‘Amenso ya kwa Yehova Ayabeeka’ Yaceeceeta Bonse
“Amenso [ya kwa Yehova] ayabeeka yaceeceeta abana ba bantu.”—AMALU. 11:4.
1. Bantu ba musango nshi tufwaya ukuba na bo?
BUSHE mumfwa shani pa lwa bantu abamutemwa icine cine? Abantu aba kuti nga mwabepusha ukulanda fimo pali imwe, balalanda mu bufumacumi. Nga mulefwaya ubwafwilisho, balaitemenwa ukumwafwa. Nga mulekabila ukufundwa, balamufunda ne citemwishi. (Amalu. 141:5; Gal. 6:1) Bushe taciwama ukuba ifibusa na bantu ba musango yo? Ifyo fine e fyaba Yehova no Mwana wakwe. Na kuba, takwaba umuntu uwingamutemwa filya bena bamutemwa, kabili te kweba ati balafwaya ukumwenamo; bafwaya fye ukumwafwa pa kuti ‘mwikatishe ku mweo wine wine.’—1 Tim. 6:19; Ukus. 3:19.
2. Bushe ukutemwa Yehova atemwa ababomfi bakwe kwakula shani?
2 Pa kulanga ifyo Yehova atutemwa nga nshi, kemba wa malumbo Davidi atile: “Amenso [ya kwa Yehova] ayabeeka yaceeceeta abana ba bantu.” (Amalu. 11:4) Kanshi Lesa tatumona fye; lelo alatuceeceeta. Davidi alembele no kuti: “Nga mwaceeceeta umutima wandi, nga mwanceeceeta ubushiku . . . Mwalasanga ukuti nshili na mapange yabipa.” (Amalu. 17:3) Ici cilelanga fye ukuti Davidi alishibe ifyo Yehova amutemenwe nga nshi. Alishibe ukutila kuti akalifya Yehova kabili Lesa kuti aleka ukumupaala nga ca kuti akwete amatontonkanyo ya lubembu nangu nga alepanga ifyabipa mu mutima wakwe. Bushe mumona Yehova ukuti wa cine cine nga filya Davidi alemumona?
Yehova Alamona mu Mutima
3. Bushe Yehova alanga shani ukuti talolekesha fye pa kukanapwililika kwesu?
3 Yehova amona sana ifyo twaba mu kati—e kutila ifyo twaba mu mutima. (Amalu. 19:14; 26:2) Lelo, taikalila fye ukulolesha pa filubo ifinono. Ku ca kumwenako, ilyo Sara muka Abrahamu abepele kuli malaika uwaishile mu buntu, malaika alimwene ukuti Sara alitiinine kabili alyumfwile insoni, e ico amufundile fye mu kunakilila. (Ukute. 18:12-15) Ilyo Yobo aimwene “uwalungama ukucila Lesa,” Yehova tatile tamupaale, pantu alishibe ukuti Yobo balimucushishe nga nshi kuli Satana. (Yobo 32:2; 42:12) Na lintu mukamfwilwa wa ku Sarefati apeele kasesema Eliya umulandu pa mfwa ya mwana wakwe, Yehova takalipe iyo. Lelo alishibe ukuti ulya mukamfwilwa ali no bulanda sana pa mfwa ya mwana wakwe umo fye mpo.—1 Isha. 17:8-24.
4, 5. Bushe Yehova alangile shani ukuti alilangulukileko Abimeleke?
4 Apo Yehova alaceeceeta imitima, alalangulukilako na bashasumina. Moneni ifyo acitile kuli Abimeleke, imfumu ya baPelishiti iya mu musumba wa Gerari. Ilyo Abimeleke amwene Abrahamu na Sara, taishibe ukuti Sara ni muka Abrahamu, e ico asendele Sara pa kuti amuupe. Lelo, ilyo Abimeleke talamwikatamo, Yehova amwebele mu ciloto ati: “Na ine ninjishiba ukuti ni mu bufumacumi bwa mutima obe e mo umubuulile, e co na ine nkuleseshe pa kuti wimembukila. E co nshakusuminishishe ukumwikatamo. E ico nomba bwesesha umukashi ku mwine, pantu ni kasesema, na o alekupapaatilako ukuti wifwa.”—Ukute. 20:1-7.
5 Yehova afwaya nga alilimwine Abimeleke, kapepa wa balesa ba bufi. Lelo Lesa alimwene ukuti uyu muntu acitile filya mu bufumacumi. Yehova alilangulukileko ilya mfumu pa co yacitile, no kuyeba ifya kucita ‘pa kuti ifwa.’ Bushe Lesa waba ifi te o mwingafwaya ukulapepa?
6. Bushe Yesu apashenye shani Wishi?
6 Yesu alepashanya Wishi bwino bwino. Alebika amano ku busuma bwali mu basambi bakwe e lyo no kubabelelako uluse nga balufyanya. (Marko 10:35-45; 14:66-72; Luka 22:31, 32; Yoh. 15:15) Ifyo Yesu alemona abasambi fyalingene na mashiwi yaba pali Yohane 3:17 aya kuti: “Lesa tatumine Umwana wakwe mu calo ku kupingula icalo, lelo ni mu kuti aba mu calo bakapusukile muli ena.” Cine cine Yehova na Yesu balitutemwa nga nshi kabili ukutemwa kwabo takupwa. Ifi bafwaya ukuti tukakwate umweo cilangililo ca kuti balitutemwa. (Yobo 14:15) Uko kutemwa kulatwafwa ukumfwikisha umulandu Yehova atuceeceetela, ifyo atumona, ne fyo acita pa fyo amona.—Belengeni 1 Yohane 4:8, 19.
Lesa Atuceeceeta mu Kutemwa
7. Cinshi Yehova atuceeceetela?
7 Kanshi kuti calubana sana ukumona Yehova kwati ni kapokola uutulolekesha pa kuti fye atwikate nga twacita ulubembu! Ni Satana e ututwishika no kututunganya ukuti tuli bakaitemwe. (Ukus. 12:10) Lintu umuntu alecita icisuma, ena amonamo fye bukaitemwe! (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) Pali Lesa, kemba wa malumbo alembele ati: “Imembu nga e sho mulolekesha, mwe Jah, Mwe Yehova, nani uwingeminina?” (Amalu. 130:3) Icasuko kuti caba ca kuti, tapali nangu umo! (Luk. Mil. 7:20) Lelo ilyo Yehova aletulolekesha, alaba no luse, ne cikuuku kwati mufyashi uusakamana abana kabili uufwaya ukubacingilila. Kabili apo tatwapwililika, ilingi line alatusoka no kutweba ifya kucita pa kuti tatuiletelele.—Amalu. 103:10-14; Mat. 26:41.
8. Ni nshila nshi Yehova abomfya ku kufunda no kusalapula ababomfi bakwe?
8 Lesa alanga ukutemwa ilyo atufunda no kutusalapula ukupitila mu Malembo e lyo na mu mpapulo ishipekanya “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” (Mat. 24:45; Heb. 12:5, 6) Yehova na kabili atwafwila mu cilonganino ca Bena Kristu na mu “fya bupe ku bantu.” (Efes. 4:8) E lyo Yehova alalolekesha pa kuti amone ifyo twalacita nga atusambilisha mu cikuuku, kabili afwaya ukukonkanyapo ukulatwafwa. Amalumbo 32:8 yatila: “Nkakucenjesha no kukusambilisha inshila iyo ufwile ukuyamo. Nkakupanda amano ninshi na menso yandi yali pali iwe.” Kanshi cikankaala sana ukulaumfwila Yehova lyonse! Tufwile ukuiceefya kuli Lesa, pantu ni Kafundisha wesu kabili Shifwe uwa kutemwa.—Belengeni Mateo 18:4.
9. Misango nshi tufwile ukutalukako, kabili mulandu nshi?
9 Lubali lumbi, twikatala atutalama ku mulandu wa cilumba, ukubulwa icitetekelo, nelyo ku “kubeleleka kwa lubembu.” (Heb. 3:13; Yako. 4:6) Ilingi line icilenga umuntu ukukwata iyi misango, kutontonkanya ifyabipa nangu ukuba no lunkumbwa. Kuti atampa fye no kukaana ukufunda kusuma ukwa mu Malembo. Ne cabipisha ca kuti, kuti ashikama sana mu misango nelyo imibele yabipa ica kuti aba no mulwani wa kwa Lesa. Ico ca kutiinya icine cine! (Amapi. 1:22-31) Natulande pali Kaini, ibeli lya kwa Adamu na Efa.
Yehova Alamona Fyonse Kabili Alacita Ifilingile Ukucitwa
10. Mulandu nshi Yehova ashapokelele ilambo lya kwa Kaini, kabili cinshi Kaini acitile?
10 Ilyo Kaini na Abele baletele cila muntu ilambo kuli Yehova, ico Lesa amwene te lambo fye, lelo amwene ne fyali mu mitima yabo. Ico calengele ukuti Lesa apokelele ilambo lya kwa Abele, pantu ali ne citetekelo, lelo tapokelele ilya kwa Kaini, pantu kwali fimo ifyalangile ukuti tali ne citetekelo. (Ukute. 4:4, 5; Heb. 11:4) Ukucila ukuti asambilile kuli ci cacitike no kwalula umutima wakwe, Kaini afuliilwe sana munyina.—Ukute. 4:6.
11. Bushe Kaini alangile shani ukuti ali no mutima wa bucenjeshi, kabili cinshi twingasambililako?
11 Yehova alimwene ukuti ubukali bwa kwa Kaini bwalamulenga ukucita icabipa, e ico alandile nankwe mu kunakilila, no kumulondolwela ukuti nga alecita ifisuma, kuti atashiwa. Ku ca bulanda, Kaini alisuulile ukufunda kwa kwa Kabumba kabili aipeye munyina. Kaini alilangile na kabili ukuti ali no mutima uwabipa mu myasukile yakwe iyabulamo umucinshi ilyo Lesa amwipwishe ati: “Abele munonko ali kwi?” Kaini aotweke ati: “Nshishibe. Bushe nine wa kulinda munyinane?” (Ukute. 4:7-9) Umutima wa bucenjeshi nga nshi ica kuti kuti walenga no muntu asuula ifyo Lesa amufunda pa kanwa nkati! (Yer. 17:9) Kanshi natulesambililako ku fintu fya musango yo no kukaana amatontonkanyo yabipa no lunkumbwa ilyo tafilalimba imishila. (Belengeni Yakobo 1:14, 15.) Nga ca kuti umo atufunda ukulingana na Malembo, natuletasha no kumona ukuti uko kufunda bushininkisho bwa kuti Yehova alitutemwa.
Takwaba Ulubembu lwa mu Bumfisolo
12. Bushe Yehova acita shani umo nga alufyanya?
12 Bamo bamona kwati nga bacita ulubembu e lyo tapali uubamwene ninshi tabakakandwe. (Amalu. 19:12) Kuti twatila, takwaba ulubembu lwa mu bumfisolo. “Ifintu fyonse fyaba ubwamba kabili fyaba pa mbilibili ku menso ya uyo tukalubululako.” (Heb. 4:13) Yehova ni Kapingula uumona ifyaba mu kati na nkati kesu, kabili ifyo apingula filanga ukuti aliba no mulinganya uwine wine. Ni Lesa “wa luse kabili uwa mutembo, uukokola ukukalipa kabili uwafulisha icikuuku ne cine.” Lelo balya abashilapila, ‘talaba ukubakanda.’ Alakanda abacita “ulubembu ku mufulo,” nelyo ababa no mutima wa bucenjeshi, uwa kufutika. (Ukufu. 34:6, 7; Heb. 10:26) Ici calimoneke mu fyo Yehova acitile kuli Akani na kuli Anania na Safira.
13. Bushe ukutontonkanya kwalubana kwalengele shani ukuti Akani alufyanye?
13 Akani alipulile mu fyo Lesa alandile, kabili abuulilepo ifipe fimo mu musumba wa Yeriko no kufifisa mwi tenti lyakwe. Cimoneka kwati na ba mu lupwa lwakwe balisuminisheko. Ilyo ulubembu lwakwe lwasokolwelwe, Akani ailwike ukuti ico acitile calibipile sana, pantu atile: “Nimembukila Yehova.” (Yosh. 7:20) Akani aishilekwata umutima uwabipa, kwati fye ni Kaini. Icalengele ukuti Akani ena akwate umutima uwabipa, kufwaisha ukukwata ifingi, kabili calengele acite no bucenjeshi. Apo ifipe fyashele ilyo baonawile Yeriko fyali fya kwa Yehova, cali kwati Akani aibiile Lesa, kabili ici calimwipaishe pamo no lupwa lwakwe.—Yosh. 7:25.
14, 15. Mulandu nshi calingile ukuti Lesa akande Anania na Safira, kabili cinshi twingasambililako?
14 Anania no mukashi wakwe Safira, bali mu cilonganino ca Bena Kristu ba kubalilapo mu Yerusalemu. Pa numa ya Pentekoste wa mu 33 C.E., abatumwa batile kube icipao ca ndalama sha kwafwa abapya abalefuma ku fyalo fya kutali abashele mu Yerusalemu pa numa ya mutebeto. Muli ici cipao balebikamo imisangulo ya kuitemenwa. Anania ashitishe ibala kabili asangwile indalama shimo ku cipao. Umukashi na o alishibe ati te shonse asangwile. Lelo, acitile kwati asangwile indalama shonse isho bashitishemo ibala. Ukwabula no kutwishika, ico aba babili balefwaya kubatasha sana ku ba mu cilonganino. Lelo ico bacitile cali bucenjeshi. Yehova mu cisungusho alisokolwelele umutumwa Petro ubucenjeshi bwabo, na o aipwishe Anania umulandu acitiile filya. Ilyo line fye, Anania awile pa nshi no kufwa. Tapapitile ne nshita iitali, Safira na o alifwile.—Imil. 5:1-11.
15 Ulubembu Anania na Safira bacitile talwali lwa kupumikisha fye. Balipangene no kubepa pa kuti bafutike abatumwa. Ne cabipishe ca kuti, ‘babepele umupashi wa mushilo na Lesa.’ Ifyo Yehova acitile filanga fye apabuuta ukuti alacingilila icilonganino cakwe ku ba bumbimunda. Cine cine “ca kutiinya ukuwila mu minwe ya kwa Lesa wa mweo”!—Heb. 10:31.
Beni Aba Kaele Inshita Yonse
16. (a) Finshi Satana acita pa kufwaya ukuti fwe bantu ba kwa Lesa tulufyanye? (b) Ni nshila nshi Satana Kaseebanya abomfya ku kulenga abantu ku ncende mwikala balelufyanya?
16 Satana alebombesha na maka ukufwaya ukuti tulufyanye pa kuti Yehova aleke ukututemwa. (Ukus. 12:12, 17) Aya mapange yabipa aya kwa Satana Kaseebanya yamonekela mu fintu aba mu calo bacita. Balyobelwa ne fya bucilende ne fya lubuli no kwipayana. Abantu nomba kuti batamba ifye shiku pa makompyuta nelyo pa fintu fimbi. Shi twikatala atunakila ku kutunka kwa kwa Satana. Lelo, natuleumfwa nga filya kemba wa malumbo Davidi aleumfwa. Alembele ati: “Nkaba uwashilimuka no kwenda uwa kaele. . . . Nkendela mu bololoke bwa mutima wandi mu kati ka ng’anda yandi.”—Amalu. 101:2.
17. (a) Mulandu nshi Yehova mu kuya kwa nshita asokolwela imembu shafisama? (b) Cinshi tufwile ukulaesha na maka ukucita?
17 Muno nshiku, Yehova tasokolola imembu nangu ubucenjeshi mu cisungusho nga filya alecita inshita shimo ku kale. Na lyo line, alamona fyonse kabili alasokolola ifyafisama pa nshita umwine alefwaya kabili mu nshila yakwe umwine. Paulo atile: “Imembu sha bantu bamo shilamoneka apabuuta, no kutwala ku bupingushi ilyo line, lelo imembu sha bambi shena shimoneka pa numa.” (1 Tim. 5:24) Ukutemwa e cikalamba icilenga Yehova asokolole ifyabipa. Alitemwa icilonganino cakwe kabili afwaya cileba icasanguluka. Kabili alabelela uluse abacita ulubembu lelo abalapila no mutima wabo onse. (Amapi. 28:13) Kanshi natule-esha na maka ukuba no mutima uwasanguluka ilyo tulebombela Lesa e lyo no kulakaana ifyabipa fyonse.
Twalilileni Ukubombela Lesa no Mutima Onse
18. Bushe Imfumu Davidi yalefwaya umwana wa iko ukulaumfwa shani pali Lesa?
18 Imfumu Davidi yaebele umwana wa iko Solomone ati: “Ishiba Yehova Lesa wa kwa wiso no kumubombela no mutima onse no mweo wa nsansa; pantu Yehova alafwaya mu mitima yonse, kabili aleluka na matontonkanyo yonse.” (1 Imila. 28:9) Davidi talefwaya umwana wakwe ukupelela fye pa kutetekela Lesa. Alefwaya Solomone eshibe ukuti Yehova alitemwa sana ababomfi Bakwe. Bushe mulatasha Yehova pa fyo atemwa ababomfi bakwe?
19, 20. Ukulingana ne fyalanda Amalumbo 19:7-11, cinshi ca-afwile Davidi ukupalama kuli Lesa, kabili kuti twacita shani pa kuti tube nga Davidi?
19 Yehova alishiba ukuti abantu abatemwa ubulungami bakafwaya ukuba abanankwe no kuti nga baishiba imibele yakwe iisuma, bakapalama kuli ena. E mulandu wine Yehova afwaila ukuti tumwishibe no kwishiba bwino sana imibele yakwe iyawamisha. Bushe tucita shani ifyo? Tucita ifyo nga tulesambilila Icebo cakwe no kumona ifyo atupaala mu mikalile yesu.—Amapi. 10:22; Yoh. 14:9.
20 Bushe mulabelenga Icebo ca kwa Lesa lyonse? Bushe mucimona ukuti cine cine Cebo ca kwa Lesa, kabili bushe mulapepa ukuti amwafwe ukukonka ifyo mulebelenga? Bushe mwalimona ukuti cisuma ukukonka ifyaba mu Baibolo mu mikalile yesu? (Belengeni Amalumbo 19:7-11.) Nga ni fyo, icitetekelo cenu muli Yehova no kutemwa mwamutemwa fikalakulilako. E lyo na o wine, akalapalama kuli imwe lyonse, kabili cikaba kwati mule-enda nankwe ninshi namwikatana na maboko. (Esa. 42:6; Yako. 4:8) Yehova akalanga ukuti alimutemwa ukupitila mu kumupaala no kulamwafwa ukuti lyonse muleba mupepi nankwe ilyo mule-enda mu musebo uunono uwaya ku bumi.—Amalu. 91:1, 2; Mat. 7:13, 14.
Kuti Mwa-asuka Shani?
• Mulandu nshi Yehova atuceeceetela?
• Cinshi calengele abantu bamo ukusanguka abalwani ba kwa Lesa?
• Kuti twacita shani pa kuti cimoneke ukuti tumona Yehova ukuti wa cine cine?
• Kuti twacita shani pa kuti tutwalilile ukubombela Lesa no mutima onse?
[Icikope pe bula 4]
Bushe Yehova atusakamana shani nga filya abafyashi basakamana abana?
[Icikope pe bula 5]
Finshi twingasambililako ku fyacitile Anania?
[Icikope pe bula 6]
Cinshi cikatwafwa ukulabombela Yehova no mutima onse?