“Twebeni, Ni Lilali Ifi Fintu Fikabako?”
“Nomba ndelongole fipya; ilyo tafilamena, ndefilengo kuumfwika kuli imwe.”—ESAYA 42:9.
1, 2. (a) Cinshi cintu abatumwa ba kwa Yesu baipwishe pa lwa nshita ya ku ntanshi? (b) Ni shani fintu ubwasuko bwa kwa Yesu pa lwa cishibilo cabamo ifingi bwafikilishiwa?
UKUSAMBILISHA kwa bulesa kufuma kuli Yehova Lesa, ‘uulongole mpelekesho ukutula pa kutendeka.’ (Esaya 46:10) Nga fintu icipande citangilileko calangilile, abatumwa bafwaile ukusambilisha kwa musango yo ukufuma kuli Yesu, ukumwipusha, ukuti: “Mutwebe, ni lilali ifi fintu fikabako? kabili cinshi cikabe ciishibilo ica kuti fyonse ifi fyalaswa fipwishishiwe?”—Marko 13:4.
2 Pa kwasuka, Yesu alondolwele “icishibilo” cabamo ifingi icalimo ubushinino ubwali no kushininkisho kuti imicitile ya ciYuda yali mupepi no kupwa. Ici cafikilishiwe mu kuba no bonaushi bwa Yerusalemu mu 70 C.E. Lelo ubusesemo bwa kwa Yesu bwali no kukwata ukufikilishiwa kwakulilako ukutentemuko kufiko kwalepa. Lintu “inshita ya bena fyalo” yapwile mu 1914, icishibilo pa cipimo cikalamba cali no kumoneka, ukulangilila ukuti mu kwangufyanya imicitile ibifi ilipo ili no kupwa mu “bucushi bukalamba.”a (Luka 21:24) Amamilioni abali aba mweo ilelo kuti baikalilo bunte ukuti ici cishibilo califikilishiwa mu nkondo sha calo ne fya kuponako fimbi fyabamo akayofi ifya muli uyu mwanda wa myaka walenga 20. Ifi na kabili fishibisha ukufikilishiwa kukalamba ukwa busesemo bwa kwa Yesu, uku kufikilishiwa kwa muno nshiku ukwimininwako ne fyacitike ukutula 33 ukufika ku 70 C.E.
3. Mu kulanda pa lwa cishibilo cimbi, fya kucitika nshi fyalundwapo fintu Yesu asobele?
3 Pa numa ya kulumbula kwa kwa Luka ukwa nshita ya bena fyalo, ubulondoloshi bwalinganako muli Mateo, Marko, na Luka bulondolola ukukonkana kwalundwapo ukwa fya kucitika ifyo fisanshamo icishibilo ica kusansha ku ‘cishibilo ca kusondwelela kwa micitile ya fintu’ icabamo ifingi. (Mateo 24:3) (Pe bula 15, ici cishinka mu bulondoloshi cishililwe ku mupelwa watikama.) Mateo atila: “Lelo, ilyo line pa numa ya bucushi bwa nshiku shilya, akasuba kakafiishiwa, no mweshi tawakabalike, intanda shikapona mu muulu, ne fya maka fya mu muulu fikatenkaniwa. E lyo kukamoneka ne ciishibilo ca Mwana wa muntu mu muulu; e lyo ne nko shonse sha pano isonde shikapumapo imisowa, no kumono Mwana wa muntu aleisa pa makumbi ya mu muulu na maka yakalamba no bukata. Akatuma na bamalaika bakwe ne ciunda cikalamba ca ntandala, na bo bakalonganya abasalwa bakwe ku myela ine, ukufuma ku lubali lumo lwa mu muulu ukufika ku lubali lubiye lwa uko.”—Mateo 24:29-31.
Ubucushi Bukalamba ne Finjelengwe fya mu Muulu
4. Fipusho nshi fimako pa lwa finjelengwe fya mu muulu ifyo Yesu alandilepo?
4 Ni lilali lintu ico cili no kufikilishiwa? Amalandwe yonse yatatu yalumbula ico pambi twingeta ifinjelengwe fya mu muulu—akasuba no mweshi ukufiishiwa ne ntanda ukupona. Yesu atile ifi fyali no kukonka pa “bucushi.” Bushe Yesu akwete mu muntontonkanya ubucushi ubwafikile pa kalume mu 70 C.E., nelyo bushe alelanda ulwa bucushi bukalamba ubucili ku ntanshi mu nshita shesu isha muno nshiku?—Mateo 24:29; Marko 13:24.
5. Mimwene nshi yaikatililweko inshita imo pa lwa bucushi mu nshita sha muno nshiku?
5 Ukutula fye apo inshita ya bena fyalo yapwile mu 1914, abantu ba kwa Lesa baba abasekelela mu kuswatuka mu “bucushi bukalamba.” (Ukusokolola 7:14) Pa myaka iingi batontonkenye ukuti ubucushi bukalamba ubwa muno nshiku bwakwete ulubali lwa kwiswila ubwalingana ne nshita ya Nkondo ya Calo iya I, lyene iciputulwa ca mutalalila pa kati, na mu kupelako ulubali lwa kusondwelela, “ukulwa kwa bushiku bukalamba bwa kwa Lesa wa maka yonse.” Nga ca kuti cali ifyo, cinshi cali no kucitika mu makumi ya myaka aya kucilima aya “kusondwelela kwa micitile ya fintu”?—Ukusokolola 16:14; Mateo 13:39; 24:3, NW; 28:20.
6. Cinshi calangulwikwe ukuba e kufikilishiwa kwa busesemo bwa kwa Yesu pa lwa finjelengwe fya mu muulu?
6 Cisuma, catontonkanishiwe ukuti mu kati ka ici ciputulwa ca nshita ica mutalalila icishibilo cabamo ifingi cali no kumonwa, ukusanshako umulimo wa kushimikila uucitwa ku bantu ba kwa Lesa abalonganikwa. Camoneke na kabili ukuti ifinjelengwe fya mu muulu ifyasobelwe kuti fyaenekelwa mu kati ka ciputulwa ca mutalalila pa numa ya ciputulwa ca kwiswila mu 1914-18. (Mateo 24:29; Marko 13:24, 25; Luka 21:25) Ukusakamana kwatontelwe pa fintu fya mu muulu ifya cine cine—ifya kumfwaninamo na bali mu lwelele, ba rocket, imyengelele ya cosmic nelyo iya gamma, ne fibansa nelyo ififulo fya fita pa mweshi.
7. Kumfwikisha nshi kwateululwa pa lwa bucushi bukalamba kupayanishiwe?
7 Nangu cibe fyo, Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa July 15, 1970, lwabebetele cipya cipya ubusesemo bwa kwa Yesu, ukucilisha ubucushi bukalamba ubuleisa. Lwalangishe ukuti mu cilolwa ca cacitike mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ubucushi bwa muno nshiku te kuti bukwate ulubali lwa kwiswila mu 1914-18, iciputulwa ca nshita ica mutalalila ica makumi ya myaka, kabili pa numa ukubukuluka. Ulya magazini asondwelele ukuti: “‘Ubucushi bukalamba’ ubushakabale abucitika na kabili bucili ku ntanshi, pantu bupilibula ubonaushi bwa buteko bwa calo ubwa butotelo bwa bufi (ukusanshako Kristendomu) ukukonkwapo no ‘kulwa kwa bushiku bukalamba bwa kwa Lesa wa maka yonse’ pa Armagedone.”
8. Mu kuba ne mimwene yateululwa iya bucushi bwa muno nshiku, ni shani fintu Mateo 24:29 alondolwelwe?
8 Lelo Mateo 24:29 asoso kuti ifinjelengwe fya mu muulu fiisa “ilyo line pa numa ya bucushi.” Ni shani fintu ico cingaba? Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1, 1975, lwatubulwile ukuti pano “ubucushi” bwaloseshe kuli bulya ubwafikile pa kalume mu 70 C.E. Lelo ni mu mano nshi, cingasoselwa ukuti ifinjelengwe fya mu muulu mu nshita yesu fyalecitika “ilyo line” pa numa ya ca kucitika mu 70 C.E.? Capelulwilwe ukuti kuli Lesa, imyanda ya myaka iyacilinganya pa kati kuti yaba iyaipipa. (Abena Roma 16:20; 2 Petro 3:8) Nangu cibe fyo, ukubebeta kwashikilako ukwa ubu busesemo, no kucilisha ubwa kwa Mateo 24:29-31, kusonta ku bulondoloshi bwapusanininako. Ici cilangilila fintu ulubuuto lusanika “panono panono ukufikila akasuba kabuuta.” (Amapinda 4:18, American Standard Version)b Lekeni tulanguluke umulandu ubulondoloshi ubupya, nelyo ubwayaluka, bubelele ubwalinga.
9. Ni shani fintu Amalembo ya ciHebere yapayanya ifyebo fya kwafwilisha ukumfwikisha amashiwi ya kwa Yesu pa lwa fya kucitika mu muulu?
9 Kuli bane aba mu batumwa bakwe, Yesu apeele ubusesemo bwa ‘kasuba ukufiishiwa, umweshi ukukanapeela ulubuuto, ne ntanda ukupona.’ Pamo nga baYuda, baali no kwishiba ululimi lwa musango yo ukufuma mu Amalembo ya ciHebere, umo, ku ca kumwenako pali Sefania 1:15, inshita ya kwa Lesa iya bupingushi yaitilwe “ubushiku bwa kusampanya kabili ubwa cimfulumfulu, bushiku bwa mfifi kabili ubwa mfifi iyatoola, bushiku bwa makumbi kabili ubwa makumbi ayafiitula.” Bakasesema ba ciHebere abalekanalekana nabo bene balondolwele akasuba ukufiishiwa, umweshi ukukaanabalika, ne ntanda ukukaanapeelo lubuuto. Kuti wasanga ululimi lwa musango yo mu bukombe bwa bulesa ukulwisha Babiloni, Edomu, Egupti, no bufumu bwa ku kapinda ka ku kuso ubwa Israele.—Esaya 13:9, 10; 34:4, 5; Yeremia 4:28; Esekiele 32:2, 6-8; Amose 5:20; 8:2, 9.
10, 11. (a) Cinshi cintu Yoele aseseme ukulosha ku fintu fya mu muulu? (b) Ni mbali nshi isha busesemo bwa kwa Yoele ishafikilishiwe mu 33 C.E., kabili ni shili kwi ishishafikilishiwe?
10 Lintu baumfwile cintu Yesu asosele, Petro na bambi batatu mu kupalishako baibukishe ubusesemo bwa kwa Yoele pali Yoele 2:28-31 na 3:15 apatila: “Nkapongolwelo mupashi wandi pa bantunse bonse; abana benu abaume na bana benu abanakashi bakasesema. . . . Nkalanga ne fya kupapa mu muulu na pe sonde, umulopa no mulilo ne ntumba sha cushi; akasuba kakaaluke mfifi, no mweshi ukaaluko mulopa, ku kutangililo kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya.” “Akasuba no mweshi nafifiita, ne ntanda shaleko kubalika kwa shiko.”
11 Nga fintu cashimikwa pa Imilimo 2:1-4 na 14-21, pa Pentekoste 33 C.E., Lesa apongolwelele umupashi wa mushilo pa basambi 120, pali bonse abaume na banakashi. Umutumwa Petro alengele cishibikwe ukuti ici cali e cintu Yoele ali nasobela. Ni shani, nangu ni fyo, ku lwa mashiwi ya kwa Yoele pa lwa ‘kasuba ukwaluka imfifi no mweshi ukwaluka umulopa ne ntanda ukutana ulubuuto lwa shiko’? Takwaba icilanga ukuti ici califikilishiwe mu 33 C.E. nelyo mu kati ka ciputulwa calepele imyaka 30 ica kusondwelela kwa micitile ya fintu iya ciYuda.
12, 13. Ni shani fintu ifinjelengwe fya mu muulu ifyo Yoele asobele fyafikilishiwe?
12 Mu kumonekesha lulya lubali lwa kulekeleshako ulwa kusobela kwa kwa Yoele lwasuntinkanishiwe mu kupalamisha mu kuba no “kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya”—ubonaushi bwa Yerusalemu. Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa July 1, 1967, lwalandile pa lwa bucushi ubwaponene Yerusalemu mu 70 C.E. ukuti: “Mu kushininkisha bulya bwali ‘bushiku bwa kwa Yehova’ mu kuba no kulosha kuli Yerusalemu na bana bakwe. Kabili mu kulundana na bulya bushiku kwaliko mu kufulisha ‘umulopa no mulilo no mufuuka wa cushi,’ akasuba takabengeshimye ukupopomenwa kwa musumba mu bwaca, nelyo umweshi wapashenye umulopa wasuumishiwe, te kuba no lubuuto lwabamo mutende, ulwapala silfere mu bushiku.”c
13 Ee, ukupala amasesemo yambi ayo tulandilepo, ifinjelengwe fya mu muulu ifyo Yoele asobele fyafikilishiwe lintu Yehova aputunkenye ubupingushi. Ukucila pa kutanunukila ku ciputulwa conse ica kusondwelela kwa micitile ya ciYuda, ukufiita kwa kasuba, umweshi, ne ntanda kwacitike lintu imilalo ya kuputunkanya yaimine Yerusalemu. Mu kubamo amano, kuti twaenekela ukufikilishiwa kwakulilako ukwa lulya lubali lwa busesemo bwa kwa Yoele lintu ukuputunkanya kwa kwa Lesa ukwa micitile ilipo kwatendeka.
Bucushi Nshi Ubwa pa Ntanshi ya Finjelengwe fya mu Muulu?
14, 15. Kusonga nshi uko ubusesemo bwa kwa Yoele bwakwata pa kumfwikisha kwesu ukwa kwa Mateo 24:29?
14 Ukufikilishiwa kwa busesemo bwa kwa Yoele (mu kumfwana na masesemo yambi ayabomfya ululimi lwapalako) bulatwaafwa ukumfwikisha amashiwi ya pali Mateo 24:29. Mu kulengama, cintu Yesu asosele pa lwa ‘kasuba ukufiita, umweshi ukukanapeela ulubuuto, ne ntanda ukupona’ tacilosha ku fintu ificitika mu kati ka makumi ya myaka ayengi aya kusondwelela kwa micitile ilipo, pamo nge fifwintwa mu lwelele, inyendo sha ku mweshi, ne fyapalako. Iyo, alelosha ku fintu fyendela pamo no “bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya,” ubonaushi ubucili no kwisa.
15 Ici citwaafwa ukumfwikisha kwesu ukwa fintu ifinjelengwe fya mu muulu fili no kwisa “ilyo line pa numa ya bucushi.” Yesu talelosha ku bucushi ubwaishilepwila mu 70 C.E. Ukucila, alesonta ku kutendeka kwa bucushi bukalamba ubwali no kuponena imicitile ya calo mu nshita ya ku ntanshi, ukufisha pa kalume ka “kubapo” kwakwe ukwalaiwe. (Mateo 24:3) Bulya bucushi bucili pa ntanshi yesu.
16. Ni ku bucushi nshi uko Marko 13:24 alesonta, kabili mulandu nshi ifyo?
16 Ni shani pa lwa mashiwi ya pali Marko 13:24 aya kuti: “Muli shilya nshiku, apo papito bucushi bulya, akasuba kakafiishiwa, no mweshi tawakabalike”? Pano, amashiwi, “shilya” na “bulya” yonse yabili yaba mibele ye shiwi lya ciGreek e·keiʹnos, pronauni wa kulangilila ukulange cintu icili akatalamukila mu nshita. E·keiʹnos kuti pambi abomfiwa ku kulangilila icapita kale (nelyo icilumbwilwe kale) nelyo icintu icili ku nshita ya ku ntanshi ukwatantalila. (Mateo 3:1; 7:22; 10:19; 24:38; Marko 13:11, 17, 32; 14:25; Luka 10:12; 2 Abena Tesalonika 1:10) Muli fyo, Marko 13:24 asonta ku “bucushi bulya,” te ku bucushi ubwaletelweko na bena Roma, lelo ku ncitilo ya maka iya kwa Yehova pa mpela ya micitile ilipo.
17, 18. Kumfwikisha nshi uko Ukusokolola kupeela pa lwa fintu ubucushi bukalamba bukacitika?
17 Ukusokolola Ifipandwa 17 ukufika ku 19 ifya Ukusokolola filomfwana kabili filakosha uku kumfwikisha kwateululwa ukwa Mateo 24:29-31, Marko 13:24-27, na Luka 21:25-28. Mu nshila nshi? Amalandwe yalanga ukuti ubucushi bukalamba tabwakatendeke no kupwa pa kashita kamo kene. Pa numa bwatendeka, bamo aba mutundu wa muntu ababule cumfwila bakaba bacili aba mweo ku kumone “cishibilo ca Mwana wa muntu” no kwankulako—ukupumapo imisowa kabili, nga fintu calondololwa pali Luka 21:26, “bakaleko mweo ku mwenso, na ku kulolele fikesapona pa ba pano nse.” Uyo mwenso wacilamo ukaba pa mulandu wa kumona kwabo “icishibilo” ico cishibisha ubonaushi bwabo busungamine.
18 Ubulondoloshi bwa Ukusokolola bulanga ukuti ubucushi bukalamba ubwa ku nshita ya ku ntanshi bukatendeka lintu “insengo” shakwate fita isha “ciswango” ca pa kati ka nko shayalukila “cilende mukalamba,” Babiloni Mukalamba.d (Ukusokolola 17:1, 10-16) Lelo abantu abengi bakashala, pantu, ishamfumu, aba makwebo, abene ba mato, na bambi bakaloosha impela ya butotelo bwa bufi. Ukwabulo kutwishika abengi bakeluka ukuti ubupingushi bwabo buli no kukonkapo.—Ukusokolola 18:9-19.
Cinshi Cili no Kucitika?
19. Cinshi cintu twingenekela lintu ubucushi bukalamba bwatendeka?
19 Imbali she Landwe muli Mateo, Marko, na Luka shilakumbinkana no Ukusokolola ifipandwa 17-19 ku kusanikila ulubuuto lwamonekesha pa cili no kucitika mu kwangufyanya. Pa nshita yaimikwa iya kwa Lesa, ubucushi bukalamba bukatendeka no kusansa ubuteko bwa calo ubwa butotelo bwa bufi (Babiloni Mukalamba). Ici cikakoselako maka maka pali Kristendomu, uwalingana na Yerusalemu wabulo busumino. “Ilyo line pa numa” ya ulu lubali lwa bucushi, “pakabe fiishibilo pa kasuba no mweshi ne ntanda; na pano nse pakabe nkumbabulili [ishishingalinganishiwako] ku nko.”—Mateo 24:29; Luka 21:25.
20. Finjelengwe nshi ifya mu muulu tucili tuleenekela?
20 Ni mu mano nshi ‘akasuba kakafiishiwa, umweshi ukukanapeelo lubuuto lwa uko, intanda ukupona mu muulu, ne fya maka fya mu muulu ukutenkaniwa’? Ukwabulo kutwishika, mu ciputulwa ca kubangilila ica bucushi bukalamba, ifya kubuutusha ifingi—bashibutotelo balumbuka aba calo ca butotelo—bakaba nabasansalikwa no kufumishiwapo ku “nsengo ikumi” ishalumbulwa pa Ukusokolola 17:16. Ukwabulo kutwishika amaka ya bupolitiki nayo yakaba nayatenshiwa. Bushe kuti kwabako ifya kucitika fya kutiinya mu myulu ya cine cine namo mwine? Mu kupalishako fikabako, kabili ifyacilapo ukupuutamo mwenso ukucila filya ifyalondolwelwe na Josephus pamo nge fyacitike mupepi na pa mpela ya micitile ya ciYuda. Twalishibo kuti mu nshita ya ku kale sana, Lesa alangishe amaka yakwe ku kulenga ifya kufumamo fyabamo akayofi, kabili kuti acite fyo na kabili.—Ukufuma 10:21-23; Yoshua 10:12-14; Abapingushi 5:20; Luka 23:44, 45.
21. Ni shani fintu “icishibilo” ca nshita ya ku ntanshi cikacitika?
21 Pali ici cishinka bakalemba ba Malandwe bonse batatu babomfya ishiwi lya ciGreek toʹte (e lyo) ku kulangilila ica kuponako calakonkapo. “E lyo kukamoneka ne cishibilo ca Mwana wa muntu mu muulu.” (Mateo 24:30; Marko 13:26; Luka 21:27) Ukutula pa Nkondo ya Calo iya I, abasambi ba cine aba kwa Yesu baliluka icishibilo cabamo ifingi ica kubapo kwakwe ukwa kukanamoneka, ilintu icinabwingi ca bantu tabaishiba cene. Lelo Mateo 24:30 asonta ku “cishibilo” calundwapo icikamoneka ku ntanshi, ico ica “Mwana wa muntu,” ne nko shonse shikapatikishiwa ukumona cene. Ilyo Yesu aleisa na makumbi ya kukanamoneka, abantunse abakaanya mu kusaalala kwa calo bakeshiba kulya ‘kwisa’ (iciGreek, er·khoʹme·non) pa mulandu wa kulangisha kwacilo buntunse ukwa maka yakwe aya cifumu.—Ukusokolola 1:7.
22. Ukumona “icishibilo” ica kwa Mateo 24:30 kukakwata ukusonga nshi?
22 Mateo 24:30 abomfya toʹte na kabili ku kwishibisha icakonkapo. Elyo inko, ukwiluka ica kufumamo ca mu mibele yabo, bakapumapo imisowa nakalimo ukwishibo kuti ubonaushi bwabo nabusungamina. Fintu cikabe capusanako ku babomfi ba kwa Lesa, pantu tukaba na maka ya kwinune mitwe yesu, ukwishiba ukuti ukulubuka kwapalama! (Luka 21:28) Ukusokolola 19:1-6 nako kwine kulanga bakapepa ba cine mu muulu na pe sonde ukusekelela pa mpela ya kwa cilende mukalamba.
23. (a) Yesu akabuula incitilo nshi ukulola ku basalwa? (b) Cinshi pambi cingasoswa pa lwa kusendwa kwa bashalapo ku muulu?
23 Ubusesemo bwa kwa Yesu butwalililo kusosa, pali Marko 13:27 ukuti: “E lyo [toʹte] akatuma bamalaika, no kulonganya abasalwa bakwe ukubafumya ku myela ine, ukutula ku mpela ya pano nse no kufika ku mpela ya muulu.” Yesu pano atonta ukusakamana pa bashalapo aba ba 144,000 “abasalwa” abacili aba mweo pe sonde. Mu kubangilila mu kusondwelela kwa micitile ya fintu, aba basambi basubwa aba kwa Yesu baletelwe mu kwikatana kwa teokratiki. Nangu cibe fyo, ukulingana no kukonkana kubomfiwe, Marko 13:27 na Mateo 24:31 palondolola icintu na cimbi. “Ne ciunda cikalamba ca ntandala,” “abasalwa” abashalapo bakalonganikwa ukufuma ku mpela sha pe sonde. Bakalonganikwa shani? Ukwabulo kutwishika, ‘bakakakatikwa’ kabili mu kumonekesha ukwishibishiwa kuli Yehova pamo nga ulubali lwa “baitwa, kabili abasalwa, kabili aba cishinka.” Kabili pa nshita yasontwa iya kwa Lesa, bakalonganikwa ukuya mu muulu ku kube shamfumu na bashimapepo.e Ici cikaleta ubuseko kuli bene na ku banabo ba busumino, “ibumba likalamba,” abakaba bene nabashilwa akashilwa pa ‘kufuma mu bucushi bukalamba’ ku kuipakisha amapaalo ya ciyayaya mwi sonde lya paradise.—Mateo 24:22; Ukusokolola 7:3, 4, 9-17; 17:14; 20:6; Esekiele 9:4, 6.
24. Mateo 24:29-31 asokolola ukukonkana nshi ukukuma ku fya kucitika fileisa?
24 Lintu abatumwa batile, “Twebeni . . . ,” icasuko ca kwa Yesu cafimbile ukucila pa cintu bali na maka ya kumfwikisha. Nalyo line, mu kati ka nshita yabo balisekelele ukumona ukufikilishiwa kwaimininweko ukwa busesemo bwakwe. Ukusambilila kwesu ukwa casuko ca kwa Yesu kusanikile pali lulya lubali lwa busesemo bwakwe ulukesushiwa mu nshita ya ku ntanshi ipaleme. (Mateo 24:29-31; Marko 13:24-27; Luka 21:25-28) Kale kale kuti twamono kuti ukulubuka kwesu kuleya kulepalamina. Kuti twalolesha ku ntanshi ku kutendeka kwa bucushi bukalamba, lyene icishibilo ca Mwana wa muntu, kabili lyene Lesa ukulonganya abasalwa. Mu kupelako, pamo nga Kaputunkanya wa kwa Yehova pa Armagedone, Imfumu yesu Kalwa, Yesu wabikwa pa cipuna ca bufumu, ‘akayacimfya.’ (Ukusokolola 6:2) Bulya bushiku bwa kwa Yehova, lintu akaputunkanya icilandushi, bukesa nga kapeleko mukalamba ku kusondwelela kwa micitile ya fintu ukwaishibisha ubushiku bwa kwa Shikulu Yesu ukufuma 1914 ukuya ku ntanshi.
25. Ni shani fintu twingakana mu kufikilishiwa kucili ku ntanshi ukwa kwa Luka 21:28?
25 Shi twalilila ukuinonsha we mwine no kusambilisha kwa bulesa, ku kuleka ukankule ku kufikilishiwa kucili ku ntanshi ukwa mashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Pa kutendeko kubako ifi fintu, inukeni, inuneni imitwe; pantu ukulubuka kwenu nakupalama.” (Luka 21:28) Mwandi ni nshita ya ku ntanshi yawamisha iilalilile abasubwa ne bumba likalamba ilintu Yehova aletwalilila ukushisha ishina lyakwe ilya mushilo!
[Amafutunoti]
a Inte sha kwa Yehova bali aba nsansa ukupayanya ubushininkisho bwa ici, ukulangisha ifyo ifishinka fimoneka ifya mu kasuba kesu fifikilisha ubusesemo bwa Baibolo.
b Ifyebo fyalundwapo fyamoneke pa mabula 296-323 aya God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached, icasabankanishiwe mu 1973 na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., na Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa March 15, 1983, amabula 18-24.
c Josephus alemba ulwa fya kucitika pa kati ka kusansa kwa bena Roma ukwa kubalilapo pali Yerusalemu (66 C.E.) no bonaushi bwa uko ukuti: “Mu kati ka bushiku inkuuka ipumpunta yalipumine; icikuuku calikukile, imfula yapishishe bamulamba, imyele ya mfula yabyatile mu kutwalilila, inkuba shali sha kutiinya, isonde lyalitentele mu kuba ne fibulukutu fya kukomya matwi. Akayofi ku mushobo wa buntunse kacitilwe cinshingwa kuli uku kubongoloka kwa micitile yonse iya fintu, kabili takwali nangu umo uwali na maka ya kutwishika ukuti imipamba yali cishibilo ca kayofi kashingalinganishiwako.”
d Cintu Yesu alandilepo ngo “bucushi bukalamba” kabili ngo “bucushi” mu kubomba kwa ciko ukwa kubalilapo kwali konaulwa kwa micitile ya ciYuda. Lelo mu fikomo ifyo fibomba ku kasuba kesu epela, mu lulimi lwa kutendekelako, abomfeshe ishiwi “bwine,” ukusoso kuti “ubucushi bwine.” (Mateo 24:21, 29; Marko 13:19, 24) Ukusokolola 7:14 kwaitile ici ca kuponako ca nshita ya ku ntanshi “ubucushi bukalamba bwine,” mu kukonke shiwi “ubucushi bwine bukalamba bwine.”
e Moneni “Ifipusho Ukufuma ku Babelenga” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa August 15, 1990.
Bushe Uleibukisha?
◻ Ni shani fintu imbali sha kwa Yoele 2:28-31 na 3:15 shafikilishiwe mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo?
◻ Bucushi nshi ubo Mateo 24:29 aleloshako, kabili mulandu nshi twasondwelele fyo?
◻ Ni ku finjelengwe nshi ifya mu muulu uko Mateo 24:29 asonta, kabili ni shani fintu ici cingaba ilyo line pa numa ya bucushi?
◻ Ni shani fintu Luka 21:26, 28 akafikilishiwa ku nshita ya ku ntanshi?
[Icikope pe bula 16, 17]
Incende ye tempele
[Abatusuminishe]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.