Pashanyeni Icitetekelo Cabo
“Moneni! Ndi Musha Mwanakashi Uwa Kwa Yehova!”
MARIA ainwine umutwe ninshi natulumuna na menso ilyo umweni aingile mu nga’nda aleikala. Umweni taile mu kumona bawishi nelyo banyina. Akonkele Maria! Maria alishibe bwino bwino ukuti uyu mweni taali wa mu Nasarete. Itauni aleikalamo lyali linono sana, kanshi abeni baleishibikwa bwangu. Na kuba uyu mweni aali no kuibeela nga nshi ukuli fye konse uko engaya. Aposeshe Maria na mashiwi ayo ashabalile omfwapo. Atile: “Mwapoleni, we wasenaminwa apakalamba, Yehova ali nobe.”—Luka 1:28.
Ifi, e fyo Baibolo itendeka ukulanda pali Maria, mwana Heli, uwaleikala mwi tauni lya Nasarete mu citungu ca Galili. Baibolo yatendeka ukulanda pali Maria pa nshita icintu icikankaala calecitika mu bumi bwakwe. Akobekelwe kuli Yosefe, kabasa, uushakwete cuma lelo uwali ne cishinka kuli Lesa. Kanshi imikalile yakwe ifwile yalishibikwe kale ukuti tayali na kuba ya pa muulu. Ali no kuba muka Yosefe, kabili ali no kulamwafwa imilimo e lyo no kukushisha pamo abana baali no kukwata. Lelo ukwabula ukwenekela, aamwene fye uko umweni afika no kumweba umulimo Lesa wakwe amupeele uwali no kwalula ubumi bwakwe.
Napamo kuti mwapapa ukumfwa ukuti Baibolo tayatweba ifingi pali Maria. Tayalandapo sana pa nkulilo yakwe, na pa cifyalilwa cakwe, nangu pa fyo alemoneka. Lelo ifyo Icebo ca kwa Lesa calanda pali ena, filatwafwa ukwishiba ifyo ali.
Nga tulefwaya ukwishiba bwino Maria, tatufwile ukubika amano ku fyo aba mu macalici basumina pali ena ukwabula ne fishinka. Kanshi twilatontonkanya pa “fimpashanya” fya kwa Maria ifyo balenga nelyo ifyo bapenta nangu ifya mabwe. Twibika mano na ku fisambilisho ifingi ifya macalici ifipeela uyu mukashana waicefya amalumbo pamo nga “Nyina wa kwa Lesa” na “Namfumu wa ku Muulu.” Lelo natubike amano ku fyo Baibolo isambilisha pali ena. Ilatulanga bwino bwino icitetekelo akwete ne fyo twingamupashanya.
Malaika Amutandalila
Uwatandalile Maria nga fintu napamo mwaishiba, taali muntunse. Ali ni malaika Gabriele. Ilyo aitile Maria ati “we wasenaminwa,” Maria “calimusakamike” kabili atontonkenye pa calengele uyu malaika asose aya mashiwi. (Luka 1:29) Asenaminwe kuli ani? Maria taleenekela umuntu uuli onse ukumusenamina. Lelo malaika alelanda pa kusenaminwa na Yehova Lesa. Ici calicindeme sana kuli ena. Na lyo line taibililike no kuimona ukuti ali uwacindama sana kuli Lesa. Nga tulefwaya Lesa ukutusenamina, kabili tatuleibililika no kumona kwati twalisenaminwa kale, twalasambilila icintu cimo ico na Maria aumfwikishe. Lesa acincintila aba matutumuko, lelo abaicefya na balanda alibatemwa kabili alabafwa.—Yakobo 4:6.
Maria alefwaikwa ukuba uwaicefya pantu malaika amwebele ukuti icintu icikankaala cali no kumucitikila. Alondolwele ukuti akakwata umwana uwali no kuba uwacindama sana pa bantu bonse. Gabriele atile: “Yehova Lesa akamupeele cipuna ca bufumu ica kwa Davidi wishi, kabili akabe mfumu pe na pe pa ng’anda ya kwa Yakobo, no bufumu bwakwe tabwakabe ne mpela.” (Luka 1:32, 33) Te ca kutwishika ukuti Maria alishibe ifyo Lesa alaile Davidi imyaka ukucila 1,000 ukuti umo uukafuma mu lupwa lwakwe akateka abantu umuyayaya. (2 Samwele 7:12, 13) E ico umwana wakwe ali no kuba Mesia uo abantu ba kwa Lesa balelolela ukuti akesa pa myaka iingi!
E lyo kabili malaika amwebele no kuti umwana wakwe akalaitwa ati “Umwana wa Wapuulamo.” Bushe Maria umuntunse kuti afyala shani Umwana wa kwa Lesa? Kabili aali no kukwata shani uyu mwana? Alikobekelwe kuli Yosefe, lelo apa ninshi talaupwa. Maria alipwishe malaika ukwabula ukupita na mu mbali. Atile: “Bushe cikaba shani ici, pantu nshikumana no mwaume?” (Luka 1:34) Moneni ukuti Maria alandile pali bunacisungu bwakwe ukwabula ukumfwa insoni. Alishibe ukuti ukusanguluka cintu icacindama. Muno nshiku abacaice abengi balasuswa ukupoosa icisungu cabo kabili balaseka na balya abacili banacisungu. Icalo calyaluka icine cine. Lelo Yehova tayaluka. (Malaki 3:6) Nga filya fine cali mu nshiku sha kwa Maria, alacindika abakonka amafunde yakwe ayalanda pa mibele isuma.—AbaHebere 13:4.
Nangu ca kutila Maria aali mubomfi wa kwa Lesa uwa busumino, taali muntu uwapwililika. Nomba ali no kukwata shani umwana uwapwililika, uwali no kwitwa ati Umwana wa kwa Lesa? Gabriele alondolwele ukuti: “Umupashi wa mushilo ukesa pali iwe, na maka ya Wapulamo yakakufimba. E mulandu wine icikafyalwa ciketilwa ica mushilo, Umwana wa kwa Lesa.” (Luka 1:35) Ica mushilo cintu ica “busaka,” “icasanguluka,” kabili “icacindama” kuli Lesa. Abantu nga bakwata abana, ukukanasanguluka no lubembu lwabo filambukila na bana. Nomba pali Yesu ena, Yehova ali no kucita icisungusho. Ali no kukuusha ubumi bwa Mwana wakwe ukufuma mu muulu no kububika mwi fumo lya kwa Maria, e lyo no kubomfya amaka yakwe aya mupashi wa mushilo, ku “kufimba” Maria, pa kuti umwana acingililwe ku lubembu. Bushe Maria alisumine ifyo malaika asosele? Bushe cinshi acitile?
Ifyo Maria Acitile
Abatemwa ukusuusha e lyo na bamo abasambilila ifya mapepo mu macalici yamo, balafilwa ukusumina ukuti umukashana uushabala akumana na mwaume kuti akwata umwana. Nangu ca kutila balaya mu kusambilila, balafilwa ukumfwikisha icishinka cimo icayanguka. Nga filya Gabriele asosele, “takuli ico Lesa alanda ico engafilwa ukucita.” (Luka 1:37) Maria alicetekele fyonse ifyo Gabriele alandile pantu ali mukashana uwa citetekelo. Lelo nga filya fine ciba ku muntu uutontonkanya fye bwino, Maria tacetekele fye ifyo bamwebele ukwabula ukwishiba bwino bwino ifishinka. Gabriele aliiteyenye ukulanda ifishinka na fimbi ifyali no kulenga Maria acetekele. Alandile pali lupwa lwakwe Elisabete umukoloci, uo abantu baishibe ukuti ni ng’umba. Atile, Lesa alilenga aimita!
Nomba cinshi Maria aali no kucita? Alipeelwe umulimo kabili alishibe ukuti Lesa ali no kucita fyonse ifyo Gabriele alandile. Tatufwile ukumona kwati Maria tatiinine icili conse nelyo ukuti calyangwike. Twilaba ukuti alikobekelwe kuli Yosefe, kanshi aletontonkanyapo pa fyo cali no kuba. Bushe Yosefe ali no kumuupa nga aishiba ukuti ali pa bukulu? E lyo no kukwata umwana kwine, kufwile kwamoneke ukuti mulimo ukalamba. Ali no kwimita Umwana wa kwa Lesa, uwali icibumbwa cacindamisha pali fyonse ifyo Lesa apangile! Alekabila ukusakamana uyu mwana ilyo ali akacece e lyo no kumucingilila ku babifi pano calo. Awe mwandini wali mulimo umukalamba!
Baibolo ilatulanga ukuti na bantu fye abakosa kabili aba citetekelo limo balashingashinga Lesa nga abapeela umulimo. Mose atile te kuti eminineko Lesa pantu talanda bwino. (Ukufuma 4:10) Yeremia alikeene ati te kuti abombe umulimo Lesa amupeele pantu ali “mwaice.” (Yeremia 1:6) Yona na o alifyukile ilyo Lesa amupeele umulimo! (Yona 1:3) Inga Maria ena acitile shani?
Amashiwi alandile mu kuicefya ne cumfwila, yalishibikwa ku nkulo ne nkulo. Aebele Gabriele ukuti: “Moneni! Ndi musha mwanakashi uwa kwa Yehova! Nacibe ifyo fine umwabela icebo cenu.” (Luka 1:38) Umusha mwanakashi ali uwa pa nshi sana pa basha bonse; aleikalila fye ukucita ifyo shikulu wakwe alanda. Ifi e fyo Maria aleimona kuli Shikulu wakwe Yehova. Alishibe ukuti Yehova ali no kumucingiila, no kuti wa cishinka ku ba cishinka, e lyo kabili alishibe ukuti akamupaala nga abikako amano ku mulimo wakosa uo amupeele.—Amalumbo 18:25.
Limo Lesa alatweba ukucita fimo ifyo twingamona kwati fyalyafya sana nelyo kwati te kuti ficitike. Lelo Icebo cakwe cilatulanga bwino bwino ifingalenga twamucetekela, nga filya na Maria amucetekele. (Amapinda 3:5, 6) Bushe tukamucetekela? Nga twamucetekela, akatulambula, no kulenga tukakwate icitetekelo icakosa sana muli ena.
Maria Atandalila Elisabete
Ifyo Gabriele alandile pali Elisabete fyalicindeme sana kuli Maria. Pa banakashi bonse pano calo, Elisabete e wali no kumfwikisha ifyacitikile Maria. Maria aile bwangu bwangu ku calo ca Yuda, ica mpili. Ubu bulendo bwasendele inshiku napamo shitatu nelyo shine. Ilyo aingile mu ng’anda ya kwa Elisabete na Sekaria shimapepo, Yehova alangile Maria icintu na cimbi icakoseshe icitetekelo cakwe. Ilyo Elisabete aumfwile Maria amuposha, apo pene akanya akaali mu nda yakwe kalisakenye ku nsansa. Aiswilemo umupashi wa mushilo no kwita Maria ukuti “nyina wa kwa Shikulu wandi.” Lesa alisokolwele kuli Elisabete ukuti umwana wa kwa Maria akaba Shikulu wakwe, Mesia. E lyo kabili umupashi wamutungulwile ukutasha Maria pali bucishinka bwakwe ne cumfwila. Atile: “Wa nsansa umwanakshi uwatetekela.” (Luka 1:39-45) Ca cine, fyonse ifyo Yehova alaile Maria fyali no kucitika!
Maria na o asukile alanda amashiwi ayalembwa pali Luka 1:46-55. E fyebo fyafulisha ifyo Maria alandile ifyo balemba mu Baibolo, kabili filatweba ifingi pali ena. Filanga ukuti Maria aletasha pantu alilumbenye Yehova pe shuko amupeele ilya kuba nyina wa kwa Mesia. Ifi fyebo filalanga ne fyo icitetekelo cakwe cakulile, pantu alilandile ukuti Yehova alaceefya aba matutumuko na ba maka lelo abaicefya na balanda abafwaya ukumubombela, alabafwa. Kabili ifyo alandile filalanga no kuti alishibe ifintu ifingi pali Lesa. Kuti twatila alandile pa fyaba mu Malembo ya ciHebere imiku ukucila pali 20!
Nga fintu twamona, Maria aletontonkanyapo sana pa Cebo ca kwa Lesa. Na lyo line atwalilile fye ukuba uwaicefya, no kuleka Amalembo yalande ukucila ukuti alelanda ifya mu mutwe wakwe. Umwana uwalekula mu nda yakwe, na o ku ntanshi calimoneke ukuti aliicefya. Inshita imo atile: “Ifyo nsambilisha te fyandi iyo, lelo fya wantumine.” (Yohane 7:16) Kanshi kuti cawama ukuipusha ukuti: ‘Bushe nalicindika Icebo ca kwa Lesa no kucimona ukuti ca mushilo? Nangu bushe nacindika ifya mu mutwe wandi?’ Maria alicindike Icebo ca kwa Lesa nge fyo tumwene.
Maria aikele na Elisabete pa myeshi itatu. Tatuletwishika aba babili balikoseleshanya. (Luka 1:56) Aba banakashi balatucinkulako ifyo cacindama ukuba ne fibusa. Nga tuleba ne fibusa ifyatemwa Lesa wesu, Yehova no mweo onse, tukaba bakapepa bakosa kabili tukapalama kuli ena. (Amapinda 13:20) Awe inshita ya kuti Maria abwelele ku mwabo yasukile yafika. Bushe Yosefe acitile shani ilyo aumfwile ukuti Maria ali pa bukulu?
Maria na Yosefe
Maria talolelele ukuti ifumo limoneke e lyo ebe Yosefe. Ukwabula no kutwishika alile-eba Yosefe. Ilyo ashilaeba Yosefe, Maria afwile alitontonkenyepo ifyo uyu muntu wa kaele uwaletiina Lesa ali no kucita nga aishiba ukuti ali pa bukulu. Na lyo line Maria alilandile nankwe no kumweba fyonse ifyacitike. Nga fintu na imwe mwingelenganya, Yosefe aliculile sana no mutima. Alefwaya ukucetekela ifyo umutemwikwa wakwe amwebele, lelo ifyo Maria alandile tafyacitikepo kale. Baibolo tayatweba ifyo Yosefe aletontonkanyapo ne fyo apelulwile pali uyu mulandu. Lelo ilatweba ukuti asalilepo ukulekana na Maria, apo shilya nshiku abakobekelana balemonwa fye kwati balyupana. Nomba talefwaya ukumumfwisha insoni nelyo ukulenga bamukande. E calengele asalepo ukumuleka mu bumfisolo. (Mateo 1:18, 19) Maria afwile alyumfwile ububi ukumona Yosefe umwaume wa cikuuku alelunguluka pali ici cintu cacitike icishabalile acicitikapo ku numa. Na lyo line Maria tafulilwe ukuti Yosefe tamucetekele.
Yehova talekele Yosefe ukucita ico umwine amwene ukuti e cali bwino. Malaika wa kwa Lesa aebele Yosefe mu ciloto ukuti Maria aimite mu cisungusho. Umutima wa kwa Yosefe apa ufwile walitalele! Yosefe na o atendeke ukucita ifyo Maria alecita ukutula fye apo bamwebele ukuti akakwata Umwana wa kwa Lesa. Atendeke ukukonka ubutungulushi bwa kwa Yehova. Akushishe Maria aba umukashi wakwe, kabili aliiteyenye no kutendeka ukubomba umulimo waibela uwa kusakamana Umwana wa kwa Yehova.—Mateo 1:20-24.
Abaupana na balefwaya ukuupana, kuti cawama basambililako kuli Maria na Yosefe abali pano calo imyaka 2,000 iyapita. Ilyo Yosefe amwene umukashi wakwe uwacaice alebomba bwino imilimo ya bunacifyashi, tatuletwishika ukuti alyumfwile bwino ukutila malaika wa kwa Yehova alimutungulwile ukukanaleka Maria. Yosefe alimwene ifyo ukucetekela Yehova kwacindama pa kupingula ifya kucita ifikalamba. (Amalumbo 37:5; Amapinda 18:13) Ukwabula ukutwishika, Yosefe, umutwe wa lupwa alebikako sana amano pa kupingula ifyakumine ulupwa lwakwe kabili aleba ne cikuuku.
Cinshi cimbi twingalanda pali ifi Maria asumine ukuti Yosefe amuupe? Nangu ca kutila Yosefe pa kubala calimukosele ukusumina ifyalandile Maria, Maria atwalilile fye ukusubila ukuti Yosefe akaba umulume wakwe. Ico acitile caliweme, kabili kuti cawama abanakashi Abena Kristu pali lelo na bo basambililako. Ku kulekelesha twamona ukuti ifyacitike, fyasambilishe Yosefe na Maria ukuti ukulanshanya mu bufumacumi kwalicindama.
Icupo ca kwa Maria na Yosefe calitendeke bwino sana. Bonse babili balitemenwe Yehova Lesa kabili bonse babili balefwaisha ukucita ifyo atemwa no kuba abafyashi basuma ababika amano ku mwana. Aba babili bali no kupaalwa apakalamba, lelo umulimo bali no kukwata tawayangwike. Bali no kukusha Yesu, uwali no kwisaba umuntu wacindamisha pa bantu bonse pano calo.
[Icikope pe bula 17]
Ukutemwa Lesa e kukosha sana icupo