Bumpomfu Butungulula Abatambalala

BAIBOLO itila: “Umuntu uwafyalwa ku mwanakashi wa nshiku shinono, kabili uwaisulamo ukutenkana.” (Yobo 14:1) Ukukalipwa no bucushi fyaba e fintu abantunse abengi bapitamo. Nangu fye mikalile ya cila bushiku kuti yaisulamo amasakamika no bucushi! Cinshi cili no kututungulula mu mesho no kutwafwa ukutwalilila ukuba abalungami ku cinso ca kwa Lesa?

Moneni ica kumwenako ca muntu umukankaala uwaleitwa Yobo, uwaikele imyaka 3,500 iyapitapo mu ncende nomba beta ati Arabia. We kayofi Satana aletele pali uyu muntu uwaletiina Lesa! Alufishe ifitekwa fyakwe fyonse kabili na bana bakwe abo atemenwe balifwile. Tapakokwele, Satana apamine Yobo ne fipute ukufuma ku mutwe ukufika ku makasa. (Yobo, ifipandwa 1,2) Yobo taishibe umulandu ifi fintu fyabipa fyalemucitikila. Lelo, “Yobo tabembwike ku milomo yakwe.” (Yobo 2:10) Atile “nsuke ndeke umweo te kuti ndeke bumpomfu bwandi.” (Yobo 27:5) Bumpomfu bwa kwa Yobo bwalimutungulwile mu mesho yakwe.

Bumpomfu bwalondololwa ukuti kuba ne mibele isuma nelyo iyapwililila kabili busanshamo ukuba uwatambalala kabili uwabula ubulema mu menso ya kwa Lesa. Lelo, ici tacipilibula ukuti abantunse bashapwililika bafwile ukuba ne milandile yapwililika ne micitile, pantu abantunse tabengafikapo mu kupwililila pa fipimo fya kwa Lesa. Lelo, bumpomfu bwa bantunse busanshamo ukuipeela no mutima onse kuli Yehova na ku kucita ukufwaya kwakwe no bufwayo. Ukuipeelesha kuli bukapepa muli uyu musango kulatungulula abalungami mu mibele yonse kabili inshita yonse. Ulubali lwa ntanshi ulwa cipandwa 11 ice buuku lya mu Baibolo ilya Amapinda lulanga ifyo bumpomfu bwesu bwingatutungulula mu mbali shalekanalekana isha mu bumi kabili na malayo ya mapaalo yabako nga bwatutungulula. E co, natumone ifyalembwa mulya.

Bumpomfu Bulenga Ukuba Abafumacumi mu Bukwebo

Ukulanda pa cishinte ca bufumacumi, Imfumu Solomone iya Israele wa pa kale yabomfya inshintu ukucila amashiwi ya mu bukwebo ukusosa ukuti: “Ica kulingilamo ukufina ica kufutika ca muselu kuli Yehova, lelo icilingilo ca kufina icituntulu cilamutemuna.” (Amapinda 11:1) Uyu e muku wa kubalilapo uwa miku ine aya mashiwi yasangwa mwi buuku lya Amapinda apo ifya kulingilamo ukufina ne filingilo fyabomfiwa ku kulanga ukuti Yehova afwaya abamupepa ukuba abafumacumi mu bukwebo.—Amapinda 16:11; 20:10, 23.

Ulubanda lwa babomfya ifya kulingilamo kufina ifya kufutika—nelyo ifyabulamo ubufumacumi—kuti lwaba lwa kucebusha. Lelo bushe kuti twafwaya ukusuula ifipimo fya kwa Lesa ifya cisuma ne cabipa pa kucita ubukwebo bushayana? Kano fye nga tatuletungululwa na bumpomfu. Tutaluka ku bucenjeshi pantu icilingilo ca kufina icakumanina, ica kulingila ukufina icalungama icilanga bumpomfu, citemuna Yehova.

“Amano Yaba ku Bafuuka”

Imfumu Solomone yakonkanyapo ukuti: “Kwaiso kutuumika, e lyo no kucendwa kwaisa, lelo [“amano yaba ku bafuuka,” NW].” (Amapinda 11:2) Ukuituumika, nampo kumonekela mu cilumba, muli bucintomfwa, nelyo mu lunkumbwa, kulenga ukucendwa. Lubali lumbi, ukwishiba ukupelebela kwesu ni nshila ya mano. Fintu ifya kumwenako fya mu Malembo filondolola bwino bucine bwa ili pinda!

Kora, umwina Lebi wakwete ulunkumbwa atungulwile abantu ukupondokela ubutungulushi bwa babomfi Yehova asontele Mose na Aarone. Finshi fyafumine muli uku kuituumika? ‘Icalo cayasamwine akanwa ka ciko no kumina’ bacipondoka bamo, e lyo bambi, ukusanshako na Kora, bapiile ku mulilo. (Impendwa 16:1-3, 16-35; 26:10; Amalango 11:6) We kucendwa we! Moneni na Usa, uwaituumike no kwikata ku cipao ca cipingo pa kuti cipona. Afwile ilyo line fye. (2 Samwele 6:3-8) Fintu cacindama ukutaluka ku kuituumika!

Umuntu uwaicefya kabili uwafuuka tacendwa na lintu alufyanya. Yobo, nangu ali ca kumwenako mu fingi, ali uushapwililika. Amesho yakwe yasokolwele icilubo cikalamba mu mitontonkanishishe yakwe. Mu kuipokolola ku balemupeela umulandu, Yobo aishilelemenena kumo. Alangile no kuti alilungeme ukucila Lesa. (Yobo 35:2, 3) Yehova alungike shani ukutontonkanya kwa kwa Yobo?

Ukulanda pe sonde, bemba, imyulu yabamo intanda, inama shimo, na fimbi ifya kusungusha ifyaba mu bubumbo, Yehova alengele Yobo amona ifyo abantu bacepa nga kulingana ku bukulu bwa kwa Lesa. (Yobo, ifipandwa 38-41) Yehova tabalile landapo umulandu Yobo aleculila. Talekabila ukucite co. Yobo ali uwafuuka. Mu kuicefya aishilemona ubupusano bukalamba bwali pali wene na Lesa, pa kukanapwililika kwakwe no bunake na pa bulungami bwa kwa Yehova na maka. Atile: “Ni pali ici ndeisuulila, no kulapila mu lukungu ne mito.” (Yobo 42:6) Bumpomfu bwa kwa Yobo bwamulengele apokelela ukwebaulwa ukwabula ubwafya. Ni shani ulwa ifwe? Pa kutungululwa na bumpomfu, bushe kuti twapokelela ukwebaulwa nelyo ukulungika ukwabula ubwafya lintu kwakabilwa?

Mose na o ali uwafuuka kabili uwaicefya. Lintu atendeke ukunaka pa mulandu wa kukalulula amafya ya bambi, shifyala, Yetro, amwebele icingapwisha ubu bwafya: Ukupeelako imilimo abaume bambi abafikapo. Pa kwishiba ukupelebela kwakwe, Mose pa kubomfya amano apokelele iyi mitubululo. (Ukufuma 18:17-26; Impendwa 12:3) Umuntu uwafuuka tashimunuka ukupeelako bambi imilimo, kabili tatiina ukuti amaka ya butungulushi yalacepa nga apeelako bambi abafikapo imilimo yalinga. (Impendwa 11:16, 17, 26-29) Lelo, afwaisha ukubaafwa ukulunduluka lwa ku mupashi. (1 Timote 4:15) Bushe te fyo cifwile ukuba na kuli ifwe?

‘Inshila ya wa Mpomfu Yalitambalala’

Pa kwishiba ukuti bumpomfu te lyonse bucingilila uwatambalala ku busanso nelyo ku kayofi, Solomone atile: “Bumpomfu bwa batambalala bulabatungulula, no kupotongana kwa bafutika kulabapumpunta.” (Amapinda 11:3) Cine cine bumpomfu butungulula abatambalala ukucita icalungama mu menso ya kwa Lesa, na mu mibele yaafya, kabili kuli pele pele bulabanonsha. Yobo akeene ukuleka bumpomfu bwakwe, kabili Yehova “apaalile Yobo pa numa ukucila pa kutendeka.” (Yobo 42:12) Abafutika kuti bayumfwa ukuti baleinonsha pa kuliila abanabo amasuku pa mutwe kabili kuti bamoneka kwati balelunduluka no kulunduluka. Lelo kuli pele pele ukufutika kwabo kukabonaula.

Imfumu ya mano isosa ukuti: “Ifyuma tafyafwa kantu mu bushiku bwa kububuka, lelo ubulungami bupokolola ku mfwa.” (Amapinda 11:4) Fintu cingaba buwelewele ukuculila ifyuma lelo ukulekelesha isambililo lya pa lwesu, ipepo, ukulongana, no butumikishi bwa mwi bala, ifintu ifikusha ukutemwa twatemwa Lesa no kukosha ukuipeelesha kwesu kuli wene! Ifyuma nangu fifule shani tafyakalete pusukilo mu bucushi bukalamba ubuleisa. (Mateo 24:21) Ubulungami bwa batambalala e bukaleta ipusukilo epela. (Ukusokolola 7:9, 14) E co, kuti cawama ukumfwila ukupaapaata kwa kwa Sefania ukwa kuti: “Ilyo ubushiku bwa bukali bwa kwa Yehova tabulaisa pali imwe. Fwayeni Yehova, mwe bafuuka ba mu calo bonse; mwe bacito bupingushi bwakwe, fwayeni ubulungami, fwayeni ubufuke.” (Sefania 2:2, 3) Pali ino nshita, natutonte pa ‘kucindika Yehova ku fyuma fyesu.’—Amapinda 3:9.

Ilyo acili alekomaila pa bucindami bwa kukonkelela ubulungami, Solomone alekaanya ififuma mu kuba uwatambalala ne fifuma mu kuba umubifi, pa kusosa ukuti: “Ubulungami bwa wa mpomfu butambalike nshila yakwe, lelo umubifi akawa ku bubifi bwakwe. Ubulungami bwa batambalala bulabapokolola, lelo abafutika bafyambatwa ku lunkumbwa lwabo. Pa kufwa kwa mubi, ico alolela caloba, kabili icatetekelo mubifi cilaloba. Umulungami apokololwa mu kumanama, no mubifi aingila pe punda lyakwe.” (Amapinda 11:5-8) Uwa mpomfu tawa mu nshila shakwe nelyo ukwikatwa mu micitile yakwe. Inshila yakwe yalitambalala. Kuli pele pele, abalungami balalubulwa mu kumanama. Ababifi kuti bamoneka na maka, lelo tabakwata ukulubulwa kwa musango yu.

“Umusumba Ulaanga”

Bumpomfu bwa balungami no bubifi bwa ncitatubi filakuma na bantu bambi. Imfumu ya Israele yasosa ukuti: “Ku fya mu kanwa umusenshi onaulo mubiye, lelo ku kwishiba e ko abalungami bapokololwa.” (Amapinda 11:9) Nani engakaana ukuti ubukwakwa, ulwambo, imilandile yabipa, na bucilandelande filakalifya bambi? Lubali lumbi, imilandile ya walungama, yalisanguluka, ilabebetwa bwino, kabili yabamo ukulangulukila. Ukwishiba kulamulubula pantu bumpomfu bwakwe bumupeela ubushinino bukabilwa ku kulanga ukuti abalemupeela umulandu balebepa fye.

Imfumu yakonkanyapo ukusosa ukuti: “Ilyo cawama ku balungami umusumba ulaanga, na pa kuloba kwa babifi pabo kwaula.” (Amapinda 11:10) Abalungami balatemwikwa kuli bambi, kabili balenga ifibusa fyabo ukwanga, ukusansamuka, no kusekelela. Takwaba uwatemwa “ababifi.” Lintu umubifi afwa, te bantu abengi abaloosha. E co takwakabe ukuloosha lintu Yehova ‘akaputula ababifi mu calo no kufwampulamo abafutika.’ (Amapinda 2:21, 22) Lelo, kukaba insansa pantu bakafumishiwapo. Lelo ni shani ulwa ifwe? Kuti cawama ukumona nga ca kuti imyendele yesu ilaletela bambi ukusekelela.

“Umusumba Ulasansabikwa”

Ilyo akonkanyapo ukulekanya ifyo ificita abalungami na babifi fikuma ubwikashi, Solomone asosa ukuti: “Kwi paalo lya batambalala umusumba ulasansabikwa, lelo ku kanwa ka babifi ulomonwa.”—Amapinda 11:11.

Abekala musumba abakonka inshila yatambalala batungilila umutende no busuma kabili balakosha bambi mu bwikashi. E co, umusumba ulasansabikwa, ulalunduluka. Abasosa ifya bukwakwa, ifya kukalifya, ne fyalubana baleta icimfulumfulu, ubulanda, amalekano, na mafya. Cibe fi maka maka nga ca kuti aba bantu balikwata ubulashi. Mu musumba wa musango yu muba icimfulunganya, ukutoba amafunde, kabili takuba ukukonka imibele isuma no bunonshi bulabwelela pa nshi.

Icishinte caba pa Amapinda 11:11 cilabomba na ku bantu ba kwa Yehova ilyo balebishanya mu filonganino babamo ifyaba nge misumba. Icilonganino umo abantu ba bumupashi—abatambalala abatungululwa kuli bumpomfu bwabo—bakoselesha bambi libumba lya bantu ba nsansa, abacincila, kabili aba kwafwa, abatwala ilumbo kuli Lesa. Yehova apaala icilonganino, kabili cilalunduluka lwa ku mupashi. Limo limo, abantu abanono abashingatemwa, nelyo abalengulula no kulanda ifyabipa pa lwa nshila ifintu ficitilwamo baba ngo “mushila uwalula” uwinganana no kulusha imbi iishali iyalula. (AbaHebere 12:15) Abantu ba musango yu ilingi bafwaya ukwangalila no kulumbuka. Batendeka ukupishamo amang’umfung’umfu ukuti kuli ulufyengo, impatila ya mushobo, ne fyapalako, mu cilonganino nelyo pali baeluda. Cine cine akanwa kabo kuti kaleta amalekano mu cilonganino. Tufwile ukukana ukukutika ku malyashi yabo no kutukuta ukuba abantu ba bumupashi abasangwilako ku mutende no kwikatana mu cilonganino.

Solomone akonkanyapo ukusosa ukuti: “Uusuulo mubiye abulwo mutima wa mano, lelo umuntu wa mucetekanya atalala fye. Uwenda no bukwakwa abumbule fya nkama, lelo uwa cishinka ku mutima afimba pa mulandu.”—Amapinda 11:12, 13.

Mwandi umuntu uushakwata umucetekanya nelyo ‘uwabulwo mutima wa mano’ alaleta ubwafya! Atwalilila na bucilandelande ica kuti cafika na ku bukwakwa nelyo imiponto. Baeluda basontwa balingile ukwangufyanya ukupwisha ukusonga kwa musango yu ukwabipa. Ukupusana no ‘wabulwo mutima wa mano,’ umuntu waba no mucetekanya alishiba lintu alingile ukutalala. Ukucila ukusokolola inkama, afimba pa mulandu. Pa kwishiba ukuti ululimi lushilamwa kuti lwaleta amafya, umuntu wa mucetekanya wa “cishinka ku mutima.” Aba ne cishinka ku basumina banankwe kabili tasokolola ifya nkama ifingabaletela amafya. Mwandi aba mpomfu ba musango yu baba lipaalo ku cilonganino!

Pa kutwafwa ukwenda mu nshila ya batambalala, Yehova alapeela ifya kulya fya ku mupashi ifingi ifipekanishiwa pa kutungululwa no “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.” (Mateo 24:45) Na kabili tulafwiwa pa lwesu kuli baeluda ba Bwina Kristu mu filonganino fyesu ifyaba nge misumba. (Abena Efese 4:11-13) Tulatasha icine cine pali aba, pantu “apashaba mitubululo, uluko lwa bantu lulawa; lelo ukupusuka kwa luko ni mu bwingi bwa ba kupanda amano.” (Amapinda 11:14) Te mulandu ne cingacitika, natupampamine pa ‘kwendela muli bumpomfu bwesu.’—Amalumbo 26:1.

[Amashiwi pe bula 26]

Fintu Cingaba Buwelewele Ukuculila Ifyuma Lelo Ukulekelesha Ifya Bulesa!

[Ifikope pe bula 24]

Yobo aletungululwa kuli bumpomfu bwakwe, kabili Yehova alimupaalile

[Icikope pe bula 25]

Usa afwilile pa kuituumika