Icipandwa 17

“Takuli Uwaba no Kutemwa Ukwacila Pali Uku”

1-4. (a) Finshi fyacitika ilyo Pilato atwala Yesu ku bantu abakalipe abalongene ku nse ye sano lya kwa kateka? (b) Bushe Yesu acita shani ilyo balemuseebanya no kumucusha, kabili fipusho nshi ifikankaala ifyo twingepusha?

“MONENI! Umuntu!” Aya mashiwi e yo Kateka Umwina Roma, Ponti Pilato alanda ilyo atwala Yesu Kristu ku bantu abakalipe, abalongene ku nse ye sano lya kwa kateka ku macaca, pa bushiku bwa Ca Kucilila mu 33 C.E. (Yohane 19:5) Papitile fye Inshiku ishinono, ilyo Yesu aleingila mu Yerusalemu, balimulumbenye ku mabumba ya bantu abati ni Mfumu yasontwa na Lesa. Lelo pali ubu bushiku pena abantu tabalemumona ukuti ni Mfumu.

² Yesu bamufwikile ica kufwala cakashikila nga cilya bafwika imfumu kabili ali ne cilongwe ku mutwe. Ica kufwala bamufwikile, icifimbile pa filonda mu numa yakwe, ifilesuuma umulopa e lyo ne cilongwe ca myunga ico bapatikishe ku mutwe wakwe uulesuuma umulopa, fya kumutumfishako fye. Abantu abo bashimapepo basongele, bakaana uyu mwaume bapumine uuli pa ntanshi yabo. Bashimapepo balebilikisha abati: “Mupoopeleni! Mupoopeleni!” Abantu na bo abali fye ne mitima ya bulwani balebilikisha abati: “Afwile ukufwa.”—Yohane 19:1-7.

³ Yesu, umuntu wacindama sana ukucila abantu bonse abaikalapo pano calo, talepaapaata pa kuti bemwipaya. Taletiina. Ashipikisha umuseebanya no bucushi ukwabula ukuilishanya kabili ali fye uwashipa kabili uwa mucinshi.a Naipekanya ukufwa. Pali ubu bwine bushiku bwa Ca kucilila, ali no kutuula umweo wakwe no kucula sana pa kufwa pa cimuti.—Yohane 19:17, 18, 30.

⁴ Pa mulandu wa kuti Yesu alituulile umweo wakwe, calimoneke ukuti ni cibusa wa cine cine uwa basambi bakwe. Atile: “Takuli uwaba no kutemwa ukwacila pali uku, ukwa kuti umuntu atuulile ababiye umweo wakwe.” (Yohane 15:13) Aya mashiwi kuti yalenga twaipusha ifingi. Bushe kwena cali icalinga ukuti Yesu acule umusango uyu e lyo no kufwa? Cinshi calengele ukuti aipeeleshe ukucula muli iyi nshila? Bushe ifwe fwe “babiye,” fwe basambi bakwe, kuti twacita shani pa kuti tumupashanye?

Mulandu Nshi Cabelele Icalinga Ukuti Yesu Acule no Kufwa?

 5. Bushe Yesu aishibe shani amesho ayali no kumucitikila?

⁵ Apo Yesu e Mesia wasobelwe ukuti akeesa, alishibe ifyali no kumucitikila. Alishibe amasesemo ayengi ayali mu Malembo ya ciHebere ayasobeele fyonse fye pa kucula kwa kwa Mesia ne mfwa yakwe. (Esaya 53:3-7, 12; Daniele 9:26) Alyebele libeela abasambi bakwe ulwa mesho yakwe ayali no kwisa pali ena. (Marko 8:31; 9:31) Ilyo baleya ku Yerusalemu ku Ca Kucilila ca kulekeleshako, alyebele abasambi bakwe ukwabula ukulaamba ati: “Umwana wa muntu ali no kupeelwa kuli bashimapepo bakalamba na bakalemba, kabili bakamupingwila ukufwa no kumupeela ku bena fyalo, kabili bakamupumya no kumufwisa amate no kumufopaula no kumwipaya.” (Marko 10:33, 34) Aya tayali mashiwi ya cilandelande fye iyo. Nga fintu tumwene kale, Yesu balimutumfishe icine cine, balimufwishile amate, ukumuma ifikoti, no kumwipaya.

 6. Mulandu nshi cabelele icalinga ukuti Yesu acule no kufwa?

⁶ Nomba bushe mulandu nshi cabelele icalinga ukuti Yesu acule no kufwa? Kwaba imilandu iingi iyacindama nga nshi. Uwa ntanshi wa kuti, nga ca kuti Yesu alitwalilila fye ukuba uwa cishinka, aali no kulanga ukuti wa mpomfu e lyo no kulangilila ukuti Yehova e walinga ukuteka. Ibukisheni ukuti Satana atile ico abantu babombela Lesa ni co bafwaya ukumwenamo abene. (Yobo 2:1-5) Apo Yesu ali fye uwa cishinka “ukufika na ku mfwa . . . pa cimuti,” alilengele caishibikwa bwino bwino ukuti ifyo Satana alandile bufi bwafita fititi. (Abena Filipi 2:8; Amapinda 27:11) Umulandu wa bubili wa kuti ukucula kwa kwa Mesia ne mfwa yakwe kwali no kulenga kube icifuta mulandu pa membu sha bantu bambi. (Esaya 53:5, 10; Daniele 9:24) Yesu apeele “umweo wakwe icilubula ku kukabulamo abengi,” ne co calenga ukuti ifwe tube ifibusa fya kwa Lesa. (Mateo 20:28) Umulandu walenga butatu wa kuti, ukushipikisha ashipikishe amesho no kucula, kwalengele ukutila Yesu “[eshiwe] muli fyonse nga ifwe.” E ico ni Shimapepo Mukalamba uwa cililishi, “uwa luse.”—AbaHebere 2:17, 18; 4:15.

Cinshi Calengele Yesu Aitemenwe Ukutuula Umweo Wakwe?

 7. Bushe Yesu aipeeleshe ukusha finshi pa kuti ese pano calo?

⁷ Pa kuti twishibe bwino bwino ico Yesu aipeeleshe ukucita, tontonkanyeni pali ici: Muntu nshi uwingakuukila ku calo cimbi nga naishiba ukuti abantu abengi uko aleya bakayamukaana, no kuti bakayamuseebanya no kumucusha, e lyo no kuti bali no kuyamwipaya? Nomba moneni ifyo Yesu acitile. Ilyo talaisa pano calo, alikwete icifulo ca pa muulu ku muulu ilyo aali pamo na Wishi. Lelo Yesu aliyitemenwe ukusha ku mwabo ku muulu no kwisaba umuntu pano calo. Alishile pano calo nangu ca kuti alishibe ukuti abantu abengi baali no kumukaana, ukumuseebanya nga nshi, ukumucusha icibi, no kufwa imfwa yabipa. (Abena Filipi 2:5-7) Cinshi calengele Yesu aituule?

8, 9. Cinshi calengele ukuti Yesu atuule umweo wakwe?

⁸ Icikalamba icalengele, ni co Yesu alitemenwe Wishi icine cine. Ukushipikisha Yesu ashipikishe kwalelangilila ukuti alitemwa sana Yehova. Uku kutemwa kwalengele Yesu ukubika amano kwi shina lya kwa Wishi. (Mateo 6:9; Yohane 17:1-6, 26) Ico Yesu alefwaya sana, kufumyapo umuseebanya wali pe shina lya kwa Wishi. E ico Yesu alicindamike sana ishuko ilyo akwete ilya kuculila ubulungami, pantu alishibe ukuti bumpomfu bwakwe bwali no kulenga ishina lya kwa Wishi ukucindikwa.—1 Imilandu 29:13.

⁹ Kwali na cimbi icalengele ukuti Yesu atuule ubumi bwakwe, ne ci ca kuti alitemenwe abantunse. Uku kutemwa kwatampile kale sana ilyo fye abantu babumbilwe. Kale sana ninshi Yesu talaisa no kwisa pano calo, Baibolo yalilandile ifyo aleumfwa mu mutima, yatile ‘apekelwe [nangu ukutemwa] abana ba bantu.’ (Amapinda 8:30, 31) Ukutemwa kwakwe kwalimoneke ilyo aali pano calo. Nga fintu tumwene mu fipandwa fitatu ififumineko muli cino citabo, ifingi ifyo Yesu alecita fyalelangilila ukuti alitemwa abantu bonse, maka maka abasambi bakwe. Lelo pa Nisani 14, mu 33 C.E., atuulile umweo wakwe pa mulandu wesu. (Yohane 10:11) Kanshi takwatala akuba inshila yacila pali iyi iyo alangilamo ifyo atutemwa. Bushe tufwile ukumupashanya? Ee. Na kuba lifunde ukuti tulemupashanya ukutemwa abantu ifyo abatemwa.

“Muletemwana . . . Ifyo Namutemenwe”

10, 11. Lifunde nshi ilipya ilyo Yesu apeele abasambi bakwe, kabili finshi fyaba muli ilyo funde, e lyo kabili mulandu nshi tufwile ukulibakila?

¹⁰ Ilyo kwashele ubushiku bumo ukuti Yesu afwe, aebele abasambi bakwe ati: “Ndemupeele funde lipya, ilya kuti muletemwana; ifyo namutemenwe, e fyo na imwe muletemwana. Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:34, 35) Bushe mulandu nshi ili funde ilya kuti “muletemwana” lyabela “ifunde lipya”? Mu Mafunde ya kwa Mose mwali ne funde lya kuti: “Uletemwo mubiyo nga we mwine.” (Ubwina Lebi 19:18) Lelo ifunde lipya lyena lyalicila pali uku kutemwa, uku kutemwa kwena kuti kwalenga twatuulilapo no bumi bwesu pa mulandu wa bantu bambi. Yesu umwine alilondolwele bwino bwino ilyo atile: “Ili e funde lyandi, ukuti muletemwana ifyo na ine namutemwa. Takuli uwaba no kutemwa ukwacila pali uku, ukwa kuti umuntu atuulile ababiye umweo wakwe.” (Yohane 15:12, 13) Ili funde lipya kuti twalilondolola atuti: “Uletemwa bambi ukucila ifyo waitemwa, te kubatemwa fye nga we mwine iyo.” Mu fyo Yesu aleikala ne fyo afwile, alilangile uko kutemwa.

¹¹ Mulandu nshi tufwile ukubakila ili funde lipya? Ibukisheni ukuti Yesu atile: “Muli ici [e kutila, ukutemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa] e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi.” E ico kanshi, ukutemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa e kulangilila ukuti tuli Bena Kristu bene bene. Kuti twalinganya uku kutemwa kuli baji ya kutwishibilako. Abaya ku kulongana kwa citungu ukwa Nte sha kwa Yehova balafwala baji. Baji ilalenga uuifwele ukwishibikwa pantu palalembwa ishina lyakwe ne shina lya cilonganino. Ukutemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa e ‘baji’ ya kwishibilako Abena Kristu bene bene. Kuti twatila, ukutemwana kufwile ukumoneka kwati cishibilo nelyo baji, pa kuti abantu balemona ukuti ca cine tuli basambi ba cine aba kwa Kristu. E ico cila muntu afwile ukuipusha ati, ‘bushe “baji” yandi iya kutemwa bambi ukucila ifyo naitemwa ilamoneka?’

Bushe Ukutemwa Bambi Ukucila Ifyo Mwaitemwa Kumonekela Muli Finshi?

12, 13. (a) Bushe tufwile ukufika pi ukulanga bambi ukutemwa? (b) Bushe ukutemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa kwalola mwi?

¹² Fwe basambi ba kwa Yesu tufwile ukutemwana nga fintu ena atutemenwe. Cilolele mu kuti tufwile ukuipeelesha ukwafwa abasumina banensu. Bushe tufwile ukuipeelesha ukufika pi? Baibolo itweba aiti: “Ni kuli ici e ko twaishibila ukutemwa, pantu wene apoosele umweo wakwe pa mulandu wesu; na ifwe tufwile ukupoosa imyeo yesu pa mulandu wa bamunyinefwe.” (1 Yohane 3:16) Tufwile ukubatemwa ica kuti nga cayafya kuti twapoosa no mweo wesu pa mulandu wabo nga filya Yesu acitile. Ilyo kuli ukupakaswa, kuti cawamapo ukutuula ubumi bwesu ukucila ukufutuka bamunyinefwe no kubaletelela. Mu fyalo ifingi umo bashumfwana pa mulandu wa kupusana umushobo nelyo imitundu, limbi kuti cawama ukuti ifwe tuculilemo pa kuti tucingilile bamunyinefwe, nangu babe bamushobo nshi nelyo umutundu nshi. Inko nga shaya ku nkondo, kuti twaipeela ukuya mu cifungo nelyo ukufwa ukucila ukulwisha abasumina banensu nelyo fye abantu bambi ababa mu fyalo fimbi.—Yohane 17:14, 16; 1 Yohane 3:10-12.

¹³ Ukuba abaipekanya ukutuulila umweo wesu bamunyinefwe te nshila fye yeka iyabako iya kulangilamo ukuti twalitemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa. Pantu na kuba, fwe bengi pa kulanga ukutemwa tatufwilapo. Lelo nga ca kutila twalitemwa bamunyinefwe ica kuti no kufwa kuti twabafwila, bushe tatufwile ukulaipeelesha ukubafwa sana mu tuntu tunono na ino ine nshita? Ukuipusula, kupeela bambi ifyo twingatemwa ukuba na fyo pa kuti bamwenemo. Tufwile ukubika amano ku fyo bambi balekabila ukucila ukubika amano ku fyo ifwe tulekabila nangu cingapilibula ukuti nga tatukwete ifyo fintu ninshi te kuti twikale bwino. (1 Abena Korinti 10:24) Finshi fimo fimo ifyo twingacita ifingalangilila ukuti twalitemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa?

Mu Cilonganino na mu Lupwa

14. (a) Bushe baeluda bafwile ukuipeelesha ukucita finshi? (b) Bushe muumfwa shani pa kubombesha kwa baeluda mu cilonganino cenu?

¹⁴ Baeluda mu cilonganino balaipeelesha sana pa kuti ‘balecema umukuni wa kwa Lesa.’ (1 Petro 5:2, 3) Ukulunda pa kusakamana aba mu ng’anda yabo, limo bafwile ukushako inshita icungulo nelyo pa mpela ya mulungu pa kuti babombe imilimo ya cilonganino, pamo nga ukupekanya ukulongana, ukucite fipempu fya bucemi, no kubombela pa milandu. Baeluda abengi balikwata imilimo na imbi ukulunda pali iyi, balabombako imilimo pa kulongana kukalamba kabili baba na mu Makomiti ya Kumfwaninamo ne Fipatala, mu Bapempula Abalwele mu fipatala, e lyo na mu Makomiti ya Makuule. Baeluda muleibukisha ukuti nga mulebomba ukwabula ukuilishanya, mulebomfya inshita yenu, amaka yenu ne fyuma fyenu ukulacema umukuni, ninshi mulelangilila ukuti mwalitemwa bambi ukucila ifyo mwaitemwa. (2 Abena Korinti 12:15) Yehova e lyo ne cilonganino musakamana, balatasha nga nshi pa kuipeelesha muipeelesha ukulabomba iyi milimo.—Abena Filipi 2:29; AbaHebere 6:10.

15. (a) Ni muli finshi ba muka ba baeluda baipeeleshamo? (b) Bushe muumfwa shani pa fyo ba muka baeluda baleka abalume babo bakwata inshita ya kubombela pa milimo ya cilonganino?

¹⁵ Inga bakashi ba baeluda bena, bushe aba banakashi tabaipeelesha nga nshi pa kuti abalume babo balesakamana umukuni? Ca cine muka eluda afwile aipeelesha sana pa kuti umwina mwakwe abike amano ku milimo ya cilonganino mu nshita ya kuba no lupwa lwakwe. Tontonkanyeni na pali ba muka bakangalila benda ne fyo baipeelesha ilyo baya na bena mwabo mu filonganino na mu miputule yalekanalekana. Tabasakamana nangu tabaakwata mayanda yabo e lyo limo balaala pa masanshi ayapusanapusana umulungu no mulungu. Tufwile ukutasha ba muka baeluda pa kuipeelesha kwabo pantu balaitemenwa ukuleka abena mwabo babala babomba imilimo ya cilonganino ukucila ukucita ifyo bena bengatemwa.—Abena Filipi 2:3, 4.

16. Bushe abafyashi Abena Kristu finshi baipeelesha ukucitila abana babo?

¹⁶ Bushe kuti twacita shani pa kuti tulange ukuti twalitemwa ulupwa lwesu ukucila ifyo twaitemwa fwe bene? Mwe bafyashi, mulacitila abana benu ifintu ifingi e lyo no kubakusha “mu kusalapula no kukonkomesha kwa kwa Yehova.” (Abena Efese 6:4) Limo limo mufwile ukubomba incito yakosa inshita iikalamba nga nshi pa kuti fye mufwaile ulupwa ifya kulya na pa kuti fye abana benu bakwate ifya kufwala no mwa kwikala umusuma. Mulaipusula pa kuti fye abana benu baleikala bwino. Kabili mulabombesha pa kuti mulesambilisha abana benu, muleya na bo ku kulongana, no kubomba na bo umulimo wa mwi bala. (Amalango 6:6, 7) Ukuipeelesha kwenu kulasekesha Katendeka wa lupwa kabili ifyo mucita kuti fyalenga abana benu ukwisakwata ubumi bwa muyayaya ku ntanshi.—Amapinda 22:6; Abena Efese 3:14, 15.

17. Bushe umwaume waupa Umwina Kristu kuti acita shani pa kuti apashanye Yesu uwaipeeleshe?

¹⁷ Mwe baume abaupa, kuti mwapashanya shani Yesu ukutemwa filya atemenwe bambi ukucila ifyo aitemenwe? Baibolo yasuka aiti: “Mwe balume, twalilileni ukutemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cene.” (Abena Efese 5:25) Nge fyo twamona, Yesu alitemenwe abasambi bakwe sana ica kuti abatuulile no mweo wakwe. Umwina Kristu uwaupa alapashanya Yesu uwatemenwe ukwafwa abantu kabili ‘uushaiteemwine umwine.’ (Abena Roma 15:3) Umwaume wa musango uyo alacindika sana ifyo umukashi alefwaya ukucila ifyo ena alefwaya. Tominina fye pa kuti ifyo alefwaya ifintu fibe ninshi e ifyo fine, lelo alalululwa nga ca kutila tapali ifunde lya mu Malembo ilyo alepula. Umwaume uwatemwa umukashi wakwe ukucila ifyo aitemwa alatemwikwa kuli Yehova kabili alatemwikwa no kucindikwa ku mukashi wakwe na ku bana bakwe.—Amapinda 18:22.

Bushe Mukacita Shani?

18. Finshi filenga ukuti ifwe tulebaka ifunde lipya ilya kuti tuletemwana?

¹⁸ Ukubaka ifunde lipya ilya kuti tuletemwana calyafya, lelo kwaliba icingatwafwa sana. Paulo alembele ati: “Pantu ukutemwa kwa kwa Kristu e kututuninkisha, pa kuti ici e co twapingula, atuti apo umuntu umo afwilile bonse . . . , kabili afwilile bonse ukuti abali abomi beikalila abene beka kabili iyo, lelo bekalile uwabafwilile no kubuushiwa.” (2 Abena Korinti 5:14, 15) Apo Yesu alitufwilile, bushe na ifwe te kuti tuipeeleshe ukulaikala ukulingana ne fyo afwaya? Kuti twacite fyo nga tulemupashanya ukutemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa.

19, 20. Bupe nshi ubwacindama sana ubo Yehova atupeela, kabili bushe kuti twalangilila shani ukuti twalibusumina?

¹⁹ Yesu alilungike ilyo atile: “Takuli uwaba no kutemwa ukwacila pali uku, ukwa kuti umuntu atuulile ababiye umweo wakwe.” (Yohane 15:13) Filya Yesu atutuulile umweo wakwe, alitulangile ukutemwa kwacila pa kutemwa konse uko atulangile. Lelo kwaba na umbi uwatulanga ukutemwa ukwacila na pa kutemwa kwa kwa Yesu. Yesu alondolwele ukuti: “Lesa atemenwe aba pano calo ukutemwa kwa kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika lelo abe no bumi bwa muyayaya.” (Yohane 3:16) Lesa alitutemwa nga nshi ica kuti alipeele Umwana wakwe ukuba icilubula, pa kuti tulubuke ku lubembu ne mfwa. (Abena Efese 1:7) Icilubula bupe bwacindamisha ubwafuma kuli Yehova, lelo Lesa tatupatikisha ukusumina ubu bupe.

²⁰ Cili kuli ifwe nampo nga tulefwaya ukusumina ubu bupe bwa kwa Yehova nelyo iyo. Finshi ifingalangilila ukuti twasumina? Icikalangalila, ‘kutetekela’ Umwana wakwe. Nomba kwena icitetekelo te kulanda fye pa kanwa iyo. Cimonekela mu milimo, e lyo ne fyo twikala. (Yakobo 2:26) Tulangilila ukuti twalikwata icitetekelo muli Yesu Kristu nga tulemukonka cila bushiku. Nga tulecite fyo tukapaalwa nga nshi pali nomba na ku ntanshi, nga fintu tuli no kusambilila mu cipandwa ca kulekeleshako muli cino citabo.

[Futunoti]

Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?

● Finshi Yesu aebele abasambi bakwe ukuipeelesha ukulacita?—Mateo 16:24-26.

● Mulandu nshi ukutemwa bambi ukucila ifyo twaitemwa kwawamina?—Marko 10:23-30.

● Bushe Yesu alangile shani ukuti ni Kacema Musuma, kabili finshi baeluda Abena Kristu bengasambilila ku fyo aali?—Yohane 10:11-15.

● Finshi twingacita pa kuti tulepashanya Yesu ukutemwa bambi ukucila ifyo aitemenwe?—1 Yohane 3:17, 18.

[Icikope pe bula 173]