Icebo ca kwa Yehova ca Mweo
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Marko
IBUUKU lya kwa Marko e buuku ilyakwata ifipandwa ifinono pa mabuuku yane ayalanda pa bumi ne milimo ya kwa Yesu. Uwalembele ili buuku ni Yohane Marko. Alilembele ninshi palipita imyaka nalimo 30 ukutula apo Yesu Kristu afwilile no kubuushiwa. Muli ili buuku mwalembwa ifintu ifisuma ifingi nga nshi ifyacitike mu myaka itatu na hafu iyo Yesu abombelemo umulimo wa kushimikila.
Cimoneka kwati abo Marko alembele ili buuku bantu abashali baYuda, sana sana abena Roma. Ibuuku lya kwa Marko lilondolola ukuti Yesu Mwana wa kwa Lesa uwalecita ifipesha amano kabili ali uwacincila pa kubomba umulimo wa kushimikila. Ico ili buuku lilandapo sana fintu Yesu alecita, te fyo alesambilisha. Ukubika amano ku Mbila Nsuma ya kwa Marko kukakosha icitetekelo cesu muli Mesia kabili kukalenga tukabe abacincila mu mulimo wesu uwa kushimikila imbila nsuma.—Heb. 4:12.
UMULIMO WACINDAMA UO YESU ABOMBELE MU GALILI
Pa numa ya kulanda pa milimo ya kwa Yohane Kabatisha na pa fyacitikile Yesu ilyo ali mu matololo pa nshiku 40, mu fikomo fye 14 ifya mu cipandwa 1, Marko atendeka ukulanda pa mulimo Yesu abombele mu Galili. Imiku iingi Marko alebomfya amashiwi ya kuti “ilyo line,” ukulanga ukuti ifintu ifingi ifyo alandilepo fyacitike fye mu nshita iinono.—Marko 1:10, 12.
Imyaka taikumene na itatu, Yesu ashimikila mu citungu ca Galili conse imiku itatu. Marko alondolola ifintu nga mulya mwine fye fikonkanine ukucitika. Mwi buuku lyakwe, Marko talembelemo Ilyashi lya pa Lupili na malyashi ayengi ayatali ayo Yesu alandile.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:15—Bushe “inshita yasontwa” iyafikilishiwe ya kucita finshi? Yesu alelanda fye ukuti inshita yasontwa iya kuti atendeke umulimo wakwe yalifikile. Ubufumu bwa kwa Lesa bwalipaleme, pantu Yesu uo Lesa asalile ukuba Imfumu epo ali. Imbila nsuma iyo aleshimikila kuti yafika pa mitima ya bantu abafumacumi kabili kuti bacitapo fimo ifingalenga ukuti Lesa abapaale.
1:44; 3:12; 7:36—Mulandu nshi Yesu ashalefwaila abantu ukuya baleshimika ifipesha mano ifyo alecita? Yesu talefwaya abantu basumine ukuti e Mesia ku fyo baleumfwa fye nelyo ku fyo balebashimikila fye ifyo limbi balebikamo no bufi. Lelo, alefwaya ukuti baimwene abene no kuti bapingulepo ifya kucita ukulingana ne fyo bamona. (Esa. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Kano fye lilya Yesu aposeshe umwaume uwali ne fibanda mu calo ca bena Gerasa, e lyo amwebele ukuya ku ng’anda kuli balupwa lwakwe no kubeba icacitike. Apo abantu bamwebele ukuti afume mu Gerasa, limbi Yesu nga takwete ishuko lya kushimikila abantu ba kuli ilya ncende. Ulya mwaume Yesu afumishemo ifibanda ne fyo aleshimika fyali no kulenga abantu ukwishiba ukuti ifyo Yesu alecita fyali ifisuma kabili fyali no kulenga abantu ukuleka ukulengulula Yesu pa mulandu wa nkumba shafwile.—Marko 5:1-20; Luka 8:26-39.
2:28—Mulandu nshi Yesu bamwitila ukuti “e Shikulu we sabata line”? Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Amafunde yaba ne cinshingwa ca fintu fisuma ifikesa.” (Heb. 10:1) Ukulingana na Mafunde, Isabata lyalebako pa numa ya nshiku 6 isha kubombamo imilimo, kabili ni pe Sabata pene e po Yesu aleposha sana abantu. Ici cali cinshingwa ca fyo abantu bakatuusha mu mutende no kuipakisha amapaalo na yambi ilyo Kristu akalateka Imyaka Ikana Limo pa numa ya kufumyapo imitekele ya mutitikisha iya kwa Satana. Kanshi, Imfumu ya bulya Bufumu e yaba na “Shikulu we sabata.”—Mat. 12:8; Luka 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Bushe Marko aishibe shani ifyo Yesu aleumfwa ilyo ifintu fyalekanalekana fyalemucitikila? Marko tali pa batumwa ba kwa Yesu 12 kabili talesangwa sana na Yesu. Abena kale abengi batila, umutumwa Petro, uwali cibusa wa kwa Marko e walemweba ifyebo ifingi ifyo alembele.—1 Pet. 5:13.
6:51, 52—Ni mwi “mwalolele imikate” iyo abasambi bafililwe ukwiluka? Papitile fye amaawala ayanono apo Yesu ayakanishe imikate isano ne sabi libili fye ukuliisha abantu 5,000, ukufumyako abanakashi na bana. Abasambi bakwe balingile ukwishiba ukuti filya Yesu alishishe abantu imikate fyalelanga ukuti Yehova Lesa alimupeele amaka ya kucita ifipesha mano. (Marko 6:41-44) Abeluka ukutila Lesa alipeele Yesu amaka, nga tabapapile ilyo aendele pa menshi mu cipesha mano.
8:22-26—Mulandu nshi Yesu aundapile umwaume impofu panono panono? Napamo ico Yesu acitile fi ni co alelangulukilako uyu mwaume. Ukumuposha panono panono kwalengele ukuti atendeke ukumona ulubuuto lwa kasuba panono panono, pantu pa myaka iingi talemona.
Ifyo Twingasambililako:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mwi buuku lyakwe Marko alilondolola intambi, amashiwi, incende, ne fyo abantu basuminemo ifyo abashali baYuda nalimo bashaishibe. Alilondolola ukutila abaFarise ‘baleleko kulya,’ ukuti korbani “bupe ubwapeelwa kuli Lesa,” ukuti abaSaduke “batila takwaba kubuuka,” no kuti itempele lyali “apalungatene” no “Lupili lwa Miolife.” Apo baYuda fye e bengatemwa ukwishiba ulupwa Mesia afyalilwemo, Marko talanda pa lupwa Mesia afyalilwemo. Kanshi tufwile ukupashanya Marko. Ilyo tuli mu mulimo wa mwi bala nelyo tulelanda ilyashi mu cilonganino, tufwile ukulanda pa fyo abantu baishiba.
3:21. Balupwa lwa kwa Yesu tabasumine ukuti Yesu ali mwana wa kwa Lesa. Kanshi Yesu aliba ne cililishi ku bantu abo bacusha nelyo abo bapumya kuli balupwa lwabo pa mulandu wa kuti Bena Kristu.
3:31-35. Ilyo Yesu abatishiwe, aishileba Umwana wa kwa Lesa uwa ku mupashi, kabili “Yerusalemu wa mu Muulu” e wali nyina. (Gal. 4:26) Ukutula lilya line, ulupwa lwa kwa Yesu ulwa ku mupashi e lo atemenwe sana kabili e lwali ulwacindama ukucila abo afyelwe nabo. Tulesambililako ukuti tulingile ukubika sana amano ku kupepa kwa cine.—Mat. 12:46-50; Luka 8:19-21.
8:32-34. Tufwile ukwiluka bwangu no kukaana ifyo abantu bambi bengatweba ifimoneka kwati baletulangulukilako lelo ifingalenga twafwilwa ukufishapo ukuipeelesha kwesu mu kubombela Lesa. Umusambi wa kwa Kristu afwile ukuiteyanya ‘ukuikaana,’ e kutila ukuleka ukucita ifyo umwine alefwaya nelyo ukuipusula kuli fyonse ifya kuisekesha ifyo engatemwa ukulacita. Afwile ukuitemenwa ‘ukusenda icimuti cakwe ica kucushiwilwapo,’ e kutila ukucula, kabili limo no kuseebana nelyo ukumucusha nangu fye ukumwipaya pa mulandu wa kuba Umwina Kristu. Kabili afwile ‘ukulakonka’ Yesu, icalola mu kuti alingile ukulacita ifyo Yesu afwaya. Pa kuba umusambi wa kwa Yesu tufwile ukuipeelesha nga filya fine Kristu Yesu ali.—Mat. 16:21-25; Luka 9:22, 23.
9:24. Tatufwile ukumfwa insoni ukwebako bambi pa fyo twasuminamo nelyo ukulomba ukuti icitetekelo cesu cikose.—Luka 17:5.
UMWESHI WA KULEKELESHA
Ku kupwa kwa mwaka wa 32 C.E., Yesu aisa “ku mipaka ya Yudea kwi shilya lya Yordani,” kabili na uno wine muku amabumba yamukonka. (Marko 10:1) Ilyo apwisha ukushimikila, aya ku Yerusalemu.
Pa Nisani 8, Yesu ali mu Betani. Ilyo akuwama ku kulya, kwaisa umwanakashi kabili amwitila amafuta ayanunkila ku mutwe. Marko alondolola ifintu umo fyakonkanine ukucitika ilyo Yesu aingile mu Yerusalemu nanina pa mwana wa mpunda ukufika na lintu abuukile.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
10:17, 18—Mulandu nshi Yesu alungikile umwaume umo uwamwitile ukuti “Kasambilisha Musuma”? Ilyo Yesu akeene ili lumbo, apeele umucinshi kuli Yehova kabili alangile ukuti Lesa wa cine e utupeela fyonse ifisuma. Na kabili, alengele abantu ukwishiba icacindama sana ica kuti ni Yehova Lesa fye, Kabumba wa fintu fyonse, e wakwata insambu sha kubikako amafunde ayalanga icisuma ne cibi.—Mat. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.
14:25—Ni mwi Yesu aloseshe ilyo aebele abatumwa bakwe aba cishinka ukuti: “Nshakatalenwako ku fisabo fya myangashi kabili mpaka ubushiku bulya ilyo nkanwa uupya mu bufumu bwa kwa Lesa”? Yesu taloseshe mu kuti ku muulu kwaliba umwangashi. Lelo, apo ukuba ne nsansa limo bakupashanya ku mwangashi, Yesu alelanda pa fyo akasansamuka ilyo akaba mu Bufumu bwa mu muulu pamo na basambi bakwe abasubwa abakabuuka.—Amalu. 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—Bushe umulumendo ‘uwafulumwike ubwamba’ ni nani? Marko fye e walandapo pali ili lyashi, kanshi kuti twasondwelela ukuti e wafulumwike ubwamba.
15:34—Bushe amashiwi Yesu alandile aya kuti, “Lesa wandi, Lesa wandi, cinshi mwandekelesesha?” yalelanga ukuti takwete icitetekelo? Iyo. Tatwaishiba icalengele ukuti Yesu alande aya mashiwi. Limbi ico asosele ifi ni co alishibe ukuti Yehova alilekele ukumucingilila pa kuti bamweshe nga ali ne cishinka kuli Wishi. Na kabili, nalimo Yesu alandile aya mashiwi pantu alefwaya ukufikilisha ifyo Amalumbo 22:1 yasobele pali wena.—Mat. 27:46.
Ifyo Twingasambililako:
10:6-9. Lesa afwaya abaupana ukutwalilila ukuba pamo. Kanshi mu nshita ya kwangufyanya ukupingula ukuti balekane fye, abalume na bakashi bafwile ukubomfya ifishinte fya mu Baibolo pa kupwisha amafya ayengemako mu cupo.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Ico mukamfwilwa umubusu acitile citusambilisha ukuti tatufwile ukumfwa akaso ka kusangula indalama sha kutungilila ukupepa kwa cine.
[Icikope pe bula 29]
Mulandu nshi Yesu aebele uyu mwaume ukuyaeba balupwa lwakwe fyonse ifyamucitikile?