Icalici Limo Ilya Cine E ko Lyaba

YESU KRISTU atendeke icalici fye limo, nelyo icilonganino. Ico cilonganino cali libumba lya ku mupashi, ulupwa lwa ku mupashi. Twalosha mu kuti kwali kulonganika pamo ukwa bantu basalwa ku mupashi wa mushilo wa kwa Lesa—bonse bene bali abaishibikwa kuli Lesa ati “bana” bakwe.—Abena Roma 8:16, 17; Abena Galatia 3:26.

Yesu asambilishe ukuti kwali fye inshila imo iyo Lesa abomfya ku kutungulwilamo abantu ku cine na ku bumi. Pa kulangilila ico cishinka cacindama, Yesu alingenye inshila ya ku mweo wa muyayaya ku musebo. Atile: “Ingileni pa mpongolo ya kamfyemfye, pantu umusebo uutwala ku bonaushi walisaalala kabili walipabuka, kabili bengi abendamo; lelo ya kamfyemfye impongolo, no musebo uutwala ku bumi walifyenenkana kabili banono abausanga.”—Mateo 7:13, 14; Yohane 14:6; Imilimo 4:11, 12.

Icilonganino Caikatana

Tatufwile ukutontonkanya ukuti icilonganino ca kubalilapo cali “ice sonde lyonse, ica bantu bonse, icateyanishiwa kwati ni fi icalici lya katolika lyaba,” e fisosa The New Dictionary of Theology. Mulandu nshi cishabelele fyo? Ulu lupapulo lutila: “Pantu takwali icilonganino cateyanishiwe fyo kale.”

Takuli uwingasuusha ukuti icilonganino ca kubalilapo ica Bwina Kristu tacapalene no kuteyanya kwa macalici uko tumona muno nshiku. Lelo cali icateyanishiwa. Ifilonganino tafyaleicitile fintu fyeka. Fyonse fyalekonka ubutungulushi bwe bumba litungulula mu Yerusalemu. Lilye bumba—umwali abatumwa na baume bakalamba aba mu cilonganino ca mu Yerusalemu—lya-afwile ukubakilila icilonganino pamo kwati “mubili umo” uwa kwa Kristu.—Abena Efese 4:4, 11-16; Imilimo 15:22-31; 16:4, 5.

Cinshi cacitikile cilya cilonganino ca cine? Bushe e caishilesanguka Icalici lya maka ilya Katolika? Bushe caishilesanguka amacalici ya-akanikana aya baProtestanti ayo tumona ilelo? Nelyo bushe pali cimbi icacitike?

“Ingano” na “Mankumba”

Pa kuti tusange amasuko, natumone ifyo Yesu Kristu umwine alandile pa cali no kucitika. Limbi kuti mwapapa ukumfwa ukuti Yesu aleenekela icilonganino cakwe ukuloba no kuti aali no kuleka ico ukucitika pa myaka iingi.

Ilyo alelanda pa fyo icilonganino cakwe caampana no “bufumu bwa mu muulu,” atile: “Ubufumu bwa mu muulu bwapala umuntu uwatandile imbuto shisuma mwi bala lyakwe. Ilyo abantu bali mu tulo, umulwani wakwe aliishile no kutanda amankumba mu ngano, aya no kuya. Lintu imisonga yapuukile no kutwala ifisabo, e lyo na mankumba yamoneke. E ico abasha ba mwine ng’anda bailemweba abati, ‘Mwe shikulu, bushe tamwatandile imbuto shisuma mwi bala lyenu? Nga kanshi likwete shani amankumba?’ Abebele ati, ‘Umulwani e wacitile ifi.’ Bamwebele abati, ‘Bushe nomba mulefwaya tuyeyalonganya?’ Na o atile: ‘Iyo; epali ilyo mulelonganika amankumba, mwanukwila kumo ne ngano. Lekeni fyonse fibili fikulile pamo mpaka no kulobolola; kabili pa nshita ya kulobolola nkeba aba kulobolola ati, Mubale mulonganye amankumba no kuyakaka imyanshi ku kuyoca, lyene kabiyeni mulonganye ingano mu butala bwandi.’”—Mateo 13:24-30.

Yesu alondolwele ukuti wene e wali “katanda.” “Imbuto shisuma” shaleimininako abasambi bakwe aba cine. “Umulwani” wakwe aali ni Satana Kaseebanya. “Amankumba” yaleimininako Abena Kristu ba bufi abasokelele mu cilonganino ca Bwina Kristu ica kubalilapo. Atile aali no kuleka “ingano” na “mankumba” ukukulila pamo mpaka no “kulobolola,” ukwali no kubako “ku mpela ya bwikashi.” (Mateo 13:37-43) Bushe ifi fyonse fyalolele mwi?

Icilonganino ca Bwina Kristu Cakoweshiwa

Pa numa fye ya mfwa ya batumwa, bakafundisha abasangu ukufuma mu kati ka cilonganino batendeke ukutungulula. Balelanda “ifyapotama ku kukula abasambi babakonke.” (Imilimo 20:29, 30) Ne ci calengele Abena Kristu abengi ‘ukufutuka ku citetekelo.’ Balengelwe ‘ukwalukila ku malyashi ya bufi.’—1 Timote 4:1-3; 2 Timote 4:3, 4.

Ilyo calefika muli ba 300 C.E., The New Dictionary of Theology itila, “UbuKristu bwa ciKatolika bwali e mipepele yasuminishiwe . . . mu Buteko bwa ciRoma.” Kwaishileba “ukukumbinkanya ifya mipepele ne fishili fya mipepele”—ukulacitila ifye Calici pamo ne fya Buteko, icintu capusaninine fye ne fisumino fya Bena Kristu ba kubalilapo. (Yohane 17:16; Yakobo 4:4) Icitabo cimo cine citila mu kuya kwa nshita, imiteyanishishe ye calici yonse, pamo ne fisumino fyacindama, fyalyalwilwe nga nshi “pa mulandu wa kutumbinkanya kwa [Cipingo ca Kale] na mano ya pano nse ayatendekwe na Plato.” Nga filya fine Yesu Kristu asobele, Abena Kristu ba bufi balengele abasambi bakwe aba cine ukukanamoneka.

Abalekutika kuli Yesu balishibe ifyo cali icayafya ukulekanya ingano ku mankumba, ayamoneka fye cimo cine nge ngano ilyo shilekula. E ico Yesu alelangilila ukuti cali no kuba icayafya pa nshita imo ukulekanya Abena Kristu ba cine ku ba bufi. Ici tacilepilibula ukuti icilonganino ca Bwina Kristu calilobele, pantu Yesu alaile ukutwalilila ukutungulula bamunyina ba ku mupashi “inshiku shonse ukufika na ku mpela ya bwikashi.” (Mateo 28:20) Yesu atile ingano shali no kutwalilila ukukula. Na lyo line, Abena Kristu bene bene—umo umo nelyo nga mabumba—bafwile balebombesha ukukonka ififundisho fya kwa Kristu. Lelo tabapangile ibumba lyaishibikwe bwino bwino. Kwena tabali cimo cine nga ba macalici ya basangu abaishibikwe lelo abaletele fye umuseebanya pe shina lya kwa Yesu Kristu.—2 Petro 2:1, 2.

“Umuntu wa Bumpulamafunde Asokololwa”

Umutumwa Paulo asobele na cimbi icali no kwishibisha ili calici lya bufi. Alembele ati: “Mwileka muntu nangu umo amubeleleke ku musango onse, pantu [ubushiku bwa kwa Yehova] tabwakese kano ubusangu bwabalilapo ukwisa kabili umuntu wa bumpulamafunde asokololwa.” (2 Abena Tesalonika 2:2-4) “Umuntu wa bumpulamafunde” na kuba libumba lya bashimapepo abaisansabika abene ku kuteeka pa cilonganino ca “Bwina Kristu.”a

Ubusangu bwatendeke mu nshita ya mutumwa Paulo. Bwalifulile ilyo abatumwa bafwile no butungulushi bwabo bwalilobele. Paulo atile, kwali no kwishibikilwa “umwabela ukubomba kwa kwa Satana mu fya maka fyonse ne fishibilo ne fipesha mano fya bufi kabili mu bucenjeshi bonse ubushalungama.” (2 Abena Tesalonika 2:6-12) Ala ubu bulondoloshi bulondolola bwino bwino imisango ya ntungulushi sha macalici isha kale ne sha nomba!

Pa kutungilila ukulanda kwabo ukwa kuti Roma Katolika e calici fye lyeka ilya cine, intungulushi sha ciKatolika shitila bashikofu babo “bapyana abatumwa baliko ilyo ubuKristu bwatendeke.” Lelo icishinka ca kuti, uku kutunga kwa kupyana abatumwa takwakwata ifishinka fine fine kabili te kwa mu Malembo. Tapaba ubushinino bwine bwine ubushinina ukuti icalici ilyaimikwe pa numa ya mfwa ya batumwa ba kwa Yesu lyaletungululwa ku mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa.—Abena Roma 8:9; Abena Galatia 5:19-21.

Kabili ni shani pa macalici yambi ayapangilwe pa numa ya Kwaluka? Bushe yaishileba nga filya icilonganino ca Bwina Kristu ica pa kubala cali? Bushe yalibweseshe ukusanguluka kwa cilonganino ca pa kubala ica Bwina Kristu? Ca cine ukuti pa numa ya Kwaluka, abengi baishilekwata Baibolo mu lulimi bomfwikisha. Lelo ifyacitika filanga ukuti yalya macalici yatwalilile ukusambilisha ififundisho fya bufi.b—Mateo 15:7-9.

Lelo, moneni ici cishinka. Yesu Kristu alilandile ukwabula no kupita mu mbali ukuti icilonganino cakwe ica cine cali no kubweshiwa mu nshita ya mpela ya bwikashi. (Mateo 13:30, 39) Ukufishiwapo ukwa kusesema kwa Baibolo kulelanga ukuti tuleikala muli yo nshita. (Mateo 24:3-35) Apo cabe fi, tufwile ukuipusha fwe bene atuti, ‘Bushe icalici lya cine lyaba kwi?’ Lifwile ukwishibikwa bwino bwino.

Limbi muleti mwalisanga kale ilyo icalici, nelyo icilonganino. Cikankaala ukuti mushininkishe ico. Mulandu nshi? Pantu kufwile fye ukuba icalici limo ilya cine nga filya cali pa kutendeka. Bushe mwalitala amwikala pa nshi pa kuti mushininkishe nga ca kuti icalici muyako lilacita filya icilonganino ca pa kubala ica Bena Kristu calecita no kukonka ifisambilisho fya kwa Yesu Kristu muli bucishinka? Shi citeni ico nomba. Inte sha kwa Yehova kuti batemwa ukumwafwa ukucite co.—Imilimo 17:11.

[Amafutunoti]

[Ifikope pe bula 5]

Bushe icilangililo ca kwa Yesu pa ngano na mankumba citusambilisha cinshi pa cilonganino ca cine?

[Ifikope pe bula 7]

Bushe icalici lyenu lyalipalana na Bena Kristu ba kubalilapo mu kushimikila no kusambilila?