Ifipesha Amano Ifyo Mwamonapo!

ISHIWI “icipesha amano” lyalikwata ubupilibulo na bumbi. Kuti lyapilibula no kuti “icipapwa nelyo icisungusho.” Bonse ifwe twalimonapo uko ifipesha amano fya musango yu fyacitika ukwabula ukuti Lesa anyantukilemo.

Ilyo abantu bomfwikisha amafunde ya fyo Lesa abumba, balacita ifintu ifyo balemona kwati teti ficitike. Ku ca kumwenako, imyaka 100 iyapita, abantu abengi balemona ificitwa na bakompyuta, TV, fimashini fyaba mu lwelele, no buyantanshi bumbi ubwabako pali nomba ukuti teti ficitike.

Basayantisiti bamo baliiluka ukuti baishibapo fye ifinono pa fipesha amano ifyaba mu bubumbo bwa kwa Lesa. Ne ci calenga basumine ukuti tababa na maka ya kusoso kuti ifintu fimo teti ficitike nangu cibe shani. Abengi batemwa ukusosa ukuti limbi teti cicitike. Kanshi balisumina ukuti ku ntanshi, “ifipapwa” kuti fyacitika.

Nangu ca kuti tulebomfya ishiwi “ifipesha amano,” ililosha ku fintu “ificitika nga ca kuti abakwatisha amaka ukucila abantunse banyantukilamo,” kuti twatila ifwe bonse twalimonapo ifipesha amano. Ku ca kumwenako, tulamona akasuba, umweshi, ne ntanda. Ifi fyonse fyacitilwe na Kabumba “uwakwatisha amaka ukucila abantunse.” Na kabili, nani wingalondolola bwino bwino ificitika mu mubili wa bantunse, ifyo bongobongo ibomba, nelyo ifyo umwana apangwa mwi fumo? Icitabo ca The Body Machine citila: “Umubili wa muntu utungululwa na bongobongo no mungololo. Kabili wapangwa mu nshila iyayafya nga nshi ukulondolola, waba kwati ni injini iyenda ine yeka no kuilungisha iine pa kuti ilebomba bwino, kabili waba kwati ni kompyuta iicita ifintu iine yeka—waba bubumbo bwawamisha kabili ubo tushingomfwikisha nelyo ukulondolola bwino bwino.” Mwandini Lesa uwabumbile “umubili wa muntu” alicitile icipesha amano icitupapusha ukufika na lelo! Kwaliba ifipesha amano na fimbi ifyo mwamonapo, nangu ca kuti imwe tamwaishiba ukuti fipesha mano.

Bushe Icitabo Kuti Caba Cipesha Mano?

Takwaba icitabo casabankanishiwa nga Baibolo. Bushe mumona Baibolo nge cipesha amano? Bushe kuti twatila uwalenga ibeko untu “wakwatisha amaka ukucila abantunse”? Ca cine, Baibolo citabo calembelwe na bantunse, lelo batile te matontonkanyo yabo balembele, balembele amatontonkanyo ya kwa Lesa. (2 Samwele 23:1, 2; 2 Petro 1:20, 21) Taleni tontonkanyenipo, abalembele Baibolo bonse pamo bali nalimo 40, kabili baikeleko pa nshita shapusanapusana pa ciputulwa ca myaka 1,600. Bali ne nkulilo shalekanalekana, pali bakacema, abashilika, abalondo be sabi, abalebomba mu buteko, bakoondapa, bashimapepo, ne shamfumu. Na lyo line, babilile ubukombe bwe subilo bumo bwine ubwa cine kabili ubwalungikwa.

Inte sha kwa Yehova balipoosa sana amano mu kusambilila Baibolo. Nga filya fine fye umutumwa Paulo alembele, tabapokelela Baibolo ‘nge cebo ca bantu, lelo, ifyo yaba icine cine, icebo ca kwa Lesa.’ (1 Abena Tesalonika 2:13) Pa myaka iingi nga nshi impapulo shabo shalilondolola bwino ifyo abantu batila kuipilika mu Baibolo ne fyo fingalondololwa bwino ukulingana no bukombe bonse ubusangwamo. Uku kumfwana kwaba mu Baibolo kwaba bushininkisho bwa kuti Lesa e katendeka wa Baibolo.a

Takwaba icitabo ico abantu baesha na maka ukonaula nga Baibolo. Na lyo line, e po yaba na muno nshiku, kabili nga ni mu “cipingo cipya,” yaba mu ndimi ukucila pali 2,000. Ifyo yabakililwa ne fyo bucishinka bwa iko bwabakililwa filangilila ukuti Lesa e wanyantukilemo. Ala mwandini Baibolo yaba cipesha amano!

Icipesha Amano ‘Ica Mweo Kabili Ica Maka’

Ifipesha amano fyalecitwa kale, pamo ngo kundapa amalwele no kubuusha abafwa, taficitika pali lelo. Lelo, twalikwata umulandu wa kucetekela ukuti mu calo cipya ica kwa Lesa icili fye mupepi, ifipesha amano fya musango yu fikacitika na kabili uno muku fikacitika mwi sonde fye lyonse. Abantu bakelululwa umupwilapo kabili ifi fikacitika mu nshila iyo tushingomfwikisha pali lelo.

Baibolo iyaba cipesha amano kuli ifwe, na lelo line kuti yacita ifyalingana ne fipesha amano ukupitila mu kulenga abantu ukuwamya imibele yabo. (Moneni umukululo uleti “Amaka ya Cebo ca kwa Lesa,” uuli pe bula 8.) Pa AbaHebere 4:12 patila: “Icebo ca kwa Lesa ca mweo kabili ca maka kabili calitwa ukucila ulupanga ulwatwila kubili kubili kabili cilapulinkanya na ku kulekanya umweo no mupashi, ne mfyufyu no bufyompo bwa shiko, kabili kuti calingulula amatontonkanyo na mapange ya mutima.” Ca cine, Baibolo yalibomba umulimo ukalamba mu kwalula abantu icalo conse abacilile pa mamilioni 6, ukubalenga ukwishiba ico babelapo no kubapeela isubilo lishaiwamina ilya ku ntanshi.

Shi lekeni Baibolo icite icipesha amano na kuli imwe.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 7]

BUSHE ALIFWILE NELYO AALI UMUMI?

Ukulingana na Yohane 19:33, 34, Yesu ali nafwa ilyo “icita cimo camulashile ifumo mu lubafu, kabili ilyo line umulopa na menshi fyalifumine.” Lelo, pali Mateo 27:49, 50 amaBaibolo yamo yalangilila ukuti Yesu ali umumi ilyo ici cacitike. Nomba, cinshi ifi fikomo fyapusanina umusango uyu?

Ifunde lya kwa Mose lyalileseshe ukukobeka akapondo pa cimuti ca kwipailapo ubushiku bonse. (Amalango 21:22, 23) E ico, mu nshiku sha kwa Yesu, nga cafika mu cungulo akapondo takafwile, balekafunaula amolu pa kuti kafwe bwangu. Nga bakafunaula amolu, kalefilwa ukushabilila ku cimuti pa kuti kalepema bwino. Apo abashilika balifunine amolu ya tupondo utwapopelwe pamo na Yesu, lelo tabafunine amolu yakwe cilangililo ca kuti bamwene ukuti nafwa. Umushilika afwile amulashile ifumo mu lubafu pa kuti ashininkishe ukuti alifwile na pa kuti tapupulwike e lyo abantu bakabepe ati nabuushiwa.

Amashiwi yaba pali Mateo 27:49, 50 yalondolwela ifyacitike mu nshila imbi. Yatila: “Umuntu umbi abuulile ifumo no kumulasa mu lubafu, kabili umulopa na menshi fyalifumine. Yesu na kabili abilikishe ishiwi ilikalamba, no kuleko mweo.” Lelo, muli bamanyuskripiti ba Baibolo aba kale tamwaba amashiwi yapindeme. Abalashi abengi basumina ukuti aya mashiwi yafumine mwi Landwe lya kwa Yohane lelo balubile apa kuyabika. E mulandu wine amaBaibolo ayengi yalekanishisha aya mashiwi kuli yambi pa kuyesalila mu fya kwisalilamo, ukubikapo ubulondoloshi mu tulembo twa pe samba, nelyo ukukanayabikamo fye.

Ifyalembwa fyashintililwapo ifya kwa Westcott na Hort, ifyabomfiwe sana pa kupilibula Baibolo wa Amalembo ya Calo Cipya, fyaisalila aya mashiwi mu fya kwisalilamo fibili. Ifi fyalembwa fyatila “caishibikwa ukuti aya mashiwi nangu cibe shani yalundilweko fye na bakalemba.”

Kanshi ubushininkisho bwa cine bwa kuti amashiwi yaba pali Yohane 19:33, 34 ya cine cine kabili Yesu ali nafwa ilyo umushilika umwina Roma amulashile ifumo mu lubafu.

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 8]

AMAKA YA CEBO CA KWA LESA

Detlef, umupungwe uo abafyashi bakwe balekene, aipoosele mu kubomfya imiti ikola, ukunwesha ubwalwa, no kukutika ku nyimbo sha heavy metal.b Icafuminemo ca kuti aishileba mwi bumba lya bamapusu kabili ulukaakala lwalengele ukuti bakapokola bamwikate.

Mu 1992, bamapusu 60 no tupondo tumbi 35 balwile icibi pe tuuka lya kuliilapo ifya kulya no kunwenapo ubwalwa ilyabela pa kati ka kapinda ka ku kuso na kabanga ka Germany. Thomas uwali mwi bumba lya tupondo balimuumine no kumucena icabipisha ica kuti alifwile. Bacumyalutwe abengi, ukusanshako na Detlef wine, balibapoosele mu cifungo kabili umulandu bacitile baliusabankenye sana pa mulabasa.

Pa numa fye Detlef afumine mu cifungo, bamupeele trakiti ku Nte sha kwa Yehova. Umutwe wa trakiti waleti “Mulandu Nshi mu Bumi Mubelele Impika Shafulishe Fi?” Palya pene Detlef ailwike ukuti ifyo abelengele muli uyu trakiti fya cine, kabili atendeke ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Ukusambilila Baibolo kwayalwile imikalile yakwe icine cine. Kabili ukutula mu 1996, Detlef aba ni Nte yacincila iya kwa Yehova.

Siegfried, uwali mwi bumba lya tupondo, ali ni cibusa watemwikwa sana uwa kwa Thomas, ulya mulumendo baipeye; pa numa Siegfried na o aishileba Inte ya kwa Yehova kabili nomba ni eluda mu cilonganino. Ilyo Siegfried bamulaalike ukuyalanda ilyashi lya Baibolo mu cilonganino Detlef abamo (cali fye nkuma ukusanga ukuti bana Thomas na bo balasangwa ku kulongana limo limo muli cilya cine cilonganino), Detlef alaalike Siegfried ku ca kulya ku ng’anda ku mwakwe. Imyaka 10 iyapita, nga calyafishe ukupwisha ulupato aba baume baikwatile. Nomba pali lelo, baliba no kutemwa kwa bwananyina.

Detlef na Siegfried balolela ukwisasengela Thomas ilyo akabuushiwa mu paradaise pano isonde. Detlef atile: “Nga natontonkanyapo, ndalukusha ifilamba. Ndomfwa ubulanda pa fyo nacitile.” Ico aba baume babili bafwaisha kwisa-afwa Thomas, nge fyo bafwa abantu bambi pali lelo, ukwishiba Yehova no kusekelela mwi subilo lyaba mu Baibolo.

Ala mwandini Icebo ca kwa Lesa calikwatisha amaka!

[Futunoti]

[Icikope pe bula 6]

Umubili wa buntunse waba cipesha amano icine cine

[Abatusuminishe]

Anatomy Improved and Illustrated, London, 1723, Bernardino Genga