‘Muleuba Mwi Shina lya kwa Yehova’

“Nkasha . . . abantu abaiceefya kabili abalanda, kabili ukuuba bakooba mwi shina lya kwa Yehova.”—SEFA. 3:12.

1, 2. Ni nkuuka nshi iya mampalanya iili no kwisa pa bantunse?

BUSHE mwalibala amuubapo imfula ya cikuuku nelyo iya mabwe iikalamba mwi samba lya bulalo? Ubulalo kuti bwamucingilila ku mfula ya cikuuku nelyo iya mabwe, lelo nga ni kankungwe iikalamba nelyo icipuupu ca mwela icikalamba e fyaisa, ubulalo nalimo te kuti bumucingilile sana.

² Kuli icapala inkuuka icileisa, icingonaula abantunse. Ne ci, “bushiku bwa nkuuka” ya mampalanya. Ubu “bushiku ubukalamba ubwa kwa Yehova” bukesa pa bantu bonse. Lelo ifwe tukakwata umwa kuuba. (Belengeni Sefania 1:14-18.) Kuti twasanga shani umwa kuuba “mu bushiku bwa bukali ubwa kwa Yehova” ubuli mupepi no kwisa?

Ilyo Kwaishile Inkuuka ya Mampalanya mu Israele

 3. Ni ‘mfula nshi iya mabwe’ iyaishile pa mikowa 10 iya bufumu bwa Israele?

³ Icikatendekelapo ukonaulwa mu bushiku bwa kwa Yehova, kupepa kwa bufi konse. Nga twamona ifyacitike ku bantu ba kwa Lesa aba ku kale kuti twaishiba ifyo twingacingililwa. Esaya uwali pano calo mu myaka ya ba700 B.C.E. apashenye ubupingushi bwa kwa Yehova ubwaishile pa bufumu bwa mikowa 10 iya kwa Israele ku “mfula ya mabwe” iyo abantu bafililwe ukulesha. (Belengeni Esaya 28:1, 2.) Bulya busesemo bwafikilishiwe mu 740 B.C.E. ilyo abena Asiria basanshile icalo umwali ilya mikowa. Na pali iyi imikowa, umukowa wa kwa Efraimu e walumbwike sana.

 4. Bushe “ubushiku ubukalamba ubwa kwa Yehova” bwaishile shani pali Yerusalemu mu 607 B.C.E.?

⁴ Icakonkele pa kupingula abena Israele bacipondoka, “bushiku bukalamba ubwa kwa Yehova,” ubwaishile pali Yerusalemu na pa bufumu bwa Yuda mu 607 B.C.E. Icalengele abantu ba mu Yuda bapingulwe ifi, ni co balisangukiile Lesa. Abena Babiloni abatungulwilwe na Nebukadnesari balisanshile ubufumu bwa Yuda no musumba wa buko, Yerusalemu. Abena Yudea balilombele ubwafwilisho ku “cubo ca bufi,” e kuti ku calo ca Egupti, ico baleumfwana na co. Na lyo line, abena Babiloni baishile nge nkuuka iyonaula no konaula icalo ca Egupti icali “icubo” cabo.—Esa. 28:14, 17.

 5. Bushe cikaba shani ku bantu ba kwa Lesa nge bumba ilyo imipepele ya bufi ikonaulwa?

⁵ Ubushiku bwa kwa Yehova ubwaishile pali Yerusalemu butulanga ifyo ubupingushi bwa kwa Yehova pa macalici yonse aya bufi bukaba. Kabili imipepele imbi iyaba muli “Babiloni Mukalamba,” ukupepa konse ukwa bufi ikonaulwa. Pa numa ya ico, e lyo ifi fimbi ifya mu calo ca kwa Satana icabipa fikonaulwa. Lelo abantu ba kwa Lesa nge bumba bakapusuka pantu balooba muli Yehova.—Ukus. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.

Umwa Kuuba pa Kucingilila Bukapepa na pa Kuti Tukapusuke

 6. Bushe abantu ba kwa Yehova kuti basanga shani icubo?

⁶ Bushe abantu ba kwa Lesa kuti basanga shani icubo pali ino inshita ilyo tuli mu nshiku sha mpela? Tulacingilila bucibusa bwesu nga ca kutila tulepepa no “kulatontonkanya pe shina [lya kwa Lesa]” na pa kuba abacincila mu mulimo wakwe. (Belengeni Malaki 3:16-18.) Lelo tufwile ukwibukisha ukuti, tatufwile ukupelela fye pa kutontonkanya pe shina lyakwe. Baibolo itila: “Onse uwalilila kwi shina lya kwa Yehova akapusuka.” (Rom. 10:13) Tufwile ukulilila kwi shina lya kwa Yehova pa kuti tukapusuke. Kabili abantu abengi abafumacumi balamona ubupusano bwaba pa Bena Kristu ba cine, ‘abatontonkanya pe shina lyakwe,’ no kumubombela nge Nte shakwe na pa bantunse abashimubombela.

7, 8. Cali shani ku Bena Kristu ba kubalilapo pa kuti bapusuke, kabili ifyacitike fyapalana shani ne fikacitika ku Bena Kristu ba nomba?

⁷ Na lyo line Lesa tatwafwa fye ukucingilila bukapepa bwesu. Alitulaya no kuti akatupususha. Tulamona ubushininkisho bwa ici mu fyacitike mu 66 C.E. ilyo abashilika abena Roma abaletungululwa na Cestius Gallus basanshile Yerusalemu. Yesu alisoobele ukuti inshiku sha bulya bucushi bali no ‘kushipifya.’ (Mat. 24:15, 16, 21, 22) Ico cacitike ilyo abashilika abena Roma mu kupumikisha fye bafumine mu musumba, ne ci calengele ‘abantu,’ atemwa Abena Kristu ba cine ‘ukupusuka.’ Balifulumwike mu musumba no kuya ukutali sana. Bamo bayabwike Yordani no kuyauba mu mpili shali ku kabanga ka uyu mumana.

⁸ Ifyacitikile aba Bena Kristu ilya nshita fyalipalana ne fikacitikila abantu ba kwa Lesa muno nshiku. Abena Kristu ba kubalilapo balikwete icubo, ifi fine e fyo cikaba na ku babomfi ba kwa Lesa. Lelo bena tabakabutukile ku cifulo cimo uko bakayauba, pantu Abena Kristu ba cine baba fye isonde lyonse. Na lyo line, “abasalwa” na basumina banabo aba cishinka, nge bumba bakapusuka pantu bakooba muli Yehova na mu kuteyanya kwakwe ukwaba ngo lupili ilyo Abena Kristu ba bufi bakonaulwa.

 9. Ni bani balenga abantu ukukanaishiba ishina lya kwa Yehova? Shimikeni ifyo bamo bacita.

⁹ E lyo kabili, calilinga ukuti aba mu macalici ya bufi bakeseonaulwa pantu intungulushi shabo shalilenga abapepako beishiba Lesa kabili e shalenga bapate ne shina lyakwe. Ukufuma muli ba500 C.E. ukufika mu 1500 C.E, ishina lya kwa Lesa lyalishibikwe sana mu Europe. Ili ishina, ilyaimininwako ne filembo fya ciHebere fine ifyapilibulwa ati YHWH (nelyo JHVH), lyalesangwa pa ndalama, pa fibumba fya pa ntanshi ifya mayanda, mu fitabo ifingi na mu ma Baibolo, e lyo na mu macalici ya baKatolika na baProtestanti. Lelo muno nshiku abantu balafumyamo ishina lya kwa Lesa mu maBaibolo no kulesha abantu ukulalibomfya. Cimo icilanga ifi ni kalata yalelanda pe ‘shina lya kwa Lesa’ iyafumine ku kabungwe kalolekesha pa fya mapepo na mafunde ye calici iyalembelwe pa 29 June, mu 2008. Iyi kalata yatuminwe kuli ba Shikofu pa kuti bakalandepo pa kukumana kwabo. Muli iyi kalata, Icalici lya Katolika lyatile ponse apalembwa ifilembo fya ciHebere fine ifimininako ishina lya kwa Lesa bafwile ukubikapo “Shikulu.” Lyasosele no kuti ishina lya kwa Lesa talifwile ukubomfiwa nelyo ukulumbulwa ilyo baleimba, ilyo balepepa na lintu balecita ifili fyonse ifya mapepo. Ne ntungulushi sha mapepo mu macalici yambi aya batila Bena Kristu e lyo ne sha mu mipepele imbi fye, shalilenga abantu abengi nga nshi abaya ku mapepo ukukanaishiba Lesa wa cine.

Abalenga Ishina lya kwa Lesa Ukuba Ilya Mushilo Balacingililwa

10. Bushe ishina lya kwa Lesa licindikwa shani muno nshiku?

¹⁰ Inte sha kwa Yehova balipusanako pantu bena balacindika no kulumbanya ishina lya kwa Lesa. Balalenga ili shina ukuba ilya mushilo pantu balibomfya mu mucinshi. Yehova alitemwa abantu abamutetekela kabili alacita icili conse pa kuti abapaale no kubacingilila. Baibolo itila: “Aishiba abooba muli ena.”—Nahu. 1:7; Imil. 15:14.

11, 12. Ni bani balecindika ishina lya kwa Lesa mu Yuda, kabili ni bani bacita ifyo pali lelo?

¹¹ Nangu ca kuti abaYuda balipondokele Lesa, kwali bamo ‘abaubile mwi shina lya kwa Yehova.’ (Belengeni Sefania 3:12, 13.) Ilyo Lesa asuminishe abena Babiloni ukusansa abaYuda ne calo cabo, no kusenda abantu bunkole pa kuti akande abaYuda pa mulandu wa kubulwa icitetekelo, bamo pamo nga Yeremia, Baruki, na Ebede-meleke, balicingililwe. Na bo baikele “muli” lulya luko ulwapondweke. Bamo balitwalilile ukuba aba cishinka na muli bunkole. Mu 539 B.C.E., abena Madai na bena Persia abaletungululwa na Sailasi balicimfishe Babiloni. Mu kwangufyanya, Sailasi afumishe icipope ca kusuminisha abaYuda abashele ukubwelela ku mwabo.

¹² Sefania asobele pali balya abali no kubwesha ukupepa kwa cine ati, Yehova akabapususha kabili akasekelela pali bena. (Belengeni Sefania 3:14-17.) Na mu nshiku shesu ifyapala ifi fyalicitike. Ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwatendeke ukuteka mu muulu, Yehova alilubwilwe abasubwa aba cishinka kabili abashalapo ukufuma muli bunkole bwa Babiloni Mukalamba. Kabili alasekelela pali bena ukufika na pali ino nshita.

13. Bushe abantu ba mu nko shonse balelubuka ukufuma kwi?

¹³ Abakwata isubilo lya kwikala umuyayaya pano isonde na bo balifumamo muli Babiloni Mukalamba kabili balileka ukukonka ifisambilisho fya bufi. (Ukus. 18:4) Kanshi amashiwi yaba pali Sefania 2:3 ayatila: “Fwayeni Yehova, mwe bafuuka bonse aba mwi sonde,” yalefikilishiwa sana muno nshiku. Abafuuka ukufuma mu nko shonse, nampo nga bakwata isubilo lya kuya ku muulu nelyo ilya kwikala pe sonde, baleuba mwi shina lya kwa Yehova.

Ishina lya kwa Lesa te Cishimba ca Kutucingilila

14, 15. (a) Finshi bamo balemona kwati e fingabacingilila? (b) Finshi tushifwile ukubomfya nge cishimba ca kutucingilila?

¹⁴ Abena Israele bamo balemona kwati itempele kuti lyabacingilila ku balwani. (Yer. 7:1-4) Abena Israele bene, inshita imo baleti icipao ca cipangano cakulabacingilila mu bulwi. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Constantine Mukalamba alembele ifilembo fya ciGriki ifya kubalilapo fibili ifyaba mwi lumbo lya kuti “Kristu,” pa nkwela sha bashilika bakwe. Ne fi filembo ni khi na rho kabili alesuubila ukuti fyakulabacingilila. Kabili batila Imfumu Gustav Adolph II iya ku Sweden, iyalwileko mu nkondo yaliko pa myaka 30 yafwele ica kucinga icifuba ica cela icili pe bula 7. Nga fintu mwamona, ishina lya kuti lehova lyalembelwe pa ntanshi fye ya ca kucinga icifuba.

¹⁵ Abantu ba kwa Lesa bamo abasanswapo ne fibanda basanga ukutila nga baita ishina lya kuti Yehova mwi shiwi ilikalamba, Lesa alabacingilila. Na lyo line, tatufwile ukumona kwati ifintu apaba ishina lya kwa Lesa kuti fyatucingilila kabili tatufwile ukufimona nge cishimba icakwata amaka ya kutucingilila. Umu te mo ukuuba mwi shina lya kwa Yehova kwalola.

Ifyo Twingooba Muli Lesa Pali Lelo

16. Kuti twacita shani pa kucingilila bukapepa bwesu?

¹⁶ Tulasanga icubo pali lelo muli bukapepa ubo fwe bantu ba kwa Lesa tuipakisha nge bumba. (Amalu. 91:1) “Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” na baeluda mu cilonganino, balatweba ifilecitika muno calo ifingalenga twafilwa ukucingilila bukapepa bwesu. (Mat. 24:45-47; Esa. 32:1, 2) Tontonkanyeni pa miku ubwingi batusoka pa lwa kutemwisha indalama, kabili tontonkanyeni pa fyo ukumfwila uku kusoka kwatucingilila ku mafya. Ni shani pa lwa kuba no muleketela uwingalenga twaleka ukubomba umulimo wa kwa Yehova? Icebo ca kwa Lesa citila: “Umuleketela wa bawelewele e ukabalofya. Lelo uumfwa kuli ine, akekala umutelelwe no kwikala umutende ukwabula ukutiina ububi.” (Amapi. 1:32, 33) Ukwesha na maka ukuba ne mibele yasanguluka, kulalenga twatwalilila ukuuba muli Lesa.

17, 18. Cinshi cileafwa abantu abashaifulila ukulauba mwi shina lya kwa Yehova pali lelo?

¹⁷ Tontonkanyeni na pa fyo umusha wa cishinka atukoselesha ukukonka filya Yesu atweba ukuti tuleshimikila imbila nsuma iya Bufumu pano isonde ponse. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sefania alandile pa kwaluka ukwafwa abantu ukulauba mwi shina lya kwa Lesa. Baibolo itila: “Lilya nkaalula ululimi lwa bantu na bantu ukuba ululimi ulwine lwine, ukuti bonse fye balilile kwi shina lya kwa Yehova, ukuti bamubombele no mutima umo.”—Sefa. 3:9.

¹⁸ Bushe ululimi lwine lwine cinshi? Ululimi lwine lwine cine icilanda pali Yehova Lesa no kufwaya kwakwe ifyaba mu Cebo cakwe. Mulabomfya ulu lulimi nga mule-ebako bambi icine pa Bufumu bwa kwa Lesa ne fyo bukalenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo, na lintu mulekomaila pali bumulopwe bwa kwa Lesa na pa nsansa na mapaalo ifyo aba busumino bakaipakisha umuyayaya. Pa mulandu wa kuti kuli abengi abalelanda ulu lulimi lwa mampalanya, ‘abalelilila kwi shina lya kwa Yehova,’ baleyabalefulilako kabili ‘balemubombela no mutima umo.’ Ca cine abengi pano isonde nomba balitampa ukuuba muli Yehova.—Amalu. 1:1, 3.

19, 20. Mulandu nshi abena Israele baicushishe fye ilyo bacetekele “icubo ca bufi”?

¹⁹ Abantu pano calo balakwata amafya ayakalamba sana. Nga bafilwa ukupwisha aya mafya, abengi bacetekela abantunse abashapwilika, nelyo bakateka ukuti e bengabafwa, nga filya na bena Israele limo balecetekela inko shali mupepi no kubombela pamo na sho. Lelo mwalishiba ukuti ukucita ifi takwapwishishe amafya yabo. Na pali lelo tapali imitekele iili yonse, nangu fye kabungwe ka United Nations, iingapwisha amafya ya bantunse. E ico, cinshi umuntu engafwaila ukuuba mu tubungwe twa musango yu utwaba icubo ca bufi? Filya Baibolo ita utu tubungwe ati “icubo ca bufi,” e fyo na imwe mufwile ukumona utu tubungwe pantu bonse abatucetekela, bakekatwe nsoni.—Belengeni Esaya 28:15, 17.

²⁰ Nomba line fye ubushiku bwa kwa Yehova ubukaba nge mfula ya mabwe bukesa pali lino isonde. Imitabotabo ya bantunse ne fyanso fya manyukiliya ne fyuma tafyakacingilile abantu. Ilembo lya kwa Esaya 28:17 lilanda ukuti: “Imfula ya mabwe ikasenda icubo ca bufi, na menshi yakafumyapo icifulo ca kufisamamo.”

21. Busuma nshi twingasanga nga tulekonka amashiwi yali mwi lembo lya mwaka wa 2011?

²¹ Pali nomba abantu ba kwa Lesa balooba muli Lesa wabo Yehova. Na ku ntanshi, ilyo ubushiku bwa kwa Lesa bukesa bakooba muli wena. Ishina lya kwa Sefania ilyalola mu kuti “Yehova nacingilila,” lilanda pa kucingililwa kwa cine cine. Kanshi nacilinga ifi ilembo lya mwaka wa 2011 liletweba ukuti: ‘Muleuba mwi shina lya kwa Yehova.’ (Sefa. 3:12) Na pali ino ine nshita, tufwile ukulauba mwi shina lya kwa Yehova kabili ici cubo kuti twacisanga nga ca kuti twamucetekela umupwilapo. (Amalu. 9:10) Kanshi cila bushiku natuletontonkanya pali aya mashiwi ayatila: “Ishina Yehova lupungu ulwakosa. E mo umulungami abutukila no kucingililwa.”—Amapi. 18:10.

Bushe Muleibukisha?

• Finshi tufwile ukucita pa kuti tuleuba mwi shina lya kwa Yehova?

• Mulandu nshi tushilingile ukucetekela “icubo ca bufi”?

• Tukacingililwa shani ku ntanshi?

[Amashiwi pe bula 6]

Ilembo lya mwaka wa 2011 lileti: ‘Muleuba mwi shina lya kwa Yehova.’—Sefania 3:12.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 7]

Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”