Kuti Mwacita Shani pa Kuti Muleba na Kampingu Iisuma?

1, 2. Mulandu nshi uo tulingile ukubomfesha tochi, kabili cinshi tulingile ukuipashanishisha kuli kampingu?

TUTILE muleya ku mushi umo. Awe bamupeela no muntu uwa kumutungulula. Mwaenda akasuba konse awe bwasuka bwaila. Mu nshila umo mulepita namutelela kabili muli ne filindi. Nomba, pa kuti mwishelela nangu ukuitwala apali ifiswango, cinshi mulingile ukukwata? Mufwile ukukwata tochi iya kusanika umo mulepita.

² Ukwabula tochi, te kuti mumone bwino umo mule-enda, ne fiswango kuti fyamusansa. Kanshi, mulingile ukukwata tochi iilebomba bwino. Tochi kuti twailinganya ku ca bupe icacindama ico Yehova atupeela, e kutila kampingu. (Yakobo 1:17) Ukwabula kampingu iibomba bwino, te kuti tukwate ica kututungulula, kuti twaluba. Lelo nga ca kuti kampingu ilabomba bwino, kuti yalatutungulula mu nshila iisuma no kutwafwa pa kuti tutwalilile ukulaenda muli iyi yine nshila. Bushe kampingu ni cinshi, kabili ibomba shani? Nga twaishiba ifyo kampingu yaba ne fyo ibomba, e lyo twalalanda pali ifi fitatu: (1) Ifyo twingasambilisha kampingu, (2) umulandu tufwile ukucindikila kampingu ya banensu, e lyo na (3) ifyo kampingu iisuma ingalenga twapaalwa.

 3. Bushe ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukuti “kampingu” lyalola mwi, kabili lilondolola shani amaka ayo abantunse bakwata ayabalekanya ku nama?

³ Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula mu Baibolo ukuti “kampingu,” lyalola mu kuti “ukuishiba.” Fwe bantunse tatwaba nge nama pantu Lesa alitupeela amano aya kuishiba fwe bene. Ilyo twacita icintu, tulekala tondolo no kupituluka mu fyo tucitile no kumona nga fili fye bwino. Kampingu yaba kwati ni nte mu mitima yesu, nelyo nga kapingula, kabili kuti yapituluka mu fyo twacita, mu mibele yesu, na mu fyo tusala. Kuti yatutungulula pa kuti tusalepo ukucita icisuma nelyo kuti yatusoka ukukanacita ifyabipa. Pa numa, kuti yatweba no kuti ico twacita cili fye bwino kabili nga tacili bwino kuti yaikalila fye ukutucusha no kulatushinina ukuti natulufyanya.

4, 5. (a) Twaishiba shani ukuti Adamu na Efa balikwete kampingu, kabili cinshi cacitike ilyo basuulile ifunde lya kwa Lesa? (b) Finshi filanga ukuti abantu abali ne citetekelo ilyo ubuKristu tabulatendeka balekonka ifyo kampingu yabo yalebeba?

⁴ Lesa abikile kampingu mu mwaume no mwanakashi lilya line fye ababumbile. Ifyo Adamu na Efa bacitile e fyasokolwele ukuti kanshi balikwete kampingu. Pantu ilyo babembwike, kampingu e yalengele bomfwe insoni. (Ukutendeka 3:7, 8) Icabipileko ca kuti, kampingu yabo tayabafwile nangu panono pali ilya nshita babembwike. Balisuulile ifunde lya kwa Lesa ku mufulo fye. Apo balishibe bwino ifunde, kanshi basalilepo fye ukupondokela Yehova Lesa no kuba abalwani bakwe. Apo bali abapwililika, balishibe bwino ico balecita, kanshi Lesa tali na kubapokelela.

⁵ Abantunse abengi abashapwililika, tababa nga Adamu na Efa. Bena balomfwila kampingu yabo. Ku ca kumwenako, Yobo umuntu uwali ne citetekelo, atile: “Ubulungami bwandi nabwikatisha, kabili nshabulekeko; umutima wandi tawakanseebanye inshiku shandi shonse.”a (Yobo 27:6) Yobo aleumfwila sana kampingu yakwe. Kampingu e yalemutungulula mu fyo alecita. E co asosele ukuti kampingu yakwe tayali no kulamucusha no kumulenga insoni kwati nalimo alicitile ifyabipa. Nomba moneni ifyo Davidi ena aumfwile ilyo asaalwile Shauli. Ilyo aputwile icisempe ca ku ca kufwala ca Mfumu Shauli iyo Yehova asontele, “umutima wa kwa Davidi watampile ukumucusha.” (1 Samwele 24:5) Cine cine, filya kampingu yacushishe Davidi camusambilishe ukukanabwekeshapo ukuba no musaalula.

 6. Cinshi cilanga ukuti abantu bonse balikwata kampingu?

⁶ Bushe ababomfi ba kwa Yehova e bakwata fye kampingu beka? Moneni amashiwi ya kwa Lesa ayo umutumwa Paulo alembele, ayatila: “Lyonse ilyo abena fyalo abashakwata amafunde bacita ku cifyalilwa ifya mu mafunde, aba bantu, nangu tabakwata amafunde, baba e mafunde abene. Aba bene e balanga ukuti ifyaba mu mafunde fyalembwa mu mitima yabo, ilyo kampingu yabo yaleshimika ubunte pamo na bo, kabili mu matontonkanyo yabo abene, balepeelwa umulandu nelyo fye ukulungamikwa.” (Abena Roma 2:14, 15) Kanshi na balya bene aba kuti tabaishiba na mafunde ya kwa Yehova, limo kampingu kuti yabalenga ukucita ifintu ukulingana na mashiwi ya kwa Lesa.

 7. Mulandu nshi kampingu limo ingatulufisha?

⁷ Na lyo line, kampingu limo limo kuti yatulufya. Mulandu nshi twasosela ifi? Nga filya fine tulandilepo mu cilangililo, nga twafilwa ukukonka ifilelanda uuletutungulula, nangu natukwata tochi, te kuti itwafwe ukulondoka. E fyo caba na kuli kampingu. Nga ca kutila twakonkelela fye ifilefwaisha imitima yesu, kampingu tayakatwafwe nangu panono ukucita icalungama. Na kabili, nga ca kuti kampingu yesu tailekonka ifyo Icebo ca kwa Lesa cilanda, kuti twalafilwa no kulekanya icalungama ku cabipa mu fintu ifingi ifyacindama. Kanshi pa kutila kampingu ilebomba bwino, tulakabila ukulatungululwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Yehova. Paulo alembele ati: “Kampingu wandi ambela ubunte mu mupashi wa mushilo.” (Abena Roma 9:1) Nomba, finshi twingacita pa kuti kampingu yesu iletungululwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Yehova? Tulingile ukuisambilisha bwino.

 8. (a) Bushe umutima kuti walenga shani kampingu yesu yaleka ukubomba bwino, kabili finshi tufwile ukubikako sana amano ilyo tulesala ifya kucita? (b) Mulandu nshi Umwina Kristu ashilingile ukupelela fye pa kukwata kampingu iisuma? (Moneni futunoti.)

⁸ Kuti twacita shani pa kutila tulekonka ifyo kampingu iletweba? Bamo batila kulakonka fye ifyo umutima ulekweba. Nga bacita ifyo nalimo kuti basosa no kuti, “Ine kampingu ilenjeba ukuti cili fye bwino.” Umutima kuti walatupatikisha ukucita fimo, limo no kulenga fye kampingu yesu yaleka ukubomba bwino. Baibolo itila: “Umutima wa bucenjeshi ukucila fyonse, kabili walipelelwa. Nani engawishiba?” (Yeremia 17:9) Kanshi ifyo imitima yesu ifwaya, te fyo tufwile ukubikako sana amano. Lelo, tufwile intanshi ukutontonkanya pa fingasekesha Yehova Lesa.b

 9. Bushe ukubela Lesa akatiina kwalola mwi, kabili kuti kwakuma shani kampingu yesu?

⁹ Ukucita ico kampingu iyasambilishiwa bwino yatweba ukucita, e kukatwafwa ukwishiba ukuti tulatiina Lesa, no kuti tatufwaya ukucita ifyo tulefwaya fye fwe bene. Natulangilile. Nehemia, uwali umulashi wa cishinka, alikwete insambu sha kweba abantu mu Yerusalemu ukumupeela ifyo alekabila kabili alikwete ne nsambu sha kupoka imisonko. Lelo tabasonkeshe. Mulandu nshi? Pantu alipatile icimusango ca kutitikisha abantu ba kwa Lesa, kabili nga alicitile ifi Yehova nga tamutemenwe. Atile: “Nshacitile ifyo pa mulandu wa kutiina Lesa.” (Nehemia 5:15) Tulingile ukubela Lesa akatiina, e kutila, ukuba no mwenso wa cine cine uwa kutiina ukukalifya Shifwe wa ku muulu. Akatiina ka musango yu kakalenga tulekonka ifyo Icebo ca kwa Lesa cilanda ilyo tulesala ifya kucita.

10, 11. Mashiwi nshi aya mu Baibolo ayalanda pa kunwa ubwalwa, kabili Lesa kuti atwafwa shani nga tuleyakonka?

¹⁰ Natulande pa kunwa ubwalwa. Ilyo batwita ukuti tusansamukile pamo ne fibusa, icipusho fwe bengi tuipusha ca kuti, Bushe inweko ubwalwa nelyo ninwako? Ica kubalilapo fye, tufwile ukuisambilisha. Bushe Baibolo yalandapo shani pali uyu mulandu? Kwena, Baibolo tailanda ukuti ukunwa ubwalwa mu kulinga kwalibipa. Na kuba, ilatasha Yehova pa kutupeela umwangashi. (Amalumbo 104:14, 15) Na lyo line, Baibolo yalilesha bucakolwa ne ciwowo. (Luka 21:34; Abena Roma 13:13) Na kabili, itila bucakolwa lubembu ulwabipisha, pamo fye ngo kucita ubupulumushi.c—1 Abena Korinti 6:9, 10.

¹¹ Kampingu ya Mwina Kristu ifwile ukusambilila aya amashiwi ya mu Baibolo. E co nga tulefwaya ukwishiba nga kuti caba fye bwino ukunwa ubwalwa nelyo iyo ilyo tuli pamo ne fibusa, kuti cawama ukuipusha amepusho pamo nga aya: ‘Finshi fikabako ilyo tukalayangalila pamo? Bushe bonse bakailama ica kuti takwakabe iciwowo? Cinshi ico nayangukilwa ukucita? Bushe ndafwaisha ukunwa ubwalwa, ica kuti nga nanwamo fye e lyo ng’umfwa ukuti ndi muntu? Bushe ndailama pa kuti nshinwene ukucila mu cipimo?’ Ilyo twatontonkanya pa mashiwi ya mu Baibolo ayatutungulula na pa mepusho ayakuma aya mashiwi, tufwile ukupepa kuli Yehova ukuti aletutungulula. (Belengeni Amalumbo 139:23, 24.) Nga tulecita ifi, ninshi tulefwaya Yehova aletutungulula no mupashi wakwe uwa mushilo. Na kabili ninshi tulesambilisha kampingu ukulakonka amashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula. Lelo kuli na cimbi ico tufwile ukutontonkanyapo sana ilyo tulesala ifya kucita.

12, 13. Finshi filenga Abena Kristu balemona ifintu mu nshila ishalekanalekana, kabili tufwile ukucita shani ilyo caba ifyo?

¹² Limo kuti mwapapa ukumona ifyo kampingu ya Bena Kristu yapusanapusana. Abantu bamo kuti bapata ifyo bambi bacita nelyo ulutambi lwabo; bambi na bo kuti batemwa ifyo fine no kufimona ukuti fyaliba fye bwino. Natulande pa kunwa ubwalwa ilyo tulesansamukila pamo ne fibusa. Bamo kuti balomfwa bwino ukunwena pamo ne fibusa ilyo baleisha mu cungulo; bambi na bo tabatemwa ukunwena pamo na bantu bambi. Mulandu nshi pabela ubu bupusano kabili ukwishiba ici cishinka, kuti kwatwafwa shani ilyo tulesalapo ifya kucita?

¹³ Fingi ifilenga ukuti abantu balemona ifintu mu nshila ishalekanalekana. Ifyo umuntu akula e lyo ne ncende akulilako filapusanapusana. Ku ca kumwenako, abantu bamo balishiba ukuti balikwata imisango iyo bafwaisha ukuleka pa nshita ntali, lelo nalimo balifilwa no kuileka. (1 Ishamfumu 8:38, 39) Tutile ubwafya bakwata bwa kunwesha ubwalwa; abantu ba musango yu kuti nalimo kampingu yalenga batala batontonkanyapo sana nga balanwa ubwalwa nelyo iyo. Kanshi umuntu wa musango uyu nga amutandalila, nalimo kampingu yakwe kuti yamukaanya ukunwa ubwalwa nga mwamupeela. Bushe mulingile ukufulwa? Bushe mukamupatikisha ukunwa? Awe. Nangu ca kutila namwishiba ico akaanina nelyo tamwishibe pantu talefwaya fye ukumweba, ukutemwa aba bwananyina e kukalenga mwikamupatikisha.

14, 15. Ni pali finshi kampingu ya bali mu cilonganino ca kubalilapo yapusanine, kabili cinshi ico Paulo atile e co tufwile ukucita?

¹⁴ Umutumwa Paulo alimwene ukuti ifyo Abena Kristu ba kubalilapo balemona ifintu ilingi line fyali ifyapusanapusana. Pali ilya nshita, Abena Kristu bamo tabalefwaya ukulya ifya kulya fimo ifyaletuulwa ku tulubi. (1 Abena Korinti 10:25) Lelo kampingu ya kwa Paulo yena tayalemweba ukuti ukulya ifya kulya fya musango uyu ifyo baleshitisha pa maliketi pa numa ya kufituula ku tulubi kwalibipile. Ena alemona utulubi ukuti twa fye; utulubi te kuti tukwate ifya kulya pantu na kuba umwine wa fya kulya, ni Yehova. Lelo, Paulo alishibe ukuti ifi te fyo bamo baletontonkanya. Bamo bafwile bali ni bakapepa bene bene aba tulubi ilyo bashilaba Abena Kristu. Kanshi bena, fyonse ifyo babomfeshepo mu kupepa utulubi tabalefifwaya nangu panono. Bushe Paulo acitile shani pa kupwisha ubu bwafya?

¹⁵ Paulo atile: “Awe, ifwe fwe bakosa tufwile ukwafwa abanaka mu kunaka kwabo, kabili twilacita ifya kutuwamina fye. Pantu nangu fye ni Kristu talecita fye ifyalemuwamina.” (Abena Roma 15:1, 3) Paulo ena amwene ukuti tufwile ukulatangishako ifilefwaya bamunyinefwe ukucila ifyo tulefwaya, nga filya na Kristu alecita. Inshita imbi Paulo atile kuti akaninapo ukulya inama pa kuti fye epunwisha impaanga ya mutengo iyo Kristu afwilile.—Belengeni 1 Abena Korinti 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Mulandu nshi abo kampingu ilesha ukucitako fimo bashifwile ukulapingwilako bambi ifya kucita?

¹⁶ Nangu fye ni balya bene aba kuti kampingu ilabalesha ukucitako ifintu fimo, tabafwile ukusuusha bambi nelyo ukukosapo fye ukuti abanabo balecita ifintu ifyo balingile ukuipingwila nge fyo bena bacita. (Belengeni Abena Roma 14:10.) Kanshi, kampingu ifwile fye ukutungulula umwine wa iyo yine kampingu, taifwile ukubomfiwa ku kupingwilako abantu bambi. Ibukisheni ifyo Yesu asosele, atile: “Mwilapingula bambi pa kuti na imwe bemupingula.” (Mateo 7:1) Bonse mu cilonganino tabafwile ukupusanina pa milandu iyo cila muntu asalapo ukucita ukulingana na kampingu yakwe. Lelo, tufwile ukusanga inshila sha kukushishamo ukutemwa ne cumfwano, tufwile ukulakuulana, tatufwile ukulasansana.—Abena Roma 14:19.

17. Bushe kampingu ya bantu abengi pali lelo yaba shani?

¹⁷ Umutumwa Petro alembele ati: “Kwateni kampingu musuma.” (1 Petro 3:16) Kampingu iyo Yehova Lesa amona ukuti isuma, ca bupe icikalamba nga nshi. Tayaba nga kampingu ya bantu abengi pali lelo. Paulo atile kwaba abantu “abo kampingu wabo afwa, uwaba kwati untu baoca ku cela icakaba.” (1 Timote 4:2) Icela icakaba ciloca inkanda, pashala fye umukofu, kabili umukofu na o ulaleka ukukalipa. Kampingu ya bantu abengi yalifwa, e kutila, taibasoka, taibakaanya, kabili taibalenga ukumfwa insoni nelyo ukumfwa ububi pa fibi ifyo bacita. Abengi pali lelo tababikako amano ku fyo kampingu ibeba.

18, 19. (a) Busuma nshi bwaba mu kuyumfwa uwa mulandu nelyo mu kumfwa insoni? (b) Cinshi twingacita nga ca kutila kampingu yatwalilila ukutucusha pa membu twacitile kale isha kuti no kulapila twalilapila?

¹⁸ Ukulanda fye icishinka, kampingu nga iletucusha ninshi iletweba ukuti ico twacitile calibipile. Nga ca kuti icalenga umuntu alapile mulandu wa fyo kampingu ilemucusha, ninshi kuti aelelwa imembu shakwe ishabipisha. Ku ca kumwenako, icalengele maka maka ukuti Lesa eleele Imfumu Davidi pa lubembu lwabipisha ulo yacitile, ni co yalilapile ukulapila kwa cine cine. Apo Davidi alipatile ulubembu ulo acitile kabili apo nomba alefwaisha ukukonka amafunde ya kwa Yehova, calengele eshibe ukuti Yehova ‘musuma kabili ali-iteyanya ukwelela.’ (Amalumbo 51:1-19; 86:5) Inga ca kutila kampingu yakonkanyapo ukucusha umuntu pa numa ya kulapila no kwelelwa?

¹⁹ Inshita shimo kampingu kuti yacilamo ukushinina umuntu, yalamucululusha fye ica kuti aleka no kucita ifisuma. Nga caba ifyo, tufwile ukwibukisha ukuti Yehova e waishiba bwino ifyo tumfwa ukucila umutima uuletupeela imilandu. Tufwile ukucetekela ukuti Yehova alitutemwa no kutila alitwelela, nga filya fine tukoseleshako na bambi. (Belengeni 1 Yohane 3:19, 20.) Na kabili, kampingu iisuma ilalenga twaba no mutende no mutelelwe, ne nsansa ishingi isho abengi muli cino calo bashakwata. Abengi abacitilepo ulubembu lwabipisha balisanga ukutuusha mu mitima yabo kabili pali nomba balabombela Yehova Lesa na kampingu iisuma.—1 Abena Korinti 6:11.

20, 21. (a) Finshi ici citabo cikamwafwa ukucita? (b) Buntungwa nshi fwe Bena Kristu twakwata, lelo tufwile ukubomfya shani ubu buntungwa?

²⁰ Ici citabo cilembelwe ku kumwafwa ukusanga insansa, no kuba na kampingu iisuma muli shino nshiku shabipa isha kulekelesha isha muli cino calo ca kwa Satana. Kwena, tacilondolwele tonse fye pa mafunde ya mu Baibolo na pa mashiwi ya kwa Lesa yambi ayatutungulula ayo mwingatontonkanyapo na yo mwingafwaya ukulakonka muli fyonse ifyo mucita cila bushiku. Na kabili, muli cino citabo tamuli amafunde ya kulungatika pa milandu iyo cila muntu alingile ukukonka ifyo kampingu yakwe ilemweba. Icikalamba ico ici citabo cilembeelwe kumwafwa ukusambilisha kampingu yenu ukupitila mu kusambilila ifya kubomfya Icebo ca kwa Lesa mu mikalile yenu iya cila bushiku. Ukucila Amafunde ya kwa Mose ayalembwa fye, “ifunde lya kwa Kristu” lyena likoselesha abantu ukulakonka sana kampingu na mashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula. (Abena Galatia 6:2) Kanshi Yehova nomba alilubula sana Abena Kristu. Lelo, Icebo cakwe citwibukishako ukuti tatufwile ukubomfya ubu buntungwa nga “kabepekesho ka kucitilamo ifyabipa.” (1 Petro 2:16) Lelo, ubu buntungwa bwalenga twakwata ishuko ilikalamba ilya kulanga ukuti twalitemwa Yehova.

²¹ Nga mwabika amano ku kulakonka amashiwi ya mu Baibolo mu mikalile yenu no kulacita ifyo fine mwasala, ninshi mukatwalilila ukucita ico mwatendeke ilyo fye mwaishibe Yehova. Na kabili “ukupitila mu kubelesha” . . . mukakwatilako “amano.” (AbaHebere 5:14) Kampingu yenu iyasambilishiwa na Baibolo ikalamwafwa cila bushiku mu mikalile yenu. Nga filya fine mwingabomfya tochi, kampingu yenu ikalamwafwa ukusala ifya kucita ifyo Shinwe wa ku muulu atemwa. Ukucita ifi e kwingalenga fye mwaikalilila mu kutemwa kwa kwa Lesa.