Icipandwa 27

Yehova Apaala Ukupepa Kwasanguluka

Esaya 66:1-14

 1. Mitwe nshi iya malyashi iyakomailwapo mu cipandwa ca kulekelesha ica kwa Esaya, kabili fipusho nshi fyayasukwa?

MU CIPANDWA ca kulekelesha ica kwa Esaya, ubulondoloshi bwa kucincimusha ubwa mitwe ikalamba imo iya malyashi bwafika pa kalume, ne fyasuko fimo fimo ifyacindama fyayasukwa. Pa mitwe ya malyashi imo iyakomailwapo pali, ukusansabala kwa kwa Yehova, ifyo apata ubumbimunda, ifyo apanga ukukanda ababifi, ne fyo atemwa no kwangwa aba bucishinka. Kabili, ifipusho fyakonkapo fyalyasukwa: Cinshi cipusanya ukupepa kwa cine ku kupepa kwa bufi? Kuti twashininkisha shani ukuti Yehova akesakanda aba bumbimunda ababepekesha ukuba abashila ilyo uku balecululusha abantu ba kwa Lesa? Kabili ni shani Yehova akapaala abatwalilila aba bucishinka kuli wene?

Amakii ya ku Kupepa Kwasanguluka

 2. Fyebo nshi Yehova alanda pa lwa kupuulama kwakwe, kabili ni mwi ifi fyebo fishalola?

² Pa kubala fye, uku kusesema kwakomaila pa kupuulama kwa kwa Yehova akuti: “E fyo Yehova asosa: Umuulu e cipuna candi ca bufumu, ne calo e cipuna ca makasa yandi. Ili kwi ing’anda iyo mungankuulila, ni pi icifulo apo ningatusha.” (Esaya 66:1) Bamo basumino kuti uyu kasesema alekaanya abaYuda ukukuulila Yehova itempele cipya cipya pa nshita aba muli ulu luko bakabweshiwa ku calo cabo. Ici cisumino ca bufi; Yehova umwine akabeba ukuti bakuule tempele. (Esra 1:1-6; Esaya 60:13; Hagai 1:7, 8) Ni mwi kanshi ifi fyebo fyalola?

 3. Mulandu nshi cabela icalinga ukulumbula icalo ukuti “cipuna ca makasa” ya kwa Yehova?

³ Ica ntanshi, napamo kuti twafwaya ukwishiba umulandu icalo baacilumbwila nge “cipuna ca makasa” ya kwa Yehova. Aya tayali mashiwi ya musaalula. Pa mintapendwa ya maplaneti yonse ayaba mu bubumbo, calo fye e calumbulwa muli iyo nshila yaibela. Planeti wesu akatwalilila ukuba uwaibela ku ciyayaya, pantu ni pano e po Umwana wafyalwa e ka uwa kwa Yehova alipiile icilubula, kabili ni pano e po Yehova akebela bumulopwe bwakwe ukubomfya Ubufumu bwa kwa Mesia. Cine cine nacilinga ukuti icalo cileitwa ukuti icipuna ca makasa ya kwa Yehova! Imfumu kuti pambi yabomfya icipuna ca makasa ku kunyantapo ilyo ilefwaya ukwikala pa cipuna ca iko ica bufumu icasumbuka na pa numa ukucibomfya nge cifulo apa kutuushisha amakasa ya iko.

 4. (a) Mulandu nshi icikuulwa nangu cimo pano isonde cishingabela icifulo apo Yehova Lesa engatushisha? (b) Ni mwi mwalola amashiwi ya kuti “ifintu ifi fyonse,” kabili cinshi twingalanda pa lwa kupepa Yehova?

⁴ Kwena, imfumu te kuti ikale pa cipuna ca makasa ya iko, nge fyo fye na Yehova ashiikala pano calo. Ico ca cine pantu, nangu fye myulu ya cine cine te kuti imukumane! Pali bufi nga cikuulwa fye ica pe sonde cena tapali icingamukumana nangu cimo ku kube ng’anda yakwe iya cine cine. (1 Ishamfumu 8:27) Icipuna ca bufumu ica kwa Yehova ne cifulo cakwe apa kutuushisha fyaba mu bwikashi bwa mipashi, kabili umu e mwalola amashiwi ya kutila “umuulu” nga fintu yabomfiwa pali Esaya 66:1. Icikomo cakonkapo catwafwa ukumfwikisha bwino aya mashiwi aciti: “Ifintu ifi fyonse ukuboko kwandi e kwaficita, no kuleka fibepo, cisemo ca kwa Yehova.” (Esaya 66:2a) Elenganyeni Yehova alesonta ku “fintu ifi fyonse”—e kutila fyonse ifyaba mu muulu na pano isonde. (Esaya 40:26; Ukusokolola 10:6) Apo ni Kabumba Wakulisha uwa bubumbo bonse, awaminwa ukupeela icacila pa cikuulwa fye. Awaminwa ukupepwa ukushili kwa bumbimunda.

 5. Tulanga shani ukuti tuli no ‘bulanda kabili aba mutima uwabipilwa’?

⁵ Kupepa kwa musango nshi kwalinga ukuya kuli Mulopwe wa Kubumbwa konse? Umwine atweba ati: “Lelo umulanda [kabili uwa mutima wabipilwa, NW], uusakama pa cebo candi, e o nyangwa.” (Esaya 66:2b) Cine cine, umutima walungama e wacindama mu kupepa kwasanguluka. (Ukusokolola 4:11) Kapepa wa kwa Yehova afwile ukubo “mulanda kabili uwa mutima wabipilwa.” Bushe ici cilolele mu kuti Yehova afwaya ifwe ukukanaba ne nsansa? Iyo, wene ni “Lesa wa nsansa,” kabili afwaya bakapepa bakwe na bo bene ukusekelela. (1 Timote 1:11, NW; Abena Filipi 4:4) Lelo, ifwe bonse tulabembuka libili libili, kabili tatulingile ukwangushe membu shesu. Shifwile ukutulengo ‘bulanda,’ ubulanda bwa kuti natupusa icikongwani ca kukonka ifipimo fyalungama ifya kwa Yehova. (Amalumbo 51:17) Tukabila ukulango kuti ‘natubipilwa ku mutima’ ukupitila mu kulapila, no kulwisha ukulemenena kwesu ku kucite membu, no kupepa kuli Yehova ukuti atulekelele.—Luka 11:4; 1 Yohane 1:8-10.

 6. Ni mu nshila nshi Abena Kristu ba cine bafwile ‘ukusakama pa cebo ca kwa Lesa’?

⁶ Kabili, Yehova angwa kuli abo ‘abasakama pa cebo cakwe.’ Bushe ici cilolele mu kuti afwaya ifwe ukulatutuma ku mwenso ilyo lyonse twabelenga ifyebo fyakwe? Iyo, lelo afwaya ifwe ukuba na katiina ku fyo asosa. Mu cishinka tufwaya ukufunda kwakwe, ukuti kuletutungulula muli fyonse ifyo tucita. (Amalumbo 119:105) Na ifwe kuti ‘twasakama,’ mu nshila ya kuti twasakamikwa pa kukanaumfwila Lesa, ukukowesha icine cakwe ku fishilano fya bantu, nelyo ukucipeelula. Ukuicefya kwa musango yo kwalicindama mu kupepa kwasanguluka—lelo, ku ca bulanda, takwaseeka mu calo pali lelo.

Yehova Alipato Kupepa kwa Bumbimunda

7, 8. Yehova amona shani imipepele ya kuilanga iya bantu ba bumbimunda?

⁷ Ilyo Esaya aletontonkanya pa bantu ba mu nshita yakwe, naishiba bwino ukuti banono ababa ne mibele iyo Yehova afwaya muli bakapepa bakwe. E mulandu wine, Yerusalemu wa busangu awaminwe ubupingushi ubusungamine. Moneni ifyo Yehova amona ukupepa ukulecitwa mulya: “Uukome ng’ombe ilume ilambo ali ngo waipayo muntu, uwipaye lambo iya mu mukuni ali ngo wafuno mukoshi wa mbwa, uuninike ca buunga ali ngo waniniko mulopa wa kapoli, uucite ca kwibukisha ca libani ali ngo wapaale cimpashanya ca fye. Aba basala abene umwa kuya, na mu fya makankamike fyabo e mo babekelwa.”—Esaya 66:3.

⁸ Aya mashiwi yatwibukishako amashiwi ya kwa Yehova ayalembwa mu cipandwa ca kubalilapo ica kwa Esaya. Muli yalya mashiwi Yehova aebele abantu bakwe abapumbuka ukuti imilimo ya kuilanga iyo balecita mu mipepele yabo tayalemutemuna kabili yalengele fye no bukali bwakwe ubwalungama ukuluminako pantu aba bakapepa bali ba bumbimunda. (Esaya 1:11-17) Na nomba line, Yehova apashanya ifya kuninika fyabo kuli bumpulamafunde bwa makankamike. Ukwipaye lambo lya ng’ombe ilume takwingatemuna Yehova nga filya fine ukwipayo muntu kushingamutemuna! Ifya kuninika fimbi fyapashanishiwa ku kuninika imbwa nelyo kapoli, inama ishakowela ukulingana ne Funde lya kwa Mose kabili ishishalinga ku kupeele lambo. (Ubwina Lebi 11:7, 27) Bushe Yehova alekapo fye ukwabulo kukanda abacito bumbimunda bwa musango yo mu mipepele?

 9. Ni shani abaYuda abengi bayankula ku fyo Yehova abacinkulako ukupitila muli Esaya, kabili cinshi cili no kubacitikila nangu cibe shani?

⁹ Yehova nomba atila: “Na ine ndebasalilo kukandwa, no kuleta pali bene ifintu ifyo batiina. Pantu ilyo naitile tapali wa kwasuka, ilyo nasosele tabaumfwile; bacita ne cabipa mu menso yandi, no kusala ico nshibekelwa.” (Esaya 66:4) Ukwabulo kutwishika Esaya nashininwa ukufuma pa nshi ya mutima pa kulanda aya mashiwi. Pa myaka iingi Yehova alimubomfya ku ‘kwita’ abantu Bakwe no ‘kusosa’ kuli bene. Uyu kasesema alishiba bwino nga nshi ukuti, abengi tabomfwa. Pa kuti balitwalilila ukucite fibi, nangu cibe shani bali no kukandwa. Cine cine Yehova akabasalila ukukandwa no kuleta pa bantu bakwe abasangu ifintu ifyo batiina.

10. Bushe ifyo Yehova acitile kuli Yuda fitweba nshi pa fyo amona Kristendomu?

¹⁰ E fyo na Kristendomu wa muno nshiku acite fintu ifyo Yehova ashibekelwamo. Ukupepo tulubi kwaliseeka mu macalici ya Kristendomu, amano ya buntunse ayashili ya mu malembo ne fishilano e fyo bashimapepo bakatamika ilyo balepepesha muli aya macalici, kabili ukufwayo kulumbuka mu fya mapolitiki kwalenga Kristendomu ukutotobela muli bucilende bwa ku mupashi ubo acita ne nko sha mu calo. (Marko 7:13; Ukusokolola 18:4, 5, 9) Nga filya cali kuli Yerusalemu wa pa kale, ukukandwa kwa kwa Kristendomu ukwamulinga—ukwaba cintu ica ‘kutiinya’—kuli no kumwishila kabili takakusengauke. Pa fintu ifikalenga wene ukukandwa paba ne fyo aacita ku bantu ba kwa Lesa.

11. (a) Cinshi cakusha ulubembu lwa basangu mu nshiku sha kwa Esaya? (b) Bushe aba mu nkulo ya kwa Esaya bakankamba shani aba cishinka ‘pa mulandu we shina lya kwa Lesa’?

¹¹ Esaya atwalilila ati: “Umfweni icebo ca kwa Yehova, mwe basakama ku cebo cakwe: Bamunonko abamupata, abamukankamba pa mulandu we shina lyandi, basosa, abati, Yehova acindamikwe, ukuti tumone ukusekelela kwenu! Awe bene e bakekatwe nsoni.” (Esaya 66:5) ‘Bamunyina’ Esaya, e kutila abekala calo banankwe, balishingamwa no mulimo wa kwa Lesa uwa kwimininako Yehova Lesa no kunakila kuli bumulopwe bwakwe. Ulubembu lwabo ulwa kufilwa ukucite co lukalamba nga nshi. Lelo icakusha ulubembu lwabo ca kuti balipata abantu aba cishinka kabili abaicefya, pamo nga Esaya. Aba basangu balipata no kukankamba aba cishinka pantu aba bemininako Yehova Lesa mu cishinka. Ni muli iyo nshila cingasoselwa ukuti uku kukankambwa kucitwa ‘pa mulandu we shina lya kwa Lesa.’ Kabili, aba babomfi ba bufi aba kwa Yehova baitunga ukumwimininako, pa kuti bamoneke aba mushilo, babomfya amashiwi yomfwika kwati ya bukapepa pamo nga “Yehova acindamikwe”!a

12. Fya kumwenako nshi fimo ifya kupakasa kwa babomfi ba busumino aba kwa Yehova ku bamapepo ba bumbimunda?

¹² Ulupato ulo aba mu mipepele bapata abatungilila ukupepa kwasanguluka talutendeke lelo. Kufishiwapo na kumbi ukwa mashiwi ya pa Ukutendeka 3:15, ayasobele ubulwani bwakokola ubwaba pa bufyashi bwa kwa Satana no Bufyashi bwa mwanakashi wa kwa Lesa. Yesu aebele abakonshi bakwe abasubwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo ukuti na bo bene bali no kucushiwa ku bekala calo banabo—e kutila ukukankambwa mu masunagoge no kupakaswa ukufika fye na ku mfwa. (Yohane 16:2) Nga muno nshiku caba shani? Ku kutendeka kwa “nshiku sha kulekelesha,” abantu ba kwa Lesa bamwene ukuti ukupakasa kwa musango yo e kwali ku ntanshi. (2 Timote 3:1) Ku numa mu 1914, The Watch Tower (Ulupungu lwa kwa Kalinda) lwayambwile Esaya 66:5, aluti: “Mupepi fye no kupakasa konse uko abantu ba kwa Lesa bapakaswa kwafuma ku baitunga ukuti Bena Kristu.” Icipande cimo cine casosele ati: “Tatwishibe nga ca kuti pali lelo kuti bacishanapo—e kutila ukutwipaila mu mano pa kutukankamba, ukutwipaya pa kupumfyanya ukuteyanya, napamo ukutwipaya fye ica cine cine.” Cine cine ayo mashiwi yaishileba aya cine! Tapapitile na nshita ukutula apo ayo mashiwi yasabankanishiwe, ukupakasa uko bashimapepo basongelekenye kwalilumine icabipisha pa nshita ya Nkondo ya Calo iya 1. Lelo Kristendomu aliketwe nsoni, nga fintu fye casobeelwe. Aiketwe shani insoni?

Ukubweshiwa kwa mu Kwangufyanya Kabili Ukwa Kupumikisha

13. Mu kufishiwapo kwa ntanshi, cinshi cili e “mpokota yafuma mu musumba”?

¹³ Esaya asesema ati: “Umfweni, impokota yafuma mu musumba, icongo cilefuma mwi tempele. E congo ca kwa Yehova uulefishako ukulandula ku balwani bakwe.” (Esaya 66:6) Mu kufishiwapo kwa ntanshi ukwa aya mashiwi, uyu “musumba” ni Yerusalemu, umwaba itempele lya kwa Yehova. “Impokota” ilelangilila ukupooma kwa nkondo, ukwaumfwika mu musumba ilyo imilalo ya bena Babele iileisa yasansa umusumba mu 607 B.C.E. Lelo, ni shani ici cafishiwapo muno nshiku?

14. (a) Cinshi Malaki asobele pa lwa kwisa kwa kwa Yehova kwi tempele Lyakwe? (b) Ukulingana no kusesema kwa kwa Esekiele, cinshi cacitike ilyo Yehova aishile kwi tempele lyakwe? (c) Ni lilali Yehova na Yesu bapempwile itempele lya ku mupashi, kabili ni shani ici cakumine abaleitunga ukwimininako ukupepa kwasanguluka?

¹⁴ Aya mashiwi ya muli Esaya yalomfwana ne fyebo fya mu kusesema kumbi kubili, kumo ukwalembwa muli Esekiele 43:4, 6-9 na kumbi muli Malaki 3:1-5. Esekiele na Malaki bonse basobela inshita ilyo Yehova Lesa aisa kwi tempele lyakwe. Ukusesema kwa kwa Malaki kulangilila ukuti Yehova aisa ku kupempula ing’anda yakwe iya kupepa kwasanguluka kabili abombo mulimo wa kwa Kalopola, no kukaana abashimwimininako bwino. Icimonwa ca kwa Esekiele calangisha Yehova ngo uleingila mwi tempele no kufwayo kuti bucisenene bonse no kupepo tulubi fifumishiwemo.b Mu kufishiwapo kwa muno nshiku ukwa uku kusesema konse, kwali icintu cimo icacindama icacitike lwa ku mupashi mu 1918 icakumine ukupepa kwa kwa Yehova. Cali kwati Yehova na Yesu balipempwile bonse abaitunga ukwimininako ukupepa kwasanguluka. Kulya kupempula kwalengele ukuti kuli pele pele Kristendomu wa mibele yabipa akaanwe. Lelo ku bakonshi basubwa aba kwa Kristu, uku kupempula kwali kubalopolola kwa pa nshita inono ukwakonkelwepo no kubweshiwa kwa ku mupashi ukwa mu kwangufyanya mu 1919.—1 Petro 4:17.

15. Kufyalwa nshi kwasobelwa, kabili kwafishiwapo shani mu 537 B.C.E.?

¹⁵ Uku kubweshiwa kwalondololwa bwino mu fikomo fyakonkapo ifya kwa Esaya, ifitila: “Sione, ilyo talashikitika, e lyo apaapile umwana; ilyo ukunyongotoka kwakwe takulamwishila, apaapile umwana mwaume. Nani uwatala omfwe caba nge ci? Bushe nani uwatala amone caba nge ci? Bushe icalo cingafyalwa mu bushiku bumo bwine? Napamo uluko lwingapaapwa mu kashita kanininini? Lelo Sione apo akomwe fumo, e pa kupaapa abana bakwe abaume.” (Esaya 66:7, 8) Ku baYuda bankole mu Babele, aya mashiwi yafishiwapo umuku wa kubalilapo mu nshila ya kucincimusha. Sione, nelyo Yerusalemu, na kabili fyalondololwa ngo mwanakashi uulepaapa, lelo uku kupaapa kwa kusungusha! Kwayangufyanya, kabili kwapumikisha ica kuti kwacitika ilyo ukunyongotoka kwa kupaapa kushilatendeka! Ubu bulondoloshi bwalinga. Ukufyalwa cipya cipya ukwa bantu ba kwa Lesa ngo luko ulwaibela mu 537 B.C.E. kwayangufyanya no kupumikisha ica kuti kwamoneka nge cipesha amano. Pantu, ukufuma apo Koreshe alubwila abaYuda muli bunkole ukwisafika pa nshita abashalapo ba busumino bali kale kale mu calo cabo papita fye imyeshi! Cine cine ifi fyacilana ne fyalecitika ifyatangilile ukufyalwa kwa ntanshi ukwa luko lwa kwa Israele! Mu 537 B.C.E., tabalekabila ukupaapaatila imfumu ukubalubula iibakaanya ukuya, tabalekabila ukufulumuka ku mulalo wakaluka, nangu ukulebela mu matololo pa myaka 40.

16. Mu kufishiwapo kwa muno nshiku ukwa kwa Esaya 66:7, 8, cinshi Sione emininako, kabili ni shani abana bakwe bafyalwa cipya cipya?

¹⁶ Mu kufishiwapo kwa muno nshiku, Sione emininako “umwanakashi” wa ku muulu uwa kwa Yehova, e kutila ukuteyanya kwa ku muulu ukwa fibumbwa fya mupashi. Mu 1919 uyu “mwanakashi” alisaminwe pa kumona ukufyalwa kwa bana baume bakwe pe sonde abasubwa ne fyo bali “uluko” lwa bantu abateyanishiwa. Kulya kufyalwa cipya cipya kwalyangufyenye kabili kwalipumikishe.c Mu myeshi fye inono, ibumba lya basubwa ilyali nge lyafwa ilyo lyalekele ukubomba lyaishileba ilyumi, no kutendeka ukubomba mu “calo” cabo, e kutila icifulo ca kubombelamo imilimo ya ku mupashi. (Ukusokolola 11:8-12) Ilyo calefika mu mibundo ya 1919, babilishe na magazini umupya uwali no kulafuma ku kusailisha Ulupungu lwa kwa Kalinda. Uyu magazini umupya uwaleitwa The Golden Age (nomba uwitwa Loleni!), aali bushininkisho bwa kuti abantu ba kwa Lesa balipuupuutwilwe no kuteyanishiwa na kabili ku kubomba umulimo.

17. Yehova alaya shani abantu bakwe ukuti takuli nangu cimo icingamulesha ukucito bufwayo bwakwe ubwakuma Israele wa ku mupashi?

¹⁷ Takwali amaka nangu yamo mu bubumbo ayali no kucilikila uku kufyalwa cipya cipya. Icikomo cikonkelepo calondolola bwino bwino ici aciti: “Bushe ine nenge ukulengelela, e lyo ndeke ukulengo kupaapa? e fyo asosa Yehova. Ine ne ulengo kupaapa, bushe njisaleko kwi fumo? e fyo asosa Lesa obe.” (Esaya 66:9) Filya fine ukukomwe fumo kushingapumfyanishiwa nga kwayamba, e fyo no kufyalwa cipya cipya ukwa kwa Israele wa ku mupashi, ilyo kwatendeka, takwali na kupumfyanishiwa. Ca cine, kwali ukukaanya, kabili kufwile kukaba no kukaanya kwacilapo ku ntanshi. Lelo ni Yehova fye e wingemika ico atendeka, kabili tacite ca musango yo! Lelo, ni shani Yehova asakamana abantu bakwe abapuupuutulwa?

Ukusakamana kwa kwa Yehova Ukwa Mutembo

18, 19. (a) Cilangililo nshi ica kucincimusha Yehova abomfya, kabili cakuma shani abantu bakwe bankole? (b) Bushe abashalapo basubwa pali lelo bamwenamo shani mu kuliishiwa no kusakamanwa bwino?

¹⁸ Ifikomo fyakonkapo fine fyakwata ubulondoloshi bwa kucincimusha pa lwa kusakamana kwa kwa Yehova ukwa mutembo. Intanshi Esaya atila: “Samweni na Yerusalemu, no kumwangila, mwe bamutemwa bonse; sekeleleni nankwe no kusekelela, mwe bamuloosha bonse; ku kuleka onke no kwikuta kwi bele lya fya kusansamusha fyakwe, ku kuleka mufipilile no kuilemena ku kupaka kwa bukata bwakwe.” (Esaya 66:10, 11) Pano Yehova abomfya icilangililo ca mwanakashi uuleonsha akanya kakwe. Ilyo akanya kaumfwe nsala yakalipa, e lyo kacila ukulila. Lelo ilyo nyina akapeela ibele ku konka, kalaba ne cimwemwe ne nsansa ilyo kaikushiwa. Mu nshila imo ine, abashalapo mu baYuda ba busumino mu Babele mu kwangufyanya bakaleko kuloosha bakaba ne nsansa no kwikushiwa ilyo ikafika inshita ya kulubulwa no kubweshiwa. Bakaanga. Ubukata bwa Yerusalemu bukabwelelamo ilyo alekuulwa cipya cipya no kwikalwamo na kabili. Lyene, ubukata bwa uyu musumba bukakumana ku bekashi ba uko bonse. Na kabili, bakaliishiwa lwa ku mupashi ukupitila muli bushimapepo ubukatendeka ukubomba.—Esekiele 44:15, 23.

¹⁹ Na Israele wa ku mupashi wine alipaalilwe pa kuliishiwa ifya kulya fya ku mupashi ifishaifulila pa numa ya kubweshiwa mu 1919. Ukutula lilya ifya kulya fya ku mupashi ifisabankanishiwa ukupitila mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” tafyatala afileka ukupekanishiwa. (Mateo 24:45-47) Cine cine yaba ni nshita ya kusansamushiwa no kusekelela ku bashalapo basubwa. Lelo kwaliba amapaalo na yambi.

20. Bushe Yerusalemu apeelwe shani “umumana wa mukuku uwaisula,” mu nshiku sha ku kale, nga muno nshiku apeelwa shani?

²⁰ Uku kusesema kwatwalilila akuti: “Moneni, ndetambika kuli wene umutende ngo mulonga, no bukata bwa nko ngo mumana wa mukuku uusabankana; e lyo mukoonka, mukasendwa kabafu, no kupukwa pa molu.” (Esaya 66:12) Pano ukonsha kulelandwapo no kukonkoloka kwa mapaalo yashaifulila fyalondolwelwa pamo mu mashiwi ya kutila, “umulonga” no “mumana wa mukuku uwaisula.” Yerusalemu takapeelwe fye umutende uwingi ukufuma kuli Yehova lelo akapeelwa no “bukata bwa nko,” ubukakonkolokela ku bantu ba kwa Lesa no kubapaala. Ici cilolele mu kuti abena fyalo abengi bakesa ku bantu ba kwa Yehova. (Hagai 2:7) Mu kufishiwapo kwa pa kale, abantu abengi ukufuma mu nko shalekanalekana baliilundile kuli Israele, no kusanguka abaYuda. Lelo ukufikilishiwa kukalamba kwacitika mu nshiku shesu shiine ilyo “ibumba likalamba . . . abafuma mu luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi”—na cine ili bumba ilyaba umumana wa mukuku uwaisulamo abantu—lyailunda ku bashalapo ba mu baYuda ba ku mupashi.—Ukusokolola 7:9; Sekaria 8:23.

21. Cisansamushi nshi casobelwa mu mashiwi yashaiwamina?

²¹ Esaya 66:12 alanda na pa mashiwi yalangilila ukutemwa kwa kwa nyina ku mwana—pamo nga ukupuka umwana pa molu no kumusenda kabafu. Mu cikomo cakonkapo, icapale ci nacilandwapo lelo mu nshila yaibela kabili iya kusekesha. “Ngo [mwaume, NW] uo nyina asansamusha, e fyo ine nkasansamusha imwe, kabili mu Yerusalemu e mo mukasansamushiwa.” (Esaya 66:13) Uyu mwana nomba “mwaume,” nakula. Lelo nyina acili taleka ukufwaisha ukumusansamusha mu nshita ya kumanama.

22. Yehova alanga shani ifyo ukutemwa kwakwe kwabo kwashika kabili ukwa mutembo?

²² Muli aya mashiwi yashaiwamina, Yehova alangilila ifyo ukutemwa kwakwe ku bantu bakwe kwabo kwashika kabili ukwa mutembo. Nangu fye ni kulya kutemwa kwacilapo ukushika ukwa kwa nyina ku mwana nakupelebela nga nshi nga twakulinganya ku kutemwa kwashika Yehova atemwa abantu bakwe aba bucishinka. (Esaya 49:15) Cine cine calikatama ukuti Abena Kristu bonse balelanga iyi mibele Shibo wa ku muulu akwata! E fyo umutumwa Paulo acitile, kabili mu kucite fyo ashiliile baeluda mu cilonganino ca Bwina Kristu ica kumwenako cisuma ica kukonka. (1 Abena Tesalonika 2:7) Yesu asosele ukuti ukutemwa aba bwananyina e cishibilo cikalamba abakonshi bakwe bali no kwishibikilwako.—Yohane 13:34, 35.

23. Londololeni insansa shikwete abantu ba kwa Yehova ababweshiwa.

²³ Yehova acitapo fimo ku kulango kutemwa kwakwe. E co, atwalilila ukusosa ati: “Mukamona, ne mitima yenu ikasekelela, na mafupa yenu yakalelema nge cani citeku; cikeshibikwo kuti ukuboko kwa kwa Yehova kuli ku babomfi bakwe, ne cipyu cakwe ku balwani bakwe.” (Esaya 66:14) Uwasoma ululimi lwa ciHebere alanda ati amashiwi ya kuti “mukamona” yalangilila ukuti uko konse bankole abalebweluluka balolesha mu calo cabo icabweshiwa, bali no kumona fye ifya kulengo “kusekelela.” Cine cine bakasekelela, bakacincimushiwa nga nshi ukuti babweshiwa ku calo cabo icatemwikwa. Bakapepemuka, kwati amafupa yabo yatendeka ukukosa na kabili, yapukumuka nge cani ca muli shinde. Bonse bakeshibo kuti icalenga ukupaalwa kwa musango yo, te matukuto ya bantu, lelo “kuboko kwa kwa Yehova.”

24. (a) Cinshi mwingalandapo nga mwabebeta ifilecitikila abantu ba kwa Yehova pali lelo? (b) Cinshi tulingile ukupampaminapo?

²⁴ Bushe mulamona ifyo ukuboko kwa kwa Yehova kulecita pa bantu bakwe pali lelo? Takuli umuntunse nangu umo uwali no kubwesha ukupepa kwasanguluka. Takuli umuntunse uwali no kulenga iminshipendwa ya bantu bacindama ukufuma mu nko shonse no kuilunda ku bashalapo ba busumino mu calo cabo ica ku mupashi. Ni Yehova Lesa fye e wingacite fya musango yo. Ukutemwa kwa musango yu uko Yehova alanga kutulenga ukuba no kusekelela kwine kwine. Shi twikatala atumona ukutemwa kwakwe ngo kushili kantu. Natutwalilile ‘ukusakama pa cebo cakwe.’ Natupampamine pa kulatungululwa ne fishinte fya mu Baibolo no kubekelwa mu kubombela Yehova.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 395]

“Ifintu ifi fyonse ukuboko kwandi e kwaficita”

[Icikope pe bula 402]

Yehova akapeela Sione “ubukata bwa nko”