Cinshi Cintu Krisimasi Ipilibula Kuli Iwe?

Ni shani fintu wingasuka? Krisimasi yaba (1) ni nshita ya kuba no lupwa lobe; (2) yaba ni nshita ya kusefya; (3) inshita ya mapepo; (4) yaba ni nshita ya kuleta ukukanshika; (5) inshita ya kufuluka; (6) yaba ni nshita ya bukwebo bwamwenekesha.

NANGU ca kuti kuti pambi camoneka ica kupapusha, ukucila pa bantu 1,000 abaipushiwe mu Britain, ni 6 peresenti epela e balangulwike Krisimasi ukuba maka maka akashita ka mapepo. Mu kupusanako, amaperesenti 48 yalangulwike Krisimasi maka maka nge nshita ya kuba no lupwa lwabo. Mu cituntulu, abengi bapampamina pa kuti yaba ni nshita yaibela iya bana. Ku ca kumwenako, lintu umukashana umo uwa myaka ya bukulu 11 aipushiwe cintu atemwishishe pa lwa Krisimasi, ayaswike ukuti: “Umusamwe, ukuyumfwa uwa nsansa, [no] kupeele fya bupe.” Icitabo The Making of the Modern Christmas cisumino kuti “ukukomailapo kwakosa ukwa . . . Krisimasi wa ‘cishilano’ mu kukanatwishika kwaba pa lwa pa ŋanda, ulupwa no kucilisha abana.”

Lelo caba ukucilisha ku fyalo fya ku masamba ifya Kristendomu eko Krisimasi yaba ca kucitika ca lupwa lonse, lintu balupwa bakolongana ku kukaushanya ifya bupe. Mu fyalo umo icalici lya Eastern Orthodox lyaandatila, abantu bakomaila sana pali Isita; nalyo line, inshita ya Krisimasi ilingi line yaba ni nshita ya cuti.

“Mulimo wa fya Makwebo”

Krisimasi “yalipita mu kucebusha . . . amakwebo,” e filondolola The New Encyclopædia Britannica. Ici caliba icashininkishiwa nga nshi mu Japan napamo ukucila ukuli konse kumbi.

“Abena Japan balipoosa akabepesho akali konse aka mapepo kabili bayalwila Krisimasi mu kuba umulimo wa makwebo fye,” e ficita lipoti Daily Record iya ku Washington. Ilundapo ukuti, “Krisimasi mu Japan yaba kusefya kwalemenena ku lubali lwa fya bukwebo kabili te ku lubali lwa fya butotelo.”

Nelyo fye ni mu fyalo ifingi ifiitwa ifya Bwina Kristu, ulu “lubali lwa butotelo” ilingi line lwalyafya ukumona. Imyaka mupepi na 40 iyapitapo, trakiti walelwisha Krisimasi alilishike ukuti: “Ifya makwebo e fipakamisha Krisimasi. E ciputulwa ca mu mwaka icacishapo ukupanga indalama. Bashimakwebo abaitunga ukuba Abena Kristu balenekele fisuma pa ciputulwa ca mwaka ica Krisimasi, te pa mulandu wa kwa Kristu, lelo pa mulandu wa kusangilamo indalama.” Fintu ayo mashiwi yaba aya cine ilelo! Mu fyalo ifingi, ilingi line ilyo ne myeshi itatu iya kulekelesha iya mwaka tailatendeka tulomfwa ukucinkulako pa lwa nshiku shisheleko isha kutendeka ukushita ifya bupe fya pa Krisimasi ili no kukonkapo. Ukushishanya kulabilingana ilyo umwaka ulesululuka, mu kuba no bwingi bwa maperesenti 25 aya ndalama ukupangwa pa nshita ya Krisimasi.

Te mulandu na cintu Krisimasi ipilibula kuli iwe pali nomba, kuti pambi watwishika ifyo yatendeke. Na kuba, bushe Baibolo ilafwilisha ukupeela ifya bupe pa Krisimasi? Bushe ukusefya kwa Krisimasi ukwa lelo mu cine cine kwa Bwina Kristu? Natumone.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 2]

Pa nkupo: Thomas Nast/Dover Publications, Inc., 1978