ABACAICE BEPUSHA UKUTI
Bushe Ifintu Fyapangilwe fye Nelyo Fyasangwike fye?—Ulubali 3: Mulandu Nshi Tulingiile Ukusumina Ukuti Ifintu Fyapangilwe fye?
“Nga wasumina ukuti ifintu fyapangilwe fye, abantu nalimo kuti balakumona kwati tawakwata mano, ukonkelela fye ifyo abafyashi bobe bakusambilishe ku bwaice, nelyo kwati aba fya mapepo balikufulunganya.”—Jeanette.
Bushe ifyo Jeanette alandile e fyo na iwe utontonkanya? Nga e fyo, ninshi na iwe kuti watendeka ukutwishika nga ca kuti ifintu fyapangilwe fye. Ico ca cine pantu takwaba uwingatemwa abantu balemumona kwati taishiba icili conse. Cinshi cingakwafwa?
Ico bamo bashasuminina ukuti ifintu fyabumbilwe fye
1. Nga wacetekela ukuti ifintu fyapangilwe fye, abantu kuti balemona kwati tawasumina muli sayansi.
“Bakafundisha bandi batile abasumina ukuti ifintu fyapangilwe fye ni balya abashabika amano ku kwishiba ifyo ifintu fyaishilebako.”—Maria.
Ico ufwile ukwishiba: Abalanda ifi tabaishiba ifishinka. Basayantisti abalumbuka sana pamo nga Galileo na Isaac Newton balicetekele ukuti Kabumba e ko aba. Ukusumina muli Kabumba takwalengele basuula ifyo basambilile muli sayansi. Na muno nshiku, bamo abasambilila sayansi balisumina ukuti ifintu fyapangilwe fye.
Eshako ifi: Palya apo tufwaila ifyebo mu LAIBRARE YA PA INTANETI, lembapo amashiwi ya kuti “alondolola icalenga asumine muli Lesa” nelyo aya kuti “alanda pa fyo asumina” (kumo ne fishibilo ifi “ ” ifili pa ntendekelo na pa mpela) pa kuti usange ifyebo ifilelanda pa basambilila sayansi abasumina ukuti ifintu fyapangilwe fye. Mona ifyalengele basumine ukuti ifintu fyapangilwe fye.
Icishinka ca kuti: Ukusumina ukuti ifintu fyapangilwe fye te kuti kulenge wasuula ifyo abasambilila sayansi balanda. Na kuba nga wasambilila ifingi pali sayansi e lyo wingacetekela sana ukuti ifintu fyapangilwe fye.—Abena Roma 1:20.
2. Abantu balanda ati, abasumina filya Baibolo itila ifintu fyabumbilwe fye, ni balya abo ifya mapepo fyafulunganya.
“Abantu abengi batila te kuti basumine ukuti ifintu fyapangilwe fye. Batila ilyashi lilanda pa kubumbwa kwa fintu ilyaba mwi buuku lya Ukutendeka lushimi fye.”—Jasmine.
Ico ufwile ukwishiba: Abantu abengi tabaishiba ifyo Baibolo ilanda pa fyo ifintu fyabumbilwe. Ku ca kumwenako, bamo batila isonde lyapangilwe nomba line nelyo ati ifya pe sonde na mu muulu fyapangilwe mu nshiku fye 6 isha ma-awala 24. Lelo ifi, te fyo Baibolo isambilisha.
Pa Ukutendeka 1:1 palanda fye ukuti: “Pa kutendeka Lesa apangile umuulu e lyo ne sonde.” Ifi tafipusene na filya abasambilila sayansi balanda ukuti, apo isonde lyapangiilwe palipita imyaka amabilioni.
Ishiwi lya kuti “ubushiku” ilyo babomfya mwi buuku lya Ukutendeka lipilibula inshita iikalamba. Na kuba pa Ukutendeka 2:4 babomfya ishiwi lya kuti “ubushiku” pa kulanda pa nshiku shonse 6 umo Lesa abumbile ifintu.
Icishinka ca kuti: Ifyo Baibolo ilanda pa fyo ifintu fyabumbilwe e fyo na basambilila sayansi basanga.
Tontonkanya pa fyo wasumina
Umuntu talingile ukucetekela ukuti ifintu fyabumbilwe fye ukwabula no kutontonkanya pa fishinka, lelo afwile ukwishiba ifishinka. Tontonkanya pali ifi:
Fyonse ifyo tumona pano calo filatulanga ukuti icintu conse calikwata uwacipangile. Nga twamona kamera, indeke nelyo ing’anda tuleshiba ukuti kwali uwafipangile. Nomba cinshi twingalandila ukuti akoni, isonde nelyo ilinso lya muntu fyena takwali uwafipangile?
Ifya kutontonkanyapo: Abapanga ifintu ilingi line balapashanya ifyo Lesa abumba pa kuti ifyo bapanga filebomba bwino, e lyo balafwaya na bantu bambi baishiba ukuti e bapanga ifyo fintu. Bushe kuti caba fye bwino ukusumina ukuti umuntu e wapangile ifintu fimo ifyo tumona, e lyo twafilwa ukusumina ukuti Kabumba e wapangile ifintu fya kupapusha ifyo tumona?
Bushe kuti caba fye bwino ukusumina ukuti kwali uwapangile indeke, lelo akoni kena kaipangile fye?
Ifingakwafwa ukusanga ifishinka
Nga wasambilila pa fintu ifyaba pano isonde na mu muulu kuti wasanga ifishinka ifilanga ukuti Lesa e wapangile ifintu fyonse.
Eshako ifi: Palya apo tufwaila ifyebo mu LAIBRARE YA PA INTANETI, lembapo amashiwi ya kuti “bushe capangilwe fye” (kumo ne fishibilo ifi “ ” ifili pa ntendekelo na pa mpela). Sala amalyashi wingatemwa pa malyashi ya muli Loleni! ayatila, “Bushe Capangilwe fye?” Mu cipande conse ico wabelenga, monamo icintu cimo ica kupapusha. Finshi wamona muli ico cintu ifilelanga ukuti kwaliba Uwacipangile?
Fwailapo Ifyebo na Fimbi: Belenga aya amabroshuwa pa kuti wishibilepo ifishinka na fimbi ifilanga ukuti ifintu fyabumbilwe fye.
Was Life Created?
Isonde lyaba apalinga sana kabili ifyabamo filatungilila ubumi.—Belenga amabula 4-10.
Pa kupanga ifintu fimo abantu bapashanya ifyo Lesa apanga.—Belenga pa mabula 11-17.
Ifyo Baibolo ilanda pa fyo ifintu fyabumbilwe e fyo na basambilila sayansi basanga.—Belenga pa mabula 24-28.
The Origin of Life—Five Questions Worth Asking
Ifya mweo tafingatendeka fye ukubako ifine ukufuma ku fintu ifishili fya mweo.—Belenga pa mabula 4-7.
Ifya mweo fyalipangwa bwino sana ica kuti te kuti fitendeke fye ukubako ifine ukwabula uwa kufipanga.—Belenga pa mabula 8-12.
Ifyebo pa cintu icabumbwa ifisangwa mu DNA fyalifula ica kuti takuli nangu cimo icapangwa na bantu icingafikako.—Belenga pa mabula 13-21.
Ifya mweo fyonse tafyafuma ku ca mweo cimo. Abashula ifya kale basanga ukuti ifinama ifikalamba ifyabako tafyasangwike fye.—Belenga pa mabula 22-29.
“Nga natontonkanya pa finama ne fintu fimbi ifyaba pano isonde e lyo ne fya mu muulu kumo ne fyo fibomba bwino, ndashininkisha ukuti Lesa eko aba.”—Thomas.