Icipandwa 22

Akalanda ka Ntanshi—Makanta

 1. Ni bani bakonkamo lintu bamalaika balishe ntandala, kabili cinshi ico ukulila kwa ntandala ya cisano ibilisha?

MALAIKA wa cisano apekanya ukulisha intandala yakwe. Intandala shine sha mu mulu shalilishiwa kale kale, kabili ifinkunka fine fyalilungikwa ku cakaniko ca pali fitatu ca pe sonde ico Yehova amona nge cacilapo ukutungwa akabi—Kristendomu. Imibele yakwe yalwala ubwa kufwa yalifimbulwapo. Ilintu bamalaika balisha ifiunda fya ntandala, ukubilisha kwa buntunse kulakonkamo pe sonde. Nomba intandala ya cisano ya bumalaika ili apepi ukubilisha akalanda ka ntanshi, akacilapo ukutiinya na pa fyatangililako. Kakumine ku cinkunka ca kulengo munsokwe ca makanta. Intanshi, nangu ni fyo, natubebete amalembo yambi ayaletwaafwilisha ukumfwikisha ici cinkunka bwino.

 2. Libuku nshi lya Baibolo lilondolola icinkunka ca makanta icapala kuli ico Yohane amona, kabili cinshi cali ica kufuma muli cene pali Israele wa pa kale?

² Ibuku lya Baibolo ilya kwa Yoele, lyalembelwe mu kati ka mwanda wa myaka walenga pabula B.C.E., lilondolola icinkunka ca fishishi, ukulundapo makanta, icapala kuli cimo ico Yohane amona. (Yoele 2:1-11, 25)a Cali no kulengo kubulo kusekelela ukwingi kuli Israele wa busangu lelo na kabili cali no kufumamo ukulapila kwa baYuda umo umo no kubwelela ku kusenamina kwa kwa Yehova. (Yoele 2:6, 12-14) Lintu inshita yafikile, Yehova ali no kupongolwela umupashi wakwe “pa bantunse bonse,” lintu ifishibilo fya kutiinya ne fipapwa fya kutulumusha fyali no “kutangililo kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya.”—Yoele 2:11, 28-32.

Icinkunka ca mu Mwanda wa Myaka wa Kubalilapo

3, 4. (a) Ni lilali kwali ukufikilishiwa kwa kwa Yoele icipandwa 2, kabili shani? (b) Ni shani kwaliko icinkunka capala ifungu lya makanta mu mwanda wa myaka wa kubalilapo C.E., kabili butali bwaba shani ubo ukucite ici cinkunka catwalilile?

³ Kwali ukufikilishiwa kwa kwa Yoele icipandwa 2 mu mwanda wa myaka wa kubalilapo. Cali lyene, pa Pentekoste 33 C.E., apo umupashi wa mushilo wapongolwelwe, ukusuba Abena Kristu ba ntanshi no kubapeela amaka ya kusosa “ifintu fisuma fya kwa Lesa” mu ndimi ishingi. Pamo nge ca kufumamo, ibumba likalamba lyalilongene. Umutumwa Petro kabili alandile kuli abo baletamba basungwike, ukwambula Yoele 2:28, 29 no kulondolola ukuti balecitilo bunte ku kufikilishiwa kwa liko. (Imilimo 2:1-21, NW) Lelo takwaba calembwa ca cinkunka ca fishishi fya cine cine pali iyo nshita, ukulenga ukukanasekelela kuli bamo no kutungulula bambi ku kulapila.

⁴ Bushe kwaliko icinkunka ca mumampalanya mu kati ka isho nshiku? Ee, mu cine cine! Caishile pamo nge cakufuma mu kushimikila kwabulo kutompoka kwa Bena Kristu bapya abasubilwe.b Ukupitila muli bene, Yehova aitile abo abaYuda abengakutika ku kulapila no kuipakisha amapaalo ya kufuma kuli wene. (Imilimo 2:38-40; 3:19) Abantu umo umo abayankwileko bapokelele ukusenamina kwakwe ku cipimo cikalamba. Lelo kuli abo abakene ukulaalika, Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka wa kubalilapo babele ukupala makanta wa konaula. Ukutampila mu Yerusalemu, basalangene ukupulinkana Yudea yonse na Samaria. Mu kwangufyanya bali konse konse, ukulungulusha abaYuda bashatetekele mu kubilisha apabuuta ukubuuka kwa kwa Yesu, mu kuba na conse ico ici caleloshako. (Imilimo 1:8; 4:18-20; 5:17-21, 28, 29, 40-42; 17:5, 6; 21:27-30) Kulya kupanga icinkunka kwatwalilile ukufika ku ‘bushiku bwa kutiinya,’ mu 70 C.E., ilyo Yehova aletele ifita fya bena Roma ukulwisha Yerusalemu no kumonaula. Beka fye abo Bena Kristu baitile pe shina lya kwa Yehova mu citetekelo e bapuswike.—Yoele 2:32; Imilimo 2:20, 21; Amapinda 18:10.

Icinkunka ca mu Mwanda wa Myaka Walenga 20

 5. Ni shani ubusesemo bwa kwa Yoele bwakwete ukufikilishiwa ukutula 1919?

⁵ Ukubamo ukupelulula, kuti twacetekela ubusesemo bwa kwa Yoele ukukwata ukufikilishiwa kwa kupelako mu nshita ya mpela. Ifyo ici cashininkisho kube ca cine! Pe bungano lya Basambi ba Baibolo pa Cedar Point, Ohio, U.S.A., September 1-8, 1919, ukupongololwa kwamonekesha ukwa mupashi wa kwa Yehova kwacincimwishe abantu bakwe ukuteyanya kampeini wa kushimikila icibulungwa conse. Kuli bonse abaitungo Bwina Kristu, bena beka, e baishibe ukuti Yesu alibikwa pa cipuna ca bufumu nge Mfumu ya ku mulu, tabashileko kupikintika mu kusabankanya mu kusaalala iyo mbila nsuma. Ukucitilo bunte kwabo kwabulo kutompoka, mu kufikilishiwa kwa busesemo, kwasangwike icinkunka ca kulungulusha kuli Kristendomu wasanguka.—Mateo 24:3-8, 14; Imilimo 1:8.

 6. (a) Cinshi Yohane amwene lintu malaika wa cisano alishishe intandala yakwe? (b) Nani untu ulu “lutanda“ lulangilila, kabili mulandu nshi?

⁶ Ukusokolola, ukwalembelwe imyaka 26 pa numa ya bonaushi bwa Yerusalemu, na kabili kulondolola ico cinkunka. Cinshi kulundako ku bulondoloshi bwa kwa Yoele? Natubuule icalembwa, nge fyo cashimikwa na Yohane: “Na malaika wa cisano alishishemo, e lyo namwene ulutanda lwa mu mulu naluponena pe sonde; kabili kwapeelwe kuli wene ulufungulo lwa cilindi ca ku Mbo.” (Ukusokolola 9:1) Ulu “lutanda” lwalipusana kuli ulo ulwa pa Ukusokolola 8:10 lulya Yohane amwene lulepona. Amona ‘ulutanda lwa mu mulu nalupona’ no kuti nomba lukwete ukupeelwo lubali mu kulosha kuli lino isonde. Bushe uyu muntu wa bumupashi nelyo uwa bumubili? Uwakwete ulu “lufungulo lwa cilindi ca ku Mbo” pa numa alondolwelwe nga uulepoosa Satana mu “cilindi ca ku Mbo.” (Ukusokolola 20:1-3) E co alingile ukuba muntu wa maka uwa ku mupashi. Pa Ukusokolola 9:11, Yohane atwebo kuti makanta akwate “mfumu yakwe, malaika wa cilindi ca ku Mbo.” Ifikomo fyonse filingile ukulosha ku muntu umo wine, apo malaika wakwete ulufungulo lwa cilindi ca ku Mbo mu kubamo amano kuti aba malaika wa cilindi ca ku Mbo. Kabili ulutanda lulingile ukulangilila Imfumu yasontwa iya kwa Yehova, apo Abena Kristu basubwa bapokelela Imfumu imo fye iya bumalaika, Yesu Kristu.—Abena Kolose 1:13; 1 Abena Korinti 15:25.

 7. (a) Cinshi cicitika lintu “icilindi ca ku Mbo” caisulwa? (b) “Ku Mbo” cinshi, kabili nani wapooselemo akashita muli yene?

⁷ Icalembwa citwalilila ati: “Na o aiswileko ku cilindi ca ku Mbo; e lyo mu cilindi mwafutumwike icushi, nge cushi ce lungu likalamba, fyasuka akasuba no lwelele fyafiishiwa ku cushi ca mu cilindi. Kabili mu cushi mwafumine makanta, aishile pe sonde; kabili kwapeelwe kuli wene amaka, nga maka ayakwete bakaliŋongo ba pe sonde.” (Ukusokolola 9:2, 3) Mu Malembo, “icilindi ca ku Mbo” cifulo ca kukanabomba, nangu fye ica mfwa. (Linganyako Abena Roma 10:7; Ukusokolola 17:8; 20:1, 3.) Impuka inono ya bamunyina kwa Yesu bapoosele inshita iipi muli ico “ku Mbo” ica kukanabomba kwapalako ku kupwa kwa nkondo ya calo iya kubalilapo (1918-19). Lelo lintu Yehova apongolwele umupashi wakwe pa babomfi bakwe balapile mu 1919, bakungene ukuyakumanya ukusonsomba kwa mulimo uyo uwalalile lwa pa ntanshi.

 8. Ni shani caba ukuti ukukakulwa kwa makanta kwakonkelwepo ne “cushi” icingi?

⁸ Nge fyo Yohane amona, ukukakulwa kwa makanta kukonkelwepo ne cushi cikalamba, ukupala “icushi ce lungu likalamba.”c Ifyo e fintu cashininkisho kuba mu 1919. Imibele yabele imfifi kuli Kristendomu na ku calo mu cinkumbawile. (Linganyako Yoele 2:30, 31.) Ukukakula kwa uyo makanta, ibumba lya buYohane, mu cishinka lyali kucimfiwa kwa bashibutotelo ba Kristendomu, abapangile ukwipaya umulimo wa Bufumu umupwilapo kabili abo nomba bakene Ubufumu bwa kwa Lesa. Ubushininkisho bwapala intumba ya cushi bwatendeke ukukupa pali Kristendomu wasanguka kwati ni kulya kukupa kwa makanta wapeelwe ubulashi bwa bulesa no kutendeko kububomfya mu kubilisha ubukombe bwa maka ubwa bupingushi. “Akasuba” ka kwa Kristendomu—ukumoneka kwakwe kwa kubuutusha—kwaculile ukukupilishiwa, no “lwelele” lwasangwike ulwatikama ku kubilisha kwa bupingushi bwa bulesa nga fintu “kateka wa [bulashi bwa mwela, NW]” wa ici calo alangililwe ukuba umulungu wa Kristendomu.—Abena Efese 2:2; Yohane 12:31; 1 Yohane 5:19.

Uyo Makanta wa Kulungulusha!

 9. Makambisho nshi aya bulwi yantu makanta apokelele?

⁹ Makambisho nshi ya bulwi ayo uyo makanta apokelele? Yohane ashimika: “Kabili aebelwe ukuti efyengapo cani ca pe sonde, nangu ca mulemfwe conse, nangu muti onse, kano abo bantu abashaba na cikakatikilo ca kwa Lesa pa mpumi shabo. Kabili kuli wene kwapeelwe ukuti ukubepaya te ko, kano ukubalungulusha imyeshi isano: kabili ukulungulusha kwakwe kwali ngo butanshi bwa kwa kaliŋongo ilyo asumo muntu. Na mu nshiku shilya abantu bakafwaye mfwa, no kuisanga nakalya; bakafuluko kufwa, ne mfwa ikabafulumuka.”—Ukusokolola 9:4-6.

10. (a) Kulwisha bani apakalamba icinkunka calungikwe, kabili kuba na fya kufumamo nshi kuli bene? (b) Musango nshi wa kulungulusha wabimbwamo? (Mona kabili utulembo twa pe samba.)

¹⁰ Mona ukuti ici cinkunka tacilungikwe intanshi ku bantu nelyo abakankaala mu kati kabo—‘umulemfwe nelyo imiti ya pe sonde.’ (Linganyako Ukusokolola 8:7.) Makanta ali no kucena fye abo bantu abashakwata cikakatikilo ca kwa Lesa pa mpumi shabo, abo mu Kristendomu baitunga ukuba abakakatikwa lelo abo icalembwa cabo cishininkisha uko kuitunga ukubo kwa bufi. (Abena Efese 1:13, 14) Muli fyo, ifisemo fya kulungulusha ifya uyu makanta wa kasuba ka muno nshiku intanshi fyalungikwe ku kulwisha intungulushi sha butotelo isha Kristendomu. Fintu aba bantu baibililika balingile ukulungulushiwa pa kucumfwa ukubilishiwa pa cintubwingi ukuti tabalefilwa fye ukutungulula imikuni yabo ku mulu lelo ukuti abene bene tabakafikeko!d Mu cine cine, waba mulandu wa ‘mpofu ukutungulule mpofu’!—Mateo 15:14.

11. (a) Butali bwaba shani makanta apeelwo bulashi bwa kulungulusha abalwani ba kwa Lesa, kabili mulandu nshi iyo tayaba mu cituntulu inshita iipi? (b) Kwakaluka shani ukulungulusha?

¹¹ Ukulungulusha kwali no kubako imyeshi isano. Bushe mu kupalako iyo ni nshita iipi? Te kufuma ku cishinka ca mimwene ya makanta wa cine cine. Imyeshi isano ilondolola ubutali bwa bumi bwa cimo ica ifi fishishi. E ico, butali bwapo engabela umumi e po makanta wa mu kasuba ka muno nshiku atwalilila ukusuma abalwani ba kwa Lesa. Ukulundapo, ukulungulusha kwabo kwalikosesha ica kuti abantu bafwaya ukufwa. Cine cine, tatwakwata icalembwa ica kuti uuli onse uwa yabo basuminwe kuli makanta baeseshe ukuipaya. Lelo ukulumbulula kutwaafwilisha ukucita icikope ca kushika kwa kulungulusha—kwati ni ku kusansa kwabulo kutompoka kwa bakaliŋongo. Capala ku kucululuka kwamwenenwe kabela kuli Yeremia ukwa abo bena Israele babule citetekelo bali no kusalanganishiwa kuli bakacimfya ba cina Babiloni kabili kuli abo imfwa yasalilwepo ukucilo mweo.—Yeremia 8:3; mona kabili Lukala Milandu 4:2, 3.

12. Mulandu nshi makanta apeelelwa ukulungulusha intungulushi sha butotelo bwa Kristendomu, mu mano ya ku mupashi, lelo te kubepaya?

¹² Mulandu nshi kwapeelelwa ukulungulusha aba, mu mano ya ku mupashi, kabili te kubepaya? Aka kalanda ka kubalilapo mu kusansalika amabufi ya Kristendomu no kufilwa kwakwe, lelo ni pa numa fye, lintu ubushiku bwa kwa Shikulu bulelunduluka, e lyo imibele yakwe yapale mfwa ya ku mupashi ikasabankanishiwa mu kukumanina. Cikaba mu kati ka kalanda ka cibili e mo icakaniko ca pali fitatu ica bantu cikepaiwa.—Ukusokolola 1:10; 9:12, 18; 11:14.

Makanta Aipangasha ku Bulwi

13. Mimonekele nshi makanta akwata?

¹³ Mwandi kumoneka kwaebekeshiwa uko uyo makanta akwata! Yohane akulondololo kuti: “Kabili icimpashanya ca makanta cali nga bakabalwe abapekaniwa ku kuyalwa; na pa mitwe yakwe pali ifyaba nge filongwe ifyapala golde, ne finso fyakwe fyali nge finso fya bantu. Kabili ali no mushishi ngo mushishi wa banakashi, na meno yakwe nga ya nkalamo. Kabili ali na mamba nge fya kucinge cifuba fya cela; ne congo ca mangala yakwe cali nge ciunda ca maceleta, ica bakabalwe abengi abalebutukila ku bulwi.”—Ukusokolola 9:7-9.

14. Mulandu nshi ukulondolola kwa kwa Yohane ukwa makanta kwalingila ibumba lya Bena Kristu bapupuutwilwe mu 1919?

¹⁴ Ici cilangilila bwino ibumba lya cishinka ilya Bena Kristu bapupuutwilwe mu 1919. Ukupala bakabalwe, baliiteyenye ku bulwi, abapamfiwa ukulwila icine mu nshila yalondololwa ku mutumwa Paulo. (Abena Efese 6:11-13; 2 Abena Korinti 10:4) Pa mitwe yabo Yohane amona ifyapalile ifilongwe fya golde. Te kuti cibe icalinga kuli bene ukukwata ifilongwe fya cine cine pantu tabalatampa kuteka ilintu bacili pe sonde. (1 Abena Korinti 4:8; Ukusokolola 20:4) Lelo mu 1919 kale kale bakwete imimonekele ya cifumu. Baali bamunyina kwa Mfumu, kabili ifilongwe fyabo fya mu mulu fyalibabakilwe cikulu fye batwalilila aba citetekelo ukufika ku mpela.—2 Timote 4:8; 1 Petro 5:4.

15. Cinshi cilangishiwa ku lwa makanta (a) ica kucinga icifuba ica cela? (b) impumi yapala iya muntu? (c) umushishi wapala uwa mwanakashi? (d) ameno nga aya nkalamo? (e) ukucita icongo icikalamba?

¹⁵ Mu cimonwa, makanta akwete ica kucinga icifuba ica cela, ukulangisho ubulungami bushingatobeka. (Abena Efese 6:14-18) Na kabili bakwete impumi sha bantu, imimonekele iisontelela ku mibele ya kutemwa, apo umuntu acitilwe mu cipasho ca kwa Lesa, uwaba kutemwa. (Ukutendeka 1:26; 1 Yohane 4:16) Umushishi wabo walepa ngo wa mwanakashi, ici cicite cikope bwino bwino ukunakila ku Mfumu, malaika wa ku Mbo. Kabili ameno yabo yapalile ameno ya nkalamo. Inkalamo ibomfya ameno ya iko ku kulepaula inama. Ukutula 1919 ukuya ku ntanshi, ibumba lya buYohane kabili lyaliba na maka ya kulya ica kulya cakosa ca ku mupashi, no kucilisha icine ca Bufumu bwa kwa Lesa butekwa ku “Inkalamo ya mukowa wa kwa Yuda,” Yesu Kristu. Pamo nge fyo inkalamo ilangilila ukushipa, e co ukushipa kukalamba kwalikabilwa ku kushetulula ubu bukombe bupama mu kukosa, ukubuletako mu mpapulo, no kubwananya ukushinguluke icibulungwa conse. Uyo makanta wa cimpashanya alicita icongo icingi, ukupale “iciunda ca maceleta, ica bakabalwe abengi abalebutukila ku bulwi.” Ukukonka ica kumwenako ca Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, tabafwaya kwikala tondolo.—1 Abena Korinti 11:7-15; Ukusokolola 5:5.

16. Cinshi camonekesha mu kukwata kwa makanta ‘imicila ne mbola fyapala bakaliŋongo’?

¹⁶ Uku kushimikila kusanshamo ukucila pe shiwi lyasoswa! “Kabili imicila yakwe ne mbola shakwe fyapala bakaliŋongo; na mu micila yakwe muli amaka yakwe aya kucushishako abantu imyeshi isano.” (Ukusokolola 9:10) Cinshi ico ici cingapilibula? Nga fintu baya mu mulimo wabo wa Bufumu, Inte sha kwa Yehova shisha ku numa yabo impapulo—ifitabo, bamagazini, amabroshuwa, amatrakiti yalingana ne nshita. Ifi fibamo ukulondolola kwabamo ubulashi, kwashimpwa pa Cebo ca kwa Lesa, ukuti abantu babelenge mu mayanda yabo, kabili fyakwata ulubola lwapala kaliŋongo pantu fisoka ulwa bushiku bwa kwa Yehova bulepalamina ubwa cilandushi. (Esaya 61:2) Pa ntanshi ubumi bwa nkulo ilipo bwa makanta wa ku mupashi tabulapwa, umulimo wakwe wapeelwa na bulesa uwa kubilisha amapingulo ya kwa Yehova ukapwishishiwa—ku kucenwa kwa bakaponta bonse abaume mikoshi.

17. (a) Cinshi cabilishiwe pe bungano lya mu 1919 ilya Basambi ba Baibolo icali no kulundako ukusuma ku kucitilo bunte kwabo? (b) Ni shani bashibutotelo balungulushiwa, kabili ni shani babombele mu kwankulako?

¹⁷ Impuka ya makanta yacishishepo ukusekelela lintu magazini mupya, The Golden Age, abilishiwe pe bungano lyabo ilya mu 1919. Ali magazini wa kupitapo imilungu ibili, uwapekanishiwe ukulundako ukusuma kwa kucitilo bunte bwabo.e Uwafumine wa uko No. 27, uwa September 29, 1920, asansalike ukukopeka kwa bashibutotelo mu kupakasa Abasambi ba Baibolo mu United States mu kati ka ciputulwa ca nshita ica 1918-19. Ukupulinkana ba 1920 na ba 1930, The Golden Age yalungulwishe bashibutotelo ne fipande fyalundwako ifya kusuma ne fikope fyalengwa ifyo fyasansalike umucenjelo wa kuitumpa mu mapolitiki, kabili no kucilisha ukusuminishanya kwa buteko bwa bushimapepo bwa ciKatolika bwacitilwe na badikiteta ba Fascist na Nazi. Mu kwankulako, bashibutotelo ‘bapangile ukucululusha kwi funde’ no kuteyanya ulukaakala lwa mabumba yakalifiwa ukulwisha abantu ba kwa Lesa.—Ilumbo 94:20, King James Version.

Bakateka ba Calo Babikwa pa Cishibisho

18. Mulimo nshi makanta akwete ukucita, kabili cinshi cacitike mu kwankula ku kulila kwa ntandala ya cisano?

¹⁸ Makanta wa kasuba ka muno nshiku akwete umulimo wa kucita. Imbila nsuma ya Bufumu yali no kushimikilwa. Ifilubo fyali no kusansalikwa. Impaanga shaluba shali no kusangwa. Lintu makanta aleya ne yi milimo, icalo capatikishiwe ukwikala umulungulungu no kupoka icishibisho. Mu cumfwila ku kulila kwa ntandala sha bamalaika, ibumba lya buYohane lyatwalilila ukusansalika Kristendomu ngo wawaminwa amapingushi ya kwa Yehova ya kumulwisha. Mu kwankula ku ntandala ya cisano, ulubali lwaibela lwa aya mapingushi lwakomailwepo pe bungano lya Basambi ba Baibolo mu London, England, May 25-31, 1926. Ulu lwalangishe ukusuminishanya kwakosa kwatile, “Ubushininkisho Kuli Bakateka ba Calo,” ne lyashi lya pa cintubwingi pa Royal Albert Hall “Umulandu Amaka ya Calo Yaleteletentela—Ukundapwa,” ifyalembwa fyakumanina ifya fyonse ifi fyapulintilwe mu nyushipepala yalumbuka ya mu London ubushiku bwakonkelepo. Pa numa, impuka ya makanta yaanenye mu kusaalala kwa calo, pamo nga trakiti, amakope 50 milioni aya kulya kusuminishanya kwakosa—ukulunguluka mu cine cine kuli bashibutotelo! Imyaka pa numa, abantu mu England bacili balelanda ulwa uku kusansalika kwalesuma.

19. Fya kulwilako nshi fimbi fintu makanta wacimpashanya apokelele, kabili cinshi ali no kusosa ku lwa kubilisha amapanga ya mu London?

¹⁹ Pa ili bungano, makanta wa cimpashanya apokelele ifyanso fya kulwilako na fimbi, mu kumonekesha icitabo icipya ica mutwe wa Deliverance. Casanshishemo ukulanshanya kwa mu Malembo ukwa cishibilo caleshininkisho ukuti kamfulumende ‘umwana mwaume,’ Ubufumu bwa mu mulu bwa kwa Kristu, bwalifyelwe mu 1914. (Mateo 24:3-14; Luka 21:24-26; Ukusokolola 12:1-10) Pa numa ya ico, cayambwile ukubilisha kwa mapange kwasabankanishiwe mu London mu 1918 no kusainwa na bashibutotelo cinekonsekonse, abalondolwelwe pamo nga abali “pa kati ka bakashimika bakula ukucilapo aba calo.” Baiminineko aba macalici yakalamba ya ciProtestanti—Baptist, Congregational, Presbyterian, Episcopalian, na Methodist. Uku kubilisha kwa mapange kwabilile ukuti “akayofi kalipo kasonta ku kwisalika kwa Nshita sha Bena fyalo” no kuti “ukusokololwa kwa kwa Shikulu limbi kuti kwacetekelwa pa kashita akali konse.” Ee, abo bashibutotelo balishibe icishibilo ca kubapo kwa kwa Yesu! Lelo bushe bafwaile ukucita icili conse ku lwa cene? Icitabo Deliverance citweba ukuti: “Ulubali lwacilapo ukumonekesha ulwa mulandu lwa kuti abaume bene abasaine ukubilisha kwa nkuntu mu kukonkapo balikukene no kukano bushininkisho bushinino kuti tuli ku kupwa kwa calo na mu bushiku bwa kubapo kwa cibili kwa kwa Shikulu.”

20. (a) Kusobololapo nshi uko bashibutotelo bacita mu kulosha ku mpuka ya makanta ne Mfumu yabo? (b) Nani Yohane atila atungulula impuka ya makanta, kabili lishina nshi lyakwe?

²⁰ Ukucila pa kubilisha Ubufumu bwa kwa Lesa bwaleisa, bashibutotelo ba Kristendomu basobolapo ukutwalilila ne calo ca kwa Satana. Tabafwaya lubali pamo ne mpuka ya makanta ne Mfumu yabo, ukukuma kuli abo Yohane nomba atila: “Ali ne mfumu yakwe, malaika wa cilindi ca ku Mbo: ishina lyakwe mu ciHebere ni Abadone, [ilipilibula “Ubonaushi,”], na mu ciHela etwa Apolione [ilipilibula “Konaula”].” (Ukusokolola 9:11) Pamo nga “malaika wa cilindi ca ku Mbo” na “Konaula,” Yesu mu cine cine akakula icikuko icilenga akalanda pali Kristendomu. Lelo ifyafulilako fili no kukonkapo!

[Futunoti]

[Icikope pe bula 143]

Ukulisha kwa ntandala ya cisano kwaletako utulanda twa ntanshi tutatu

[Icikope pe bula 146]

Imifwi yobe yalitwa mu mutima wa balwani ba Mfumu. (Ilumbo 45:5) Ukumoneka no ku kwambula, icikope calengwa cili pa mulu capalana ne fyafula fyasabankanishiwe muli ba 1930 ifyasumine “abo bantu abashaba na cikakatikilo ca kwa Lesa”

[Ifikope pe bula 147]

The Royal Albert Hall, umo icitabo ca Deliverance cakakwililwe no kusuminishanya kwakosa ukwa “Ubushininkisho Kuli Bakateka ba Calo” kwapokelelwe