Icipandwa 6
‘Lekeni Umulinganya Ukonkoloke’—E Cintu Icikalamba Icingatwafwa Ukwishiba Lesa
1. Cinshi calenga ukuti fwe bantu tulefwaya ukuba aba mulinganya?
UKUFUMA fye na kale, kwaba abantu abaishibikwa sana ukuti balitemwa umulinganya. Lelo tontonkanyeni pali ici cishinka: Ico abantu batemenwa umulinganya mulandu wa kuti babumbilwe mu cipasho ca kwa Lesa. Ico mwatemenwa umulinganya ne co mushifwaila abantu ukumufyenga ni co mwabumbilwe mu cipasho ca kwa Yehova, ‘uubekelwa’ mu mulinganya.’—Yeremia 9:24; Ukutendeka 1:27; Esaya 40:14.
2, 3. Mulandu nshi tulingile ukusambilila amabuuku ya bakasesema 12 pa kuti twishibe umulinganya wa kwa Yehova?
2 Ilyo mulebelenga amabuuku yalekanalekana aya mu Baibolo, kuti mwailuka umulinganya wa kwa Lesa. Nomba mukanonkelamo sana nga mulebelenga mu mabuuku ya bakasesema 12. Umulinganya walilandwapo imiku iingi sana muli aya mabuuku ica kuti icitabo cimo ico ba Bible society baalemba umwaba amabuuku yatatu Hosea, Amose, na Mika cakwata umutwe wa kuti Justice Now! [Umulinganya Nomba!] Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pa fyo Amose acincishe abantu, atile: “Lekeni [umulinganya ukonkoloke, NW] nga menshi, no bulungami ngo mulonga wa cishawasha.” Kabili moneni ifyalandile Mika, ifyo mufwile ukubalilapo ukucita, atile: “Cinshi cimbi ico Yehova alefwaya kuli iwe, kano ukucito [umulinganya], no kutemwo luse, no kwenda bufuke bufuke na Lesa obe?”—Amose 5:24; Mika 6:8.
3 E ico kanshi, nga tulefwaya ukwishiba Yehova bwino e lyo no kulamupashanya, tulingile ukwishiba bwino umwalola umulinganya wakwe. Yehova aaba no mulinganya, e fyo aba fye, kanshi nga tulefwaya ukwishiba Lesa kano twaishiba bwino umulinganya wakwe. Nangu babomfi bakwe aba ku kale balishibe ukutila “Yehova atemwo [umulinganya].”—Amalumbo 33:5; 37:28.
4. Langilileni ifyo ifyalembele bakasesema 12 pa mulinganya wa kwa Lesa fingakosesha icitetekelo cenu.
4 Ilyo Yehova talaleta ubupingushi pali Yerusalemu, kasesema Habakuki aipwishe icipusho ca kuti: “Mwe Yehova, bushe ndekuuta ukufika ku nshita nshi, na imwe ukuumfwa iyo? . . . amalango yalengwo kunaka, no bupingushi tabusalangana; pantu umubifi alibisho walungama, e co ubupingushi bufumina bupondeme.” (Habakuki 1:2, 4) Icalengele ukuti Habakuki uwa cishinka eshibe Yehova mulandu wa kubelenga Amalembo ayaliko pali ilya nshita ne fyo aimwenene umwine. Kanshi alicetekele ukuti Lesa wa mulinganya kabili afwaya na bantu bene ukuba no mulinganya. Nomba nangu ca kuti uyu kasesema alishibe ifi, alefwaya ukwishiba umulandu Yehova asuminishisha ububifi. Lesa aebele Habakuki ukuti aali no kuba no mulinganya ku bantu ba cishinka. (Habakkuk 2:4) Nga ca kutila Habakuki na bantu bambi balicetekele Lesa ukuti wa mulinganya, pali bufi nga ni mwe, kuti mwacilapo ukumucetekela. Mulandu nshi? Pantu imwe, mwalikwata Baibolo yonse, e co kuti mwaishiba bwino imilimo yonse iya kwa Yehova ne fyo aba, kumo no mulinganya wakwe uumonekela mu fyo acita. E ico kanshi imwe kuti mwaishiba bwino Yehova no kucetekela umulinganya wakwe uwafikapo.
5. Ni nshila shinga isha mulinganya isho twalasambililapo?
5 Ilyo Yehova aletuma inkombe shakwe ku bena Israele, alekomaila sana pa kuba no mulinganya. (Esaya 1:17; 10:1, 2; Yeremia 7:5-7; Esekiele 45:9) Pa mulinganya alikomailepo icine cine ukupitila muli bakasesema bakwe 12. (Amose 5:7, 12; Mika 3:9; Sekaria 8:16, 17) Umuntu onse uulebelenga ifyalembele bakasesema kuti amona ukuti kwena balikomailepo sana pa kuba no mulinganya cila bushiku. Kwaliba inshila ishingi isho twingakonkelamo amasambililo yaba mu mabuuku 12, lelo twalalanda fye pa nshila shibili isho aba bakasesema balekomailapo pa kulanda pa mulinganya no kumona ifyo twingalakonka ifyo tusambilila.
UMULINGANYA MU MILIMO TUBOMBA NA MU NDALAMA
6, 7. Mulandu nshi umulinganya wacindamina mu milimo tubomba na mu ndalama?
6 Yesu atile: “Te ku cilyo ceka, umuntu engekalila no bumi.” (Luka 4:4; Amalango 8:3) Talekaana ukuti tatulingile ukulya, pantu kwena tulingile ukulya. Kanshi pa kuti abantu abengi bakwate ifya kulya kamo balebomba nangu umo fye mu lupwa alingile ukulabomba. E fyo cali na ku babomfi ba kale aba kwa Lesa. Bamo baleibombela fye, ne milimo balebomba kulima nangu ukubila ifya kufwala, bamo bali ni bakaapenta, bambi na bo balepanga imipika. Bambi na bo baleingisha abantu incito aba kusombola ifya kulya, ukupela ubunga bwa ng’ano, ukwenga amafuta, nangu ukupanga umwangashi. E lyo bambi na bo bali ba makwebo, baleshita no kushitisha ifipe. E lyo bambi abashala balebombelako abantu imilimo imo imo iya kuwamya imitenge atemwa ukulisha ifilimba.—Ukufuma 35:35; Amalango 24:14, 15; 2 Ishamfumu 3:15; 22:6; Mateo 20:1-8; Luka 15:25.
7 Bushe ifyo mucita nangu ifyo balupwa wenu bacita nafilingana ne fi? Ukulanda fye icishinka, inshila sha kubombelamo muno nshiku limbi kuti shapusana ne sha bena kale, nomba bushe tamulesumina ukuti ifyo Lesa aalefwaya abantu ukuba aba mulinganya nga balembomba na bantu banabo, e fyo na lelo line afwaya? Mu fyebo fyakwe ifyo alandiile muli bakasesema bakwe 12, Yehova alangilile ukutila enekela abantu bakwe ukuba no mulinganya muli fyonse ifi twalandapo. Ilyo tuletontonkanya pa fya kumwenako fimo, tuletontonkanya na pa fyo Lesa afwaya ukuti tuleba no mulinganya.—Amalumbo 25:4, 5.
8, 9. (a) Mulandu nshi amashiwi ya bupingushi ayaba pali Malaki 3:5 yacindamina sana? (b) Bushe Amalembo yakoselesha shani ifyo umuntu alingile ukulamona incito ne fyo alingile ukulabomba?
8 Lesa alandiile muli Malaki ukuti: “Nkapalama kuli imwe ku kucito bupingushi; kabili nkabe nte iyayanguka pa ba malele, kabili pa ba bucende, kabili pa balapo bufi, kabili pa bafyenenkesho wa cilambu ku cilambu cakwe, . . . no kuntiina iyo.” (Malaki 3:5) Yehova kanshi alipatile abantu abalecenjesha ababomfi babo. Bushe ici cintu calibipile sana? Ee, pantu atile abaleliila ababomfi babo cimo cine na bapepa imipashi, abacende, na ba bufi. Abena Kristu balishiba ifyo Lesa akapingula ‘aba bulalelale, na bapepa imipashi, na ba bufi bonse.’—Ukusokolola 21:8.
9 Ifyalecitika ku ncito tafyali kupula fye mu fishinte fya mibele isuma iya bantunse epela; lelo na Yehova alemona ifyalecitika kabili alefwaya paba umulinganya. Atile pa mulandu wa bucenjeshi bwa aba bantu ‘abalefyenenkesho wa cilambu ku cilambu cakwe,’ aali no ‘kupalama kuli aba bantu no kubapingula.’ Nomba kwena Lesa tatile uwalemba abantu incito afwile ukusumina fye fyonse ifyo ababomfi balefwaya. Kuti mwamona mu cilangililo ca kwa Yesu ica babomfi abalembelwe incito mwi bala lya myangashi ukuti uwalelemba abantu incito e walingile ukupingula indalama sha kubafolesha no kubeba ifyo bakalabomba incito. (Mateo 20:1-7, 13-15) Icikalamba ico twamona mu cilangililo ca kwa Yesu ca kuti nangu umuntu abombele akasuba konse nangu iyo, bonse umo umo babafoleshe fye indalama imo, indalama imo yali e malipilo ya muntu uubombele akasuba konse. Na kabili kuti twamona ukuti umwine wa ncito talecita ubucenjeshi bwa kulila ababomfi bakwe pa kuti amwenemo.—Yeremia 22:13.
10. Mulandu nshi cawamina ukubika amano ku fyo tusunga ababomfi besu?
10 Nga ca kuti mwalikwata akampani na babomfi, nangu nga ca kuti mwaita fye umuntu ukwisamubombelako incito, bushe mulebukisha amashiwi yaba pali Malaki 3:5 ilyo mulepingula indalama isha kubafolesha, ifyo mubeba ukuti bacite, e lyo no kubapeela amalipilo yabo yonse ubushiku bulya bwine mwapangana? Caliwama ukutontonkanya pali ici pantu na Malembo ya ciGriki aya Bwina Kristu yalilandapo pa bubi bwaba mu kukanasunga bwino ababomfi. Nomba ku bacenjesha ababomfi babo umusambi Yakobo aipwishe icipusho ca kuti: “Bushe [Yehova] na o tamukaanya?” (Yakobo 5:1, 4, 6) Tulalungika pa kusondwelela ukuti: Bonse abacenjesha “uwa cilambu ku cilambu cakwe” ninshi kwena tabaishiba Yehova, pantu ninshi tabalemupashanya umulinganya.
11, 12. (a) Lufyengo nshi ulwalembwa pali Hosea 5:10? (b) Bushe kuti mwakonka shani icishinte caba pali Hosea 5:10?
11 Nomba belengeni umulandu Yehova akaanine abantu bamo abalumbwike sana mu nshiku sha kwa Hosea, abebele ukuti: “Bacilolo ba kwa Yuda bali nga batelulo mupaka; pali bene e po nkapongolwela nga menshi ukububuka kwandi.” (Hosea 5:10) Fibi nshi Hosea asokelepo abantu? Shibulimi umwina Yudea alicindike sana impanga umo alelima ifya kulya, kabili mu mipaka ya mpanga yakwe alebikamo amabwe nangu impoopo. ‘Ukutelulo mupaka’ kwaleliila shibulimi impanga kabili kwalelenga akwata ifya kulya ifinono. Hosea alingenye bacilolo ba mu Yudea ku bantu abaletelula impoopo sha mipaka, nomba aba bene bacilolo e balingile ukuba pa ntanshi mu kuba no mulinganya.—Amalango 19:14; 27:17; Yobo 24:2; Amapinda 22:28.
12 Muno nshiku abantu bamo abashitisha ifikuulwa ne mpanga limbi kuti bafwaya ‘ukutelula imipaka’ pa kuti bacenjeshe abo baleshitisha. Nomba kwena bonse kumo fye na bashimakwebo, na balemba bambi incito, ababomfi e lyo na bantu abeta abaishiba incito ukubabombelako imilimo imo, na bonse abapanga ifipangano na bantu bambi kuti banonkelamo mu kukonka icishinte ce funde icaba pali ili lembo. Nge fyo mwaishiba, bamo aba makwebo tabafwaya ukulemba ifyo bapangana na bo balecita nabo amakwebo, bamona kwati nga balemba limbi ku ntanshi kuti cayafya ukwalulamo fimo nangu ukwebo uyo muntu ukubomba ne fyo bashapangene. Bambi ukulemba kwena balalemba nomba ifyo balemba tabalemba ifya kuti filemoneka bwino bwino nangu limbi kuti babomfya insoselo sha bwile, kabili tabasakamana ne fyo cikaba ku munabo. Umuntu uulecita ifintu fya musango yu—nampo nga wa makwebo, nangu uuleshita fye ifipe, nelyo muntu waingisha abantu incito, nangu nga mubomfi fye—bushe kwena kuti mwatila umuntu wa musango yu alishiba Lesa wa mulinganya mwa? Icebo ca kwa Yehova citila: “Witelula mupaka wa [bana ba nshiwa], pantu Kalubula wabo untu akosa, na o akabalubulwile lubululo kuli iwe.”—Amapinda 23:10, 11; Habakuki 2:9.
13. Ukulingana na Mika 6:10-12, lufyengo nshi ulwafulile pa bantu ba kwa Lesa aba kale?
13 Mika 6:10-12 na yo yalilondololapo na fimbi pa mulinganya ukuti: “Bushe ndabe ing’anda ya babifi umwabe fyatutilwa fya bubifi, no mulingo uwapunguka uulenge cipyu? Bushe ntile wa cishinka uulingila ku fya kulingo kufina fya bubifi, uulingila kuli tumba wa mabwe ya bucenjeshi? Pa kuti . . . abekashi ba uko basoso bufi, kabili indimi shabo sha kufutika mu tunwa twabo.” Muno nshiku limbi kuti twapima ifya kulya mu makilogramu, tatubomfya amasekelo ya mabwe nga filya aba kale balepima. Kwena nangu tucita ifi, icishinka ca kwa Mika cena nacumfwika. Aba makwebo nangu abasulu abaliko mu nshiku shakwe baleliila abantu; pantu tabalebomfya amabwe ayalingana na yo balingile ukubomfya pa kupima. Lesa atile abantu ba musango yu ababa no ‘tunwa twa kufutika’ mu makwebo yabo ni ‘mbifi.’—Mika 6:10-12.
14. Bushe ukusoka kwa kwa Mika kuti kwatwafwa shani ukukanaba no lufyengo muno nshiku?
14 Bushe amashiwi ya kwa Mika pa masekelo ya bucenjeshi kuti na imwe yamukuma nga muibombela fye mwe bene na babomfi nga mwalikwata nangu nga mwaingila fye incito? Mulingile ukutontonkanya pali ci, pantu kwabe inshila ishingi isho abaya mu kushita ifipe na beta abantu ukuti bababombeleko incito babacenjeseshamo. Ica kumwenako, abantu bamo abakuulila abantu ifikuulwa balabomfya sementi iinono e lyo limo tabakonka icipimo ca sementi ico balingile ukubomfya pa kupindula indaka. E lyo limbi uulebombela umbi incito na o, kuti abomfya ifisolobelo ifya mutengo unono ukucila pa ndalama apangene nankwe ukushita ifintu ifyakosa, e lyo nomba ayafibomfya apo alemona kwati umwine te kuti eshibe. Aba makwebo bamo balabepa, bashitisha ifipe fya kale kwati fipya. Na kabili mufwile mwalyumfwapo aba makwebo bamo nangu abapanga ifipe ababa ne nshila sha bucenjeshi pa kuti fye basangemo ubukumu. Bushe na imwe kuti mwakumbwa ukufwaya ukucite fi? Ibuuku limo ilyalembelwe nomba line ilyalanda pa fyo umuntu engaicingilila ku kumwishibila inkaama lyalandile pa Nte sha kwa Yehova ukuti bena “basumina ukuti Kabumba wabo alabamona, kabili abengi kuti batemwa no kufwa ukucila ukwiba.” Na kabili lyatile: “E bantu bafwaya sana mu ncito umwaba indalama ishingi.” Mulandu nshi? Pantu Abena Kristu ba cine balishiba ukuti Yehova ‘afwaya bena ukuti baleba no mulinganya,’ ukubikako fye ne milimo babomba na mu ndalama.—Mika 6:8.
“BACILOLO KU BUPINGUSHI”
15, 16. Bushe intungulushi sha mu nshiku sha kwa Mika shalesunga shani abantu?
15 Kuti mwamona mu mabuuku 12 aya bakasesema ukuti limo limo, abantu tabaleba no mulinganya. Intungulushi ishalingile ukuba no mulinganya, shali no lufyengo. (Ukufuma 18:21; 23:6-8; Amalango 1:17; 16:18) Mika pa kubapaapaata atile: “Shi umfweni, mwe bakasomo ba kwa Yakobo, mwe bacilolo ba ba ng’anda ya kwa Israele; bushe te mwe mulingile ukwishibo bupingushi? Mwe bapato busuma no kutemwo bubi, mwe basusule nkanda yabo pali bene, no munofu wabo pa mafupa yabo.”—Mika 3:1-3; Esaya 1:17.
16 Aya mashiwi yafwile yalipapwishe abantu abaishibe ifyo caba ukwikala mu mishi. Kacema inshita shimo alebeya amasako ya mpaanga isho alecema no kucingilila. (Ukutendeka 38:12, 13; 1 Samwele 25:4) Lelo “bacilolo ba ba ng’anda ya kwa Israele,” abalingile ‘ukwishiba umulinganya,’ balecusha abantu ba bucemi bwa kwa Lesa, kwati kulepaula inkanda ya mpaanga no kukontaula amafupa ya iko. (Amalumbo 95:7) Mika alandile icilangililo na cimbi icapuseneko na cilya ica bekala mu mishi, atile ba cilolo ‘abalepingwila icilambu’ bali kwati ni ficilasa nangu ngo lubao lwa myunga. (Mika 7:3, 4) Elenganyeni ukuti mulepita mu ncende umuli ficilasa no lubao lwa myunga. Kuti fyamukwebulula, e lyo limbi kuti fyalepula ne fya kufwala. Ici cilelangilila ifyo intungulushi shalecusha abantu ba kwa Lesa. Mu nshita ya kusunga bwino bamunyinabo, balebacenjesha no kubabepa.—Mika 3:9, 11.
17. Ukulingana na Sefania 3:3, bushe intungulushi shali shani?
17 Sefania na o alilandilepo pa cintu cimo cine: “Bacilolo ba mu kati ka uko ni nkalamo ishilila, abapingushi ba uko mimbulu ya ku cungulo, iishishapo ifupa lya ku lucelo.” (Sefania 3:3) Bushe kuti mwaelenganya ifyo intungulushi sha bantu ba kwa Lesa bali, ukuti bali nge nkalamo shabuuka, ishikali, abasulile ubulungami? Nangu bushe kuti mwaelenganya bakapingula abali nge mimbulu ya nsala kabili iyabuuka, ica kuti ulucelo mwasanga ishiilepo fye amafupa yeka yeka? Bushe kwena abantu kuti baba no mulinganya nga ca kuti mu calo muli ifi? Mu calo tamwali umulinganya pantu intungulushi shalecenjesha abantu mu nshita ya kubasunga bwino.
18. Bushe abapingushi ba mu Israele balingile ukupingula shani abantu ba kwa Lesa?
18 Kanshi twamona ukuti shilya ntungulushi ishali mu luko ulwaipeela kuli Lesa tashamwishibe nakalya. Nga ca kuti balimwishibe, nga balikonkele amashiwi yaba pali Sekaria 8:16 ayatila: “Ifi fintu e fyo mulecita: soseni icine umuntu onse ku mubiye; pinguleni mu mpongolo shenu icine no mutende.” Abakalamba ba mu Israele balelonganina pa mpongolo ya musumba ku kupingula imilandu, tabalingile ukupingula bwangu ukwabula ukumfwikisha umulandu nangu ukupingula ukulingana ne fyo baletontonkanya, lelo balingile ukupingula ukulingana ne fyo Lesa umwine alefwaya. (Amalango 22:15) Na kabili Yehova abasokele ukuti tabalingile ukuba na kapatulula pa kupingula abantu, babe bakankaala nangu ni bashimucindikwa. (Ubwina Lebi 19:15; Amalango 1:16, 17) Abapingushi balingile ukuwikisha abantu abalekansana, no ‘kubapingula no mutende.’
19, 20. (a) Mulandu nshi twingalandila ukuti baeluda mu cilonganino kuti basambililako ifingi kuli bakasesema 12? (b) Bushe baeluda kuti balangilila shani ukuti balishiba Yehova no mulinganya wakwe?
19 Umutumwa Paulo ayambwile Sekaria 8:16 ilyo alelembela kalata Abena Kristu. (Abena Efese 4:15, 25) E ico kanshi amashiwi ya kusoka kabili aya kufunda ayo bakasesema 12 balandile aya kuba no mulinganya yalabomba sana na mu cilonganino muno nshiku. Abakalamba, nangu bakangalila balingile ukwishiba sana Yehova no kuba no mulinganya. Esaya 32:1 ilondolola bwino aba bantu ukuti ni “bacilolo ku bupingushi” nangu ku mulinganya. Masambililo nshi ayasuma pali aba baeluda ayo twingasambilila mu kusoka no kufunda ukwaba mu mabuuku ya bakasesema 12?
20 Baeluda mu cilonganino balingile ukwibukisha icine caba mu Malembo e lyo no kwiluka ifyo Yehova amona imilandu yalekanalekana. Ifyo balepingula filingile ukulafuma mu Malembo ukucila ifyo abene baletontonkanya nangu ukupingula ifintu ukwabula no kwishiba umulandu bapingwila ifyo. Baibolo ilangilila ukutila limbi kuti kwaba imilandu iingakosa ukupingula, iingafwaya ukuti kube inshita ya kupekanya, no kufwailisha ifyebo muli Baibolo na mu mpapulo sha musha wa cishinka kabili uwashilimuka umwaba ukufunda kwa mano. (Ukufuma 18:26; Mateo 24:45) Baeluda nga balebikako sana mano nge fi, kuti bapata ifyo Lesa apata no kutemwa ifyo atemwa. Nga babe fi kuti ‘balateka no mulinganya mu mpongolo’ ica kuti ‘balapingula ukupingula kwa cishinka.’—Amose 5:15; Sekaria 7:9.
21. Mulandu nshi baeluda bashifwile ukubela na kapatulula, lelo finshi fingalenga ukuti babe na kapatulula?
21 Umuntu uulepingula imilandu nangu nga alishiba ifyaba mu Baibolo, limbi kuti aba na kapatulula. Malaki alyumfwile ubulanda icine cine, pantu bashimapepo abalingile ukuba impandamano, e ‘bali na kapaatulula mu malango.’ (Malaki 2:7-9) Mulandu nshi cabelele fyo? Kwena, Mika atile intungulushi shimo ‘shalepingwila kwi fisakanwa, bashimapepo na bo balefundila abantu ku cilambu.’ (Mika 3:11) Bushe cinshi cingalenga ukuti eluda aletontonkanya nge fi? Tutile eluda alepingula umuntu uwalemupeelapo fimo, nangu tutile eluda wine alemona kwati uyu muntu kuti amucitilapo fimo ku ntanshi. Nelyo tutile umulandu alebombelapo wa kwa lupwa wakwe nangu uwa ku bena buko. Bushe akacindika bulupwa nangu akacindika ifishinte fya kwa Lesa? Nga eluda alebombela pa mulandu umo nangu nga alelinga umuntu ukumona nga nafikapo ukubomba umulimo mu cilonganino, e lyo mwingamona nga ca kuti alikwata akapatulula nangu iyo.—1 Samwele 2:22-25, 33; Imilimo 8:18-20; 1 Petro 5:2.
22. (a) Mulimo nshi uo baeluda bakwata pa mulinganya? (b) Mibele nshi imbi iya kwa Lesa iyo baeluda bafwile ukukwata ilyo balepingula abalufyenye?
22 Umuntu nga alufyanya nga nshi, bakacema ba kwa Lesa balacingilila icilonganino pa kuti taconaike ku mibele yabipa. (Imilimo 20:28-30; Tito 3:10, 11) Nga ca kuti uulufyenye nalapila icine cine, baeluda bakafwaya “ukulungika uwa musango yu ne mitima iyafuuka.” (Abena Galatia 6:1) Mu nshita ya kuba no buluku, bakonka uku kufunda ukutila: “Pinguleni ukupingula kwa cishinka, citeni uluse ne nkumbu umuntu onse kuli munyina.” (Sekaria 7:9) Amafunde ya kwa Yehova ku bena Israele pa fyo balingile ukukonka pa kupingula imilandu yalangilila ukuti wa mulinganya no luse. Abapingushi balikweteko ubuntungwa pa kupingula; balebelela uluse, nga bamona icalengele nangu nga bamona ifyo umutima wa uulufyenye uli. Na bakangalila mu cilonganino nabo bene balingile ukupingula “ukupingula kwa cishinka” kabili balingile ukuba no “luse ne nkumbu,” nga balecita fi ninshi balimwishiba Yehova.
23, 24. (a) Bushe baeluda kuti bacita shani pa kuti ‘balepingula no mutende’? (b) Bushe finshi bakasesema 12 bamwafwa ukwishiba pa mulinganya?
23 Ibukisheni ifyalanda Sekaria 8:16: “Pinguleni mu mpongolo shenu icine no mutende.” Cinshi calengele ukuti alande aya mashiwi? Ni pa mulandu wa kufwaya ‘ukupingula no mutende.’ Na ilya ine nshita abatumwa bali pano isonde, kwaleba ukukanaumfwana nangu ukukansana pa kati ka Bena Kristu beka beka. Nga filya Paulo aafwile Yuodia na Suntuki, e fyo na baeluda muno nshiku baafwa aba mu cilonganino. (Abena Filipi 4:2, 3) Baeluda balingile ukubombesha nga nshi pa kuti ‘bapingule no mutende,’ ukufwaya ukuwikisha aba bwananyina mu cilonganino. Ukufunda kwa mu Malembo uko bafunda abantu, no mutima bakwata pa kufunda fifwile ukulenga mu cilonganino mwaba ukumfwana no kuba no mutende na Lesa. Nga balecita ifi ninshi balimwishiba Yehova icine cine no mulinganya wakwe na o ninshi baliwishiba.
24 Ifi fintu fibili ifilumbwilwe pa muulu filelangilila ukuti calicindama nga nshi cila bushiku ukulakonka ukufunda pa mulinganya uko bakasesema 12 balembele. Ala cine cine kuti twanonkelamo nga ca kuti ifwe na banensu ‘tuleleka umulinganya ukulakonkoloka’!
FINSHI MUSAMBILILE?
• Bushe nani uo mupashanya umulinganya?—Amalumbo 37:28; Hosea 2:19, 20.
• Mulandu nshi uo mufwile ukufwaila ukuba aba mulinganya?—Amalumbo 37:28; Hosea 2:19, 20.
• Kuti mwacita shani pa kuti mube no mulinganya mu ndalama nangu ilyo mulebomba imilimo yenu?—Hosea 5:10; 12:6, 7; Amose 8:5; Mika 2:1, 2; Malaki 3:5.
KUTI TWAKONKA SHANI IFI FYEBO MUNO NSHIKU?
• Mulandu nshi uo baeluda mu cilonganino balingile ukubela no mulinganya?—Mika 3:9.
• Kufunda nshi uko Sekaria 8:16 afunda baeluda na bantu bambi?
• Fintu nshi fimo ifingalangilila ukuti umuntu wa kapatulula, ifyo ifwe tushilingile ukulacitako, kabili mulandu nshi?—Malaki 2:7-9; 1 Timote 5:21, 22.
[Icikope pe bula 71]
Habakuki
[Icikope pe bula 76]
Bushe umulinganya e cishinte cimutungulula ku ncito na mu milimo yenu iyo muibombela?
[Icikope pe bula 79]
Bacilolo ba mu nshiku sha kwa Mika na Sefania tabaishibe Yehova
[Icikope pe bula 81]
Muli fyonse ifyo baeluda bacita, ‘bateka no mulinganya mu mpongolo’