Bushe Lesa Alamusakamana?

BUSHE mumona ukuti abantu balimutemwa? Nelyo bushe limo mumona kwati takwaba uwamupoosako amano? Muli cino calo umo abantu baba abapamfiwa kabili abaitemwa, calyanguka ukumona kwati abantu te kuti bamupooseko amano. Nga filya Baibolo yalondolola inshita tuleikalamo, abantu abengi baba fye abaitemwa ica kutila tababika amano ku bantu bambi.—2 Timote 3:1, 2.

Umuntu onse alafwaya ukutemwikwa e lyo na o ukutemwa bambi, te mulandu no mushinku wakwe, inkulilo, umutundu, nelyo inkanda. Abantu bamo abafwailisha pa fintu batila, ukulingana ne fyo umuntu apangwa, alafwaya ukumutemwa no kumusakamana. Yehova Lesa uwatupangile alitwishiba bwino sana ukucila umuntu uuli onse ukuti tulakabila ukutemwikwa. Kuti mwaumfwa shani nga ca kutila amwebele ukuti mwalicindama sana kuli ena? Ukwabula no kutwishika, kuti mwatemwa nga nshi pa kwishiba ukuti mwalicindama. Bushe kuti twashininkisha shani ukuti Yehova alitemwa abantunse abashapwililika? Bushe alitubikako amano? Nga alitubikako amano, ninshi cinshi cilenga umuntu atemwikwe kuli Lesa?

Yehova Alatusakamana

Imyaka nalimo 3,000 iyapita, uwaimbile amalumbo umo uwaletiina Lesa alipeshiwe amano ilyo aloleshe mu muulu ubushiku no kumona intanda ishingi nga nshi. Ukwabula no kutwishika, ilyo amwene intanda ishingi nga nshi, alilwike ukutila Kabumba alikwatisha amaka. Ilyo atontonkenye sana pa bukulu bwa kwa Yehova na pa fyo umuntu acepa, alipapile icine cine umulandu Yehova abikila amano ku bantunse. Atile: “Ilyo nalolesha imyulu yenu, imilimo ya minwe yenu, umweshi ne ntanda ifyo mwapanga, ntila, wa nshi umuntu mwibukisha no kwibukisha umwina kufwa, kabili wa nshi umwana wa muntunse uwa kuti mulemusakamana?” (Amalumbo 8:3, 4) Kuti cayanguka ukutontonkanya ukutila Uwapulamo aba ukwalepesha nelyo alikwata ifya kucita ifingi ica kutila te kuti apoose na mano ku bantunse abashapwililika. Lelo uwaimbile amalumbo alishibe ukuti nangu ca kutila twalicepesha kabili twikala fye imyaka iinono, twalicindama kuli Lesa.

Umbi na o uwaimbile amalumbo atile: “Yehova asekelela mu baba na katiina kuli ena, mu balolela icikuuku cakwe.” (Amalumbo 147:11) Aya mashiwi ayo abaimbile amalumbo balandile kuti yatufika pa mutima. Nangu ca kutila Yehova alipulamo, tapelela fye pa kwishiba ukuti e ko twaba, lelo ‘alatusakamana’ kabili ‘alasekelela muli ifwe.’

Ifyo ukusesema kumbi ukwa mu Baibolo kwalandile pa fyali no kulacitika muno nshiku na ko kulanga ukuti Lesa alatusakamana. Ukupitila muli kasesema Hagai, Yehova alandile ukuti imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa ikashimikilwa mu calo conse. Cinshi cali no kucitika? Umfweni cimo ico Baibolo yalandapo, itila: “Ifisuma ifya mu nko shonse fikesamo; na ine nkesushamo ubukata muli iyi ng’anda.”—Hagai 2:7.

Bushe ifi “ifisuma” ifyali no kufuma mu nko shonse ni finshi? Ifi ifisuma te fyuma iyo. (Hagai 2:8) Ifilenga umutima wa kwa Yehova ukusekelela nga nshi te silfere na golde. Icimulenga ukusekelela, bantu abamupepa pa mulandu wa kuti balimutemwa nangu cingati tabapwililika. (Amapinda 27:11) Baba fintu “ifisuma” ifimuletela ubukata, kabili alicindika ifyo baipeelesha ne fyo bamubombela mu kucincila. Bushe mwaba pa bantu ba musango uyu?

Abantu bamo nalimo te kuti basumine ukuti Kabumba wa fintu fyonse kuti atemwa abantu abashapwililika. Lelo ici cishinka cifwile ukutulenga ukumfwila ubwite bwakwe ubwa kuti tupalame kuli ena.—Esaya 55:6; Yakobo 4:8.

“Walitemwikwa Nga Nshi”

Ilyo Daniele ali umukote, kwali icintu cimo ica kupapusha icacitike icungulo bushiku cimo. Ilyo Daniele alepepa, mu kupumikisha kwaishile umweni umo uwacindama. Ishina lyakwe ni Gabriele. Daniele alimwenepo Gabriele inshita imo kabili alishibe ukuti ni malaika wa kwa Yehova. Gabriele alilondolwele icalengele ukuti aye kuli Daniele mu kupumikisha. Atile: “We Daniele, nomba njishile ku kukulenga ukumfwikisha no kwiluka . . . pantu walitemwikwa nga nshi.”—Daniele 9:21-23.

Inshita imbi, malaika na umbi uwa kwa Yehova aebele Daniele ukuti: “We Daniele, we watemwikwa nga nshi.” Lyena, pa kukoselesha Daniele, malaika atile: “Witiina, we watemwikwa nga nshi. Umutende ube na iwe.” (Daniele 10:11, 19) Pa miku itatu, Daniele bamwebele ukuti ali “uwatemwikwa nga nshi.”

Ukwabula no kutwishika, Daniele alishibe ukuti ali ni cibusa wa kwa Lesa kabili alilwike no kuti Yehova alesekelela mu fyo alemubombela no mweo onse. Lelo amashiwi ayo bamalaika bamwebele ukuti ali uwatemwikwa nga nshi kuli Lesa, yalimukoseshe sana. E mulandu wine Daniele alandile ukuti: “Mwankosha.”—Daniele 10:19.

Ili lyashi ilisuma ilyaba mu Baibolo ililanga ifyo Yehova atemenwe kasesema wakwe uwa cishinka, lyalembelwe ukuti tusambilileko. (Abena Roma 15:4) Ukutontonkanya pa fyo Daniele ali kuti kwalenga twaishiba icilenga umuntu ukutemwikwa kuli Shifwe wa ku muulu uwatutemwa.

Mulesambilila Icebo ca kwa Lesa Lyonse

Daniele alebelenga sana Amalembo ya mushilo. Ico twaishibila ici pantu umwine alembele ukuti: “Ine . . . nailwike mu malembo impendwa ya myaka . . . iyo Yerusalemu aali no kuba icibolya.” (Daniele 9:2) Amabuuku ayaliko pali iyi nshita, yafwile ni yalya yalembelwe na Mose, Davidi, Solomone, Esaya, Yeremia, Esekiele na bakasesema bambi. Kuti twaelenganya Daniele ali ne fimfungwa ifingi, alebelenga no kulinganya ifyalembelwemo ku mashiwi ya kusesema ayalelanda pa fyo ukupepa kwa cine kwali no kubweshiwa mu Yerusalemu. Ukwabula no kutwishika, Daniele aletontonkanya sana pa mwalolele ifyo alebelenga kabili pa kubelenga afwile aleba mu muputule wa pa muulu pa kuti tabalemupumfyanya. Pa mulandu wa kuti alibikile amano ku kubelenga, icitetekelo cakwe calikosele kabili calengele apalame kuli Yehova.

Na kabili ukusambilila Icebo ca kwa Lesa kwalengele Daniele ukuba ne mibele isuma kabili kwalikumine na fyonse ifyo alecita mu bumi bwakwe. Ukwabula no kutwishika, ifyo asambilile ilyo ali umwaice fyalengele ukuti ilyo ali umulumendo apampamine pa kukanalalya ifyo Amafunde ya kwa Lesa yabindile pali ilya nshita. (Daniele 1:8) Inshita imbi, Daniele aebele ishamfumu sha mu Babiloni ukwabula umwenso amashiwi ayafumine kuli Lesa. (Amapinda 29:25; Daniele 4:19-25; 5:22-28) Abantu bonse balishibe ukuti Daniele alebombesha, ali ne cishinka, kabili ali uwacetekelwa. (Daniele 6:4) Ne cikalamba ca kuti alicetekele sana Yehova ica kuti taletiina no kufwilapo. (Amapinda 3:5, 6; Daniele 6:23) E mulandu wine abelele “uwatemwikwa nga nshi” kuli Lesa!

Muno nshiku, ukusambilila Baibolo kwalyangukapo ukucila ifyo cali mu nshiku sha kwa Daniele pantu ino nshita kwaba amabuuku ukucila ifimfungwa ifikalamba ifyaliko kale. Kabili twalikwata na Baibolo yonse, umwalembwa ne fyo ukusesema kwa kwa Daniele kumo kwafikilishiwe. Twalikwata ne mpapulo ishingi ishilanda pa fya mu Baibolo, ne mpapulo shimbi isho twingafwayamo ifyebo tulefwaya.a Bushe mulabomfya ifi fyonse pa kusambilila Baibolo? Bushe mwalitantika inshita ya kubelenga Baibolo lyonse no kutontonkanya pa fyo mulebelenga? Nga mulecita ifi, ninshi na imwe bene mukaba nga Daniele. Icitetekelo cenu cikakosa nga nshi kabili na bucibusa bwenu na Yehova bukakoselako. Icebo ca kwa Lesa cikalamutungulula kabili cikalenga mukashininkishe ukuti Lesa alamusakamana.

Beni no Mute wa Kupepa

Daniele alepepa lyonse. Alelomba Lesa ukumwafwa mu fyo alekabila. Ilyo ali umulumendo, kwali icintiinya ca kutila balaipaya aba mano bonse nga bafilwa ukwilula iciloto ico Imfumu Nebukadnesari iya Babiloni yalotele. Daniele taikete na ku cani, apepele kuli Yehova ukuti amwafwe no kumucingilila. (Daniele 2:17, 18) Ilyo papitile imyaka, uyu kasesema waicefya pa kwishiba ukuti mubembu, atumbwile ulubembu lwakwe no lwa bantu bakwe kabili alombele Yehova ukuti ababelele uluse. (Daniele 9:3-6, 20) Ilyo Daniele afililwe ukwiluka ifyo amwene mu cimonwa, alombele Lesa ukuti amwafwe. Bushiku bumo, malaika uwamutandalilepo kale aile kuli Daniele mu kumwafwa ukumfwikisha ifyo ashaishibe, kabili amwebele ukuti: ‘Amashiwi yobe nayomfwika.’—Daniele 10:12.

Daniele talepepa fye amapepo ya kulomba. Daniele 6:10 itila: “Imiku itatu akasuba na kasuba alapepa no kutootela Lesa wakwe, filya fine alecita ukufuma na kale.” Daniele alishibe ifintu ifingi ifyo alingile ukutashishapo Yehova no kumulumbanya, kabili ifi fine e fyo alecita lyonse. Cine cine alemona ukupepa ukuti kwalicindeme sana ica kutila lintu baleseshe ukupepa, ena talekele nangu ca kutila ali no kufwilapo. Yehova alitemenwe Daniele pantu ali no mute wa kupepa.

Ipepo bupe ubusuma nga nshi ubo Lesa atupeela! Mwilaleka ubushiku nangu bumo ukupitapo ukwabula ukupepa kuli Shinwe wa mu muulu. Mwilalaba ukumutasha no kumulumbanya pa fisuma fyonse ifyo amucitila. Mulemweba fyonse ifili ku mutima ne filemusakamika. Muletontonkanya pa fyo Lesa asuka amapepo yenu kabili mulemutasha. Mwilakwankwanya pa kupepa, mulepoosako akashita. Nga twaeba Yehova fyonse ifili mu mutima, tulomfwa ukuti alitutemwa. Uyu e mulandu uukalamba tufwile ukubela no “mute wa kupepa”!—Abena Roma 12:12.

Mulecindika Ishina lya kwa Lesa

Icibusa te kuti cikose nga ca kutila umo ni kaitemwe. Ifi fine e fyo cingaba na kuli bucibusa bwesu na Yehova. Daniele alishibe ici cishinka. Moneni ifyo abikile amano ku kucindika ishina lya kwa Yehova.

Ilyo Lesa ayaswike ipepo lyakwe no kumwilwila iciloto ico Nebukadnesari alotele, Daniele atile: “Ishina lya kwa Lesa libe ilyacindikwa ukufuma umuyayaya no kuya umuyayaya, pantu amano na maka fyakwe.” Lyena, ilyo ale-eba Nebukadnesari umwalolele iciloto, Daniele lyonse alecindika Yehova, ukulanga ukuti Yehova fye e “usokolola inkama.” Na lintu alepapaata Lesa ukuti abelele imembu no kubapususha, Daniele apepele ukuti: “Mwe Lesa wandi, . . . pali uyu musumba na pa bantu benu paba ishina lyenu.”—Daniele 2:20, 28; 9:19.

Kwaliba inshila ishingi isho twingacindikilamo ishina lya kwa Lesa nga filya Daniele alecita. Ilyo tulepepa, tulingile ukupepela no kuti “ishina [lya kwa Lesa] libe ilya mushilo.” (Mateo 6:9, 10) Tatulingile ukuba ne mibele iingalenga ishina lya kwa Yehova ilya mushilo ukupontelwa. Lelo, tulingile ukulacindika ishina lya kwa Yehova pa kushimikilako bambi imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa.

Ca cine ukuti abantu muno calo tabakwata ukutemwa kabili tababika amano kuli bambi. Lelo cilatusansamusha ukwishiba ukuti Yehova alasakamana umuntu onse uumupepa. Nge fyo uwaimbile amalumbo alandile: “Yehova asekelela mu bantu bakwe. Acindamikila abafuuka ukupitila mu kubapususha.”—Amalumbo 149:4.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 21]

Lesa alangile ukuti alitemenwe Daniele pa kutuma malaika Gabriele ku kumukoselesha

[Amashiwi pe bula 23]

Pa mulandu wa kuti Daniele alebelenga sana Amalembo no kupepa lyonse, calengele abe ne mibele isuma no kutemwikwa kuli Lesa