Kuti Mwasumina Ukuti Isonde Likaba Paradaise

PA MYAKA iingi sana, abantu abengi nga nshi basumina ukuti kuli pele pele bakafuma pano isonde no kuya ku muulu. Bamo batila Kabumba wesu tafwaile isonde ukuba icifulo cesu ica kwikalapo ku ciyayaya. Abatukami ba fya mapepo bena balifika no kwalepesha. Ku bengi aba bene, icalo na fyonse ifyabamo fibi—filatucilikila ukuipakisha bumupashi no kupalama kuli Lesa.

Abasumina muli fyo twalandapo tabaishiba fye ifyo Lesa aasosa pali paradaise wa pe sonde nelyo basuula fye ifyo asosa. Na kuba pali leelo, abengi tabafwaya kubebeta ifyo Lesa apuutilemo abantu ukulemba pali uyu mulandu mu Cebo cakwe, Baibolo. (2 Timote. 3:16, 17) Lelo, bushe te ca mano ukucetekela Icebo ca kwa Lesa ukucila ukusumina mu fisambilisho fya bantu? (Abena Roma 3:4) Kwena, calicindama ukucite co, pantu Baibolo itusoka ati icibumbwa cakwatisha amaka lelo icibifi kabili icishimoneka calipofwisha abantu lwa ku mupashi kabili nomba ‘cilelufya aba pano isonde bonse.’—Ukusokolola 12:9; 2 Abena Korinti 4:4.

Cinshi Calenga Abantu Ukufulunganishiwa?

Ifisambilisho fipilikana pa lwa mweo fyalenga abantu ukufulunganishiwa pa fyo Lesa afwaya isonde ukuba. Abengi basumina ukuti twakwata umweo uushifwa—icintu icaba mu mubili kabili icipusuka pa mfwa. Bamo basumina ukuti umweo e ko wali ilyo umubili wa muntu taulabumbwa. Ukulingana no lupapulo lumo, Plato umuGriki wa mano ya pano nse atile umweo “baliukanda pa membu wacitile ilyo wali ku muulu pa ku-ukomena mu mubili wa muntu.” Origen, uwasoma ifya mipepele uwaliko mu mwanda wa myaka uwalenga butatu, na o atile “imyeo yalibembwike [mu muulu] ilyo tailaikatana no mubili” kabili “yalikomeenwe [muli uyo mubili pano isonde] pa kuti ilekandwa pa membu sha iko.” Kabili abengi nga nshi basumina ukuti isonde lyaba cifulo ca kweseshapo fye mu lwendo lwa muntu ulwa kuya ku muulu.

Kwaba ne fisambilisho na fimbi ifyapusanapusana pa lwa cicitika ku mweo ilyo umuntu afwa. Ukulingana ne citabo ca History of Western Philosophy, abena Egupti basumine ukuti “imyeo ya bafwa ilatentemukila ku calo ca pa nshi ica mipashi.” Pa numa, aba mano ya pano nse bena batile imyeo ya bafwa taitentemukila ku calo ca pa nshi icafiita lelo ilanina ukuya ku calo ca mipashi ica mu muulu. Caishibikwa ukuti Socrates, uwa mano ya pano nse asumine ukuti umuntu nga afwa, umweo “ulafuma waya [ku] cifulo cishimoneka . . . no kutwalilila ukwikala ne milungu.”

Cinshi Baibolo Isosa?

Tapaba nangu pamo apo Baibolo, Icebo ca kwa Lesa icapuutwamo isosa ati abantunse bakwata umweo uushifwa. Ibelengeleni mwe bene amashiwi yaba pa Ukutendeka 2:7. Patila: “E lyo Yehova Lesa abumbile umuntu ku lukungu lwa mushili, na mu myona yakwe apuutilemo umupu wa mweo; no yo muntu abe cibumbwa ca mweo.” Ici calondololwa bwino bwino. Ilyo Lesa abumbile umuntu wa kubalilapo Adamu, tabikile icintu cimo muli wene. Twasose fyo pantu Baibolo itila “no yo muntu [aishileba] cibumbwa ca mweo.” Umweo tawaisalilwe muli wene. Aali e mweo wine.

Ilyo abumbile isonde na bantunse, Yehova tafwaile umuntu ukufwa. Ukufwaya kwa kwa Lesa kwali kwa kuti abantu bakekale muli Paradaise pe sonde ku ciyayaya. Icalengele Adamu ukufwa ni co atobele ifunde lya kwa Lesa. (Ukutendeka 2:8, 15-17; 3:1-6; Esaya 45:18) Ilyo umuntu wa kubalilapo afwile, bushe aliile ku cifulo ca mipashi? Iyo! Wene—umweo, e kuti Adamu—abwelele kwi loba uko abuulilwe.—Ukutendeka 3:17-19.

Ifwe bonse twalipyana ulubembu ne mfwa ukufuma ku cikolwe cesu Adamu. (Abena Roma 5:12) Iyi mfwa yaba kuleka ukubako, nga fintu fye cali kuli Adamu. (Amalumbo 146:3, 4) Na kuba, mu mabuuku yonse 66, Baibolo tayalandapo ukuti icintu cimo icishifwa icaba mu muntu cilapusuka pa mfwa. Lelo, Amalembo yasosa bwino bwino ukuti ubumi bwa muntu bulapwa umupwilapo nga afwa.—Lukala Milandu 9:5, 10.

Bushe Ifintu Fyonse Ifimoneka Fibi?

Ni shani pa lwa cisambilisho ca kuti ifintu fyonse ifimoneka, ukusanshako ne sonde fibi? Abaletele ico cisambilisho libumba lya mipepele ilyaleitwa ati Manichaeism, ilyo umuntu we shina lya Mani atendeke mu Persia mu mwanda wa myaka uwalenga butatu. Ulupapulo lwa The New Encyclopædia Britannica lwatila: “Ukucucutika kwa cifumanda ukwa muntu e kwalengele Mani ukuleta ici cisambilisho.” Mani asumine ukuti ukuba umuntu “te ca cifyalilwa, te cintu twingakumamo, kabili bubifi ubwine bwine.” Asosele no kuti pa kuti tulubuke kuli uku “kucucutika” umweo ulingile ukufuma mu mubili, ukufuma pano sonde no kuyaba umupashi ku calo ca mipashi.

Ukupusanako ne co, Baibolo yena itweba ifyo Lesa amona ifintu aiti “conse ico acitile” ilyo abumbile isonde na bantunse, ‘caliwamishe.’ (Ukutendeka 1:31) Pali ilya nshita, takwali icalecilikila umuntu ku kumfwana na Lesa. Adamu na Efa baleumfwana sana na Yehova, nga filya fine Yesu Kristu umuntu wapwililika aleumfwana sana na Wishi wa mu muulu.—Mateo 3:17.

Nga ca kuti Adamu na Efa, abafyashi besu aba kubalilapo tabacitile ulubembu, nga balitwalilile ukuumfwana na Yehova Lesa ku ciyayaya muli paradaise pe sonde. Batendeke ubumi muli Paradaise, pantu Amalembo yatweba ukuti: “Yehova Lesa alimine ibala mu Edene, ku kabanga; no mo e mo abikile umuntu uo abumbile.” (Ukutendela 2:8) Ni muli ilyo ibala ilyali paradaise e mo Efa apangilwe. Adamu na Efa abakanabembuka, bene pamo no bufyashi bwabo nga balibombele pamo mu nsansa mpaka fye isonde lyonse lyaba paradaise. (Ukutendeka 2:21; 3:23, 24) Ulya paradaise nga aali bwikalo bwa muntu kuli pe na pe.

Cinshi Bamo Baila ku Muulu?

Napamo kuti mwatila ‘lelo Baibolo ilalanda pa bantu ukuya ku muulu.’ Ico ca cine. Ilyo Adamu abembwike, Yehova afwaile ukwimika Ubufumu mu muulu umo abana ba kwa Adamu bamo “bakaba ishamfumu pe sonde” pamo na Yesu Kristu. (Ukusokolola 5:10; Abena Roma 8:17) Baali no kubuushiwa ku bumi bwa kukanafwa mu muulu. Impendwa yabo bonse pamo ni 144,000, kabili aba ntanshi pali aba bali batumwa ba kwa Yesu aba busumino aba mu myaka ya kutendeka kwa buKristu.—Luka 12:32; 1 Abena Korinti 15:42-44; Ukusokolola 14:1-5.

Lelo, tacali kufwaya kwa kwa Lesa ukwa pa kutendeka ukuti abantu abatambalala bakafume pano isonde no kuya ku muulu. Na kuba, ilyo Yesu ali pano isonde, atile: “Takwaba umuntu uwanina ku muulu, kano uwaikile ukufuma ku muulu, Umwana wa muntu.” (Yohane 3:13) Ukupitila muli Yesu Kristu “Umwana wa muntu,” Lesa ateyenye icilubula icalenga abacetekela ilambo lya kwa Yesu bakakwate ubumi bwa muyayaya. (Abena Roma 5:8) Lelo ni kwi icinabwingi ca aba bantu bakekala ku ciyayaya?

Ukufwaya kwa kwa Lesa Ukwa pa Kubala Kukafishiwapo

Nangu line Lesa afwaya bamo pa bantunse ukuyateka pamo na Yesu Kristu mu Bufumu bwa mu muulu, ico tacilolele mu kuti abantu bonse abasuma balaya ku muulu. Yehova abumbile isonde ukuti likabe Paradaise wa kwikalamo abantunse. Nomba line fye, Lesa akalenga ubo bufwayo bwakwe ubwa pa kutendeka ukufishiwapo.—Mateo 6:9, 10.

Mu kuteka kwa kwa Yesu Kristu pamo na bakateka banankwe mu muulu, umutende ne nsansa fikabapo pano isonde ponse. (Amalumbo 37:9-11) Ababa mu cibukisho ca kwa Lesa bakabuuka no kuipakisha ubumi bwapwililika. (Imilimo 24:15) Pa mulandu wa kuba aba cishinka kuli Lesa, abantunse ba cumfwila bakapeelwa ico abafyashi besu aba kubalilapo balufishe, e kuti ubumi bwa ciyayaya muli paradaise pe sonde nga bantunse abapwililika.—Ukusokolola 21:3, 4.

Yehova Lesa tafilwa ukufishapo ico alefwaya ukucita. Ukupitila muli kasesema wakwe Esaya, atile: “Ifyo iloke mfula ne mfula yabuuta ukufuma mu muulu, no kukanabwelelamo, lelo itapililo mushili no kuulengo kutwala no kupuuka, wasuka wapeele mbuto kuli katanda ne cilyo ku ulya, e fyo cikabe cebo candi icifuma mu kanwa kandi: tacakabwelele ibusha kuli ine, kano cacite co natemwa, no kushuka muli ico nacitumina.”—Esaya 55:10, 11.

Ibuuku lya mu Baibolo ilya kwa Esaya, lilatulanga ifyo ubumi bukaba muli Paradaise pe sonde. Takwakabe umwikashi wa mu Paradaise uukasosa ati, “nindwala.” (Esaya 33:24) Inama tashakacite cibi ku muntu. (Esaya 11:6-9) Abantu bakakuula amayanda ayasuma no kwikalamo kabili bakalima ifilimwa ku kulya no kwikushiwa. (Esaya 65:21-25) Kabili, Lesa “akamine mfwa ukumina kwa pe. Shikulu Yehova akafuuta ne filamba pa finso fyonse.”—Esaya 25:8.

Nga fintu twamona muli aya Malembo, nomba line, abantunse abacumfwila bakekala bwino sana. “[Bakalubulwa] ku busha bwa kubola no kukwata ubuntungwa bwa bukata ubwa bana ba kwa Lesa.” (Abena Roma 8:21) Fintu cikawama ukwikala ku ciyayaya muli Paradaise uwalaiwa pe sonde! (Luka 23:43) Kuti mwaisaikala mu Paradaise nga ca kuti mwakonka ukwishiba kwine kwine ukwa mu Malembo no kucetekela Yehova Lesa na Yesu Kristu ino ine nshita. Kabili kuti mwasumina ukuti ca mano ukucetekela ukuti isonde likaba paradaise.

[Icikope pe bula 5]

Adamu na Efa babumbilwe ukwikala kuli pe na pe

muli paradaise pe sonde

[Ifikope pe bula 7]

Muli Paradaise pe sonde . . .

bakakuula amayanda

bakalima amabala ya myangashi

bakapaalwa kuli Yehova

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 4]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D. C./NASA