:1) Mu kufunda aba musango yo baeluda bakabilo kucenjela, lelo pa nshita imo ine ukushansha ku fishinte fya bulungami.

12, 13. Mulandu nshi uo ukucenjela kwabelo kwacindama mu mayanda yesu?

¹² Ukucenjela kwesu mu kubomba na bambi kulingile ukusanshamo na bo ababa mu finshingwa-ŋanda fyesu ifya lupwa. Takwabako umulandu wa kubela uwa cipyu nelyo ababulwe cikuuku ku bantu ba mu kati ka lupwa pa mulandu wa kuti twalibeshiba bwino. Nabo bene baliwaminwo kubomba na bo mu kucenjela. Kuti batalushiwa ku nsoselo sha cipyu, isha kutumfya nelyo ishakaluka. Kabili nge filundwa fya lupwa fimbi tabali babomfi ba kwa Yehova, bushe ico cipilibule fyo tatulekabilo kucenjela lintu tulelanda na bene? Nakalya, pantu ukucenjela mu kubomba na bashasumina limbi kuti kwafumamo ukupokelela kwabo ukupepa kwa cine bushiku bumo.—1 Pet. 3:1, 2.

¹³ Ukubomfya kwa kucenjela kwa teokrasi kuletako ifisabo fisuma ifingi nampo nga tulebomba ne cintubwingi, bamunyinefwe ne nkashi aba ku mupashi, nelyo indupwa shesu shine. Kwaliba no kusonga kwa kutemuna pali komfwa, nga fintu Amapinda 16:24 yalangisha: “Ifyebo fya nsansa luto lwa mpuma, kuloowa ku mutima, kabili butuntulu ku [mafupa, NW].” Mu kushininkisha, lyene, lundululo kucenjela, ukwakuntwa no kufwaisha kwakosa ukwa kunonsha uuli onse untu ukumanya.

 Cinshi cintu kubimbamo?