Ukumoneka ukufuma ku Calo ca Bulayo

Umupokapoka wa Ela—Uko Davidi Aipaile Icipokapoka!

IFYALEMBWA fya mu Baibolo ifinono fyalicilapo ukucincimusha ukucila pali fyo ifilondolola ifyo “Davidi anashishe umuPelishiti ku cisukushilo na ku libwe” icipokapoka, Galyati. (1 Samwele 17:50) Ici cali mu Mupokapoka wa Ela.

Lelo ni kwi kwaba uyo mupokapoka, kabili wapala cinshi? Ukwishibe ici kukalenga ukubika mu cikope ukucimfya kwalumbuka ukwa mulumendo wasubilwe nge mfumu ya ku nshita ya ku ntanshi iya kwa Israele. Lesa pa numa acitile icipingo na Davidi ica bufumu ico icingatuletela ukumwenamo kubelelela, kabili ici cilingile ukutupeela umulandu walundwapo ku kusambilila pa lwa cacitike mu Mupokapoka wa Ela.

AbaPelishiti baikele ukukonka ululamba lwa Kanaani. Abena Israele balamine impili sha Yudea (ku kapinda ka ku kulyo aka Yerusalemu). E co wasange casuko—abalwani mwi samba lya mpili ku masamba, ababomfi ba kwa Lesa ukwasumbuka ku kabanga. Pa kati ka bene pali icitungu ca kumaninapo, utupili twa pe samba utwaleitwa Shefela. Ni shani fintu abaPelishiti bali na maka ya kusansa abena Israele? Inshila ya mucenjelo yalolele ku cishiba ca mu ciswebebe ku kabanga na masamba, nelyo inshila, iikalamba ukuba Mupokapoka wa Ela. Iyi yatanunwike ukufuma ku malungu yali mupepi ne misumba yabo iya Gati na Ekrone, ukuninika ukupula mu Shefela, ukuya ku mpili mupepi na makilomita 24 ukulola ku masamba ya kapinda ka ku kulyo aya Yerusalemu na Betlehemu. Icikope (ukumwenwa ukulola ku kabanga) cilanga ulubali lwasumbuka ulwa uyu mupokapoka. Pa cifutu kuti wamona impili sha Yudea.a

Ukulolesha pali ici cikope, elenganya abaPelishiti ukuba na bapalamina uyu mupokapoka wabatama ukulola ku mpili. Pa kubeminika, abena Israele baishile ukulola ku kapinda ka kulyo aka masamba ukufuma ku Yudea. Pano ukutiinana kwalimoneke. Mulandu nshi? “AbaPelishiti baleiminina ku lupili kuno lubali, na bena Israele baleiminina ku lupili kulya lubali; kwali no mupokapoka pa kati ka bo.”—1 Samwele 17:3.

Nangu cingati tatwaishiba mu kulungatika ni kwi ukukonka umupokapoka kuntu cacitikile, cite cikope abaPelishiti pa kalupili mwi samba ku kulyo. Umulalo wa kwa Shauli nga walicilingenye akalupili ukucila ibala lyakashikila. Takwali umulalo wali no kutentemuka, ukwabuka umupokapoka, no kusansa umulalo walelwisha mu cifulo ca uko icasumbulwa, icabakwa mu kucingililwa. Ukutiinana kwafuminemo kwakokwele ukucila pa mweshi umo. Cinshi cali no kuupwisha?

Ulucelo lumo na lumo ne cungulo cimo na cimo Galyati, impalume ya ciPelishiti uwalepele ukucila pa mamita 2.7, aiminine mu mupokapoka ukuseebanya inkambi ya kwa Shauli ku kupingula pa mulandu ku kusansa kumo. Lelo takwali umwina Israele uwapamine ku kumwasuka. Mu kupelako, kacema munono uwe shina lya Davidi afumine ku Betlehemu ne fya kulya fya bamunyina mu nkambi. Ukwankulako kwakwe kuli uko kusonsomba kwa musaalula? “Pantu ni ani umuPelishiti uyo uushasembululwa, apo aseebanye mitande ya kwa Lesa wa mweo?” (1 Samwele 17:4-30) Davidi mu kulengama akwete imimwene ibelebeshiwe mu mutwe we lembo uyo Inte sha kwa Yehova bakwete ku 1990 uwa kuti: “Beni abakosa no kusoso kuti: ‘Yehova e kaafwa wandi, NW.’”—AbaHebere 13:6; Ilumbo 56:11; 118:6.

Lintu Imfumu Shauli aumfwile ukuti uyu mulumendo, nangu cingati tali uwaipangasha ne fyanso kabili uushakanshiwa ngo muntu wa bulwi, aali no kulolenkana na Galyati wa kutiinya, apeele ukubomfiwa kwa cishangu cakwe. Davidi alikeene, ukuba uwaitemenwa ukulwisha icipokapoka no mutambu wakwe uwa bukacema, icisukushilo ca mpapa, na mabwe yasano ayo atoolele mu mupokapoka. Amabwe yapalile cinshi? Tacilemoneka ukuti twali fye tumabwe utwa bukulu bwa myangashi nelyo imiolife. Amabwe ya mu cisukushilo yasangwa ukuba ubukulu bwa 5 ukufika ku 8 sentimita ukushinguluka, ubukulu bwe cungwa linono. Kasukusa wa cisukushilo aali na maka ya kusukusa ilibwe lya musango yo pa kubutuka kwa kufuma pa makilomita 160 ukufika ku 240 pe awala.

Ukwabulo kutwishika walibelenga icacitike mu mupokapoka, mu kumoneka kwalengama ukwa milalo yonse ibili. Davidi abilikishe ukuti: “Iwe waisa kuli ine no lupanga ne fumo na kafumo; lelo ine naisa kuli iwe mwi shina lya kwa Yehova wa milalo, Lesa wa mitande ya kwa Israele, uo waseebanya.” Yehova lyene apeele ukucimfya. Umulumendo asukwise ilibwe na maka nga nshi ica kuti lyaingile pa mpumi ya kwa Galyati, ukumwipaya. Lyene kacema alibutukileko kabili mu kuba no lupanga lwine ulwa cipokapoka aputwileko umutwe wakwe.—1 Samwele 17:31-51.

Ukukoseleshiwa ku citetekelo ca kwa Davidi no kucetekela muli Lesa, abena Israele basanshile abalwani babo batompoka, ukubasupila ukupulinkana Shefela no kubwelela mu Filistia.—1 Samwele 17:52, 53.

Tontonkanya ukusekelela uko kufwile kwaumfwikilwe muli Yuda! Abantu ba kwa Lesa mu mpili bali na maka ya kulolesha ku masamba ukutentemukila mu mupokapoka wa Ela na Shefela, kwati mimonekele ya pe samba iya muno nshiku ukufuma ku ncende yaba mupepi na Hebrone. Ukupuuka kwabuuta ukwa muti wa maalumonde kwaba ukwayemba ukumona, lelo ukuyemba kwa kucimfya pa balwani ba kwa Lesa kwali ukwacilapo kuyemba. Abanakashi abena Israele bali no kusosa ukuti: “Shauli aipaya abakwe amakana, Davidi aipaya abakwe amakana amakumi,” ukusanshako ne co cipokapoka ico apamine mu Mupokapoka wa Ela.—1 Samwele 18:7.

[Amafutunoti]

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.